Irakasgai honetan ingurune fisikoaren azterketa euskarri, baliabide, mugatzaile bezala aztertzen da haren plangintza eta antolamendu egokia egin dadin. Inguru fisikoa osatzen duten azpisistema bakoitza aztertzen da, haren metodologiak eta teknika espezifikoak ikasten dira inguru fisikoaren analisi, diagnostiko eta plangintza osoa egiteko.

Irakasgai honen helburu generikoa ingurune fisikoaren plangintzarako hedatu behar den metodologia aurkeztea eta lantzea da. Horretarako helburu zehatz batzutan oinarritzen da:

1) Ingurune fisikoa lurralde baldintzatzaile bezala antzemate eta ikertzea

2) Ingurune fisikoaren arlo bakoitzeko metodo eta teknika ezberdinak aurkeztu eta lantzea

3) Erabilgarritasuna: arriskua eta plangintza



Ikasleek helburu hauek lortzean Geografia eta Lurralde Antolakuntza Graduak duen Gaitasun generiko, espezifikoen eta dagokion zeharkakoaren erdiespena ditu:



GAITASUN ESPEZIFIKOAK:

G1.- Ingurune fisikoaren ikerketarako dauden metodo, teknikak eta araudiak ezagutu eta erabiltzen jakitea (M02CM03 eta M03CM02)

G2.- Lurralde antolakuntzarako ingurune fisikotik kontuan hartu behar diren baldintzatzaileak ezagutzea (M02CM03 eta M03CM03)

G3.- Ingurune fisikoaren arriskua izan daitezken prozesuak zehaztu eta diagnosia egiten jakin (M02CM04)

G4.- Ezagutu eta erabiltzen jakin iturriak zein tresnak klimatologi eta meteorologian, geomorfologian, hidrologian eta biogeografian (M03CM06 eta M04CM01)

G5.- Ingurune fisikoaren diagnosi bat egiten jakin plangintzan erabiltzeko (M02CM04)



Horien adierazleak izango dira:

-Aitortzen du eta daki metodoak eta area fisiko multzoaren analisi teknikak ematen

-Lurraldearen baldintzatzaile fisikoak era egokian kontuan hartzen ditu lurralde-antolamendurako

-Era egokian identifikatzen eta diagnostikatzen ditu arrisku naturala izan daitezkeen prozesuak

-Era egokian informazio iturriak erabiltzen ditu; klimatologia, geomorfologia, biogeografia eta hidrogeografiako metodo eta teknikak

-Inguru fisikoaren diagnosi zehatza eta egokia egiten du eta plangintzan erabilkorra izan daitekeena



ZEHARKAKO GAITASUNAK

Irakasgai honi zeharkako gaitasun bat esleitu zaio: GZ/CT 4 - Arazo-erabakia (2. erabilpen maila) Norberaren esperientzia eta erizpidea erabili arazo baten arrazoiak aztertzeko eta ebazpen eraginkor bat emateko. Adierazleak hurrengoak direlarik:

- Arazo konplexua aztertzeko gai da eta zati erabilgarrietan banatzeko gai da

- Inplizituak doazen faktore kausalak detektatzen ditu eta azpiko lotura anitzak eta harremanak ulertzen ditu

- Gutxitzeko edo kontrolatzeko aukera desberdinak azaltzen ditu eta eraginkorren artean aukeratzeko erizpidea du.

