Landuko diren zeharkako gaitasunak



GO01 Analisiak eta sintesiak egiteko gaitasuna

GO02 Problemak ebazteko gaitasuna

GO03 Informazioa lortzeko eta kudeatzeko gaitasuna

GO04 Ezagutza praktikara eramateko gaitasuna

GO05 Ikastea eta lana era autonomo eta sortzailean egiteko gaitasuna

GO06 Talde-lanak burutzeko gaitasuna

GO07 Denbora antolatzeko, planifikatzeko eta kudeatzeko ahalmena

GO08 Esleituriko zereginak egiterakoan ausardia, iraunkortasuna eta erantzunkizuna erakustea

GO09 Bere jatorrizko hizkuntzan ahoz eta idatziz komunikatzeko gaitasuna

GO10 Kalitatearen eta ondo egindako lanarekiko motibazioa



Landuko diren gaitasun espezifikoak



GM1.1 Oinarrizko irakasgai bakoitzeko kontzeptu eta printzipio nagusiak ezagutzea

GM1.2 Geologian beharrezkoak diren oinarrizko diziplina guztietako unitate, dimentsio,

eskala eta tresna desberdinak erabiltzen jakitea

GM1.3 Ikuskera espaziala eta abstrakzio-gaitasuna garatzea

GM1.4 Oinarrizko funtzio matematikoen esangura ezagutzea eta horiek erabiltzeko gai izatea

GM1.5 Ikaslea oinarrizko irakasgaien metodologia esperimentaletan barneratzea



Irakasgai honen helburua da, berau egiten duenak:

- Ezagut ditzala orokorrean izaki bizidunen ezaugarri biokimiko eta zitologiko garrantzitsuenak.

- Jakin dezala deskribatzen Lurreko biziaren historiako gertaera biologiko, geologiko eta kimiko nabarmenenak, argudioak emanez nola, noiz eta, ahal denean, zergatik eman den aurrerapen biologiko bakoitzari buruz.

- Ikus dezala nola eboluzioa den gertaera biologiko guztiak elkarren artean diakronikoki josten dituen haria.

Lehen atala. Sarrera. Eboluzio prebiotikoa. Biziaren sorrera (0,75 ECTS)

1.- Sarrera. Biologiaren eta biziaren definizioak.

2.- Supernobak eta Eguzki-sistemaren eraketa. Lurraren paleoatmosferaren sorrera eta beronen konposizio kimikoa.

3.- Biziaren sorrera hidrosfera-litosfera interfasean. Biziaren Lurreango historiako gertaera garrantzitsuenen kronologia.

4.- Zelularitatea. Terpenoetan eta fosfolipidoetan oinarritutako mintzen bidez ingurunetik bereiztea. Mintzetako kanalak eta proteina garraiatzaileak.



Bigarren atala. Eboluzio zelularra. Zelula eukariotikoen sorrera. (1,75 ECTS)

5.- Zenantzestroa. Bizidunen oinarrizko hiru erreinuak: Bacteria, Archaea eta Eucarya. Hiru domeinuen arteko erlazio filogenetikoak.

6.- ATParen lorpena bizidunetan. Hartzidura eta glikolisia.

7.- Azido trikarboxilikoen zikloa eta ß-oxidazioa. Erredox potentzialak. Elektroi-garraiorako kateak. Protoi-ponpaketa.

8.- Arnasketa aerobikoa eta anaerobikoa. Protoi-ponpaketaren eta ATP sintasaren arteko akoplamendua. ATP sintasaren funtzionamendua. Mitokondrioaren adibidea.

9.- Lehen krisi energetikoa: Karbono erreduzituaren krisia. Fotosintesi anoxigenikoa. I fotosistemaren funtzionamendua.

10.- Bigarren krisi energetikoa: Erredukzio-ahalmenaren krisia. Ura elektroi-emaile bezala. Fotosintesi oxigenikoa. I eta II fotosistemen akoplamendu eta desakoplamendua. Kloroplastoen adibidea.

11.- Karbonoaren eta oxigenoaren ziklo biogeokimikoak. Bizidunen eragin geokimikoak. Oxigenoaren agerpenaren ondorioak. Burdina xingolatuaren formazioak. Atmosfera oxigenodunaren eraketa. Ohantze gorriak.

12.- Zelula eukariotikoaren sorrera kimerikoa. Hipotesi endosinbiontikoa.



Hirugarren atala. Organismoen eboluzioa. Zelula eukariotikoen ektosinbiosia: plurizelularitatea. (0,5 ECTS)

13.- Lan-banaketa izaki plurizelularretan. Ehunen agerpena. Leinu germinala eta leinu somatikoaren eraketa. Trofoblastoa eta zinetoblastoa.

