GAITASAUNAK

1.Eredu atomikoak eta haien abantailak zein mugak analizatu

2.Taula periodikoa ezagutu eta konfigurazio elektronikoen eta propietateen arteko harremanak ezagutu

3.Lotura-ereduak ezagutu eta konposatu kimikoen propietateak erlazionatu ioi, atomo eta molekulen arteko loturarekin.

4. Elementuak eta bere konposatuen propietate bereizgarriak ezagutu, hala nola farmazia arloan duen aplikazioa.

5.Disoluzioan gertatzen diren erreakzio kimikoak identifikatu (azido-base zein erredox motakoak) eta kalkulu estekiometrikoak egin

6.Konposatu kimikoak formulatu eta izendatu

7.Elementu metaliko eta ez-metalikoen zein konposatu ez-organikoen ezaugarri orokorrak ezagutu; batez ere, osasun arloan adierazgarriak direnak

8.Koordinazio-konposatuen ezaugarriak ezagutu; batez ere, haien funtzioak eta aplikazioak prozesu biologikoetan

9.Kimika-laborategietako oinarrizko teknikak eta materialak ezagutu

10.Substantzia kimikoen eta laborategiko lanaren arriskuak estimatu eta balioetsi.



ZEHARKAKO GAITASUNAK

Ahozko zein idatzizko komunikazioa, talde-lana, informazio-bilaketa



IKASKUNTZA - EMAITZAK

1. Hainbat konposatu kimiko bai organikoak bai ez-organikoak, bereizten ditu. IUPAC-ren arabera formulatzeko eta izendatzeko gai da.

2.Taula Periodikoan elementuak kokatzeko gai da. Gainera, elementuen konfigurazio elektronikoak eta propietate kimikoak eta fisikoak erlazionatu aldu.

3.Eredu atomikoak eta haien abantailak zein mugak analizatu eta konposatuen propietateak eta egituraren arteko harremanak aztertzeko gai da.

4.Kontzentrazio - unitateak maneiatzen ditu, eta beraien ezaugarriak ulertzen ditu.

5.Disoluzioan gertatzen diren erreakzio kimikoak identifikatzen ditu (azido-base zein erredox motakoak) eta disoluzioan gertatzen diren oreka kimikoak bereizten ditu.

6.Elementu metaliko eta ez-metalikoen zein konposatu ez-organikoen ezaugarri orokorrak ezagutzen ditu.

7.Laborategi - praktiketan zein ariketak lantzen, lortutako ezagupen teorikoak eskuratzen ditu.

8.Substantzia kimikoen eta dagokion erabileraren arriskuak ezagutzen ditu

9.Konposatu kimikoen eraldaketa, banaketa, isolamendua, eta garbiketa-teknikak ezagutzen ditu. Sintesiak garatzeko laborategi-tresneria egokiak jakin ditu.

10.Lan teoriko edo/eta praktikoei buruzko txostenak burutzeko gai da, hala nola, laburpenak eta aurkezpenak egiteko. Lan-taldeetan, ere, ondo moldatzen da, hausnarketa-jarrera eta hizkuntza zientifikoa

I.Sarrera

1.Nomenklatura organikoa eta ez-organikoa

2.Atomoak, molekulak, disoluzioak: kontzentrazio-unitateak

3.Azido-base teoriaraen oinarriak: Arrhenius eta Bronsted- Lowry teoriak. Izaera azidoaren mailaketa. Bikote konjokatuak. Hidrolisia eta disoluzio indargetzaileak. Lewis-en definizioa. Lux-Flood eta Franklin ereduak. Pearson eredua.

4.Erredox sistemen oinarriak: Potentzial estandarrak. Segida elektrokimikoa:Nerst-en ekuazioa. Indar elektroeragilearen diagramak: Latimer diagramak. Frost diagramak. Dismutazioa.



II.Egitura atomikoa eta periodikotasuna



5.1. Mekanika kuantikoaren oinarriak

5.2. Elektroi bakarreko atomoen ereduak (atomo monoelektronikoak). Kuantu-mekanikaren araberako atomoa. Schrödinger-en ekuazioa. Ziurgabetasunaren printzipioa. Probabilitatea. Uhin- funtzioa eta bere esangura fisikoa. Kuantu-zenbakiak eta orbital atomikoak. Orbital atomiko hidrogenoideen topologia.

5.3.Elektroi anitzeko atomoak. Atomo polielektronikoak. Eraikuntza-printzipioa. Pauli-ren printzipioa eta Hund-en arauak. Konfigurazio elektronikoa: Aufbau-ren printzipioak. Oinarrizko egoeraren konfigurazioa. Pantaila-efektua, sarkortasuna eta karga nuklear eraginkorra.

