Antzinaroko gizarteak eta kulturak Historiako Graduko eta Artearen Historiako Graduko lehenengo mailako derrigorrezko ikasgaia da. 6 kreditu ditu eta lehenengo lauhilabetekoan irakasten da.

Oinarrizko irakasgaia izanik, alde batetik ikasleek Antzinate aurreklasiko eta klasikoaren iturriekiko lehengo kontaktua izango dute (iturri idatzi eta arkeologikoak), bestalde iturri horien analisi historiko egokia egiteko oinarri metodologikoak ezagutuko dituzte.

Ikasleek Antzinateko zibilizazio nagusien gertakari eta prozesu historikoen analisi-ahalmena eta ulermen egokia lortu behar dituzte. Ikasgaiaren eduki teoriko eta praktikoek Ekialde Hurbileko eta Mediterraneoko arroaren prozesu historikoak aztertzen dituzte, K.a. III. milurtekotik K.o. V. mendera arte, prozesu horiek burutzen dituzten herrien berezitasunak nabarmenduz, batez ere, estatu-erak; idazkeraren motak, erlijio-jardutea eta lege kodeak. Mendebaldeko gizartearen armazoia eratu zuten gizarte harreman eta elementu politikoei garrantzia berezia emango zaie.

Honekin guztiarekin, ikasleek, erregistro historiko eta historiako ezagutzak erabiltzen diren arloetara (nahiz publikoak nahiz pribatuak) jarduera profesionala bideratu ahal izango dute.

M02CM01. Munduko, estatuko eta eskualdeko historiaren prozesu eta gertakari nagusiak nahikoa eta modu egokian ezagutzen direla frogatzea, ikuspuntu diakroniko batetik, hainbat alderdiri dagokionez (ekonomia, gizartea, politika, kultura etab.); halaber, prozesu eta gertakari horiek gaur egungo gizarteekin duten lotura ezagutzen dela frogatzea.

M02CM02. Denboran zehar izan diren ikuspuntu eta ikuspegi historiografikoak eta horiek aro historiko bakoitzeko kulturarekin duten harremana identifikatzea.

M02CM03. Ikerketa historikorako oinarrizko metodoak eta teknikak ezagutzea eta materialak eta informazio-iturriak lortzeko, antolatzeko eta aztertzeko gaitasuna erakustea.

M02CM04. Gai izatea ikerketa historikoko gai edo arazo bat, gutxienez, aurkezteko, ahoz edo/eta idatziz, zuzentasun formalez eta terminologia egokia erabiliz; hartara, iturri historikoak (lehen eta bigarren mailakoak) modu egokian erabiltzeko trebetasuna erakusteko.

IKASTEAREN EMAITZAK

Irakasgai hau egin ondoren ikasleek hurrengoa egiteko gai izango dira:

IE1. Zibilizazio aurreklasiko eta klasikoen prozesu eta gertakari historikoak ulertzea, ikuspegi diakroniko zein sinkronikotik.

IE2 Gaur egun formatu desberdinetan eskuragarri dauden tresna egokiak erabiltzea iturri historikoak aztertzeko (idatziak eta arkeologikoak).

IE3. Sintesiak egitea eta gai historiko baten inguruko diskurtsoak egituratzea eta aurkeztea, ahoz edo idatziz, forma-zuzentasun eta terminologia egokiarekin.

1. Sarrera. Ingurune geografikoa, kronologia eta iturriak.

2. Hiriaren sorrera Mesopotamian: “hiri-iraultza”. Hiri-estatua Sumerian.

3. Semitak eta indoeuroparrak Ekialde Hurbilean. Sargon Akadekoa. Hammurabiren lege kodea. Hititen zuzenbide eta estatu antolamendua.

4. Egeoko mundua K.a. II. milurtekoan. Kreta minoikoa. Greziar mizenikoak.

5. Ekialde Hurbila K.a. I. milurtekoan. Inperio asiriarra, Babilonia kaldearra eta Ekialde Hurbileko erreinu txikiak. Merkataritza-hedapen feniziarra. Israelgo estatua. Akemenestar inperioa.

