Zeharkako gaitasunak:

Analisi eta sintesi gaitasuna (G001)

Arazoak konpontzekoa(G002)

Ezagutzak praktikan aplikatzeko gaitasuna (G004)

Ikaskuntza eta lan autonomoa eta sormenezkoa (G005)

Talde lanak egiteko gaitasuna (G006)

Ahozko eta idatzizko komunikazioa bere hizkuntzan (G009)



Kurtso honetan landuko diren gaitasun espezifikoak:

Landako fosil eta arroka exogeno ohikoenak behatzea eta landa koadernoa egitea (MO4.GM4.8)



Fosil talde nagusiak eta horien testuingurua identifikatzea, eskuko laginetan eta mikroskopio bidez (MO4.GM4.5)



Erregistro fosila eta horren eragin bioestratigrafikoak eta paleoekologikoak ulertzea (MO4.GM4.4)



Deskribapena:

Erregistro fosila eta Paleontologiaren kontzeptuak.

Gertaera nagusiak Biziaren historian.

Prozesu geobiologikoak eta Tafonomia.

Fosilen formaren analisia, espezie paleontologikoa eta Biosistematika.

Paleontologia ebolutiboa dibertsifikazio globala eta suntsipena.

Paleoekologia ebolutiboa eta Paleobiogeografia.

Fosilen erabilera biokronologikoa eta Paleontologia estratigrafikoaren kontzeptuak. Aurrekanbriarrean eta bai Fanerozoikoan zehar, itsas eta lehorreko ekosistemetan bizi ziren organismoen Paleontologia sistematikoa.



Helburuak:

1. Paleontologian erabilzen diren oinarrizko kontzeptuak eta azalpen teorikoak, eta aldi berean, fosilak aztertzeko funtsezko teknikak ezagutzea.



2. Organismo batek aztarna edo/eta arrastoak sortzen dituenetik eta hauek fosilak bihurtu arteko prozesu tafonomikoak bereiztea.



3. Erregistro fosilak gordetzen dituen zenbait organismo-talderen ezaugarri morfologikoak ezagutzea, ondorio paleobiologiko eta biokronologikoak ateratzeko.



4. Denbora geologikoan zehar izandako biodibertsitatearen aldaketen azterketa egitea, Biosferaren eboluzioa eta dinamika eta bai Lurraren historiarekin duen erlazioa ere ezagutzeko.



5. Ikasleak Paleontologiaren ikuspegi orokorra lortzea, bizidunen sistemak aztertzeko ikuspegi historikoa duen garrantzia azpimarratuz.

1.- Erregistro fosil eta Paleontologia. Oinarrizko kontzeptuak. Paleontologian erabiltzen diren metodoak, kidetasunak eta zatiak. Paleontologiaren historia laburra. Ondare eta ondasun paleontologikoak.



2.- Tafonomia. Izaki bizidunak eragile geologiko bezala: Geobiologia eta prozesu biosedimentarioak. Tafonomiaren garrantzia eta kontzeptu orokorrak. Bi modelo: iragazkia eta ebolutiboa. Ekoizpena eta prozesu bioestratinomikoak. Prozesu fosildiagenetikoak. Aztarnategi paleontologikoak.



3.- Forma, espezieak eta Sistematika. Hazkundea eta garapena. Zati eskeletikoen hazkunde-motak. Biomorfodinamika. Morfologia funtzionala. Moldaera eta exaptazioa. Homoplasiak. Morfometria eta Morfologia teorikoa. Fosilek formaren alderdi tafonomikoak. Populazioak eta espezie paleontologikoak: aldakortasuna, espezie ebolutiboa eta kronoespezieak. Biosistematika. Parataxoiak. Sistematika-eskolak.



4.- Paleoekologia eta Paleobiogeografia. Paleoiknologia eta iknofazieak. Paleoekologia ebolutiboa. Ekoespazioaren betetzea denboran zehar. Paleobiogeografia. Sakabanaketa eta bikariantza. Kontrol biogeografikoaren faktore historikoak. Biogeografia historikoaren ereduak. Area-kladogramak.



5.- Biokronología eta Paleontologia estratigrafikoa. Denbora geologikoa. Unitate biokronologikoak eta estratigrafikoak. Biozonak eta fosil-gidariak. Estratotipoak. Korrelazioa eta kalibraketa geokronologioa.



