GAITASUN ESPEZIFIKOAK:



Irakasgai honetan, ikasleak bereganatu behar dituen gaitasun espezifikoak eta hauekin lerrokatzen diren ikasketa-emaitzak (IE) ondorengoak dira:

1.Giza-organismoaren sistema eta aparatuen funtzioak ezagutzea, haien antolakuntza maila guztietan eta egoera osasuntsuan.

IE: Giza-gorputzaren sistema eta aparatuen funtzioak deskribatzea.

IE: Giza-gorputzaren funtzionamenduaren ikuspegi integrala azaltzea.

2.Homeostasiaren oinarri fisiologikoak ulertzea.

IE: Organismoak ingurunearen aldaketen aurrean garatzen dituen adaptazio fisiologikoak identifikatzea.

IE: Homeostasia mantentzeko organismoaren erantzunak aurreikustea.

3.Sistema eta aparatu ezberdinen azterketa funtzionalerako oinarrizko metodoen erabilgarritasuna ezagutzea, erabiltzen jakitea eta haien bitartez lortutako emaitzak ulertzea.

IE: Oinarrizko miaketa funtzionaletan lortutako datuak interpretatzen jakitea, balio errealak erreferentzia-balioekin alderatuz.

IE: Miaketa funtzionaletarako ekipoak behar bezala erabiltzea.



ZEHARKAKO GAITASUNAK:



Gaitasun espezifikoetaz gain, ikasleak zeharkako gaitasunak garatu behar ditu graduan zehar. Irakasgai honetan landuko dugun gaitasuna eta hari lotuta dauden IEak, hurrengoak dira:

1.Talde-lanerako gaitasuna.

IE: Taldekideekiko eta aztergai diren subjektuekiko errespetuzko eta zaintzazko jarrera izatea.

IE: Elkarlanerako trebetasunak erakustea.

ESKOLA MAGISTRALEN ETA GELA-PRAKTIKEN PROGRAMA:



1- BIOELEKTRIZITATEA:

Mintz-potentziala eta ekintza-potentziala. Sinapsi kimikoak eta neurotransmisoreak. Muskulu eskeletikoaren zuntzen kitzikakortasuna.

2- NERBIO-SISTEMA:

Nerbio-sistemaren antolaketa funtzionala. Sistema sentsorialen fisiologia: sentikortasun somatikoa, usainmena, dastamena, ikusmena, entzumena eta oreka. Gorputzeko mugimenduaren kontrola. Garuneko goi-mailako beste prozesu batzuk: loa, emozioak, pentsamendua, memoria eta hizkuntza. Nerbio-sistema autonomoa eta bere erregulazioa.

3- ODOLA:

Odolaren ezaugarriak. Plasmaren eta elementu formen fisiologia. Hematopoiesia. Hemostasia.

4- FISIOLOGIA KARDIOBASKULARRA:

Bihotzaren jarduera elektrikoa. Kitzikapena eta kontrakzioaren arteko akoplatzea. Bihotz-ponparen funtzionamendua. Odol-fluxua eta presio arteriala. Zirkulazio kapilarra eta linfatikoa.

5- ARNAS-APARATUAREN FISIOLOGIA:

Aireztapenaren mekanika. Gasen barreiadura albeoloan eta ehunetan. Gasen garraioa odolean. Aireztapenaren erregulazioa.

6- DIGESTIO-APARATUAREN FISIOLOGIA:

Digestio aparatuaren ezaugarri funtzionalak. Ahoan, hestegorrian eta urdailean ematen diren prozesuak. Gibela eta behazun-xixkuaren fisiologia. Pankrea exokrinoaren fisiologia. Heste meharra eta heste lodiaren fisiologia. Digestio- eta xurgapen-prozesuak. Hormonen bidezko digestio-funtzioaren erregulazioa.

7- GILTZURRUN-FISIOLOGIA:

Gernuaren eraketa. Mikzioaren prozesua.

8- BARNE-MEDIOAREN ERREGULAZIOA:

Gorputzeko tenperaturaren erregulazioa. Osmolaritatearen eta bolemiaren erregulazioa. Azido/base orekaren erregulazioa.

9- SISTEMA ENDOKRINOAREN FISIOLOGIA:

Hormonen ekintza-mekanismoak. Metabolismo eta hazkuntzaren erregulazioa. Gluzemiaren erregulazioa. Estresaren aurkako erantzuna. Ugalketaren erregulazio endokrinoa. Kaltzemiaren erregulazioa.

10- LARRUAZALA:

Azala eta bere guruin erantsien fisiologia.



LABORATEGI PRAKTIKEN PROGRAMA:



- Elektroentzefalografia: Garunaren jarduera elektrikoaren neurketa garun azalean kokatutako elektrodoen bidez. Erregistroan agertzen diren erritmo periodikoen identifikazioa eta azterketa.

