gu

Lehen pertsona pluraleko izenordaina da gu, eta pertsona bati baino gehiagori egiten die erreferentzia, eta tartean hiztuna bera ere sartzen da. Hau da, ni + beste zenbait pertsona biltzen ditu gu horrek. Beste pertsona horiek agerian egon daitezke edo ez: batzuetan elkarrizketatik kanpo daudenak ordezkatzen ditu, hiztunei egiten die erreferentzia; baina beste batzuetan hiztunari eta entzuten dutenei:

Ergatiboan guk erabiltzen da baina Lazarragak guek erabiltzen zuen (absolutiboan eta ergatiboan) gu eta guk aldaerekin txandakatuz.

• Egun baten, bada, bere bideti joeala, topadu zan arzai bigaz, zeñai Silbiak itaundu eusten nora lloazen, zenak eranzun eusten manera onetan: - Arzai polita, ik jakingo dok eze guek goazela Dueroko riberara, zegaiti enzun dogu eze Silbero deretxan arzai batek dabela lutxa andiak armatu komarkaetako arzai guztiakin eta dagoala denporea asignadur egun seigarren eguneko, eta ala, ene lagunau eta ni goaz ara Silberoren jentilezak ekusterren, zegaiti utra manera andian dazauen guztiok alabadu deuskue. (Eskuizkribua, Lazarraga)

San Millango glosetan ere guek ageri da ergatiboan:

• Jzioqui dugu
• Guec ajutu ez dugu

Genitiboan “etxekoak” izendatzeko erabili izan da tradizioan: gurekoak (‘gure etxekoak’):

• Gurekoak baña, lau bear ditu Martiñ, Lau aldedun dalako zutik egon dediñ, Eta zelan dituan orain bakarrik bi, Beste bi ipintera beartuten naz ni; Baldin, egingo baleust betiko lurra jo, Barritsuak leuskide zutik ipiñiko? Lagundu bearrean, da ikusten dana, Ni legez geratuak jausiten dirala; Iñoren ardurea pago adarrean Dagoala, esan […] (Ama euskeriaren liburu kantaria, Arrese Beitia)
• A-or, irurogetasei urteko atsoak, Lotsa bagarik bota eustazan bertsoak! Oraiñ, zer diñostazu zer dala Iñazi? - Sorgiñaren izena aurki dau merezi, Usola azkenean zuzendu dau urak! Iñazi, kastigauko urrean dau suak! Gureko zorigatxa bada negargarri, Zuenekoa, ez da oso bildurgarri? Errezki zabal eta nasai naz jarriko, Entzunik zure kejak gaur Jose Prantzisko!. (Ama euskeriaren liburu kantaria, Arrese Beitia)
• Gurekoak (=los de nuestra casa) (Añibarro)

Bestalde, esanahia dela eta, gu izenordainak kutsu orokorragoa dauka:

• Teknologien aroan bizia gara.
• Hemen hobeto bizi gara.
• Gerraren ondorengoak gu ari gara ordaintzen.

Adibide horietan gu horrek hainbat erreferentzia izan ditzake: gazteak, herrialde bateko bizilagunak…

Geure buruarekin ari garenean ere erabiltzen dugu gu, geure buruaz, singularrean ari bagara ere:

• Lasaitu gaitezen Ainhoa!
• Berriz ere ahaztu zaigu deitzea…

Zerbaiten egilea adierazterakoan ere plural gisa erabiltzen da gu, egilea bakarra izan bada ere. “Apaltasunezko plural” ere esaten zaio:

• Lan honetan azaldu nahi dugu… (nahiz lana batek bakarrik egin)
• Margolana amaitzea asko kostatu zaigu…
• Ez dugu beldurrik esateko oso haserre gaudela…

Bestalde, “plural soziatiboan”, mezua igortzen diozun hartzailea ere sartzen da:

• Zer lan daukagu gaur?
• Zer moduz esnatu gara?
• Nola goaz entrenamenduekin?

Liburu edo artikulu-pasarteetan ere ohikoa da molde hori erabiltzea, irakurlea bera ere plural horretan txertatuta:

• Arestian esan dugunez…
• Aurreko pasartean azaldu dugun bezala…
• Halako orrialdean azpimarratu genuenez…