6. Greziako mende ilunak: Aro iluna eta gizarte homerikoa.

7. Greziako aro arkaikoa. Polisaren sorrera. “Kolonizazio handia”. Legegile eta tiranoak. Esparta eta Atenas arkaikoak.

8.- Grezia klasikoa. Atenas K.a. V. eta IV. mendeetan: erakundeak eta bizitza politikoa. Greziako nazioarteko harremanak (K.a. V eta IV mendeak). Hegemonia lortzeko borrokak (Esparta, Tebas eta Mazedonia).

9. Aro helenistikoa. Alejandro Handiaren inperioa. Diadoko eta erreinu helenistikoak.

10. Erroma jatorrietatik K.a. III. mendearen bukaerara arte: monarkiatik errepublikara. Errepublika arkaikoa: gatazka patrizio-plebeiotarra. Italiaren konkista eta hedapen mediterraneoa. Erromatar gizartearen eraldatzeak.

11. Erroma K.a. II eta I. mendeetan. Errepublikaren krisia. Pertsona bakarreko boterearen finkatzea. Egitura sozio-ekonomikoen aldaketak.

12. Printzipatua Augustoren garaitik Severotar leinuaren garaira arte (K.a. 44-K.o. 238). Estatu berriaren boterearen oinarriak eta erregimen politiko berriaren sortzea. Probintzietako administrazioa.

13. Antzinate berantiarra (K.o. III. eta IV. mendeak). III. mendeko krisialdia. Behe inperioa: erakundeak, ekonomia eta gizartea. Inperioaren banaketa. Mendebaldearen erorikoa.

Irakasleak gai honetako eduki teorikoen azalpenarekin batera ariketa praktikoak egingo ditu (iturri historiko, mapa eta irudien komentarioa) eta gaitegiko programaren oinarrizko kontzeptuak azpimarratuko ditu, kontuan hartuta ikasgaiaren edukiak modu progresiboan bereganatu behar direla.

Arreta handia jarriko da hiztegi historikoaren bereganatzean, ikastean eta erabilpenean.

Zati praktikoa burutzeko ikasleak aldez aurretiko lana egin beharko du irakasleak emandako materiala eta argibideak erabiliz.

Irakaskuntzaren prozesua gidatzeko eta zaintzeko bakarkako tutoretzak.

Osasun-egoerak ahalbidetzen duen guztietan, irakaskuntza aurrez aurre edo bimodala izango da; azken kasu horretan, taldearen tamainak ezinezkoa egiten badu ikasle guztiak ikasgelara bertaratzea. Osasun-arrazoiak direla eta, ikaslea ikasgelan egotea bermatu ezin bada, online irakaskuntzara pasatuko da. Kasu horretan ere tutoretzak on line egingo lirateke.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 50
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 50

A. ETENGABEKO EBALUAZIOA

Ebaluaketarako tresnak:

A.1. Lauhilekoan zehar ebaluazioa jarraitua duten ariketa praktikoak: antzinateko iturrien iruzkin historikoak, hitzaldietara joatea eta horien inguruko froga idatzia, hainbat irakurketaren aipamen historikoa etab.

Ebaluaketaren irizpidea: Ariketa desberdinetan parte-hartze aktiboa; aurkezpen-argitasuna eta antolakuntza zuzena; kontzeptu historikoen erabilpen zehatza; ahozko gaitasuna; ortografia zuzena eta edukien aurkezpen grafikoaren txukuntasuna.

Azkeneko notaren portzentajea: % 50.

A.2. Ikasturtean zehar emandako eduki teoriko eta praktikoei buruzko froga idatziak.

Ebaluaketaren irizpideak: Aurkezpen-argitasuna eta antolakuntza zuzena; ezagupenen bereganatze maila; kontzeptuen arteko harremanak eraikitzeko gaitasuna; sintesi-gaitasuna; aurkezpenean argitasuna, garbitasuna eta ortografia zuzena eskatuko da.

Azkeneko notaren porzentajea: % 50.



Ikasgaia gainditzeko, gutxienez kalifikazioaren % 50 lortu beharko da ariketa praktikoetan (A.1.) eta idatzizko probetan (A.2).



