Sartaldekoa

Bi eskualdek osatzen dute Sartaldeko azpieuskalkia: Goierrik eta Urolaldeak. Desberdinak dira bertako hizkerak, baina multzo berean sartzen dira bi puntutan Gipuzkoako gainerako hizkeretatik bereizten direlako. Alde batetik, mendebaldekotzat dauzkagun zenbait gertakari bertara ere heldu dira eta, bestetik, erdigunean egindako berrikuntza batzuk ez dira bertan sustraitu.

Ezaugarri nagusiak:

• -a bokalez amaitzen diren hitzak artikuluarekin batzean, -a + a → -ea (> -ia, -ie) egitea: patata + a → patatea / patatia / patatie

• -rik atzizkia etxerik etxe tankerako esapideetan.
• *egin erroa erabiltzen da ahaleran: daiket 'dezaket'
• Gaztelaniatik mailegatutako partizipioetan -ado> -au gertatu da eta, gainera, mendebaleko euskalkian baino indar handiagoa dauka. Euskalki horretan ez bezala, mailegu zaharretan eta euskal aditzetan ere erabiltzen da: aukerau, barkau, ingurau…
• 'Irten' aditza iragankorra zein iragangaitza izan daiteke: erten degu. Urolaldean jardun erabiltzen da eta hori ere iragankorra da: jardun degu.

• Perpaus osagarrietako -(e)na atzizkia: nik antzeman nion hilko zana. Ezaugarri hau ahulduz doala dirudi eta gazteen artean gero eta gutxiago erabiltzen da.
• Galdera perpausetako ala juntagailua: gaztiñea ugarie izango zan, ala?
• Partizipioa + ta nagusitzen da. Baina Goierrin -rik eta -a ere erabiltzen dira.
• Esaldi kontzesiboetan -arren ere bada aukeran Gipuzkoako ipar-mendebalean (gaur egun atzeraka doa): asko saxau arren, atzena allau zan.

• abade 'apaiza', albo 'aldamen', astun 'pisu', baba / indaba (vs babarruna), baserritar 'nekazaria', domeka 'igandea', igarri 'nabaritu', irten/erten 'atera', izara 'maindire', lain 'beste, adina', lapiko 'eltze' (eta itsulapiko 'eltzeitsu'), papar 'bularralde', praka 'galtza', sarri 'maiz' adierarekin, txermen 'udare, madari', ume 'haur', zapatu 'larunbata', zatar 'itsusi', zil 'zilbor', zuztar 'erroa'…

• Mendebaleko aldaerak ere badira hizkera batzuetan: alkondara 'alkandora', ete 'ote', gaztai 'gazta', keiza/keixa 'gerezi', okotz 'kokots', narru 'larru', txixa 'pixa'…