“Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko Artearen Historia” Artearen Historiako graduko eta Arte Modernoaren Historiako moduluko irakasgai teoriko-praktikoa da, eta 3. mailako lehen lauhilekoan irakasten da goizeko ordutegian.



Irakasgai honetan Aro Modernoko artearen historia aztertzen da Espainian, XVI. mendetik XVIII. mendeko hirurogeita hamargarren hamarkada arte. Helburua arteen garapenen, teoria artistikoen, artelanen, artisten eta bezeroen oinarrizko ezagutza izatea da. Halaber, Europako gune kreatzaile nagusiekin duten harremanari arreta berezia ematen zaio.



Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko artea, eredua duen Europako artearekin erlazio estua du, hortaz, oso gomendagarria da ikasleek aurretik “Errenazimentuko Artearen Historia” egin izana, eta “Barrokoko Artearen Historia” irakasgaian matrikulatuta egotea, hirugarren mailako lehen lauhilekoan ere irakasten dena. Hirugarren eta laugarren mailako hurrengo hautazko irakasgaiak “Historia del arte del Renacimiento y el Barroco en el País Vasco” eta “Iconografía moderna”, “Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko Artaren Historia” irakasgaiaren osagarri egokiak dira.



Espainian dagoen ondare artistiko zati handi bat Errenazimentu eta Barroko garaikoak direnez, irakasgai hau kultur ondarearekin erlazioa duten hainbat erakunde profesionaletan lan egiteko lagungarria eta oinarrizkoa da, besteak beste, museoak eta kultur kudeaketarekin erlazioa duten erakunde publikoak.

GAITASUNAK:



GRADUA

(Z) G005 Gai izatea obra eta gai historiko- artistikoei buruzko testu, dokumentu eta beste material batzuen analisi kritikoak egiteko.



(Z) G007 Gai izatea graduaren jakintza espezifikoa hurbil dauden beste arlo eta diziplina batzuekin erlazionatzeko, eta arlo horietan aplikatzeko.



(E) G002 Gai izatea sailkatzeko eta era integralean aztertzeko (estiloa eta ikonografia) arkitektura, eskultura, pintura, zinema, musika eta beste arte- adierazpide batzuetako lanak, beren garai historiko eta artistikoan, arte- diziplina bakoitzaren hizkuntza espezifikoaren bitartez.



(E) G004 Gai izatea prozesu historikoak artelanaren bidez aztertzeko, artelana gizarte- eta kultura- historiaren dokumentu garrantzitsutzat hartuz, beste lekukotasun dokumentu eta material batzuekin batera.



MODULUA

(Z) CM05 Diziplinara egokitutako ahozko nahiz idatzizko adierazkortasuna eskuratzea.



(E) CM01 Gai izatea Aro Berriko artearen garapena analizatzeko eta interpretatzeko, eta estilo-segida, artisten zeregina eta gizarte- eta kultura- historia baloratzea, artelanen bitartez.



(E) CM02 Gai izatea sailkatzeko eta era integralean aztertzeko (estiloa eta ikonografia) arkitektura-, eskultura- eta pintura lanak, bere garai historiko eta artistikoan, Aro Berriko artearen hizkuntza espezifikoekin.



(E) CM04 Gai izatea Aro Berriko teoria artistikoko testu, dokumentu eta beste material batzuen analisi kritikoak egiteko.



IRAKASGAIA

(E) CA01 Gai izatea Espainiako Aro Berriko artearen (Errenazimentu eta Barrokoko) artelan, artista eta bezeroak aztertzen eta interpretatzen, XVI- XVIII mende bitarteetako marko soziopolitiko eta kulturala baloratzeko ezinbesteko elementuak bezala.



(E) CA02 Gai izatea Espainiako Aro Berriko arkitektura, eskultura eta pintura artelan ezberdinak bere hizkuntza espezifikoan formalki eta ikonografikoki sailkatzen eta komentatzen, garai ezberdinen eboluzioa jakiteko.





