GAITASUNAK



- Izaki bizidunen osagai nagusien egitura, ezaugarri fisiko-kimikoak eta funtzioa ezagutu.

- Giza organismoak elikagaiak eraldatzeko, energia lortzeko eta bere oinarrizko osagaiak sintetizatzeko egiten dituen prozesu kimikoak ikasi.

- Baldintza nutrizional, fisiko edota osasun egoera ezberdinetan organismoan gertatzen diren aldaketa metabolikoak iragartzen eta interpretatzen jakin.

- Aldaketa (akats) metaboliko batek osasunean izan dezakeen eragina iragartzen jakin.

- Gai biokimikoak, oinarrizkoak eta gizakiaren osasunarekin zerikusia dutenak, idatziz eta ahoz, era egokian adierazten jakin.

- Giza osasunarekin erlazionatutako edozein gai biokimiko lortzeko, ulertzeko eta eztabaidatzeko gai izan.

- Biomolekulen analisi kimikoa edota biokimikoa egiteko gaitasuna izan. Analisi hauetatik informazioa lortzeko eta aztertzeko gai izan.





IRAKASGAIA IKASTEAREN EMAITZAK



- Proteinen osagai diren aminoazidoak gainontzekoengandik bereizten ditu.

- Lotura peptidikoaren ezaugarriak ezagutzen ditu.

- Proteina baten egitura-maila desberdinak bereizten ditu.

- Entzimak gainontzeko katalizatzaileengandik bereizteko gai da.

- Entzimek industria prozesuen jasangarritasuna hobetzen dutela ulertzen du.

- Michaelis-Menten zinetika ulertzen du.

- Michaelis-Menten zinetika jarraitzen duten entzimen jarduera kalkulatzen du.

- Bide metaboliko desberdinak eta elkarren arteko loturak ezagutzen ditu.

- Bide metabolikoen erregulazio orokorra ulertzeko gai da.

EDUKI TEORIKOAK



1. BIOMOLEKULAK



2. AMINOAZIDOAK, PEPTIDOAK ETA PROTEINAK

2.1. Aminoazidoak: Aminoazido proteinogenoen sailkapena. Ezaugarri fisiko-kimikoak. Aminoazido ez-proteinogenoak.

2.2. Peptidoak: Lotura peptidikoa. Talde peptidikoaren ezaugarri fisiko-kimikoak. Kate peptidikoaren ezaugarriak. Proteinen konformazioa.

2.3. Proteinen egitura primarioa.



3. PROTEINEN 3D-EGITURA

3.1. Egitura sekundarioa. α helizea. β orri tolestua. β ukondoa. Zuntz-proteinak eta proteina globularrak.

3.2. Egitura tertziarioa. Egitura tertziarioa egonkortzen duten indarrak. Proteinen desnaturalizazioa.

3.3. Egitura kuaternarioa.



4. ENTZIMAK

4.1. Entzimak, katalizatzaile biologikoak: Entzimen izaera kimikoa. Kofaktoreak.

4.2. Entzimen nomenklatura eta sailkapena.



5. ERREAKZIO ENTZIMATIKOEN ZINETIKA

5.1. Erreakzio entzimatikoen mekanismoak: Entzima-substratu konplexua. Gune aktiboa: lotura eta katalisia.

5.2. Michaelis-Menten ekuazioa. Konstante zinetikoen esanahia. Adierazpen grafikoak. Bi substratudun erreakzio entzimatikoak.

5.3. Aktibitate entzimatikoa eta inhibizioa: Aktibitate entzimatikoa aldarazten duten faktoreak. Inhibizio-motak. Inhibizio konpetitiboa eta ez-konpetitiboa. Inhibizio-mekanismoak.

5.4. Aktibitate entzimatikoaren erregulazioa: (i) Entzima alosterikoak, kontzeptua eta ezaugarriak. (ii) Eraldaketa kobalenteak (fosforilazioa-desfosforilazioa, zimogenoen aktibazioa). Isozimak.