B. AZKENEKO EBALUAZIOA

Ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazio bidez ebaluatuak izateko, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, bederatzi asteko epea izango du lauhilekoko irakasgaien kasuan edo 18 astekoa urteko irakasgaienean, ikastegiko eskola egutegian zehaztutakoarekin bat lauhilekoa edo ikasturtea hasten denetik kontatzen hasita. Irakasgaiaren irakaskuntza gidan epe luzeagoa ezarri ahal izango da. (EHUko graduetan ikaslegoaren ebaluazioaren araudiaren 8.3 artikuluaren arabera, Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria, 2017/03/13).



Ebaluaketarako tresna:

Froga idatziak non ikasgai-zerrendaren eduki teoriko eta praktikoak garatu behar diren.

Ebaluaketaren irizpideak: Aurkezpen-argitasuna eta antolakuntza zuzena; ezagupenen bereganatze maila; kontzeptuen arteko harremanak eraikitzeko gaitasuna; sintesi-gaitasuna; aurkezpenean argitasuna, garbitasuna eta ortografia zuzena eskatuko da.



D. OHIKO DEIALDIARI UKO EGITEA

Graduko arautegiaren arabera, ikasleek ohiko deialdiari uko egiteko ez dute ezer aurkeztu behar, azkeneko azterketara ez aurkeztearekin nahiko izango da.



Osasun-egoerak aurrez aurreko ebaluazioa bertan behera uztera behartzen badu, azterketak/probak modu birtualean egingo dira, eGelako tresnak erabiliz. Azterketa/proba bakoitzaren ezaugarri zehatzak behar besteko aurrerapenarekin iragarriko dira talde/irakasgai bakoitzeko dagokion eGelako foroan.

Ebaluaketarako tresna:

Froga idatziak, non ikasgai-zerrendaren eduki teoriko eta praktikoak garatu behar diren.

Ebaluaketaren irizpideak: Aurkezpen-argitasuna eta antolakuntza zuzena; ezagupenen bereganatze maila; kontzeptuen arteko harremanak eraikitzeko gaitasuna; sintesi-gaitasuna; aurkezpenean argitasuna, garbitasuna eta ortografia zuzena eskatuko da.

Azkeneko notaren porzentajea: % 100.

Ez ohiko deialdiari uko egiteko ikasleek azkeneko azterketara ez aurkeztearekin nahiko izango dute.



Osasun-egoerak aurrez aurreko ebaluazioa bertan behera uztera behartzen badu, azterketak/probak modu birtualean egingo dira, eGelako tresnak erabiliz. Azterketa/proba bakoitzaren ezaugarri zehatzak behar besteko aurrerapenarekin iragarriko dira talde/irakasgai bakoitzeko dagokion eGelako foroan.

Irakasleak e-Gelara igotako materialak

Oinarrizko bibliografia

BRAVO, G., 2008, Historia del mundo antiguo. Una introducción crítica, Madrid: Alianza.

DICKINSON, O., 2010, El Egeo, de la Edad del Bronce a la Edad del Hierro, Barcelona: Bellaterra.

DOMÍNGUEZ MONEDERO, A.J., 1991, La polis y la expansión colonial griega, Madrid: Síntesis.

GÓMEZ ESPELOSÍN, F.J., 2011, Historia de Grecia en la Antigüedad, Madrid: Akal.

GÓMEZ PANTOJA, J. (coord.), 2003, Historia Antigua (Grecia y Roma), Barcelona: Ariel.

GÓNZALEZ-WAGNER, C., 2005, Historia del Cercano Oriente, Salamanca: Ed. Univers. Salamanca.

HIDALGO DE LA VEGA, M.J., SAYAS ABENGOCHEA, J.J., ROLDÁN HERVÁS, J.M., 1998, Historia de la Grecia Antigua, Salamanca: Ed. Univers. Salamanca.

LIVERANI, M., 2012, El antiguo Oriente. Historia, sociedad y economía. Barcelona: Crítica (1a ed. 1995).

LÓPEZ MELERO, R., 2011, Breve historia del mundo antiguo, Madrid: Ed. Univers. Ramón Areces.

LOZANO, A., 1992, El mundo helenístico, Madrid, Síntesis.

NICOLET, C., 1982-1984, Roma y la conquista del mundo mediterráneo, 2 vols. Barcelona: Labor.