5.4.Taula periodikoa. Taldeak eta periodoak. Propietate periodikoak.



III.Lotura kimikoa



5.Eredu elektrostatikoa. Lotura ionikoa. Kristal ionikoak. Born/Haber-en zikloa eta sare-energia. Solido ionikoen energia. Izaera ioniko partziala. Polarizazioa eta direkzionaltasuna.

6.Lotura kobalentea. Balentzia-loturaren eredua. Orbital hibridoak eta geometria molekularra. BGEBA eredua. Orbital molekularraren metodoa. Orbital atomikoen konbinazio lineala (OAKL):izaera lotzailea eta konbinazio-arauak. Bigarren periodoko elementuen molekula diatomikoak. Molekula poliatomikoak.

7.Indar intermolekularrak. Van der Waals-en indarrak: Kristal molekularrak. Molekulen polaritatea. Hidrogeno- lotura.

8.Lotura metalikoa. Lotura metalikoa eta kristal metalikoen ezaugarriak. Banden teoria. Propietate magnetikoak. Erdieroaleak.

9.Lotura kimikoa koordinazio-konposatuetan Balentzia-loturaren teoria. Eremu kristalinoaren teoria. Eremu kristalinoaren orekatze-energia. Propietate optiko eta magnetikoak. Kobalentzia-efektuak.



IV.Azido eta base ez-organikoak



10.Azido eta base ez-organikoak. Ioi metaliko, hidrazido eta oxoazidoen azidotasuna Bronsted/Lowry-ren definizioaren araberakoa. Sustantzia anfoteroak. Lewis-en azido eta baseen sendotasunaren azterketa.



V.Kimika ez-organiko deskribatzailea



11.Elementu ez-metaliko eta haren konposatuen kimika deskribatzailea. Propietateen aldaketa periodikoa. .Propietate fisiko eta kimikoak. Konposatu nabarienak.

12.s eta p blokeetako elementu metalikoak: propietateak, prestakuntza eta konposatu nabarienak.

13.Trantsiziozko elementu metalikoak: propietateak, prestakuntza eta konposatu nabarienak.



VI.Kimika bio-ez-organikoaren sarrera



14.Kimika bio-ez-organikoa I

Kontzeptua. Giza gorputzaren elementuak: nahitaezko eta toxikoaren kontzeptuak. Eboluzioan zehar gertatutako elementuen sartzea izaki bizidunetan. Espezie ez-organikoen toxikotasuna.

15.Kimika bio-ez-organikoa II

Elementu metalikoen funtzio nagusienak. Burdin, kobre, kobalto eta manganesoaren garrantzi biologikoa. Metaloporfirinak. Oxigeno eta elektroien garraioa. Metaloentzimak. Eredu-sistemak.



LABORATEGIKO PRAKTIKAK

PL1: Ozpin komertzial baten balorazioa

PL2. Hidrogeno peroxido disoluzio baten balorazioa PL3. Azido-base erreakzioak

PL4. Ioien portaera independentea PL5: Kobre-konposatu biren sintesia PL6. Erredox erreakzioak

PL7. Burdina(II) oxalato eta potasio tris(oxalato)-burdinato (III) konposatuen sintesia. PL8. Hidrato baten formularen determinazioa

PL9. Erreakzio kimikoen motak

PL10. Ioi metalikoak ezagutzeko hauspeatze-erreakzioak







ORDENAGAILUKO PRAKTIKAK

PO1. Solido ionikoen sare energia PO2. Azido base sistemak

PO3. Azido-base balorazio kurbak PO4. Egitura ionikoen aurreikuspena

Irakaskuntzaren metodologia ezberdina aplikatzen da, aztal desberdinetan, lau irakaskuntza-modalitate garatzen: eskola magistralak, gelako-praktikak, ordenagailu-praktikak eta laborategi-praktikak.

Eskola magistraletan gai desberdinak aurkezten dira, ikasleriaren parte hartzea eta eztabaida sorarrazteko. Power Point-programaz egindako aurkezpenaren bidez egiten da, marrazkien eta animazioen laguntzaz. Ikasleek material guztia eGela aplilazioaren bidez eskura dezakete. Gai bakoizaren amaieran irakurketak eta ariketak proposatzen dira. Batzuetan ariketak irakaslearekin batera gela praktiketan ebatziko dira. Beste batzuetan, berriz, ikasleak berak egin behar ditu, ordu ez-presentzialetan eta tutoretza orduetan zuzenduko dira, ikasleak nahi izanez gero.

