Karlos Santamaria eta haren idazlanak

            | hurrengoa

 

Arimetika. Batzorde batek Euskal Akademiara aurkeztatu duen iztegia

 

Euskera, 12 zk., 1967

 

1         Matemática                                   Mathematique                              Matematika

2         Aritmética                                     Arithmétique                                Zenbakizti, Arimetika

(«t» kentzea ortographia alperrik sinplikatzea da. Zenbat antz aundiago hizkuntz jakitunekin hainbat apainago. Ez da onartzen)

 

3         Cantidad                                         Quantité                                         Zenbateko, Kopuru

4         Unidad                                            Unité                                               Bateko

(«banako» ere aitatu da)

 

5         Contar                                             Compter                                         Zenbatu

(«kontatu» eta «kontaketa» ere aitatu dira)

 

6         Operación de contar                  Comptage                                      Zenbaketa

7         Número                                          Nombre                                          Zenbaki

8         Número entero                             Nombre entier                              Zenbaki oso

9         Numeración                                  Numération                                   Zenbakintza

(Sistema o arte de nombrar y representar los números)

 

10       Numeración                                  Numérotage                                  Zenbakiketa

11       Numeración hablada                 Numération parlée                     Aozko zenbakintza

                                                                                                                                 Ahozko zenbakintza

(«mintzo-zenbakintza» ere aitatu da)

 

12       Numeración escrita                    Numération écrite                      Idatzizko zenbakintza

(«zenbakintza idatzia» ere aitatu da)

 

13       Numeración decimal                 Numération décimale                Amarkako zenbakintza

                                                                                                                                 Hamarkako zenbakintza

(«Amarreko zenbakintza» ere aitatu da, baiña «numeración decimal» ori «amarka» (amar, eun, milla...) dijoana da)

 

14       Decena, centena...                      Dizaine, centaine...                    Amarreko, euneko...

                                                                                                                                 Hamarreko, ehuneko...

15       Número romano                          Nombre écrit avec des              Erromar-zenbaki

                                                                       chiffres romaines

(«Erroma-zenbaki», «erromerazko-zenbaki» ta «Erromeraz idatzitako zenbaki» ere aitatu dira. Lehen esana artu da ontzat)

 

16       Numeración romana                  Numération romaine                 Erromar zenbakintza

(Ikusi 15'an esana)

 

17       Numerar                                         Numérer                                         Zenbakitu

18       Calcular                                          Calculer                                          Ainbatu, hainbatu

(«kalkulatu» ere eskatu da)

 

19       Cálculo                                           Calcule                                           Ainbaketa, hainbaketa

(«Kalkulatze» ere eskatu da)

 

20       Operación matemática              Opération mathématique         Eragiketa

(«Erabilketa», «Operazioa», «Ainbaketa», «Ariketa» eta «kalkulatze» ere aitatzen dira)

 

21       Resultado de una operación   Résultat d'une opération          Emaitza

(«Ekarria» ere eskatu da)

 

22       3 y 5 dan 8                                     3 et 5 sont 8                                  3 ta 5, 8 dira

(3 ta 5'ek, 8 dakarzkite)

 

23       Ejercicio                                         Exercice                                         Ariketa

24       Resultado exacto                         Résultat exact                              Emaitz ondarge

(«Emaitz ondargabea» ta «Emaitz zeatza» ere aitatu dira)

 

25       Resultado aproximado              Résultat approximatif               Emaitz ondardun

(«Ia-iazko emaitza» ere aitatu da)

 

26       Igualdad                                         Egalité                                             Berdintza

27       Adición                                           Addition                                         Batuketa

(Danok gatoz bat «-keta» atzizki ori gaizki alkartuz dagoela. «Batuketa»-ren ordez «Batketa» bear lukela izan. Ala ere ontzat artzen da. «Geiketa» ere aitatu da, baiña «batuketa» askotan ez da ezer «geitzen». «Bilketa» ere aitatu da. Gauza bera esan leike)

 

