Karlos Santamaria eta haren idazlanak

Aurkibidea

IDEIA

Krisian

Eskola eta maisu artean

Positibismoa, materialismoa

Estrukturalismoa

Existentzialismoa

Marx

Blondel

Maritain

Mounier

Simone Weil

Gandhi, Martin Luther King

Ortega y Gasset

Unamuno

Zubiri

Zaragueta

Espiritua teknikaren azpian

Problemak: ikerketa biologikoan, adibidez

Problemak: ikerketa nuklearrean

Zientismoaren krisia

Aro berrirako hezkuntza

Gainditze poetiko-mistikoa

Komunismoa eta kapitalismoa

Kapitalismoaren salaketa

Komunismoaren onargaiztasuna

Ezker berria edo zinismo zaharra

Euskadi autogestionatu bat

Marxismoa eta kristautasuna

Lanaren kontzeptuaz

Hirugarren Munduaren arazoa

Komunistak eta bakea

Marxisten eta kristauen elkarrizketa

Toribio Etxebarria jauna

Historia

Determinismoaren auzia

Iraultzaren kontua

Gaizkia historian

Ongiaren efikazia

Aurrerabidea zer?

Transzendentzia

Poesia

Fedea

Isiltasuna, hutsa

Frai Joan Gurutzekoa

Kristautasuna eta humanismoa (natura eta grazia)

Heriotzaren garaipena

Kristoren misterioa

Pertsona

Indibiduoa, pertsona

Pertsona saldoan urtuta

Marxismoa eta pertsonalismoa

Pertsonaren eskubideak

Pertsonaren eginbideak

Fedea pertsonan

Barne isileko lagun hori

EKINTZA

Eliza

Aldagarria eta aldagaitza Elizan

Pio XII.a Aita Santua

Ekumenismoa

Laikoen misioa Elizan

Politika eta Eliza

Eliza espainola

Estatua

Ongi komun orokorra

Estatu irenskorra

Estatu konfesionala

Estatua eta nazioa

Federalismoa

Alderdi sukurtsalistak

Erregionalismoa

Nazioz gaindiko erakundeak

Euskadi

Euskal arazoa

Nazionalismoaren jatorriaz

Nazionalitateen printzipioaz

Nazio-arazo, klase-arazo

Nazioaren kontzeptu pertsonalista

Aberriaren misterioa

Euskara

Euskara eta euskotasuna

Hizkuntza subjektu bat da: nortasun bat

Euskal Herria eta euskara

Unibertsalaz eta partikularraz

Euskalgintza, herrigintza (etorkinen arazoa)

Euskara, kultura-hizkuntza modernoa

Euskara irakaskuntzan

Euskara prentsan: egunkariaren premia

Hezkuntza

Eskola publiko autonomoa

Eskola laizista?

Hezkuntza unibertsitarioaz

Langile ikasleak, ikasle langileak

Hezkuntza unibertsalista bakerakoa

Demokrazia

«Herriari, herriaren onez, herriak»

Alderdiak, alderdikrazia

Politika berdin morala

Demokrazia kristaua?

Demokrazia kriminala

Demokrazia orwellianoa

Kritika

Elefantea eta arkakusoa

Tolerantzia

Intolerantzia katolikoa

Intolerantzia espainola

Estatu katolikoaren arazoa

Egia norberak bilatzeko eskubidea

Bakea (I)

Ezbaian Gandhiren inguruan

Ekologismoa

Bake-hezkuntza

Kristaua eta bakea

Pax Christi

Bakea (II)

Bortxa eta gerra tipoak

Gerraz

Gerra iraultzaileaz

ETA

Gerra nuklearraz

Indar morala

Nazio Batuen Erakundea

IDAZLEA BERE FILOSOFIAREKIN

Eta emaiguzu gure eguneroko filosofia

Filosofia kritiko bat

Filosofia txiki bat

Filosofia objektiboa

Denboraren gogoetan

Nola lortu mezulari pertsonala izatea?

 

EKINTZA

 

     Ekintza ez da Plotinok esaten zuen «kontenplazioaren itzal soila»; pertsonaren alde funtsezkoenetako bat da. Santamariak ez du onartzen, ez teorian —grekoen antzera— eta ez berak eraman duen bizitzako jardueran, kontenplazioaren eta ekintzaren oposiziorik. Bere ideien alde, aktiboki ahalegindu da beti.