Gelako-praktiketen funtzio nagusia eskola magistralen ezagupenen aplikazio praktika ikustea da, eskola teorikoetan sortzen diren galderak eta zalantzak ebatziz. Gai bakoitzarekin eGela aplikazioaren bidez, ikasleriari egin beharrezkoak diren ariketak /problemak luzatzen zaizkio, bere kabuz egiteko. Hau da, gelan hautatutako ariketa mota batzuk besterik ez dira egiten eta gainontzekoak lan pertsonaltzat hartzen da. Sortzen den edozein zalantza klaseetan konpontzen saiatzen da. Bertan ezinezkoa izanez gero tutoretzen erabilpena bultzatzen da.Irakasgaiaren diseinua irakaskuntza honetan 11 ordu presentzialez osatuta dago, nahiz eta haien garrantzia ikusita 22 inguru arte luza daitezkeen, eskola magistralen kaltetan.



Laborategiko praktikak bikotetan egiteko disenatuta daude, talde-lana zeharkako gaitasuna areagotzeko eta bermatze. Helburua laborategian lan egiteko oinarrizko trebezia lortzea da, baita eskola magistraletan ikusitako portaerak eta propietateak ere. Ezer baino lehen, praktika hauek egiteko nahitaez erabili beharreko materiala aipatzen da (Taula Periodikoa, Laborategiko koadernoa, Laborategi- amantala, segurtasun-betaurrekoak)

Praktikak hasi baino lehen ikasleak praktikaren gidoia jasotzen du, bideratzeak, galderak eta beharrezkoa den gainontzeko informazioa barne. Praktikak bukatzean ikasle bakoitzak txosten bat entregatu behar du ebaluatu dadin. Honen bidez idatzizko zeharkako gaitasuna ebaluatzen da. Laborategiko koadernoak, halaber, jasotzen dira eta test moduko azterketa egiten da praktikak bukatzean. Laborategiko koadernoan argitasuna eta edukiaren adierazpen egokia baloratzen da, baita kalkuluen zuzentasuna ere.

Metodologiaren aldetik, ekintza guzti hauen helburua praktika hauengatik ahalik eta etekin handiagoa eskuratzea da.

Praktikak gainditzeko saio guztietan bertaratzea beharrezkoa da. Ildo honetatik garrantzitsua da hurrengo hau azaltzea: praktikak taldeka egiten diren arren ikasle guztiak parte hartu behar dute lan guztietan, bai kalkuluetan, bai eskuzko lanetan. Horretaz aparte, ikasleak ebaluaketan ekarpena duten betebehar guztiak irakaskeari garaiz eman behar dio. Beraz, ez bertaratzeak edo praktiketan parte ez hartzeak edo eskatutakoa garaiz ez emateak laborategi-praktiketako notan suspentsoaren ondorioa izango du. Honela bada, ikasleak, ohiko edota ezohiko deialdian laborategian bertan azterketa praktiko bat egin beharko du.

Ordenagailuko praktikak banaka egiten dira eta ikasleak eGela plataforman gidoia eskura ditzake. Sasioetan irakasleak hasierako ohar batzuk ematen dizkie ikasleei eta hauek eskatutako lana bukatu behar dute. Nagusiki Excell programa erabiliz grafikoen burutzea planteatzen da. UPV/EHUko curriculum-garapenaren kontzeptuaren barruan murgilduta dagoen Heziketa Berritzaile Proiektua (HBP) lantzen da, azido-base sistemekin zerikusia duena. Izan ere, ariketa bera eskola magistralean planteatzen da, teorikoki ebazten da gelako praktiketan, geroago laborategian egiten da eta bukatzeko ordenagailuko pratktiketan informatikaren laguntzaz bere ebazpen grafikoa berrikusten da. Ikasketa-prozesua aktiboa eta laguntzailea garatzean datza.

Kimika Orokorra eta Ezorganikoa(KOE) irakasgaia SAEko IKDi3 proiektu baten barne dago. Farmazia fakultateko irakasle talde batek IDOFAR deritzon proiektua sortu du, farmazia arloa eta garapen iraunkorraren helburuak(GIH) bildu nahian. Gure irakasgairi dagokionez, garatzen den gaia Nanoteknologia Farmazeutikoa da, gure ikasleentzat benetan interesgarria eta beharrezkoa delakoan gaudelako. Hortaz, ikasturtearen amaieran gai honi buruzko aktibitatea garatzen da.

