Hitz-elkarketaren gaineko atalean esan bezala, hitz elkartua definitzeko, hitz-elkarketaren mugak zehazteko, sintaxiari (hitz elkartuak eta sintagmak bereizteko) eta lexikoari (lexikoaren barrenean, hitz-eraketako bi prozedura nagusiak, elkarketa eta eratorpena, bereizteko) begiratu behar zaie.

Sintaxiarekiko mugen gaia aspaldi samarretik aipatu izan da. Esate baterako, Euskaltzaindiko LEF batzordeak (Euskaltzaindia 1992: 81) “Eguzki-lore” menpekotasunezko hitz elkartuetan, “Izen-elkarketazko postposizioak” ere izendatzen ditu. Hitz-elkarketa/2 (Azkarate, M. & Perez 2014: 7) lanean ere gai bera dute mintzagai autoreek, hain justu, zehazteko ez dituztela postposizioak bertan aztertuko, ez direlako liburu horretan aztertzen eta sailkatzen diren (“Eguzki-lore” izendatutako) mendekotasunezko izen elkartuak; postposizioak kategoria sintagmatikoak izaki.

hitz-elkarketaren mugak zehazteko, sintaxiari eta lexikoari begiratu behar zaie.

Nolanahi dela ere, hitz elkartuez aritzean postposizioak aipatzeak berak ispilatzen du mugen auzia tartean dela. Izan ere, hitz elkartuak dira edo postposizioak dira honakoak?

• etxe aurrean, esku artean, hiri barnera, ate ondora, mahai gainetik…

Zehatzago esan, -n, -tik, -ra… postposizio atzizkien osagarria, ezkerreko osagaia, izen elkartua da (etxe-aurre, esku-arte, hiri-barne…)? edo leku-denborazko izena (aurre, arte, barne, ondo, gain…) postposizio konplexuko osagaia da eta postposizio horrek determinatzailerik gabeko IS hautatzen du osagarri? (Zabala & Odriozola 2004).

• Ezkerreko osagaia izen elkartua bada:

• [[[[etxe-aurre]_I-a]_Det]-n]_Pos
• [[[[esku-arte]_I-a]_Det]-n]_Pos

• Leku-denborazko izena postposizio konplexuko osagaia bada eta determinatzailerik gabeko IS hartzen badu osagarri:

• [[etxe]_IS aurrean]_Pos
• [[esku]_IS artean]_Pos

Gramatika honetan, zernahi gisaz, postposizio itsatsiak (-n, -tik-ra…) eta postposizio askeak (aurre, inguru, atze…) bereizten ditugu. Jakina, postposizio aske horiek, hitz lexikoetan oinarriturik direnez (aurre), beren aldetik postposizio itsatsiak ere har ditzakete (-tik). Egitura konplexuak dira ([[etxe-aurre]-tik]), ikus hemen postposizio motak izeneko atala.

Lexikoaren eta sintaxiaren arteko mugen gaia beste baterako utzita, hel diezaiogun atal honi dagokionari, eratorpenaren eta elkarketaren arteko mugari.

— Egilea: Elixabete Perez Gaztelu