- Poligrafoa: Gezur-detektagailuaren proba, larruazalaren erantzun galbanikoaren neurketaren bidez besteak beste.

- Azaleko elektromiografia: Besoko muskulu-zuntzen portaera aztertzea hainbat egoeratan, muskuluen jarduera elektrikoa azaleko elektrodoekin erregistratuz.

- Biofeedback: Prozesu fisiologikoak modu ez-zuzenean aldatzeko teknika bat da. Bihotz-maiztasuna eta jarduera elektrodermikoa erregistratuko ditugu, eta erantzun autonomo bat borondatez kontrolatzeko gaitasuna testatuko dugu.

- Elektrokardiografia: Bihotzeko jarduera elektrikoa erregistratzea gorputz-adarren deribazioetan eta deribazio areagotuetan. Uhinak, segmentuak eta tarteak identifikatzea, eta bihotz-bultzadaren faseekin eta ekintza-potentzialarekin lotzea. Bihotz-ardatza kalkulatzea.

- Bihotz-emaria: Bihotz-emaria kalkulatzeko bolumen sistolikoa eta bihotz-maiztasuna zehaztea, eta horiek eragiten dituzten faktoreak aztertzea, hainbat egoera esperimentaletan neurketak eginez.

- Presio arteriala: Presio arterial sistoliko eta diastolikoaren erregistroa eskuko esfigmomanometroa eta fonendoskopioa eta baita tentsiometro automatikoa erabiliz.

- Bihotz-hotsak. Fonendoskopioa erabiliz, bihotzaren hotsen erregistroa balbula kardiakoen funtzionamendua aztertzeko.

Eskola-magistralak:



Eduki teorikoak eskola magistralen bidez landuko dira ikasgelan gehienbat. Irakasleek kontzeptu berrien ikasketa errazten duten power-point aurkezpenak erabiliko dituzte, testu eta irudiz hornituak. Ikasleen parte hartzea sustatuko da eta horretarako, ikasleen ulermen-maila aztertzeko baliagarriak izango diren galderentzat eta eztabaidentzat tarteak utziko dira.



Gela-praktikak:



Hauetan, ariketak eta benetako kasuak ebatziko dira taldeka edo banaka, irakasgai honetan zein aurreko irakasgaietan lortutako ezagutza teorikoak erabiliz. Ebaluazio jarraiaren parte izango diren hainbat entregai jasoko dira.



Laborategi-praktikak:

Laborategiko saioetan ikasleek elektrofisiologia eta funtzio kardiobaskularra aztertzeko oinarrizko tresnak eta metodologiak erabiltzen eta aztertzen ikasiko dute. Laborategian emandako denbora optimizatzeko, praktika bakoitzaren oinarri teorikoa laborategitik kanpo prestatuko da, eGela bidez. Osasun-krisiari aurre egiteko indarrean dauden prebentzio- eta babes-neurrietara egokituko dira laborategi-praktikak.



UPV/EHUk "2020-2021 Ikasturtea. Irakaskuntza eta ikaskuntza planifikatzeko orientabideak" dokumentuan jasotzen duen bezala, konfinamendu berri bat gertatuko balitz, telepresentziazko irakaskuntzara itzuli beharko genuke, eGela eta BBC bidez.

Irakasgaiaren notaren % 60 azterketa finalari dagokio. Ezinbestekoa da azterketa gainditzea irakasgaia gainditzeko. Aurrez aurreko ebaluaziorik egin ezin bada, amaierako azterketa galdeketa baten bidez egingo da eGelan. Ikasleei behar besteko aurrerapenaz emango zaie galdetegi horren ezaugarrien berri.



Irakasgaiaren notaren % 20 laborategiko praktikei dagokie. Ezin da irakasgaia gainditu laborategiko praktika guztiak behar bezala egin eta entregagaiak aurkeztu gabe. Puntuazio horren barruan, kontuan hartuko da ikasleek zeharkako konpetentzian izandako jarduna: " Talde-lanerako trebetasunak erakustea".



Notaren gainontzeko % 20a ikasgelako praktiketan eta/edo saio magistraletan egindako entregagaiei dagokie. Ariketa horietako batzuk taldeka egin daitezke, eta beste batzuk banaka.



Ebaluazio jarrairi uko egin nahi dioten ikasleek azaroaren 8a baino lehen eskatu beharko dute, araudian ezarritako moduan.



Nahikoa izango da azterketa finalera ez aurkeztea, irakasgaiaren amaierako kalifikazioa "ez aurkeztua" izan dadin.

eGela plataforman eskegita dagoen materiala (kontrakoa adierazten ez denean).