Irakasgaia gainditzeko ondorengo atalak gainditu beharra dago:

- Konposatu ez-organiko eta organikoen nomenklatura eta formulazioa.

- Atal teorikoa

- Atal praktikoa



Irakasgaia gainditzeko hurrengo bi baldintza hauek bete behar dira:

1. Azken azterketa teorikoaren kalifikapena gutxienez 4 izan behar da, beste notekin baremazioa aplikatzeko. Izan ere, azterketa honen edukiak nagusiak dira eta irakasgaiaren ehuneko altua barne dago. Hortaz, beste proba teorikoarekin batezbestekoa egin ahal izateko, azterketan honetan gutxienez lau bat lortzea eskatzen da.

2. Modu berean laborategiko praktiketan kalifikapena gutxienez 5 izan beharko da, baremazioa egiteko.

3. Nomenklatura eta formulazioari dagokion ebaluazio-froga idatzi bat egongo da urrian. Atal hau gainditzeko formula/izen guztien%73a ONDO egin behar dira (22/30). Atal hau gainditzea EZINBESTEKO baldintza da irakasgaia gainditzeko, baina honek ez du batere eraginik kalifikazioan. Urriko ebaluazio-frogan atal hau gainditzen ez duten ikasleek beste aukera bat izango dute ohiko zein ez-ohiko deialdietan. Ikasleek ez dute izango laugarren aukera bat nomenklatura eta formulazioa gainditzeko, nahiz eta beste atal guztiak gaindituak izan eta irakasgaia SUSPENTSOA/EZ GAINDITU kalifikapena izango du.

4.Aurreko baldintzak bete ezean aktan gehienezko kalifikapena 4,5 izango da.

5.Irakasgaia gainditzeko aurreko 1.,2. eta 3. atalak gainditu behar dira (nomenklatura eta formulazioa, atal teorikoa eta atal praktikoa). Hiru ataletako bat ez-gainditua egongo balitz, orotarako kalifikazio maximoa 4,5 izango da, nahiz eta batez besteko nota bestelakoa izan.



Ebaluazio - atalak

1)Atal teorikoa (80%)

2)Atal praktikoa (20%)



Irizpideak

-Nomenklatura-azterketa gainditu arte ezinezkoa izango da irakasgaia gainditzea.

-Azterketa idatziak dokumentu ofizialak direnez entregatu behar dira aproposako itxuraz. Hori dela eta penalizazioak jasan daitezke baldintza hau bete ezean. Hau da, arkatzaz idatziak, zirriborroak, ordenarik gabeko parrafoak, zaila irakurtzeko hizkiz edo ortografia faltak izanez gero.

-Emandako erantzun guztiak ez dira ontzat hartuko ez baldin badaude arrazoituta, test gisakoak izan ezik.

-Azterketetan ez dago baimenduta inolako gailu elektronikori, kalkulagailua izan ezik.



Ebaluazio-modalitateak



I modalitatea (azken ebaluazioa): Ikasle guztiek aukera dezakete modalitate hau. Atal teorikoaren ebaluazioa azterketa bakar baten bidez egingo da. Azterketak galdera irekiak izango ditu. Atal praktikoaren ebaluazioa azterketa praktiko baten bidez egingo da laborategian. Azterketa biak iragarritako data ofizialetan egingo dira.

Ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazio bidez ebaluatuak izateko, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, bederatzi asteko epea izango du ikasturtea hasten denetik kontatzen hasita.



II modalitatea (ebaluazio jarraia-mistoa): Modalitate hau hartu ahal izateko, ebaluazio jarraituari dagozkien saio guztietan parte hartu behar da.

Atal teorikoaren nota osoaren %80 da eta nota honen %75a azterketa bakar bati dagokio. Horren gainontzekoaren %25a ebaluaketa jarraiaren bidez garatuko da, izan ere, bi proba/partzial araberakoa izango da.

Atal praktiko osoaren ebaluazioa jarraia izango da (irakasgaiaren nota osoaren % 20a).



GAITASUNAK

GAITASUNAK

1)Irakasgaiaren berezko gaitasunak (% 90,5a)

2)Graduko zeharkako gaitasunak: idatzizko komunikazioa, (% 5,5).

3)Talde lana eta informazioaren bilaketa (%5a)

“Idatzizko komunikazioa" gaitasuna laborategiko praktika bati buruzko txosten bat kontuan hartuz baloratuko da eta talde lana HBPren bidez baloratzen da.