IRAKASGAIA IKASTEAREN EMAITZAK:



Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko arkitektura, eskultura eta pintura lanak modu bateratu batean, bai estiloan eta bai ikonografian, sailkatzen eta balioesten ditu.



Artista eta bezeroen papera XVI- XVIII. mende bitarteko marko soziopolitiko eta kulturala balioesteko ezinbesteko elementua bezala interpretatzen ditu.



Testu, dokumentu eta Aro Modernoko teoria artistikoko beste material batzuen analisi kritikoa egiten du.



Artelana historia sozial eta kulturalaren dokumentu esanguratsu bezala erabiliz, Aro Modernoko prozesu historikoak aztertzen eta interpretatzen ditu.



Espainiako Errenazimentuko eta Barrokoko artelanak aztertzeko, balioesteko eta komentatzeko terminologia eta ahozko eta idatzizko adierazpenak lortzen ditu, beste garai batzuetarako ere egokia dena.



Irakasgai honetako irakaskuntza emaitzak Artearen Historiako Graduko beste arlo eta diziplinekin erlazionatzen ditu.

I. ERRENAZIMENTUA

1. XVI. mendeko artea Espainian. Testuingurua ekonomian, gizartean eta politikan. Bezeroak eta artistak. Arteen mantentzea eta berritzea: Gotikoa eta Errenazimentua. Teoria artistikoa.



I. modulua. Gotikoa eta Errenazimentua XVI. mendeko lehen erdian.

2. Arkitekturaren mantentze eta berritzea XIV. mende hasieran. Mendozatarren mezenasgoa.

3. Arkitektura Karlos I.ren erregetzan. Klasizismoa eta Manierismoa.

4. Tradizioa eta berritzea eskulturan eta pintura. Imajinaren balioa eta funtzioa. Eskultura hispano-flandestarraren berritzea. Obra inportatu eta eskultore italiarrak. Eskultore espainiarren eguneratzea: Errenazimentuaren “arranoak”.

5. Berruguete eta Juniren eskultura adierazkorra.

6. Pintore italiarren iritsiera. Pintore espainiarrak Italian: Pedro Berruguete eta Ferrandotarrak. Iparraldeko pintoreen berritzea.

7. Manierismoa XIV. meneko bigarren hereneko pinturan.



II. modulua. Arteak Filipe II.ren garaian.

8. Filipe II, Errenazimentuko printzipea. Escorial-eko arkitektura eta dekorazioa. Gorteko pintura: fresko pintore italiarrak. Leoni-tarrak eta erret hilobiak.

9. Arkitektura klasizista. Foku erregionaletako eskultura: Gaspar Becerra eta “Erromanismoa”. Luis de Moralesen pintura.

10. Greco.



II. BARRKOA

11. XVII. medeko artea. Testuingurua ekonomian, gizartean eta politikan. Bezeroak eta artistak. Arteen mantentze eta berritzea: jarraitasun klasizista eta Barrokoaren loraldia. Teoria artistikoa.



III. modulua. Klasizismoa eta Barrokoa XVII. mendean.

12. Jarraitasun klasizista arkitekturan: hirigintza, arkitektura zibil eta komentuetako arkitektura.

13. Arkitektura barroko apaingarria.

14. Zurezko arkitektura: erretaula klasizista eta churriguereskoa.

15. Naturalismoa eskulturan: forma eta ikonografia berriak. Sakratua erreal egiten da. Eskultura Gaztelan: Gregorio Fernández. Eskultura Andaluzian: Martínez Montañés eta pasio imajinaginak.

16. Gai berriak, forma berriak eta teoria artistikoa XVIII. mendeko pinturan. Naturalismo tenebrista hispaniarra. Natura Hila. Ribalta, Ribera, Zurbarán eta Alonso Cano.