28       Suma                                               Somme                                           Batuketa emaitza

(«Batuketaren emaitza», «Batua», «Geiketaren emaitza» eta «Ekarria» ere aitatu dira)

 

29       Sumar                                              Additionner                                   Batu

(«Geitu» ere aitatu da. Ikusi 27'an esan dana)

 

30       Sumar 3 y 5                                   Additionner 3 et 5                      3 ta 5 batu

31       Sumando                                        Terme d'une addition                Batugai

(27'an esan danez «batgai» bear luke izan baiña batugai ontzat artzen da. «Geigai» eta «geiketa-gai» ere aitatzen dira)

 

32       Sustracción                                    Soustraction                                 Kenketa

(«kenduketa» esaten da ikastoletan baiña «kenketa» obeto josia dago. Emen ez da «batketa»-kin gertatzen zana gertatzen)

 

33       Restar                                              Soustraire                                      Kendu

34       Residuo, resto                              Reste d'une soustraction          Ondar

(«Ondakin» eta «kondar» ere aitatu dira)

 

35       Minuendo                                      Premier terme d'une                  Kenketagai

                                                                       soustraction

(«Kengai», «Dagoena» eta «Kenaurretikoa» ere aitatzen dira. «Minuendo» eta «sustraendo»-k eztabaida luzea sortu dute)

 

36       Sustraendo                                     2º terme d'une soustr.                Kenkari

 («kengai», «kentzekoa», «kentzaille», «kenketa-jabe» ta «kenkari» erabilli dira) (-gai eta -ari eztabaida sortzailleak izan dira)

 

37       5 menos 3                                      5 moins 3                                       5'i 3 ken, 5'i ken 3

(emen bi eratara jartzen da; lenengoa euskeraren joskeraz jatorrago; bigarrena matematikak idazten diran bezela irakurtzeko errezago)

 

38       Multiplicar                                    Multiplier                                      Bidertu

(«Bidartu», «Koiztu» -koitz atzizkitik, «Batuketa laburra» ikastoletan esaten duten bezela, «Tolestatu», «Zenbakoiztu» eta «Auniztu» askotan esaten den bezela, aitatu dira. «Bidertu» artu da ontzat. Oñarri onek darama berekin beste itz askoren (multiplicando, multiplicador, múltiplo, multiplicación, factor, producto, etc.) joera). («Ugaritu» ere aitatu da)

 

39       Multiplicación                             Multiplication                              Biderketa

(Ikusi 38'an esana)

 

40       Multiplicar 3 por 5                     Multiplier 3 et 5                          3 bosteko, 3 bider 5

(Ikusi 38'an esana)

 

41       Factor                                              Facteur                                           Biderkari

(Ikusi 38'an esana. «Koizki» ere aitatu da)

 

42       Producto                                         Produit                                            Biderketa emaitza

(«Biderketaren emaitza», «Biderketaren ekarria», «Aunizketa emaitza» etb. Ikusi 38'an esana)

 

43       Múltiplo                                         Multiple                                         Zenbakoitz

(«Koitz» ere esan da)

 

44       Duplo, triple...                              Double, triple...                           Bikoitz, irukoitz...

45       Duplicar, triplicar...                   Doubler, tripler...                        Bikoiztu, irukoiztu...

(«Bi-bidartu», «Bitu», «Birritu» etb. ere aitatu dira)

 

46       Número par                                   Nombre pair                                 Bikoizki

(«Bikoiki», «Bikotxi», «Bikotz», «Biritxi» ere aitatu dira)

 

47       Número impar                              Nombre impair                            Bakoizki

(«Bakoiki», «Bakotxi», «Bakotz» «Bakun» ere aitatu dira)

 

48       Dividir                                             Diviser                                            Zatitu

(«Banatu» ere aitatu da, baiña onek «distribuir» dirudi)

 

49       División                                          Division                                         Zatiketa

(«Banaketa». Ikusi 48'an esana)

 

50       División entera                            Division entière                           Ondargabeko zatiketa

(«Zatiketa ondarge», «Zatiketa ondargabea» ere esan dira)