14.- Metazoogenesiaren kronologia Proterozoikoan. Rodinia superkontinentea eta glaziazio orokorrak. Kolagenoa. Egitura eta ezaugarri biokimikoak. Kolagenoaren sintesia. Oxigenasen eta arnasketa-katea aerobikoen arteko konkurrentzia. Ediacarako organismo osmotrofoak. Fauna Kanbriarrarekiko harreman filogenetikoak. Lehen animalia bilateralen agerpena erregistro fosilean.



Laugarren atala. Lur lehorraren kolonizazioa. Metafito eta metazooen eboluzioa. (1,25 ECTS)

15.- Metazooak. Lur lehorra kolonizatzerakoan animaliek ezaguturiko baldintza ekologikoak eta beraiei emandako erantzun anatomiko-fisiologikoak. Kolonizazioaren abantailak eta desabantailak.

16.- Lehen tetrapodoak. Ichthyostega-ren balizko arbasoak: Erripidistioak. Debonikoko klima. Gerri eskapularraren y pelbikoaren agerpena.

17.- Ektotermia eta endotermia. Abantailak eta desabantailak.

18.- Arrautza kleidoiko edo amniotikoa. Narrastien sorrera.

Irakaskuntza teorikoa klase majistralen bidez emango da. Azalpenetan erabiliko diren gardenki eta diapositiba guztiak ikasleei emango zaizkie fotokopia edo inprima ditzaten. Ikonografia hori ikasgelara etorri aurretik izango dute eskuragarri, eta ikasle bakoitzaren ardura izango da klasera irudiekin etortzea edo ez.



Laborategiko pratiketan ikasleek erabili behar dituzten protokoloak, aldez aurretik emango zaizkie fotokopia ditzaten. Bertan apuntatuko dituzte emaitzak eta egingo dituzte grafikak.



Gela praktiketan ebatzi beharreko galdera eta problemak kurtso hasieratik izango dituzte eskuragarri. Noizbehinka, denbora-tarte bat emango zaie eskatutako galderak erantzuteko, banaka zein taldeka, horretarako dituzten baliabideak erabiliz: apunteak, liburuak, internet,... Behin epea bukatuta galderen ebazketa irakasleari bidaliko diote zuzenketa egin dezan. Irakaslearen balorazioa ikasleei helaraziko zaie eta gela praktiketako saio batean ebazpen horren gaineko eztabaida egingo da, sortu diren zalantzak argitzeko.



Mintegietan ikasleak bikoteka lan egingo dute programarekin erlazioa duen gai baten inguruan eta honen aurkezpena egingo dute.

Ebaluaziorako, ezagutza teorikoen (%70) eta ariketen (%10) azterketa egingo da, eta praktiketako azterketa (%10) eta mintegiaren memoria eta aurkezpena (%10) ere hartuko dira kontutan.

Ikaslea ez bada azken probara aurkezten, ebaluazio deialdiari uko egingo dio eta Ez aurkeztu gisa agertuko da.

Ikasgelan harturiko apunteak eta irakasleak emandako fotokopiak, izan ere irakasgai honetan ez zaio textu-liburu bakarrari jarraitzen.

Oinarrizko bibliografia

CAMPBELL, N.A. & REECE, J.B. 2007 Biología. Séptima Edición.1231 pp. Editorial Médica Panamericana. ISBN: 978-84-7903-998-1. Interneteko helbidea, http://www.medicapanamericana.com/campbell



HALL, B.K. 2011 Evolution: Principles and processes. 442 pages. Jones & Bartlett Learning. ISBN-13: 9780763760397



HALL, B. & HALLGRIMSSON, B. 2008 Strickberger's Evolution. Fourth Edition. 762 pp. Jones & Bartlett Publishers.ISBN-13: 9780763700669. ISBN-10: 0763700665



LEHNINGER, A.L., NELSON, D.L. & COX, M.M. 2008 Biokimikaren Oinarriak 1013 pp. Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua. Leioa. ISBN: 978-84-9860-083-4



MADER, S.S. 2008 BIOLOGÍA. Novena Edición. 945 pp. McGraw-Hill. Interamericana.. ISBN-10: 970-10-6533-6



SOLOMON, E.P., BERG, L.R. & MARTIN, D.W. 2008 Biología. 8ª Edición. 1234 pp. McGraw-Hill Interamericana. ISBN-10: 970-10-6376-7



TXURRUKA, J.M. (Ed.). 1986 Eboluzioaren Inguruan. 324 pp. Argitarapen Zerbitzua. Euskal Herriko Unibertsitatea, Leioa. Lege-gordailua: BI. 966/86



ZENBAITEN ARTEAN. 1985 Eboluzioaren Norabideak. 340 pp. Islada Bilduma. 2. Elhuyar Taldea (Ed.). Elkar S.A., Donostia. ISBN: 84-7529-214-3

Aldizkariak

INVESTIGACIÓN Y CIENCIA
ELHUYAR. ZIENTZIA ETA TEKNIKA