alabaina, alabadere

Ikus ditzagun beste bi aurkaritza lokailu hauen ezberdintasunak eta ezaugarriak.

Arruntean perpausaren hasieran kokatzen dugu lokailu hau (batez ere hegoaldean, eta prentsan, nabarmena da joera hori), nahiz ez den beti horrela gertatzen, adibideetan ikus daitekeenez. Esanahiaren aldetik batzuetan azalpen lokailu hutsa da, testuinguruan esandako zerbait argitu nahi duena, edo argitze bideari atea irekitzen diona, eta beste batzuetan aurkaritzakoa da, sail honetan ageri diren gainerako lokailuen pare-parekoa. Hona hemen segidan adibide batzuk:

• alabaina, hori guztia airean geratuko da seguru
• alabaina, Londresko gobernua ez dator bat Frantziako agintariekin
• alabaina, hori guztia ez dute musutruk egingo
• alabaina, zer izan dezakezue zuk eta hark komunik? (Harreman arriskutsuak, Choderlos de Laclos / Jon Muñoz)
• Alabaina, Pierre Chaunu-k 1959an zioen bezala, Kristobal Kolon eta Vasco da Gama ez ziren txinatarrak, eta merezi du gertaera horretan pixka batean luzatzea. (Ekonomiaren globalizazioa, Jacques Adda / Navarro, K.)
• Bestelakoa da, ordea, borobil baten edo triangelu baten existitzeko ala ez existitzeko arrazoia, hori ez baitator haien izaeratik, izaera gorpuztun osoaren ordenatik baizik; ordena horren ondorio izan behar da, alabaina, delako triangelua ala nahitaez aktuan existitzea ala aktuan ezin existitzea. (Etika, Spinoza / Xarriton, P.)

Aski arrunta da egun bi balioekin ikustea, nahiz gehiagotan ageri den aurkaritzako balioarekin.

Adibide hauetan azalpen balioa du:

• Ez du horrek erran nahi komentuko arrangurez eta beharrez ez zuela axola handirik hartu. Frantzes Nafarroakoak bere kargua hartu zuelarik hain zuzen, Orreaga egoera txarrean zen: haren errentak gaizki kudeatuak, kalonjeak gaizki artatuak eta behartsuen eta beilarien aterpetzea ahantzia bezala. Aitzineko prioreek alabaina erreinuko jaun handien itxura hartua zuten eta haien bizimoldeak errenta guztiak irensten zituen. (Enkiridion, Azpilkueta, M. / Xarriton, P.)
• Argi dago, alabaina, gerlak piztu aitzin bazirela populuak, gerlak egin behar zituztenak, eta populuak agertu aitzin, erreinu batzuk sortuak zirela, zeren eta Aristotelesek baitio Politika-ren lehen liburuan hastapenetik hiri batek izan zuela bere erregea, errege deitzen baitugu, alabaina, gizarte gaietan kudeantza nagusia bere esku duena, san Tomasek dioen bezala 14. kapituluan. (Enkiridion, Azpilikueta, M. / Xarriton, P.)
• Gazteluan geldituko ote zen, gainerako guztiak bezala, emanaldi hauetako zeremonia-maisua bere aita izan ez balitz? Ez nion inoiz galdetu. Pedro haren anaia zaharrak berdin jokatzen omen zuen, Garrüzetik behin betikoz partitu arte. Huraxe omen zen borreroa izatekoa, Domingo erretiratzean. Harexek hartu behar ofizioan segida. Alabaina, Gilenen gisara, hark ere gorrotatzen aitaren ogibidea (Mailuaren odola, Epaltza A.)
• Esku bakar batez erabiltzen ahalko duk uste baino lehenago. Ez nengoen hain seguru. Esker hitzen bat marmarikatu eta ganberatik alde egitekoa egin nuen. Irrikan nengoen arma berriak gazteluko guztiei erakusteko. Keinu ilun batez geldiarazi ninduen. -Tresna hauek lagungarriak izanen dituk bizirik irauteko. Alabaina, zerbait gehiago beharko duk bizian aitzina egiteko. (Mailuaren odola, Epaltza A.)
• Biharamunean, Pazko izanez, 1876koa, Don Karlos joan zen Orreagara, mezaren entzutera. Gero, handik landa, jo zuen Luzaidera buruz. Haatik, bandera Txiki-Politenean utzi zuten, nehor ez izanez gehiago hartaz arduratu nahi zuenik. Alabaina, ihes joateko ba ote da bandera beharrik? (Luzaiden gaindi 2, Aintziburu, A.)

Baina beste honetan aurkaritzakoa:

• -Zer da esperantzetan izatea?- Haur bat ukanen du laster Nakok -labur eta gehiegi sakondu gabe erantzun zion amak. - Nola sortzen dira haurrak? Neskatxa lelotu zen, galdera halako antsia batez apainduz. Amak ez zuen alabaina, gaiaren muinera lerratzeko inbeia handirik. (Zeruetako erresuma, Borda, I.)

Egungo euskaran ez du lekukotasunik hitz honek. Tradizioan ere, sail honetako gainerakoekin erkaturik, lekukotasun urria du. Oso gutxi erabiltzen da egun, eta aurkaritza baliokoa da:

• Hemen, alabadere, berehala zalantza bat agertzen zaigu, hots, zer gertatzen da zerbait ezagutzen dudala uste dudanean, baina berez horrela ez denean? - pentsa ezazue Lurraren kasuan Colon-en garaiaren aurretik. (Filosofiako gida, Askoren artean)