17. Velázquez, Filipe IV.ren ganbera pintorea.

18. Gorteko pintura Karlos II.ren garaian. Murillo eta Valdés Lealen Sevilla.



IV. modulua. Barrokoa eta Akademizismoa XVIII. mendeko lehen bi herenetan.

19. Borbón dinastia. Aldaketa dinastikoa eta arteen berritzea.

20. Arkitektura eta eskultura monumentala Filipe V.ren gortean. Artista frantses eta italiarrak. Errege lekuak.

21. Atzerriko pintoreak eta bere jarraitzaile hispaniarrak Filipe V.ren gortean.

22. Bertoko arkitektura barrokoa eta erretaula rokokoa.

23. Eskultura tradizioa eta Akademia artean. Rokokoa Salzillon eta akademizismoa Carmonan.

24. Tradizioa Palominoren pinturan. Rokoko pintura.



V. modulua. Arte apaingarriak XVI, XVII eta XVIII. mendeetan.

25. Arte apaingarriak: urregintza, burdin hesiak eta oihalgintza.

Irakasgai honetan ikaskuntza-irakaskuntza metodologia ezberdinak erabiltzen dira. Batetik, klase teoriko-praktikoak egingo dira, beti ikus-entzunezko material ezberdinekin lagunduko direnak. Ikasleen parte hartzea eskatuko da artelan espezifikoen analisian eta gai konkretuen inguruan sor daitezkeen eztabaidetan. Bestetik, ikaslearen ikaskuntza-irakaskuntza prozesu autonomoa laguntzen duten ekintzak burutuko dira: landa- praktikak, lanak, zuzendutako irakurgaiak eta dokumentu ezberdinen analisi eta iruzkina.



Osasun-larrialdi egoera berriak irakaskuntza eta zeregin presentzialak galarazten baditu, beren garapena online modalitatera moldatuko da, posta elektronikoaren, eGelaren eta Blackboard Collaborateren bidez.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 70
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 30

Irakaskuntza bukatzean idatzizko froga bat egingo da, eta hurrengo ebaluazio irizpideak kontuan hartuko dira:



- Idazkera formalki zuzen izatea eta ikasturtean zehar landutako arte hiztegia zuzen erabiltzea.

- Idatzitako diskurtso egokia: koherentzia eta idazkera eta edukien arteko egokitasuna, idazkera argia eta ordenatua, ideiak modu ordenatuan garatzea eta sistematizatzeko gaitasuna.

- Ikasitako garaiko artelan eta artista nagusienak identifikatu, sailkatu, balioetsi eta kronologikoki zuzen kokatu.

- Garaiko artelan eta artisten jatorria eta garapen lekua zuzen definitu.

- Garaiko arteen hizkuntza plastikoak eta estilo-ezaugarriak zuzen adierazi.

- Artelanen marko geografiko eta kronologikoa zuzen adierazi.

- Proposatutako artelanetan garaiko ezaugarri estilistikoak eta formalak zuzen aplikatu.

- Artelanen ikonografia eta programa ikonografikoak ondo definitu.

- Marko politiko-erlijioso-soziokulturalaren oinarrizko ezaugarriak eta artelanarekin edo artistarekin dituzten erlazioak modu egokian definitu.

- Erreferentzia bibliografikoak eta iturri dokumentalak modu egokian erantsi edo/eta erlazioak sostengatzeko modu egokian erabili.



Ikasturtean zehar ebaluagarriak diren zenbait froga teoriko-praktiko burutuko dira, hauetan praktikak, lanak, irakurgaiak eta dokumentuen analisi eta iruzkinak eskatuko dira. Hurrengo ebaluazio irizpideak kontuan hartuko dira:



- Praktiketan modu aktiboan parte hartu.

- Laneko edukiak antolatzeko eta sistematizatzeko gaitasuna.

- Irakurgaien ulermenen eta sintesi gaitasuna

- Idazkera formalki zuzen izatea eta ikasturtean zehar landutako arte hiztegia zuzen erabiltzea.



Azken ebaluazioa egin ahal izateko, ikasleak ebaluazio tresnak modu independentean gainditu beharko ditu. Arlo praktikoa gainditu ez duenak, azken froga idatzian berreskuratzeko aukera izango du zeregin ezberdinen bidez.



Ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazio bidez ebaluatuak izateko, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, bederatzi asteko epea izango du lauhilekoko irakasgaien kasuan.



Ebaluazioaren inguruko informazio gehiago:

https://www.ehu.eus/eu/web/estudiosdegrado-gradukoikasketak/ebaluaziorako-arautegia



Osasun-larrialdi egoera berriak ebaluazio presentzialeko probak deskribatutako parametroetan garatzea galarazten badu, hauek online modalitatean egingo dira aipaturiko zirkunstantzietara moldatuz.

Ezohiko deialdietan irakasgaiak ebaluatzeko sistema bakarra azken ebaluazioa izango da, eta ikasleek kalifikazioaren % 100 eskuratu ahal izango dute. Ezohiko deialdiko azken ebaluazioko probak hurrengoak izango dira: froga idatzia eta irakasgaian zehar garatutako praktiken inguruko ariketak. Hala ere, ikasleek ikasturtean zehar eskuratutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira.



Ebaluazioaren inguruko informazio zehatzagoa:

https://www.ehu.eus/eu/web/estudiosdegrado-gradukoikasketak/ebaluaziorako-arautegia



Osasun-larrialdi egoera berriak ebaluazio presentzialeko probak deskribatutako parametroetan garatzea galarazten badu, hauek online modalitatean egingo dira aipaturiko zirkunstantzietara moldatuz.

BOZAL, V., Historia del Arte en España, 2 vols., Madrid, Istmo, 1972.
PORTELA SANDOVAL, F. J., Historia del arte español, Madrid, Magisterio Español, 1978.
NIETO ALCAIDE, V. y CHECA CREMADES, F., El Renacimiento. Formación y crisis del modelo clásico, Madrid, Istmo, 1980.
MORAN, M. Y ESPINO, J. Historia del Arte en España, Madrid, Sociedad General Española de Librería, 1996.
RAMIREZ, J. A., La Edad Moderna. Historia del Arte. t. 3., Madrid, Alianza, 1997.
GARCÍA MELERO, J. E. y VIÑUALES GONZÁLEZ, J. M., Historia del arte español moderno y contemporáneo, Madrid, UNED, 1997.

Oinarrizko bibliografia

ERRENAZIMENTUA

SEBASTIÁN, S., GARCÍA GAINZA, M.C. y BUENDÍA, R., El Renacimiento (Historia del Arte Hispánico, III), Madrid, Alhambra, 1980.

CASTILLO, M. A., Renacimiento y Manierismo en España (Historia del Arte, nº. 28), Madrid, Historia 16, 1989.

MARÍAS FRANCO, F., El Largo Siglo XVI. Los usos artísticos del Renacimiento Español (Conceptos Fundamentales en la Historia del Arte Español), Madrid, Taurus, 1989.

MARÍAS FRANCO, F.: El siglo XVI. Gótico y Renacimiento (Introducción al Arte Español), Madrid, Sílex, 1992.

BUENDÍA, J. R. y SUREDA, J., La España Imperial, Renacimiento y Humanismo. Historia del Arte Español, VI, Barcelona, Planeta-Lunwerg, 1995.

AVILA, A., BUENDIA, J. R., CERVERA VERA, L., GARCIA GAINZA, M. C., Y SUREDA PONS, J.: El siglo del Renacimiento (Historia del Arte Español, 44), Madrid, Akal, 1998.

PARRADO DEL OLMO, J., Grandes hitos del Renacimiento español, Madrid, Actas Editorial, 2003.

ARIAS DE COSÍO, A. Mª, El arte del Renacimiento español, Madrid, Encuentro, 2009.

GARCÍA MELERO, J.E. y URQUÍZAR HERRERA, A., Historia del Arte Moderno: Renacimiento, Madrid, Ed. Universitaria Ramón Areces-UNED, 2010, pp. 99-120, 241-321 y 483-521.