6. BIOENERGETIKA ETA METABOLISMOA

6.1. Bitarteko metabolismoa. Bide metabolikoaren kontzeptua. Bide metaboliko-motak. Anabolismoa eta katabolismoa. Metabolismoaren erregulazioa.

6.2. Metabolismoaren energetika: Bioenergetika. ATP-a eta energia biologikoaren transferentzia.

6.3. Oxidazio biologikoak: Erredox erreakzioak metabolismoan. Erredox erreakzioen koentzimak.



7. KARBOHIDRATOAK: Deskribapena, sailkapena eta funtzioak.



8. KARBOHIDRATOEN KATABOLISMOA

8.1. Glikolisia: Aspektu orokorrak. Erreakzioak eta energia balantzea.

8.2. Pirubatoaren helburuak: Glikolisi anaerobikoa. Glikolisiaren erregulazioa. Anezka-sistemak. Pirubato deshidrogenasak katalizatutako erreakzioa.

8.3 Glukogenolisia.



9. KREBS ZIKLOA ETA FOSFORILAZIO OXIDATIBOA:

9.1. Krebs zikloa: Erreakzioak, energia balantzea eta funtzioak. Erregulazioa.

9.2. Arnas katea: Kokapena, osagaiak, erreakzioak eta erregulazioa.

9.3. Fosforilazio oxidatiboa: Definizioa. Mitchell-en teoria kimiosmotikoa. ATP sintasa. ATP-aren sintesiaren mekanismoa. Arnas kontrola. Glukosaren oxidazioaren balantzea.



10. KARBOHIDRATOEN ANABOLISMOA

10.1. Glukoneogenesia. Substratuak. Glikolisiaren eta glukoneogenesiaren erregulazio koordinatua.

Glukogenoaren sintesia.

10.2. Pentosa fosfatoen bidea.



11. LIPIDOAK: Kontzeptua, sailkapena eta funtzio biologikoak.



12. LIPIDOEN KATABOLISMOA

12.1. Gantz-ehunaren garrantzia. Gantz-ehuneko triglizeridoen mobilizazioa.

12.2. Gantz-azidoen katabolismoa: Gantz-azidoen aktibazioa. Gantz-azido aseen beta-oxidazioa. Energia balantzea. Karbono kopuru bakoitia duten gantz-azidoen oxidazioa. Gantz-azido asegabeen oxidazioa.

12.3. Gorputz zetonikoak: Gorputz zetonikoen biosintesia eta degradazioa. Gorputz zetonikoen funtzioa. Zetosia.



13. LIPIDOEN ANABOLISMOA

13.1. Gantz azidoen de novo sintesia: Malonil-KoA-ren sintesia. Gantz-azido sintasaren konplexua. Palmitatoaren sintesiaren erreakzio-saila eta balantzea. Palmitatoaren sintesirako NADPH eta azetil-KoA-ren jatorria. Gantz-azidoen luzapena eta asegabetzea.

13.2. Kolesterolaren biosintesia.



EDUKI PRAKTIKOAK



LABORATEGI-PRAKTIKAK:

1.- Estraktu entzimatiko baten prestaketa. Jarduera entzimatikoaren neurketa(I): entzima kantitatearen eragina.

2.- Jarduera entzimatikoaren neurketa(II): substratu kontzentrazioaren eragina. Km eta Vmax kalkulatzea.

3.- Ehun desberdinetako lipidoen erauzketa. Lipidoen bereiztea eta identifikazioa kromatografia bidez.



ORDENAGAILU-SAIOA:

Laborategian lortutako emaitzak programa informatiko baten bitartez prozesatzea eta lantzea.

IRAKASKUNTZA MAGISTRALA: 45 ordu

Teoria eta ariketa praktikoak (buruketak, test erako galdetegiak eta abar) egingo dira



LABORATEGI PRAKTIKAK: 4 orduko 3 saio

1.- Estraktu entzimatiko baten prestaketa eta jarduera entzimatikoaren neurketa.

