Arroka metamorfikoen osaera kimikoa, mineralogia, ehundura eta egituraren esanahia ulertzea du xede modu egokian aplikatzeko, arrokek jasan duten eraketa-kondizioak espazioan eta denboran eboluzioa ezartzeko.



HELBURUAK:

Prozesu petrogenetikoak zehatz ezagutu eta bere denborazko testuingurua ulertu.

Arroka metamorfiko nagusiak ezagutzea, bereiztea eta azterketa petrologikotik arroka hauek sortu zituzteneko prozesuei buruzko hipotesiak ondorioztatu ahal izatea.



GAITASUN ESPEZIFIKOAK:

M03GM3.3: Arroka igneoak eta metamorfikoak, haien ezaugarriak eta testuinguru geodinamikoa ezagutzea.

M03GM3.4: Arroka igneo eta metamorfiko nagusiak identifikatzea esku laginean eta mikroskopio petrografiko bidez.

M03GM3.6:Landan egitura geologiko eta arroka endogeno ohikoenak behatzea eta behatutakoa landa koadernoan jasotzea.



ZEHARKAKO GAITASUNAK:

G003: Informazioa bilatzeko eta kudeatzeko gaitasuna.

G004: Ikasitakoa praktikan jartzeko gaitasuna.

G005: Ikaskuntza eta lan autonomoa eta sormenezkoa.

G007: Denbora antolatzeko, planifikatzeko eta administratzeko gaitasuna.

G008: Erabakitasuna, pertseberantzia eta erantzukizuna agindutako zereginetan.

G009: Ahozko eta idatzizko komunikazioa jaioterriko hizkuntzan.

G010: Kalitatearekiko eta ondo eginiko lanarekiko motibazioa.



GAITASUN OROKORRAK:

G011: Geologiako teoriak, paradigmak, kontzeptuak eta printzipioak ezagutzea eta erabiltzea.

G012: Zuzen erabiltzea Geologiako terminologia, nomenklatura, hitzarmenak eta unitateak.

G013: Planetako prozesu geologikoen eta haien ondorioen (mineralak, arrokak, fosilak, egiturak, erliebeak, etab.) espazio eta denbora ikuspegi bat eskuratzea.

G015: Landa lana eta laborategi lana arduraz eta modu seguruan egitea.

G016: Zorupeko ereduak lantzea, azaleko datuetatik eta datu geofisikoetatik abiatuta.

G017: Landa eta laborategi laneko datuak eta oharrak eskuratzea, prozesatzea, aztertzea eta interpretatzea, teknika eta tresna egokien bidez, eta emaitzak modu egokian dokumentatzea landa koadernoan edo txostenetan.

G020: Baliabide naturalak bilatu, ebaluatu, erauzi eta kudeatzeko ezagutza biologikoak aplikatzen jakitea, gizarte eskaeraren arabera eta modu jasangarri batean.

G022: Landa esperientzia izatea hainbat eremu geologikotan, arrokei, egiturei, paisaiei eta beste elementu natural batzuei dagokienez.

TEORIKOAK:

- Oinarrizko kontzeptuak. Metamorfismoaren definizioa eta mugak (diagenesiatik fusio partzialera), eragileak eta aldaketa metamorfikoak (tenperatura, presioa, desbideratze-esfortzua, fluidoak, konposizioa, espazioa eta denbora), metamorfismo-motak. Metamorfismoaren izaera progresiboa. Arroka metamorfikoen konposizio-taldeak.

- Arroka metamorfikoen egiturak eta mikroegiturak. Ehundura nagusiak eta hauek sortarazi dituen metamorfismo-motarekiko erlazioa. Fabrika metamorfikoen garapena. Foliazio eta lineazio motak. Deformazioa, errekuperazioa eta birkristaltze prozesuak. Blastesia/deformazio erlazioak. Tektonitak. Bestelako ehundurak.

- Arroka metamorfikoen sailkapena eta nomenklatura. Arroka foliatuak eta ez foliatuak. Ingurune metamorfiko ezberdinetako edo protolito ezberdinetako arroka-motak. Termino gehigarriak.

- Metamorfismoaren izaera progresiboa. Mineral indize, mineralen zonak eta isogradak. Metamorfismo-gradua. Metamorfismo faziesa: kontzeptua, eboluzio historikoa, adierazpen grafikoa P-T espazioan, sailkapena eta erabileraren mugak. Gradiente metamorfikoa, mota barikoak eta fazies-segidak. Esanahi geologikoa.

- Sistema naturalen oreka. Mineralen paragenesien adierazpen grafikoa. Konposizio-paraganesi diagramak. ACF, AKF, AFM, CAS eta CMS diagramak. Diagrama egokiaren aukeraketa litologiaren arabera.

- Erreakzio metamorfikoak. Erreakzio-motak: unibariantek, dibarianteak, fase-eraldaketakoak, debolatilizaziokoak, solido-solido, ioi-elkarraldatzekoak, e.a. Erreakzioen adierazpen grafikoa konposizio-paragenesi diagrametan. Sare petrogenetikoak. Geobarometro, geotermometro eta geokronometroak.

- Litologia eta gradiente metamorfiko ezberdinetako eraldaketa progresiboak: arroka pelitiko, mafiko, karbonatozko eta ultramafikoen metamorfismoa.

- Sistema irekietako metamorfismoa: metasomatismoa.

- Metamorfismo eta ingurune metamorfikoen arteko erlazioa: fazies segidak, P-T-t ibilbideak eta haren esanahi geologikoa. Ingurune geodinamikoaren identifikazioa.



PRAKTIKAK LABORATEGIAN:

Konposizio ezberdinetako arroken (pelitikoak, mafikoak, karbonatatuak...) ehundura eta mineral ezaugarriak bereizi eta deskribatu.



