badere, badarik (ere)

Badere eta badarik biak dira emendiozko lokailuak. Biak geri dira literaturan, eta gaurko idazle batzuk berriz erabiltzen hasi dira.

Jakina, badere lokailua bada ere adizki kontzesibotik dator, eta anitzetan nekez bereiziko da bien artean. Batzuetan iduri luke ez dela lokailu izatera iritsi oraindik:

• Ba dira oietan euskaldun onak, banakak badere. (Santa Cruz apaiza, "Orixe")
• badira hor liburu onak, banakak badere.
• badira hor liburu onak, banakak bada ere.
• badira hor liburu onak, banakak badira ere.

"Orixe"ren adibidea egokitu dugu hemen, eta gradazioan jarri. Beraz, komunztadurak kontuan izanik, azkeneko perpausa litzateke benetan adizki kontzesibo argia duena. Lehenbiziko modua (badere) da "Orixe"k aukeratu duena, eta beste idazle batzuek bietakoak erabiltzen dituzte. Txirritaren bertso batean oinarriturik aldera daiteke hona beste adibide bat, non berriz ere geratzen den zalantzan anbiguotasun hori:

• Bi-iru urte da pasatuxia zintzotu zala gizona, nekez bada re sinistu zuen emaztearen esana; lan-toki ona arrapatu du, entregatzen du kintzena; garai batian ori bezela orañ ni nago gizena. (Bertso jarri guztiak, Txirrita)
• Bi urte pasatuta zintzotu zen gizona, nekez bada ere sinetsi zuen andrearen esana.

Komunztadura kontuan hartzen badugu, iraganaz ari garenez, bazen ere eskatuko luke hor testuak.

• Adibide klasikoak:
  • Beragatik asmo onekin egunian orritxo bat badere letu biar dezu. (Asis-co loria, Beovide)
  • Eta hala badere, zorigaitz hori izatu dut nere bizian, eta zure etsaigoa irabazi dut. (Duvoisin, Liburu ederra)
  • Gazteak ba dabila mila pentsamentu, geroko segidari egin beza kondu; bakotxak bere karga jasan behar du, penatuko badare nahi du ezkondu. (Bordel bertsularia, Bordel)

• Gaurko adibideak:
  • Nola beste inork apenas haizatuko zituen honelako kontuak, ongi egin dut, etxerako badere, hau dena aipatzen, ezta…? (Zeruan zer berri, Zabala, P.)

Horietatik aski hurbil da badarik (ere) lokailua ere. Hauek guztiak, oraindik lokailutasuna arras eskuratua ez badute ere, esan daiteke oinarrian duten adizkia galdu eta lokailu izatera bidean daudela.

• Adibide klasikoak:
  • Badarik ere hori guzia egiten ohi da zure salbamenduko, horrelakorik eta bertzerik gertatzen denean. (Iesusen Imitacionea, Pouvreau, S.)
  • Lipar batez badarik ere atsegindu ba-zaituet, ara ni biotz-pozez beterik. (Gazigozoak, "Barrensoro")
• Gaurko adibideak:
  • Senaz badarik ere, bereizten hasita nengoen zer den hizkuntza bateko tradizioa eta zer literatur ideologia: hizkuntza bateko tradizioa hizkuntza horretan garatzen den literaturak osatzen badu ere, literatur ideologiak txango egiten du hizkuntzen arteko mugarik muga. (Mentura dugun artean, Lertxundi, A.)
  • Maite ez duenen bat inoiz, une labur batez badarik ere, maite izan ez duenak ez du inoiz inor maite izan. (Egonean doazen geziak, Garzia, Joxerra)
  • Eurek ez dute aldizkarian parte hartzen, baina uste dut nire erronda eskuratzeko badarik desio dutela aldizkariaren hileroko agerpena. (Urregilearen orduak, Aristi, P.)