2.- Erauzitako entzimaren Vmax eta Km parametro zinetikoen neurketa.

3.- Lipidoen kromatografia bidezko banaketa.



ORDENAGAILU PRAKTIKAK: 3 orduko saio bakarra

1.- Laborategiko praktiketan lortutako emaitzekin eta software bereziak erabiliz entzimaren parametro zinetikoen kalkulua. Proposatutako galdera eta ariketen ebazpena.



IKASGELAZ KANPOKO JARDUERAK: 90 ordu

-Landutako gaien inguruko irakurketa.

-Testuak kontsultatu, eskemak egin eta ikasi.

-Eskola magistraletan proposatutako buruketa eta ariketen ebazpena.

-eGELA bidez eskuragarri egongo diren galdetegiak egitea.

-Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabili (IKT), eGELAn eskuragarri egongo diren bideo eta animazioak ikusi.





OHARRA: Aurrez-aurreko irakaskuntza bertan behera geratuko balitz, irakaskuntza on-line modalitatean gauzatuko litzateke EHUk eskaintzen dituen baliabide eta plataforma digitalak baliatuz.

Azken azterketak teoriari buruzko atal bat eta praktikei buruzko beste bat izango ditu. Azterketa teorikoak azken notaren % 60 balio du eta azterketa praktikoak azken notaren % 20. Irakasgaia gainditzeko bi atalak gainditzea derrigorrezkoa da. Gainontzeko % 20 ikasturtean zehar irakasleak eGela-n jarritako eta eskola teorikoetan bertan egindako galderei erantzunez lortu ahal izango da. Ikasleak laborategiko lanean duen trebetasuna erakustea ere ezinbestekoa izango da irakasgaia gainditzeko, eskola praktikoetara etorriaz edo laborategian azterketa bat gaindituaz.



Ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazio bidez ebaluatuak izateko, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, bederatzi asteko epea izango du lauhilekoa hasten denetik kontatzen hasita.



Bai etengabeko ebaluazioaren kasuan zein azken ebaluazioaren kasuan, ez aurkezte hutsak automatikoki deialdiari uko egitea ekarriko du.



OHARRA: Ebaluazioa aurrez-aurre egiterik ez balego, on-line modalitatean gauzatuko litzateke EHUk eskaintzen dituen baliabide eta plataforma digitalak baliatuz.

-Internetera konektatutako ordenagailua (Campuseko ordenagailu geletan eskuragarri).
-Testu liburuak (Campuseko liburutegian eskuragarri).
-Laborategiko mantala.
-Lauki milimetratuak dituen laborategiko kaiera (edo euskarri informatiko baliokidea).

Oinarrizko bibliografia

- Nelson DL, Cox MM. Lehninger. Biokimikaren oinarriak. 2. ed. Euskal Herria: EHUko Argitalpen Zerbitzua; 2008.

Gehiago sakontzeko bibliografia

- Nelson DL, Cox MM. Lehninger Principles of biochemistry. 7. ed. Freeman. USA, 2017.
- McKee T, McKee JR. Bioquímica. Las Bases Moleculares de la Vida. 5. ed. Mexico: McGraw-Hill Interamericana, 2014.
- Voet D, Voet JG, Pratt CW. Fundamentals of biochemistry: life at the molecular level. 5. ed. Wiley. USA, 2007.
- Berg JM, Tymoczko JL, Stryer L, Gatto GJ. Biochemistry. 8. ed. Freeman. USA, 2015.
- Lozano JA, Galindo JD. Bioquímica y Biología Molecular para las ciencias de la salud. 3. ed. McGraw-Hill Interamericana. Madrid, 2005.

Aldizkariak

http://www.nature.com/nature/index.htlm
http://www.science.com/science/index.htlm
http://www.ehu.eus/ojs/index.php/ekaia