Artikulu hau jatorriz The Conversation argitalpenean aurki daiteke.

Gizon edo emakume izateak, eta gizon edo emakume izaten ikasi dugun moduak edo bizi garen gizarteak hori izaten erakutsi digun moduak eragina du arrakastari aurre egiteko moduan. Pertsona batzuek, adibidez, garaipenaren aurrean orain hamarkada batzuk Pauline Clance psikologoak “iruzurraren sindromea” izendatu zuena jasaten dute. Haien balioa zalantzan jartzen dute, beren arrakasta zoriaren emaitza dela uste izaten dute eta beren ahalegina gutxiesten dute. Batzuetan, geldi geratzen dira, iruzur gisa deskubrituko ote dituzten beldurrez.

Azterlan askok erakutsi dutenez, sindrome horren prebalentzia handiagoa da emakumeen artean. Horrek autoeraginkortasunari, autoerrukiari eta autoestimuari eragiten die, eta jarrera perfekzionistak, depresioa, antsietatea eta, batzuetan, bertan behera uztea sortzen ditu. Era berean, “zoru itsaskorra” fenomenoaren kausetako bat da (ibilbide profesionalean aurrera egiteko zailtasunari deitzen zaio horrela).

Norbaitek uste badu ez dagoela maila berean, eta horri muga estruktural batzuk gehitzen badizkiogu –"kristalezko sabaia" deitzen zaienak–, esparru profesionaletan genero desberdintasunaren eragina zein den ulertu ahal izango dugu.

Iruzurgile sentitzen diren emakumezko ikasleak

Zer gertatzen da belaunaldi berriekin eta zenbaterainoko eragina du sindrome horrek gaur egungo unibertsitate ikasleetan? Zenbait gradutan (Politika Zientziak, esate baterako) egin ditugun azterlanen arabera, muturreko sindromeak emakumezko ikasleen % 20ri eragiten dio.

Sindrome horren eta genero arauen arteko lotura dago; hau da, gizonezkoena edo emakumezkoena dela uste dena. Emakumeen kasuan, adibidez, perfekzioa eta diskrezioa baloratzen dira, eta gizonen sozializazioa, berriz, arlo publikoan zentratuago dago. Gizonen kasuan, aldiz, gehiago baloratzen dira suhartasuna edo zaurgarritasun eza.

Unibertsitateko ikasleekin horri buruz hitz egitea lagungarria izan daiteke horretaz jabe daitezen eta diagnostikoa egin dezaten. Kasu batzuetan, paralisiari aurre egiteko, eta beste batzuetan, gehiegizko segurtasunak eragindako arazoak saihesteko.

Doktorego ikasketetako sindromea

Iruzurgilearen sindromea aztertzea ezinbestekoa da zientziaren aurrerapenean protagonistak nor diren ulertzeko. Orain gutxi argitaratu den gradu amaierako lan batek Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitateko 560 doktoregairi (guztizkoarekiko % 14) egindako galdetegia jasotzen zuen eta elkarrizketa sakonak egin zituzten. Lan horren arabera, generoak doktoregoko ibilbidean eragina duela egiazta daiteke.

Hala, gizonezko doktoregaien (100 puntutatik 60) eta emakumezko doktoregaien (100 puntutatik 69) artean, iruzurgile izatearen sentimenduaren intentsitatean 9 puntuko aldea dago. Sindrome handiaren esperientzia (80 baino gehiago) emakumeen % 21ek jasaten du, eta gizonezkoen % 10ek bakarrik. Aldiz, sindromerik eza (test horretan 20-40 puntu artean) nesken % 3,2an bakarrik suma daiteke, eta mutilen kasuan, aldiz, % 10ean.

Banaketa diziplinen arabera egiten badugu, sindromearen intentsitate ertaina nabarmen igotzen da Arteetan (nesken kasuan, 100 puntutatik 72,49; aldiz, mutilen kasuan, 57,63) eta Zientzietan (70,15 vs 57,63).

Sindromea eta ikerkuntzarako sarbidea

Bestalde, ikerketak ondorioztatzen du bekak lortzeak areagotu egiten duela sindromearen presentzia mutilen zein nesken artean Hala ere, datu kuantitatiboek adierazten dute gizonek presio handiagoa sentitzen dutela aldagai ekonomikoa doktorego prozesuan sartzen denean. Edonola ere, jasotako lekukotzek agerian uzten dute laguntza horiek eskatzen dituztenek prezio emozionalari eta segurtasunik ezari aurre egin behar izaten diotela.