Gelan eta laborategian landutako materiala: diapositibak, artikuluak, bideoak, dokumentuak eta abar.

Azalpenetatik eratorritako komentarioak, irakaslearen zein ikasleen galderak eta abar.

Oinarrizko bibliografia

1- GUYTON A.C., HALL J.E., Tratado de Fisiología Médica, 12ª edición (2011). Editorial Elsevier Saunders.

13ª edición: Biblioteca Campus de Bizkaia. Leioa / Bizkaiko Campuseko Biblioteka. Leioa Aprendizaje - Préstamo corto / Ikaskuntza - Mailegu laburra 612 HAL, HAL-2, HAL-3

12ª edición: Biblioteca Campus de Bizkaia. Leioa / Bizkaiko Campuseko Biblioteka. Leioa Aprendizaje - Préstamo corto / Ikaskuntza - Mailegu laburra 612 HAL-5

11ª edición: Biblioteca Campus de Álava / Arabako Campuseko Biblioteka Sala Ramón y Cajal - Préstamo corto / Ramón y Cajal aretoa - Mailegu laburra 612 GUY



2- SILVERTHORN D.U., Fisiología Humana, un enfoque integrado, 7ª edición. (2016). Editorial Médica Panamericana.

6ª edición: Biblioteca Campus de Bizkaia. Leioa / Bizkaiko Campuseko Biblioteka. Leioa Aprendizaje - Préstamo corto / Ikaskuntza - Mailegu laburra 612 SIL

4ª edición Biblioteca Campus de Álava / Arabako Campuseko Biblioteka Sala Ramón y Cajal - Préstamo corto / Ramón y Cajal aretoa - Mailegu laburra 612 SIL



3- STANFIELD C.L. Principios de Fisiología Humana, 4ª edición. (2011). Editorial Pearson.

4- KOEPPEN B.M., STANTON B.A., Berne & Levy Fisiología, 6ª edición (2009). Editorial Elsevier.

Biblioteca Campus de Bizkaia. Leioa / Bizkaiko Campuseko Biblioteka. Leioa Aprendizaje - Préstamo corto / Ikaskuntza - Mailegu laburra 612 LEV



5- POCOCK G., RICHARDS C. Fisiología Humana, 2ª edición (2005). Editorial Masson.

Biblioteca Campus de Álava / Arabako Campuseko Biblioteka Sala Ramón y Cajal - Préstamo corto / Ramón y Cajal aretoa - Mailegu laburra 612 POC



6- FOX S.I. Fisiología Humana (2004). Editorial McGraw-Hill Interamericana.

Biblioteca libro electrónico



7- GALLEGO M., ZARATE J., CASIS O., ETXEBARRIA E. Osasun-zientzietako ikasleentzako giza-fisiologiako apunteak. (2014). Editorial Gomylex.

Biblioteca Campus de Bizkaia. Leioa / Bizkaiko Campuseko Biblioteka. Leioa Aprendizaje - Préstamo corto / Ikaskuntza - Mailegu laburra 612 OSA



8- GARRO M.A., IRAZUSTA J. Giza Fisiologia (1999). Editorial Elhuyar.

Biblioteca Campus de Álava / Arabako Campuseko Biblioteka Sala Ramón y Cajal - Préstamo corto / Ramón y Cajal aretoa - Mailegu luzea 612 GAR

Gehiago sakontzeko bibliografia

1- TRESGUERRES J. y colaboradores. Fisiología Humana, 3ª edición (2005). Editorial McGraw-Hill Interamericana.
Libro electrónico

2- BERNE R., LEVY M. Case studies in physiology, 3ª edición (1994). Editorial Mosby.
Biblioteca Campus de Bizkaia. Leioa / Bizkaiko Campuseko Biblioteka. Leioa Aprendizaje - Préstamo corto / Ikaskuntza - Mailegu laburra 612 CAS-2

3- LÓPEZ-CHICHARRO J., FERNÁNDEZ-VAQUERO A. Fisiología del ejercicio 3ª edición (2006). Editorial Médica Panamericana.
Biblioteca Campus de Álava / Arabako Campuseko Biblioteka Sala Miguel de Unamuno - Préstamo corto / Miguel de Unamuno aretoa - Mailegu laburra 796:61 LOP

4- SILBERNAGL S., LANG F., Fisiopatología: texto y atlas. 7ª edición (2009). Editorial Médica Panamericana.
Biblioteca Educación y Deporte / Hezkuntza eta Kirol Biblioteka Préstamo largo / Mailegu luzea 612 SIL

Aldizkariak

Annual Review of Physiology.

Fisiología (revista de la Sociedad Española de Ciencias Fisiológicas).

Elhuyar Fundazioak argitaratzen duen zientzia-aldizkaria.