6.- Biziaren historiako gertaera nagusiak. Ingurune primitiboa eta biziaren sorrera Lurrean. Aurrekanbriarreko bizi- ebidentzia nagusiak. Prokariotak eta ingurunearen aldaketa globalak. Eukarioten jatorria eta erradiazioa. Kanbriarreko animalien dibertsifikazioa. Lehor inguruneko ekosistemen garapena.



7.-Aurrekanbriarreko fosilak eta fauna kanbriarra. Microbialitak: estromatolitoak eta onkolitoak. Alga itxurako filamentuak. Arkeoziatoak, trilobiteak eta brakiopodo ezartikulatuak. Molusku monoplakoforoak, hiolitoak eta lehen ekinodermatuak.



8.- Paleozoikoko fauna itsastarra. Estromatoporidoak. koral tabulatuak eta errugosoak. Brakiopodo artikulatuak eta briozooak. Molusku zefalopodoak: nautiloideoak, amonoideoak eta bestelakoak. Ekinodermatu pedunkulatuak, graptoliteak eta lehen ornodunak.



9.- Fanerozoikoko lehor ingurunetako ekosistemak. Lehor ingurunetako artropodoak eta ornodun tetrapodoak. Landareen eboluzioa: Lehen landare lehortarrak eta Pteridofitoak. Gimnospermoak eta Angiospermoak.



10.- Itsas-fauna modernoa. Koral eskleraktinioak. Molusku gastropodoak eta bibalbioak. Arrain osteiktioak eta kondriktioak, krustazeo malakostrazeoak eta ekinodermatu ekinoideoak.



11.- Paleontologia ebolutiboa. Erregistro fosilaren garrantzia eboluzioaren azterketan. Eboluzioari buruzko ideien historia: zenbait apunte. Mikroeboluzioa eta Makroeboluzioa. Ontogenia eta filogenia. Aldaketa ebolutioaren erak, erritmoak eta norabidei buruzko proposamenak.



12.- Dibertsifikazio globala eta suntsipena. Biodesberdintasuna eta biodibertsitatea. Datu-base paleobiologikoak eta biodibertsitate globalaren kurbak. Biodibertsitateraren aldaketak Fanerozoikoan zehar. Fauna eta flora ebolutiboak. Espezieen suntsipena. Biodibertsitatearen krisi nagusiak eta haien kausak.





Laborategi praktikak:



1: Tafonomia (gorputz fosilak eta iknofosilak). Eskeletu mineralizatuen hazkuntza. 2: Mikropaleontologia. 3: Kanbriaurreko fosilak, estromatolitoak eta Paleozoikoko fauna itsastarra. 4:

Paleobotanika (landare Trakeofitoen fosilak). 5: Mesozoiko eta Zenozoikoko bizidunen makrofosil itsastar eta kontinentalak.



Landa praktikak

Oinarri paleontologikoak landan I

Oinarri paleontologikoak landan II

Irakasgaiaren garapenak dozentzia-modalitate hauek izango ditu: ikasgai magistralak (M), laborategi-praktikak (GL) eta landa praktikak (GCA). Ikasleak talde txikietan antolatuta irakasgaiarekin erlazionatutako, eta aldez aurretik irakaslearekin adostutako, gai bat prestatu behar du. Lanak irakasgaiari dagokion ikasturte amaieran aurkeztu behar dira.

Etengabeko ebaluazio-sistema (EHAA, 2017-03-13, 8.2a artikulua)



1.- Azterketa teorikoa (azken kalifikazioaren %50)



2.- Test-motako azterketa talde tematiko bakoitzaren amaieran (azken kalifikazioaren %15)



3.- Praktika bakoitzaren amaierako galdetegia: laborategia eta eremua (azken kalifikazioaren %15)



4.- Irakasgaiarekin lotutako talde-lan idatzia eta irakasgaiaren ahozko aurkezpena. (azken kalifikazioaren %15). Idatzizko lana irakasleari eskura edo emailez helaraziko zaio eta entregatzeko azken eguna irakasgaiaren azken azterketarena da. Lanaren aurkezpena lau hilabetea amaitu baino apur bat lehenago egingo da eta ikasleekin adostutako egun eta orduan izango da.



