• Izenburua: Wall_Drawing_2021.Athína
• Artea eta Proiektua: Juan Carlos Olabe y Xabier Basogain - JC&X
• Kolaboratzaileak: M. A. Olabe
• Teknika: zurezko panelaren gaineko binilo matea
• Tamainia: 158 cm x 158 cm
• Data: 2021eko urria
• Tokia: korridorea zero solairuan, 2. bilera-gelaren eta fotokopiagailuaren ondoan.

Motivazioa.- Obra hau dodekaedro bat da, solido platoniko zatiezinen artean konplexuena. Solido platonikoak duela 2000 urte baino gehiago aurkitu ziren. Poliedro ganbil erregularrak dira eta 5 baino ez daude. Eskola-hezkuntzan labur aipatzen dira, baina ez dira herritarraren ezagutzaren parte. Unibertsoko galaxiaren batean bizi den planetaren bat balego, ziur artelanak izango lituzketela, baina ez Egiptoko piramideen edo Kordobako meskitaren berdin-berdinak. Hala ere, berdin-berdin 5 solido platoniko izango lituzkete. Beraz, esan dezakegu dodekaedroa ez dela soilik lurreko gizateriaren ondarea, baizik eta ondare unibertsala.

Gure gogamenean, inguratzen gaituen mundu fisikoaren irudikapenak ditugu. Zaldi bat zuhaitz batetik bereizten dugu. Batzuek zaldiak mandoetatik bereizten dituzte, eta zumarrak izeietatik. Unibertso honek eman digun mundu geometrikoa gure gogamenetan irudikatzea gure kulturaren parte da.

Geometria tridimentsionalaren erronka.- Egitura geometriko hauen oinarrizko ezagutzarik ez izatearen arrazoietako bat irudikatzeko lengoaia mentalen falta da. Badira lengoaia matematiko abstraktuak, baina horiek adituen ezagutzara mugatuta daude. IOC eta Crown lengoaiak bezalako ekimenak daude (ikus IOC eta Crown esteka) ikasleak eta herritarrak egitura horiek beren gogoetan irudikatu ahal izateko. Ekimen horiek ikusmen-sistemaren oinarrizko giza kognitiboak erabiltzen dituzte.

Athína.- Wall Drawing 2021.Athína hiru paradigma artistikorekin esperimentatzen dugun obra da. Lehenengoak IOC eta Crown lengoaiak bezalako ekimenen kontzeptuei buruzko sarrera bat eskaintzen dio ikusleari. Hiru dimentsioko objektu bat ikusleari soilik partzialki ikusten zaiola onartzen du. Horregatik, dodekaedroa hiru aurpegi-motatan banatzen du. Bistakoak direnak, ezkutuan daudenak eta objektuari buruz dugun pertzepzioa hobetzeko hustu ditugunak. Aurpegi ikusgarriak kolore gris argi batez ezagutzen dira, argiaren islak eragindakoa. Ezkutukoak, dodekaedroaren barrukoak, kolore gris ilunagoagatik ezagutzen dira, dauden kobazuloan argirik ez dagoelako. Eta aurpegi hustuak ezagutu egiten dira, xake-hondoa oztoporik gabe ikusteko aukera ematen digutelako.

Ezagutza gehigarri bati esker, ikus daitezkeen aurpegiak koroa pentagonal batekin lotu ditzakegu, eta ezkutuko aurpegiak, berriz, beste koroa pentagonal batekin. Koroa hauen oinarriak hustutako aurpegiak dira. Obra honek hondo zuri bat du, eta horren gainean poligono horiak (bi tonukoak) eta poligono grisak (hiru tonukoak) txertatzen dira. Dodekaedroaren 20 erpinak eta 30 ertzak ez daude esplizituki irudikatuta, baina anbiguotasunik gabe jaiotzen dira poligono irregular horiek eta grisek sortutako espazio negatibotik.