BARROKOA

VALDIVIESO, E., OTERO, R. y URREA, J., El Barroco y el Rococó (Col. Historia del Arte Hispánico, IV), Madrid, Alhambra, 1980.

CHECA CREMADES, F. y MORÁN TURINA, J. M., El Barroco, Madrid, Istmo, 1982.

TOVAR MARTÍN, V. y MARTÍN GONZÁLEZ, J. J., El Arte del Barroco. I Arquitectura y Escultura, Conceptos Fundamentales del arte español, Madrid, Taurus, 1990.

PÉREZ SÁNCHEZ, A. E. y SUREDA, J., Historia del Arte Español, VII. El Siglo de Oro. El sentimiento de lo Barroco, Barcelona, Planeta-Lunwerg, 1996.

BELDA, C., MARTÍN GONZÁLEZ, J. J., MORALES, J. L., RODRÍGUEZ G. DE CEBALLOS, A., SEBASTIÁN, S., TOVAR, V. y VALDIVIESO, E.: Los siglos del Barroco (Arte y Estética, Historia del Arte Español, 45), Madrid, Akal, 1997.

ANGUITA HERRADOR, R., El arte barroco español, Madrid, Encuentro, 2005.

VIÑUALES GONZÁLEZ, J. M. Historia del Arte Moderno. Vol. III. El Barroco. Madrid, UNED, 2009, pp. 157-220.



XVII. mendea

DE ANTONIO SAENZ, T.: El siglo XVII español. Historia del Arte de Historia XVI, n.31. Madrid, 1989.

BUSTAMANTE GARCIA, A.: El siglo XVII. Clasicismo y Barroco. Madrid, Silex, 1993.

PEREZ SANCHEZ, A..; SUREDA, J.: El Siglo de Oro. El sentimiento de lo Barroco. Historia del arte español, VII. Barcelona, Planeta-Lumwerg, 1996.



XVIII. mendea

BOTTINEAU, Y., El arte cortesano en la España de Felipe V (1700-1746), Madrid, Fundación Universitaria Española, 1986 (edición francesa, 1962).

TOVAR MARTÍN, V., El siglo XVIII español (Historia del Arte 34), Madrid, Historia 16, 1989.

RODRÍGUEZ GUTIÉRREZ DE CEBALLOS, A., El siglo XVIII. Entre la tradición y la Academia, Introducción al Arte Español, Madrid, Sílex, 1992.

JUNQUERA, J. J. y SUREDA, J., El siglo de las luces. Ilustrados, neoclásicos y académicos (col. Historia del Arte Español, VIII), Barcelona, Planeta- Lunwerg, 1996.

GARCÍA MELERO, J. E., Historia del Arte Moderno. Vol. IV. El Arte del siglo XVIII, Madrid, Editorial Universitaria Ramón Areces-UNED, 2009, pp. 114-152, 209-231 260-283; 387-518 y 615-689.