5.- Laborategiko eta landako dosierra (azken kalifikazioaren %5)



Irakasgaiaren azken notarako lortutako puntuazioak goian aipatutako proportzioetan gehituko dira. Gehiketa hau egin ahal izateko derrigorrezkoa izango da azterketa teorikoa gutxienez 5 batekin gaindituta izatea.



- --000---



Etengabeko ebaluazio-sistemari uko egiteko eta azken ebaluazio-sistema aukeratzeko, indarrean dagoen araudia hartuko da kontuan: EHUko "graduko titulazio ofizialetan ikasleak ebaluatzeko araudia" ren 8.2 eta 12.2 artikuluak.



Amaierako ebaluazio-sisteman, kalifikazio-irizpideak eta -ehunekoak honako hauek izango dira:



- Azterketa teorikoa: %70

- Azterketa praktikoa: %30. Azterketa hori etengabeko ebaluazio-sistemarena baino zabalagoa izango da.



Gutxienez 5 bat lortu behar da (bai teoria-azterketan, bai praktika-azterketan) irakasgaia gainditzeko.



Ebaluazio probetan "UPV/EHUko ebaluazio probetan eta lan akademikoetan jokabide makur eta iruzurrezkoak eragozteari eta etika akademikoari buruzko protokoloa" aplikatuko da.

Ezer ez

Oinarrizko bibliografia

BENTON, M.J. y HARPER, D.A.T. (2020). Introduction to Paleobiology and the Fossil Record, 2nd Edition. Wiley-Blackwell, Chichester, Oxford, 656 pp.



DOMÈNECH, R. y MARTINELL, J. (1996). Introducción a los fósiles. Ed. Masson, S.A., Barcelona: 288 pp.



FOOTE, M. y MILLER, A. I. (2007). Principles of Paleontology (Third Edition). W. H. Freeman and Company, New York, 354 pp.



LÓPEZ MARTÍNEZ, N. y TRUYOLS SANTONJA, J. (1994). "Paleontología: conceptos y métodos". Ed. Síntesis, Madrid, 334 pp.



MARTÍNEZ CHACÓN, M.L. y RIVAS, P. (2009). Paleontología de Invertebrados. Ed. Sociedad Española de Paleontología, Universidad de Oviedo, Universidad de Granada, Instituto Geológico y Minero, 524 pp.



MELÉNDEZ, B. (1999). Tratado de Paleontología. Consejo Superior de Investigaciones Científicas, Madrid, Tomo I, 457 pp.



PROTHERO, D. R. (2004). Bringing Fossils to Life. An Introduction to Paleobiology. WCB/Mc Graw-Hill, Boston, 457 pp.

Gehiago sakontzeko bibliografia

BODEGO, A., MENDIA, M., ARANBURU, A. y APRAIZ, A. (Eds.)(2014). Geología de la Cuenca Vasco-Cantábrica. Servicio editorial de la UPV/EHU, 251 pp.

BODEGO, A., MENDIA, M., ARANBURU, A. y APRAIZ, A. (Eds.)(2014). Geología de Campo. 12 excursiones por la Cuenca Vasco-Cantábrica. Servicio editorial de la UPV/EHU, 251 pp.

BACETA, J.I., ORUE-ETXEBARRIA, X., APELLANIZ, E., MARTÍN RUBIO, M. y BERNAOLA, G. (2009). El flysch del litoral Deba-Zumaia. Una “ventana” a los secretos de nuestro pasado geológico. Servicio editorial de la UPV/EHU, 138 pp.

Aldizkariak

Geologica acta.- Instituto Nacional de Geología. C.SI.C, Barcelona
Geobios.- Centre Sciences de la Terre. Univ. Claude Bernard, Lyon-1 (Francia).
Journal of Paleontology.¿ The Paleontological Society, Lawrence (KS, USA).
Lethaia.- Universitetsforlaget, Oslo.
Paleobiology.- The Paleontological Society, Lawrence (KS, USA).
Palaios.- S.E.P.M. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists, USA.
Palaeontology.- The Paleontological Association, Londres.
Spanish Journal of Paleontology.- Sociedad Española de Paleontología, Granada.