PRAKTIKAK LANDAN:

Arroka metamorfiko ezberdinetan egitura, ehundura, mineralogia ezagutu eta deskribatu; kartografia egin eta beraien eraketa-kondizioak eta prozedura aztertu.

Irakaskuntza emaitzak lortu ahal izateko hurrengo metodologia erabiliko da:



- Klase teorikoak (M): Dekanotzatik jarritako klasean eta ordutegian.



- Klase Praktikoak (GL): bi laborategitan garatuko dira, mikroskopioekin eta esku laginekin, modo autonomoan irakaslearen laguntzarekin. Arroka metamorfiko mota desberdinak aztertuz fitxa petrografikoa betetzen da, non arrokaren deskribapena (mineralogia, ehundura, blastesi/deformazioaren arteko erlazioa...) eta sailkapena biltzen diren.



- Landa irteerak (GA): eremu metamorfiko ezberdinetan zehar-ebakiak, arroken deskribapenak, argazki adierazgarriak zuzen egiteko prozedurak ikasten dira. Ikaslearen lan autonomoa irakaslearen begiradapean sustatzen da. Landako txosten teknikoa idatzi behar da.



Irakasgaiaren atal nagusi bat praktikoa denez asistentzia jarraia eskatzen da ikaslegoari.

8. Artikulua. Ebaluaziorako Arautegia

Etengabeko ebaluazioan prestakuntza aldian zehar egindako probak eta data ofizialean egingo den proba osagarria erabiliko dira. Ondoren erabiliko diren azterketak, jarduera praktikoak eta txostenak zehazten dira, proba bakoitzak duen notaren portzentajearekin:

- Laborategiko txosten eta ariketak: % 25

- Landa txostena: % 15

- Idatzizko azterketa teoriko-praktikoa:

- Test azterketa: %25

- Ariketa/Galdera luzeak garatzeko azterketa: %25

- Laborategiko azterketa: %10

Irakasgaia gainditzeko aipatutako atal bakoitzean gutxienez kalifikazioaren %40 lortu behar da.



Uko egitea: arautegiaren 12.2. artikuluaren arabera etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren % 40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa “aurkezteke” izan dadin.



Ebaluazio probetan "UPV/EHUko ebaluazio probetan eta lan akademikoetan jokabide makur eta iruzurrezkoak eragozteari eta etika akademikoari buruzko protokoloa" aplikatuko da.

Lanerako behar diren material guztiaz gain (mailua, iparrorratza, mapak, aireko argazkiak...) ikasleek eraman behar
dute euren Babes Indibidualeko Ekipamendua (jabetza, erabilera eta mantentzea pribatua).
Nahitaez eraman beharreko ekipamendua:
-Arropa eta Oinetako egokiak menditik ibiltzeko botak).
- Txaleko islatzailea.
- Babeserako Betaurreko eta esku-larruak.
- Segurtasun-kaskoa (harrobi, meategi kobazulo ,edo bestelako lanak dauden lekuetara joan behar izanez gero).

OHAR GARRANTZITSUA:Material egokia eramaten EZ bada ezingo da irteeran parte hartu, honek ekar ditzakeen ondorio akademiko guztiekin.

Oinarrizko bibliografia

YARDLEY, B.W.D. & WARREN, C. (2021) An introduction to metamorphic petrology. Cambridge University Press, ISBN: 9781108456487

SANDERS, I. (2018) Introducing Metamorphism. Dunedin Academic Press, 157 pp. ISBN: 9781780460642

WINTER, J.D. (2014): Principles of Igneous and Metamorphic Petrology: Pearson New International Edition (2nd edition). 738 pp. ISBN: 9781292021539

CASTRO DORADO A. (1989) Petrografía de rocas ígneas y metamórficas. Paraninfo, 280 pp. ISBN: 9788428316569

YARDLEY, B.W.D. , McKENCYE W.S. & GUILFORD C. (1980) Atlas of metamorphic rocks and their textures. Longman, 120 pp. ISBN: 9780582301665

Gehiago sakontzeko bibliografia

BARD, J.P. (1985) Microtexturas de rocas magmáticas y metamórficas. Masson,177 pp. ISBN: 9788431103675
BEST, M.G. (2002) Igneous and Metamorphic Petrology. Wiley, 752 pp. ISBN: 9781405105880
BLATT, H; TRACY, R; OWENS, B. (2006) Petrology. Igneous, Sedimentary, and Metamorphic. W.H. Freeman, 530 pp.
BUCHER, K. & GRAPES, R. (2011) Petrogenesis of metamorphic rocks. Springer-Verlag, 8th ed. complete rev. of Winkler's textbook, 428 pp. ISBN: 9780716737438
CASTRO DORADO A. (2015) Petrografía de rocas ígneas y metamórficas. Paraninfo, 280 pp. ISBN: 9788428335164
MASON, ROGER (1990) Petrology of the metamorphic rocks. Unwin Hyman, 2nd ed. 230 pp. ISBN: 9780045520282
PASSCHIER, C.W. TROUW, R.A.J. (2005): Microtectonics. 2nd Ed. Springer Verlag, 371 pp. ISBN 9783540293590
VERNON R, CLARKE GL (2008) Principles of Metamorphic Petrology. Cambridge University Press, 460 pp. ISBN: 978052187178
WINTER, J.D. (2009): Principles of Igneous and Metamorphic petrology (2nd Edition): Prentice Hall, New Jersey, 766 pp. ISBN: 9780321592576
WINTER, J.D. (2001) An introduction to Igneous and Metamorphic petrology. Prentice Hall, 699 ISBN: 9780132403429 y YARDLEY, B.W.D.(1989) An introduction to metamorphic petrology. Longman, 248 pp. ISBN: 9780582300965