EBALUAKETA-DEIALDIARI UKO EGITEA



1. Deialdiari uko egiten dioten ikasleek «aurkezteke» kalifikazioa jasoko dute.



2.Bai etengabeko ebaluazioaren kasuan, bai azken ebaluazioaren kasuan nahikoa izango da azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkeztea azken kalifikazioa “aurkezteke” izan dadin.

Taula Periodikoa.
Laborategi-amantala.
Segurtasun-betaurrekoak.

Oinarrizko bibliografia

QUÍMICA. 13ª edición

R. Chang,K. A. Goldsby: Química, 11ª Ed.

McGraw-Hill,China, 2020



QUÍMICA GENERAL.11ª Edición

Petrucci, Herring,Madura, Bissonnette

Editorial Pearson Prentice Hall, Madrid, 2017



QUÍMICA INORGÁNICA, VOLÚMEN I. Elementos representativos. 1º Edición

Gabino A. Carriedo. Editorial Síntesis, Madrid (2015)



QUÍMICA INORGÁNICA, VOLÚMEN II. Elementos de Transición. 1º Edición

Gabino A. Carriedo. Editorial Síntesis, Madrid (2015)



PRINCIPIOS DE QUÍMICA. Los caminos del descubrimiento. 5º edición

Peter Atkins, Loretta Jones. Editorial médica panamericana, Madrid (2012)



LA QUÍMICA INORGÁNICA EN REACCIONES. 1º Edición

Gabino A. Carriedo. Editorial Síntesis, Madrid (2011)





QUÍMICA INORGÁNICA. 4º Edición

Shivers & Athkins. Editorial Mac Graw Hill, México (2008)



QUÍMICA INORGÁNICA, 2º Edición

Catherine E. Housecroft, Alan G. Sharpe. Editorial Pearson Education, Madrid (2006)



QUÍMICA. Un Proyecto de la ACS. 1ª Edición.

Editorial Reverté, Barcelona (2005)



QUÍMICA GENERAL E INORGÁNICA PARA ESTUDIANTES DE FARMACIA

Valenzuela, C. Ed. Universidad de Granada, Granada (2002)



QUÍMICA INORGÁNICA DESCRIPTIVA. 2º Edición

Geoff Rayner-Canham. Editorial Pearson Education, México(2000)



QUÍMICA INORGÁNICA.Principios de estructura y reactividad. 4ª edición

James E.Huheey, Ellen, A. Keiter, Richard, L. Keiter. Oxford University Press, Méjico (1997)





FORMULAZIOA ETA NOMENKLATURA KIMIKOA IUPACen arauak

Vicario Hernando, José Luis eta lankideak

ISBN/ISSN: 978-84-9082-999-8

UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua, Bilbo(2019)





METODOLOGIA ESPERIMENTALA KIMIKAN

Bordagaray Eizaguirre, Ane; Etxeberria Lizarraga, Agustín; García Arrona, Rosa; Gredilla Altonaga, Ainara; Ostra Beldarrain, Miren. UPV/EHU, Bilbo (2017)



KIMIKA OROKORREKO ESKULIBURUA

Lopez-Gazpio, J. UEU, Bilbo (2015)



KIMIKAREN OINARRIAK

Teresa Arbeloa López. UPV/EHU, Bilbo (2010)



EGITURA KIMIKOA ETA LOTURA KIMIKOA

Casabó I Gispert, Jaume. UPV/EHU, Bilbo(2009)



KIMIKAKO PROBLEMAK

Urretxa, I., Iturbe, J. UEU,Bilbo (1999)

Gehiago sakontzeko bibliografia

QUÍMICA INORGÁNICA AVANZADA. 4º Edición
Cotton y Wilkinson. Editorial Limusa, Méjico (2006)

EQUILIBRIOS IÓNICOS Y SUS APLICACIONES ANALÍTICAS
Silva, M. y Barbosa J.Ed. Síntesis, Madrid (2004).

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA BIOINORGÁNICA
Valllet, M. (koordinatzailea), Juan Faus, Enrique García-España, José Moratal.1º edición. Editorial Síntesis (2003) Madrid.

QUÍMICA BIOINORGÁNICA
Barán, E.J. Editorial McGraw-Hill, Madrid (1994).
BIOINORGANIC CHEMISTRY.
Ochiai, E-I. 1st Ed. Academic Press:(2008)

Aldizkariak

- Ekaia aldizkaria:EHUko Zientzia eta Teknologia aldizkaria.

- Elementu Kimikoen Taula Periodikoaren nazioarteko urteaz oroitzarriko alea. Anales de Química, Vol. 115, No. 2 (2019). Eskuragarri hurrengo URL-an:http:// www.rseq.org/anales. 2022/06/20-an kontsultatuta.