Bigarren paradigma artistikoa artelan bat bi mailatan balioestea da: tokikoa eta globala. Obra honetan, maila lokalean edo mikroan, kolore-kontrasteen eta oinarrizko forma geometrikoen esperientziak daude (poligono irregularrak eta espazio hutsak). Maila globalean, edo makroan, egituren esperientziak (erpinak, ertzak, aurpegi ezkutuak, aurpegi ikusgarriak, solido baten kanpoaldea eta barrualdea, xake-horma hondoduna, objektu flotatzailea, argiaren isla espekularra, argiaren errefrakzio kristalinoa) eta haien arteko erlazio kromatikoa eta geometrikoa daude. Obraren egiturazko elementuak identifikatzen dituzten kolore-patroiak ikusten dira. Ikusmen makroan, ikusleak poligono irregularren multzoak automatikoki bateratzen ditu, ezinbestean, ahaleginik egin gabe eta anbiguotasun geometrikorik gabe. Esperientzia lokalak eta globalak izaera kognitibo eta estetiko guztiz ezberdinekoak dira.

Hirugarren paradigmak inguratzen gaituen mundu fisikoaren egitura geometrikoen esentzia diferentzial eta integralarekin esperimentatzen du. Diskretizazio-prozesu batean, dodekaedroaren hiru dimentsioko egitura 81 elementu primitibotan (81 baldosa edo tesela) banatzen da. Integrazio-prozesuan, elementu primitiboen multzo diskretu bat (5 tonalitateko poligono irregularrak) konbinatu egiten dira goiko egitura bat osatzeko (hiru dimentsioko gorputza, 12 aurpegi, 20 erpin eta 30 ertz dituena). Esperientzia artistiko honek ikusleari inoiz ahaztuko ez duen funtsezko ideia bat transmititzen dio: dena zati-multzo bat da, eta zati-multzo batek osotasun bat osatzen du.

Turing osoa.- Lan honek gutxieneko kolore-lengoaia erabiltzen du. Gutxieneko hizkuntza bat bilatzeko helburua da mugarik urrunena aurkitzea, nahiz eta hiru dimentsioko objektu bat bi dimentsioko plano batean zehaztasunez eta anbiguotasunik gabe irudikatzea ahalbidetu. Hizkuntza minimo batek ikusleari bere osagai primitibo guztiak ezagutzeko aukera ematen dio (5 tonalitate) eta bi tonu hori eta hiru tonu gris horien konbinazioa goiko kontzeptu geometrikoak adierazteko gai dela esploratzeko.

Dodekaedroa 5 solido platonikoetako bat da. Gainera, eskakizun simetriko ez hain murriztaileekin, Arkimedesen 13 solidoak eta Johnsonen 92 solidoak aurkitzen ditugu. Obra honetan aurkeztutako lengoaia geometrikoak, 5 tonalitatetan oinarrituta, poliedro horiek guztiak eta oraindik aurkitu gabeko beste edozein irudikatzeko gaitasuna du. Lan honetarako diseinatutako lengoaia Turing makina oso bat da.

Lengoaia artistikoen sorkuntza.- Lan honen helburuetako bat ikuslea inspiratuko duten irudikapen geometrikoko lengoaia berrien sorkuntza ilustratzea da, bere adierazpen artistikoko lengoaiak sortzeko. Itxurazko paradoxa bat da, obra honetako lengoaia sinple batek objektu geometriko amaigabeak irudikatzeko aukera ematen duelako. Paradoxa horrek beste aukera batzuk bilatzera bultzatzen du ikuslea, haren ahalmen handia ezagutuz.

Artearen demokratizazioa.- biniloa bezalako elementu apal bat erabiltzeak arrisku ekonomikorik edo azpiegiturarik gabeko edozein parte-hartzaileri ahalbidetzen dio esperimentazio mota hori. Horri esker, edozein eskolatako ikasleek beren artelanak egin ditzakete aurrekontu berezien menpe egon gabe.

Arkitektura-hedapena.- biniloaren elementu apala nobleago bihurtzen badugu, hala nola metala, zura, beira edo zeramika, eskakizun atmosferikoek, garbitasunekoek, egiturazkoek eta bestelakoek bizirik irauteko gai dena, obra artistiko horien potentzial urbanoa eta arkitektonikoa imajina dezakegu.

Bideoaren azalpena