Iraupena eta osagarri adberbialak

Iraupena bi ikuspuntutatik ikus daiteke: batzuetan gertakaria zedarritzen du (noiz hasten den, edo noiz bukatu):

• Hamarretatik dago ohean. (noiztik)
• Seiak arte/artio egon dira jatetxean. (noiz arte/artio)

Iraupenaren muga seinalatzen du bigarren esamolde horrek. Beste batzuetan, ordea, iraupen osoari egiten diogu erreferentzia:

• Gau osoan egon da lo.
• Hamarretatik zortziak arte egon da lo.

Azken kasu horretan bi mugak, hasierakoa eta amaierakoa, seinalatzen dira. Holakoetan balio kuantitatiboa duela esango dugu.

• Iraupena eta gertakariaren hasiera: iraupen baten gertakariaren hasiera seinalatzeko, “lau aste dira …-la” eta horren gisako egiturak erabiltzen ditugu:
  • Lau aste dira Basauriko eraikin publikoak garbitzen dituzten FCCko beharginek greba hasi zutela. (Errua elkarri egotzi diote alkateak eta garbitzaileek, Iban Ocio, Ekonomia saila, Berria)
  • Bost urte dira Alemaniatik atera nintzela, eta harrezkeroztik bakarrik bizi izan naiz. (Eguzki beltzaren sekretua, Ladron Arana, A.)
  • Bi urte dira Quitoko unibertsitateko jendearekin ari naizela. (Lagun izoztua, Sarrionandia, J.)
• Ikuspegi prospektiboa adierazten dutenak:
  • Bi asterako etorri da, baina berehala itzuli behar izan du.
  • Sorterrian gelditu zen hamar urterako.

• Horiek balio prospektiboa dute. Beti(ra)ko ere erabiltzen da holakoetan, aldaera batzuekin: betikotz, betikotzat, eta abar. Edo luzarorako eta horren kideak:
  • Etsaiaren ezpatek betikotzat galdu dute beren indarra. (Biblia Saindua II, Duvoisin)
  • Zergatik ahantziren gaituzu bethiko, eta bazterrerat utziren gaituzu mendeen luzetasunean?? (Biblia Saindua II, Duvoisin)
  • Biarritzko dorrea egin da Larrundik: Etzuken harri hobe jautsaraz nihondik: Harri bera Baionak zubiko hautatu: Segurantzak harekin bethiko baditu. (Eskaldunac, Hiribarren, J.M.)
  • Ez mendi, ez baserri, ez ezetasunik iñon: ez-eta ere euskerarik, illa baitzan betirako. (Euskera aundiki-soñekoz, Lizardi)
  • Liburu huntan erraiten dena sinhets eta egizu Zeluko glorian bethikoz izan zitin dohatsü. (Beste zenbait itzulpen, Intxauspe, E.)
  • Jaunak ez du nihor bethikotzat hastantzen. (Biblia Saindua II, Duvoisin)
  • Etsi genduan, ezkiñan luzarorako. (Kresala, Aguirre, D.)