 

51       División inexacta                        Division inexacte                       Ondardun zatiketa

(«Ondar-zatiketa», «Zatiketa ondardun» ere bai)

 

52       Dividendo                                      Dividende                                      Zatigaia

(«Banagaia», «Banatzekoa», «Banaketa-gai» eta «Zatikizun» ere aitatu dira) (Ikusi «-gai» ontaz 36'an esana)

 

53       Divisor                                            Diviseur                                         Zatikari

(«Banaketa-jabe», «Banatzallea», «Zatitzaille» ere aitatu dira. Ikusi «-ari» ontaz 36'an esana)

 

54       Cociente                                         Quotient                                         Zati. Zatiketa emaitza

(«Banaketa emaitza», «Zatiketaren ekarria», «Banakia», «Zatiketaren emaitza» ere aitatu dira)

 

55       Resto                                               Reste                                               Ondar

56       8 dividido por 5                           8 divisé par 5                                8 bost zati

            8 entre 5

(«8'ren 5 zati», «8, 5 zati egin», «8'an zenbat bosteko», «8'k bostekotan» ere aitatu dira)

 

57       Submúltiplo o divisor               Sous-multiple o diviseur         Zatikari

(Ikusi «-ari» ontaz 36'an esana)

 

58       2 es divisor de 4                          2 est diviseur de 4                      2, 4'ren zatikari da

59       Divisores comunes                     Diviseurs communs                   Oro-zatikariak

60       Máximo común divisor            Plus grand commun div.          Oro-zatikari aundiena

61       Mínimo común múltiplo          Plus petite commun div.          Oro-zenbakoitz txikiena

62       Número mixto                              Nombre mixte                              Zenbaki zatiduna

(«Oso-zatiki» ere aitatu da. Batzuen iritziz ez da «número mixto»-rik, bukatu gabeko batketa baizik)

 

63       Número primo                              Nombre premier                          Zenbaki zatigaitz

(«Ezin zatitua», «Zenbaki zatiezina» ere aitatu dira. Egi-egiz «número primo» ez da zatitu eziña)

 

64       Número compuesto                    Nombre composé                       Zenbaki zatikor

(«Zenbaki zatiduna» ere aitatu da)

 

65       Quebrado o fracción                  Fraction                                          Zatiki

                                                                       Nombre fractionnaire

66       Numerador                                    Numérateur                                   Goiko

(«Gañeko», «Gaineko», «Zatigai», «Goi-aldeko» ere aitatu dira)

 

67       Denominador                                Denominateur                              Beko, beheko

(«Azpiko», «Zatikari», «Be-aldeko», «Behe-aldeko» ere aitatu dira)

 

68       Reducir a común                         Reduire a un commun               Bekoak berdindu

            denominador                                denominateur                               Behekoak berdindu

(«Azpikoak berdindu»; itsusia)

 

69       Medio, tercio, cuarto,                Demi, tiers, quart,                      Erdi, eren, laurden,

            quinto                                              cinquième                                      bosten... (heren)

(«lauren»)

 

70       Décima, centésima,                    Dixième, centième,                    Amarren (hamarren),

            milésima...                                     millième...                                     eunen, millen

71       Número decimal                          Nombre décimale                       Amarki

 

            | hurrengoa
  • Bilaketa-sistema honek letra-multzoak bilatzen ditu (ez dago ez lematizatzailerik ez inolako analisirik).

  • Hitzaren hasiera bilatzen da beti, eta ez hitzaren barrukoa (etx bilaketak ez du aurkituko basetxe).

  • Hitz-multzoak bilatu daitezke, hitz-segida emanez gero (kristau fede adibidez).

  • Bilaketaren corpusa hautatzeko aukera dago: euskarazkoetan soilik / gaztelaniazkoetan soilik / hizkuntza guztietan (euskarazkoak, gaztelaniazkoak eta frantsesezkoak batera).

Nodoa: liferay2.lgp.ehu.es