1.- SARRERA

1.1. Ingurune fisikoaren garrantzia lurralde antolakuntzarako

1.2. Kontzeptuak eta eragileak: Kudeaketa jasangarria, baliospena, harrera gaitasuna, arriskua

1.3. Metodo, teknikak eta baliabideak ingurune fisikoaren analisian



2.- ALDAGAI KLIMATIKO ETA METEOROLOGIKOA LURRALDE ANTOLAKUNTZA ETA KUDEAKETAN

2.1. Datu klimatikoak plangintzan

2.2. Indize klimatikoak

2.3. Arrisku klimatiko, meteorologiko eta hidrikoak



3.- ERLIEBEA: FISIOGRAFIA ETA GEOMORFOLOGIA

3.1. Kartografia geomorfologikoa

3.2. Arrisku geomorfologikoak: isurialdeko prozesuak eta lurtzoruen higadura

3.3. Ondarea



4.- URA ETA HIDROLOGIA

4.1. Prezipitaziotik isurketara

4.2. Ur emarien estimazio eta adierazpena

4.3. Uraren plangintza lurraldean: uholdeen plangintza eta uren arteztaraua



5.- LANDARETZA

5.1. Sute baten probabilitatearen estimazioa

Irakasgai honetako metodologiak barne hartzen ditu azalpen teoriko eta praktikoak klaseetan, kartotekan, laborategian eta landa-irteeran eta horretarako eskuragarri izango ditiuzte edukin eskemak eta irakurketak Egela-n, mapa tematiko ezberdinak kartotekan eta materiala laborategian. Ikasleen aldetik lan praktikoaren egiteak irakasgaian ikusitakoarekin. Lan-emanak plataforma digital eta eskuz ematen dira bakoitzarentzako jarritako epean. Derrigorrezkoa da alde praktikoa eta irteera egitea. Metodologiaren aldetik gaien aurkezpena bide sistemikoan prozesuak azaltzerakoan gaitasuna lortuko da baina eragileak, aurrekariak eta ondorioak lantzeko bide analitikoaren gaitasuna lortuko da. Tekniken aldetik estadistikako eta kartografiako iturriak erabiliko dira.



Ikasleek alde praktiko horretan egin behar dituzten lanak:

-datuen tratamendu estatistikoa

-mapen irakurketa eta egitea

-prozesuen azalpena eta kanpo-fitxak

-lan-irteera

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 55
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 40
  • Irteerak (%): 5

Ebaluaziaorako metodoan praktiketan zein teorian lortutako gaitasunak baloratuko dira eta horretarako azterketa eta praktikak (banakakoak eta taldeetan) erabiliko dira.



Ebaluazioa hurrengo moduan izango da:

- Azterketa teoriko-praktikoa (60%)

- Praktikak (40%)



Irteeran ikusitako edukiak eta gaitasunak ebaluatuko dira.



Praktikak ikasturtean zehar entregatuko dira, irakasleak jarritako datan.



OHARRA: Azterketa eta practicum-aren notak gehitzeko biak gaindituak egon behar dira.

Ebaluaziorako metodoan praktiketan zein teorian lortutako gaitasunak baloratuko dira:

- Azterketa teoriko-praktikoa (%60)

- Praktikak (%40)



Irteeran ikusitako edukiak eta gaitasunak ebaluatuko dira.



Ezohiko deialdirako kurtsoan zehar alde praktikoa gainditu egin bada nota hori gorde egingo da. Gauza bera azterketa ohiko deialdian gainditu bada. Praktikaren aldea gainditu gabe edo egina ez badago azterketa egunean eman beharko da.



OHARRA: Azterketa eta practicum-aren notak gehitzeko biak gaindituak egon behar dira.

Kartografia topografikoa eta tematikoa. Analogiko eta digitala
Argazki aereoak
Geografia informazio sistemak.
Plangintzarekin elkartutako araudia
Kanpo-lanerako materiala (Geografia Fisikoko laborategian)
Kalkulu orriak

Oinarrizko bibliografia

AGUILÓ, M. et al. (1996): Guía para la elaboración de estudios del medio físico. Contenido y metodología. Secretaría General de Medio Ambiente. Ministerio de Medio Ambiente, 809 p., Madrid.

LAGEAT, Y. (2004): Les milieux physiques continentaux. Ed. Belin, 191 p., Paris.

MOPU-MOPT (1989-1994): Guías metodológicas para la evaluación de estudios de impacto ambiental. Monografías de la Dirección General de Medio ambiente. Madrid.