Era berean, hautaketa prozesuetako antsietatea eta lorpenak eskuratzeko garaian gertatzen den atzerapena nabarmendu behar dira. Beka lortzean ere, norberaren merezimenduari buruzko zalantzek eta nahikoa ez izatearen sentsazioak irauten dute oraindik; gainera, besteen aurreikuspenak betetzearekin lotutako presioa sentitzen dute.

Bakardadea eta hierarkia akademikoak

Testigantza guztiek azpimarratzen dute erakundeek laguntza handiagoa eman beharko liekeela prestakuntzan dauden ikertzaileei. Bakardadeak eta hierarkia akademikoek eragina dute haien segurtasunean eta garapenean, eta horrek agerian uzten du emakumezko lankideen arteko laguntza sareak sortzearen eta bidezko ebaluazioak sustatzearen garrantzia.

Gainera, elkarrizketatuek azpimarratu dute beharrezkoa dela berdintasun eta ordezkaritza neurriak hartzea, unibertsitate komunitate bidezkoagoa eta irisgarriagoa sustatzeko. Xehetasun ugari biltzen dituzten elkarrizketek hainbat bide aipatzen dituzte:

"Garrantzitsua da unibertsitateak ikaskideen arteko laguntza mekanismoak sustatzea tesia bezalako prozesuetan, denok sentitzen baikara oso bakarrik. (...) Funtsezkoa izan beharko litzateke kanpoko ebaluatzaileei bidezko ebaluazioak egiten irakastea, jendeari tratu txarrik eman gabe. (...) Erakundeek berdintasun eta ordezkaritza neurriak hartu beharko lituzkete, pertsona guztiak sistemaren parte senti daitezen.”

Ikerkuntzan agerian geratzen da sindromeak maila maximoak lortzen dituela ahozko esposizioa edo aurkezpena eskatzen duten egoeretan. Datu kuantitatiboek eta kualitatiboek erakusten dutenez, kongresuetan, mintegietan eta tesien defentsetan egindako aurkezpenetan, emakumezko doktoregaiek antsietate eta segurtasunik eza handiagoak izaten dituzte, eta horrek iruzur intelektualaren sentsazioa indartzen du.

Maila sozioekonomikoaren eta beste faktore batzuen eragina

Ikerkuntza honetan egindako elkarrizketa sakonen arabera, baldintza sozioekonomikoek, hala nola adinak, klase sozialak eta gutxiengo etnikoetako kide izateak, eragina dute pertsonen iruzurgile sentsazioaren intentsitatean. Zaurgarritasun maila handieneko inguruetatik datozen emakumezko doktoregaiek sindromearen maila handiagoak aipatu dituzte, eta horrek iradokitzen du baliabideetarako sarbideak eragina duela segurtasun akademikorik ezan ere.

Datu horiek ezagutzea funtsezkoa da hainbat zentzutan ikasteko: lehenik eta behin, generoak axola duela eta ikasle nesken garapen akademikoan dauden zenbait zailtasun azal ditzakeela adierazten digu. Emakume iruzurgilearen sindromea izan daiteke garrantzizko postuetara iristeko garaian emakumeak kikiltzen dituen zoru itsaskor horren azalpenetako bat.

Bestalde, arlo pertsonalean, datu konparatiboak izanez gero, ikasleek diagnostikoa egin dezakete. Horrekin batera sexu-genero sistema interpretatzen bada, bere sentimenduek oinarri estrukturala dutela, eta, ondorioz, ez diotela nortasunari bakarrik erantzuten uler dezakete. Hala, kontzientziarekin eta lanketarekin, bere autopertzepzioa eta sinesmenak alda ditzakete.

Ane Juez Baronak egindako eta Igor Ahedok zuzendutako Gradu Amaierako Lanean jasotako aurkikuntzetan oinarritzen da artikulu hau. Lanaren izenburua 'Doctorándose desde la impostura' da, eta Politika Zientziako Graduan aurkeztu eta 2025ean bikain kalifikazioa jaso zuen.