PÉREZ LARGACHA, A., 2007, Historia antigua de Egipto y del Próximo Oriente, Madrid: Akal.

ROLDÁN HERVÁS, J.M., 2011, Historia de Roma, Salamanca, Ed. Univers. Salamanca.

VAN DE MIEROOP, M., 2020, Historia del Próximo Oriente Antiguo (ca. 3000-323 a.n.e.), Madrid: Trotta (1ª ed. 2004 Oxford: Wiley-Blackwell).



2. TOPOGRAFÍA Y CARTOGRAFÍA:

BELTRÁN, F. y MARCO, F., 2019, Atlas de Historia Antigua, Zaragoza: Pórtico (1ª ed. 1987).

GRANT, M., 2004, Atlas Akal del mundo clásico, Madrid: Akal.

KINDER, H. - HILGEMANN, W. - HERGT, M., 2007, Atlas histórico mundial. De los orígenes a nuestros días. Madrid: Istmo.

3. METODOLOGÍA Y FUENTES:

CRAWFORD, M. (ed.), 1986, Fuentes para el estudio de la Historia Antigua, Madrid: Taurus.

GÓMEZ PALLARÉS, J., CAEROLS PÉREZ, J.J. (eds.), 1991, Antiqua tempora. Reflexiones sobre las ciencias de la Antigüedad en España, Madrid: Ed. Clásicas.

GRANT, M., 2003, Historiadores de Grecia y Roma. Información y desinformación, Madrid: Alianza.

PLÁCIDO SUÁREZ, D., 1993, Introducción al mundo antiguo: problemas teóricos y metodológicos, Madrid: Síntesis.

4. SELECCIÓN DE TEXTOS:

DOMÍNGUEZ MONEDERO, A., PLÁCIDO SUÁREZ, D., GÓMEZ ESPELOSÍN, F.J., GASCÓ DE LA CALLE, F., 1999, Historia del mundo clásico a través de sus textos. 1. Grecia, Madrid: Alianza.

GARCÍA MORENO, L., GASCÓ DE LA CALLE, F., ALVAR EZQUERRA, J., LOMAS SALMONTE, F.J., 1999, Historia del mundo clásico a través de sus textos. 2. Roma, Madrid: Alianza.

LARA PEINADO, F., 2011, Textos para la historia del Próximo Oriente Antiguo, Madrid: Cátedra.

LARA PEINADO, F., LARA GONZÁLEZ, F., 2009, Los primeros Códigos de la humanidad, Madrid: Tecnos.

SERRANO DELGADO, J.M., 1994, Textos para la historia de Egipto, Madrid, Cátedra.

5. DICCIONARIOS DE TÉRMINOS:

GÓMEZ ESPELOSÍN, F. J., et alii, 2005, Diccionario de términos del mundo antiguo, Madrid: Alianza.

LARA PEINADO, F., 2009, Diccionario de instituciones de la Antigüedad, Madrid: Cátedra.

Gehiago sakontzeko bibliografia

BROWN, P., 2016, Por el ojo de una aguja. La riqueza, la caída de Roma y la construcción del cristianismo en Occidente (350-550 d.C.), Barcelona: Acantilado.
BARRY, J.K., 2016, El antiguo Egipto: tres mil años de historia, Barcelona: Crítica.
CAMERON, A., 2001, El Bajo Imperio romano (284-430 d.C.), Madrid: Encuentro.
CRAWFORD, M., 1988, La República romana, Madrid: Taurus.
DICKINSON, O., 2000, La Edad del Bronce egea, Madrid: Akal.
GÓMEZ ESPELOSÍN, F.J., 2019, Geografía de lo exótico. Los griegos y las otras culturas, Madrid: Síntesis.
GONZÁLEZ SERRANO, P., 2019, Los minoicos, Madrid: Síntesis.
KAPLAN, M. y RICHER, N. (dirs.), 2003, El mundo griego, Granada: Univers. Granada.
KAPLAN, M. y RICHER, N. (dirs.), 2003, El mundo romano, Granada: Univers. Granada.
KUHRT, A., 2014, El Oriente Próximo en la Antigüedad. (c.3000-330 a.C.), 2 vols.. Barcelona: Crítica (1ª ed. 2000-2001).
Liverani, M., 2003, Relaciones internacionales en el Próximo Oriente antiguo, 1600-1100 a. C., Barcelona: Bellaterra.
Liverani, M., 2006, Mito y política en la historiografía del Próximo Oriente antiguo, Barcelona: Bellaterra.
PINA POLO, F., 1999, La crisis de la República (133-44 a.C.), Madrid: Síntesis.
RUZÉ, F., AMOURETTI, M.C., 1987, El mundo griego antiguo, Madrid: Akal.
SÁNCHEZ LEÓN, M.L., 1998, El Alto Imperio romano (14-235), Madrid: Síntesis.
SANMARTIN, J.M., SERRANO, J.M.,1988, Historia antigua del próximo Oriente, Madrid: Akal.
VERNANT, J.P., 2013, Mito y pensamiento en la Grecia antigua, Barcelona: Ariel.