Gehiago sakontzeko bibliografia

AA.VV., Erasmo y España. La recepción del Humanismo en el primer Renacimiento español, Madrid: SEAC, 2002.
CHECA CREMADES, F. (com.), Reyes y Mecenas. Los Reyes Católicos, Maximiliano I y los inicios de la Casa de Austria en España, Catálogo de la exposición, Museo de Santa Cruz (Toledo), Madrid, Electa, 1992.
CHECA CREMADES, F., Carlos V, la imagen del poder en el Renacimiento, Madrid, El Viso, 1999.
AYALA MALLORY, N., Del Greco a Murillo. La pintura del Siglo de Oro, 1556-1700, Madrid, Alianza, 1991.
BUSTAMANTE GARCÍA, A., La arquitectura clasicista del foco vallisoletano (1561-1640), Valladolid, Inst. Cultural Simancas, 1983.
CHECA CREMADES, F. (com.), Felipe II. Un monarca y su época, Un príncipe del Renacimiento, Catálogo de la Exposición celebrada en el Museo del Prado, Madrid, Sociedad Estatal para la Conmemoración de los Centenarios de Felipe II y Carlos V, 1998.
KUBLER, G., La obra de El Escorial, Madrid, Alianza, 1982.
MARÍAS FRANCO, F.: El Greco. Biografía de un pintor extravagante, Madrid, Nerea, 1997.
BROWN, J., Imágenes e ideas en la pintura española del siglo XVII. Madrid, Alianza, 1981.
CALVO SERRALLER, F., Teoría de la Pintura del Siglo de Oro, Madrid, Cátedra, 1981.
GALLEGO, J., Visión y símbolos en la pintura española del siglo de Oro, Madrid, Aguilar, 1972 (Cátedra, 1987).
MARTÍN GONZÁLEZ, J.J., El artista en la sociedad española del siglo XVII, Madrid: Cátedra, 1984.
PORTÚS, J., Pintura y pensamiento en la España de Lope de Vega, Madrid, Nerea, 1999
PORTÚS, J. (com.), Metapintura. Un viaje a la idea del arte, Madrid, Museo del Prado, 2016.
BEDAT, C., La Real Academia de Bellas Artes de San Fernando (1744-1808), Madrid, Fundación Universitaria Española-Real Academia de BB.AA. de San Fernando, 1989.
BOTTINEAU, Y., L’art de cour dans L’Espgane des Lumières. 1746-1808, París, De Boccard, 1986.
MORÁN TURINA, M. (com.), El arte en la corte de Felipe V, Madrid, Caja Madrid, 2002.

Aldizkariak

Archivo Español de Arte
Artigrama
Anales de Historia del Arte
Boletín de Arte
Boletín del Seminario de Estudios de Arte y Arqueología de Valladolid.
Boletín del Museo e Instituto Camón Aznar
Boletín del Museo del Prado
Boletín del Museo Nacional de Escultura
Cuadernos de Arte de la Universidad de Granada
Cuadernos de Arte e Iconografía
Espacio, tiempo y forma. Serie VII. Historia del Arte
Goya. Revista de Arte
Imafronte
Reales Sitios. Revista del Patrimonio Nacional

Web helbideak

Artyclopedia: http://www.artcyclopedia.com/
Web Gallery of Art (pintura): http://www.wga.hu/index1.html
Ciudad de la pintura: http://pintura.aut.org/
Arte e Historia: http://www.artehistoria.com
Art Images of College Teaching: http://www.arthist.umn.edu/aict/html/
Art Images for College Teaching: https://quod.lib.umich.edu/a/aict
Art History Resources on the web: http://witcombe.sbc.edu/ARTHLinks.html
ArtServe ANU: http://rubens.anu.edu.au/
Courtland Instiute of Art. Art & Architecture: http://www.artandarchitecture.org.uk/
Flickr: http://www.flickr.com/
Arquitectura. Universidad de Navarra: http://www.unav.es/ha/
Olga's Gallery: http://www.abcgallery.com/
Great Buildings: http://www.greatbuildings.com
Fichero iconográfico de la Fundación Universitaria Española:
http://fichero.ficonofue.com/ficonopublica/
Internet para historiadores del arte: https://www.uv.es/gdha/
Joconde: Catalogue des Collections des Musees de France:
http://www.culture.gouv.fr/documentation/joconde/fr/pres.htm
Patrimonio Histórico:
http://www.mecd.gob.es/cultura-mecd/areas-cultura/patrimonio/portada.html
The Getty: http://www.getty.edu/
IMAGINARIO: Guía de recursos visuales en Internet:
http://www.uam.es/departamentos/filoyletras/hmoderna/imaginario.htm
Spanish Baroque Art: http://spanishbaroqueart.tumblr.com/archive
Cattedra de Iconografia e Iconologia del Dipartamento di Storia dell´Arte della Facoltà di Scienze Unanistiche della Univesità di Roma “La sapienza”; http://www.iconos.it/

Eta museoetako web orrialdeak.
Informazio eta material osagarri gehiago: eGelan