     Ekintza deritzon liburuko bigarren atal honek ez du, halere, Santamariaren jarduera ugarien berri eman nahi, ekintza horri buruz eta horretan garatu duen haren gogoetarena baino, berriz ere, arlo nagusietan bederen. Antonomasiaz arazo praktikoak dira, interesatuko zaizkigunak, Aristotelesek praxia eta poiesi edo produzioa bereizi zitueneko esanahi zehatz hartan, gai etikoak edo politikoak beraz, hauen balio humanoenean eta sozialenean —hain zuzen, mundua «eraldatzeko pentsatuz»: kontzientziako askatasuna eta norberaren erantzukizun pertsonala, egiteko sozial handiei buruz (Estatua, gerra, esaterako), gizarte-bizitzan beharrezko tolerantzia, gizabidea, eskubideen begirunea, demokrazia, bakea, etab.

     Bakea, partikularki, Santamariaren kezka guztien —erlijioso, politiko, hezkuntzakoen— azken jomuga bezala ageri da. Ilustrazioaren, edo Modernitatearen proiektuaren, porrota, inon baino tragikoago hementxe sumatzen delako, batetik; baina, bestetik, egun, armen teknologia moderno izugarriarekin, guztiz premiatsu bilakatu delako ere bai, zentzu pragmatiko hutsean, nazioartean bakea ziurtatzea, katastrofe nuklear batean gizadiak bere burua suntsituko ez badu. Bakea ziurtatzeko, alabaina, baitezpadakoa da guztiz oinarri —pertsonalista— berrien gainean eraikitzea nazioarteko harremanak zein egitura nazionalak, hots, egungo krisialdi mehatxagarria gaindituko duen «ordena berria».

     Zer egin gizabanakotxo nanoak mundu zabal handian bakea funtsatzeko? Nola erauzi gizadian injustizia, gosea; zilegi ote da iraultza? Zelan burutu askatasunaren eta justiziaren borroka, indarkeriarik gabe, baina eraginkorki? Zer egin, demokraziaren tresna izan behar luketen Alderdiak demokraziaren bahitzaile bilaka ez daitezen? Demokrazia ekonomikoa, Estatuaren zama, gure umeen eskola: arima sentiberen eguneroko kezkak izan dira Euskal Herriko eta edonongo jendearen kezkak, Santamariaren gogoetakoak. Gai batzuk frankismoaren testuinguruko planteamenduan eztabaidatzen direla eman lezake, apika (kontzientziako askatasuna, adibidez; edo Estatua eta Eliza); baina hausnarketaren erradikaltasunak zirkunstantzia murritzon gainetik altxatzen du Santamariaren pentsamendua, nonahi, argi eta probetxugarri.

     Zuzenean, Euskal Herriarekiko Santamariaren gogoeta, batez ere ideiak oraindik franko nahasiak dauden hainbat arazotan —nazioaren kontzeptua, Estatua, autonomismoa eta federalismoa; edo, euskara eta euskaltasuna, etorkinak, etab. etab.—, txit lagungarria izan liteke, eta izan dadila espero dugu, denon artean argitasun pixka bat egiten joateko herri honen historian, geroari begira.

     Santamaria ez da teorizatzeko basamortura joandako intelektual anakoreta, agertutako bere egia bakarrarekin; ez haren rola jendaurreari goitik behera —egunkarietako filosofoaren pulpitutik orain— predikatu eta irakatsi nahi dion filosofo-errege platonikoa ere, filosofia zuzen bakarraren eta egiaren jabe goiargitu-ustekoa. Herriaren erromesaldian herriarekin doala, gogoetalari bidelaguna izan da Santamaria. Pedagogoa eta adiskidea. Ibilian pentsatu du, ekintzaren erdian, mundu-munduan, itaunka eta erantzunez. Hain zuzen, ikerketa honetan galdu samartuta geratzen da, tamalez, eztabaidetako alderdi historikoen, mementokoen, kolore eta bizitasun hori. Ideiak eta ekintza, edo pentsamendua eta ekintza, ez bi, baina kapitulu bakarra da Santamariaren baitan, hemen, erraztasunagatik bakarrik, banatu egin ditugun arren parte bitan. Irakurleak uneoro batasuna bilatu beharko dizu, ostera.

 

  • Bilaketa-sistema honek letra-multzoak bilatzen ditu (ez dago ez lematizatzailerik ez inolako analisirik).

  • Hitzaren hasiera bilatzen da beti, eta ez hitzaren barrukoa (etx bilaketak ez du aurkituko basetxe).

  • Hitz-multzoak bilatu daitezke, hitz-segida emanez gero (kristau fede adibidez).

  • Bilaketaren corpusa hautatzeko aukera dago: euskarazkoetan soilik / gaztelaniazkoetan soilik / hizkuntza guztietan (euskarazkoak, gaztelaniazkoak eta frantsesezkoak batera).

Nodoa: liferay2.lgp.ehu.es