Aldizkariak

Gerión (Universidad complutense)
Memorias de Historia Antigua (Universidad de Oviedo)
Polis (Universidad de Alcalá de Henares)
Revista de Arqueología
Studia Historica. Historia Antigua (Universidad de Salamanca)

REVISTAS ELECTRÓNICAS DE LA BIBLIOTECA UNIVERSITARIA. UPV/EHU
http://www.ehu.eus/es/web/biblioteka/aldizkariak
DIALNET. SERVICIO DE ALERTAS Y HEMEROTECA VIRTUAL DE REVISTAS CIENTÍFICAS ESPAÑOLAS. UNIVERSIDAD DE LA RIOJA
https://dialnet.unirioja.es/documentos
VELEIA (PREHISTORIA, HISTORIA ANTIGUA, ARQUEOLOGÍA Y FILOLOGÍA CLÁSICAS. INSTITUTO DE CIENCIAS DE LA ANTIGÜEDAD, UPV/EHU
http://www.ehu.eus/ojs/index.php/Veleia/issue/archive
https://dialnet.unirioja.es/documentos
VELEIA (PREHISTORIA, HISTORIA ANTIGUA, ARQUEOLOGÍA Y FILOLOGÍA CLÁSICAS. INSTITUTO DE CIENCIAS DE LA ANTIGÜEDAD, UPV/EHU
http://www.ehu.eus/ojs/index.php/Veleia/issue/archive

Web helbideak

Atal honetan Unibertsitate ikertzaile, saila eta guneek edo ikerketa-taldeek eratutako eta kudeatutako web guneak aipatzen dira. Ez da gomendagarria berme zientifikorik gabeko web orriak erabiltzea (pertsonalak, zaleen elkarteenak, posta zerrendak, etab.)

HISTORIA ANTIGUA E INTERNET
http://clio.rediris.es/clionet/articulos/clio.htm
INSTRUMENTOS INFORMÁTICOS PARA EL ESTUDIO DE LA ANTIGÜEDAD CLÁSICA. UNIVERSIDAD DE BOLONIA
http://www.rassegna.unibo.it/index.html
PERSEUS DIGITAL LIBRARY. COLLECTION GREEK AND ROMAN MATERIALS. TUFTS UNIVERSITY (MEDFORD, MASSACHUSETTS, EEUU)
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/
RECURSOS EN RED PARA FILOLOGÍA CLÁSICA. UNIVERSIDAD DE SALAMANCA
http://www.clasicasusal.es/portal_recursos/
BIBLIOTECA VIRTUAL MIGUEL DE CERVANTES. BIBLIOGRAFÍAS Y ENLACES RELATIVOS A LA HISTORIA ANTIGUA Y AL PATRIMONIO ARQUEOLÓGICO DE LAS SOCIEDADES Y CULTURAS DEL MUNDO ANTIGUO
http://www.cervantesvirtual.com/bib/portal/antigua/
INSTITUTO DE CIENCIAS DE LA ANTIGÜEDAD. UPV/EHU
http://www.ica-azi.ehu.es/p295-home/es
CULTURA CLÁSICA. CULTURAS GRECO-LATINAS. GRANADA
http://www.culturaclasica.com/
ANCIENT HISTORY EN LA BBC (BRITISH BROADCASTING CORPORATION). REINO UNIDO
http://www.bbc.co.uk/history/ancient