PEDRAZA, J de (1996): Geomorfología: principios, métodos y aplicaciones. Ed. Rueda, 414 p., Madrid

RUIZ SINOGA, J.D. y REYES PERALTA, F.J. (2005): Geografía Física aplicada. Universidad de Málaga / Manuales, 505 p., Málaga.

SALA SANJAUME, M. y BATALLA VILLANUEVA, R.J. (1996): Teoría y métodos en Geografía Física. Espacios y Sociedades, 1. Editorial Síntesis, 303 p., Madrid.

TELLO, B. (coord., 2004): Prácticas de laboratorio de Geografía Física. Documentos de trabajo, 59. UAM ediciones, 141 p., Madrid.

A.A.V.V. (2000): Riesgos Naturales. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles, 30.

A.A.V.V. (2003): Los procesos de riesgo con origen natural: una constante en la relación entre hombre y medio. Áreas, Revista de Ciencias Sociales, 23. Universidad de Murcia.

AYALA, F.J. (1988): Riesgos geológicos. Instituto Geológico y Minero de España.

AYALA, F.J. & OLCINA, J. (2002): Riesgos Naturales. Ariel Ciencia, 15012 p., Barcelona.

CHACÓN MONTERO, J. e IRIGAY FERNÁNDEZ, C. (Eds.) (1996): Riesgos Naturales, Ordenación del Territorio y Medio Ambiente. Sexto Congreso Nacional y Conferencia Internacional de Geología Ambiental y Ordenación del Territorio. Madrid: Sociedad Española de Geología Ambiental y Ordenación del Territorio, 3 vols.

GARROTE DE MARCOS, L. (2002): Riesgos y territorio: cartografía de riesgos naturales. En: CALVO GARCÍA-TORNEL, F. y CONESA GARCÍA, C. (Dirs.). Los procesos de riesgo con origen natural: naturaleza, efectos y estrategias de actuación. Murcia: Centro Educativo del Medio Ambiente de la Caja de Ahorros del Mediterráneo y Universidad de Murcia.

OCHOA, J. (1996). Riesgos mayores y protección civil. McGraw-Hill.

McCALL, G.J.H. ET AL. (ed.). (1992): Geohazars. Natural and man-made. Chapman& Hall.

OLCINA, J. (1994): Riesgos climáticos en la Península Ibérica. Libros Penthalon.

PITA, M.F. (1999): Riesgos catastróficos y ordenación del territorio en Andalucía. Consejería e Obras Públicas y Transportes, Junta de Andalucía.

SUÁREZ, L.& REGUEIRO, M.(ed.). (1997): Guía ciudadana de los riesgos geológicos. I.C.O.G.

GEOMORFOLOGÍA

ALMOROX, J.; DE ANTONIO, R.; SAA, A.; DÍAZ, M.C. y GASCÓ, J.M. (1994): Métodos de estimación de la erosión hídrica. Editorial Agrícola Española, S.A., 152 p., Madrid.

ALMOROX, J.; LÓPEZ BERMÚDEZ, F. Y RAFAELLI, S. (2010): La degradación de los suelos por erosión hídrica. Métodos de estimación. Editum, Universidad de Murcia, 384 p., Murcia.

DE DIOS CENTENO, J., FRAILE, Mª J., OTERO, Mª A. y PIVIDAL, A.J. (1994): Geomorfología práctica: ejercicios de fotointerpretación y planificación geoambiental. Rueda, 66 p., Madrid

PERLES ROSELLÓ, M.J. (1996): Problemas en torno a la erosión hídrica. Conceptos y métodos de análisis. Textos mínimos. Universidad de Málaga, 107 p., Málaga.

PEÑA MONNÉ, J.L. (Ed., 1997): Cartografía geomorfológica básica y aplicada. Geoforma ediciones, 227 p., Logroño.

SALA, M. y GALLART, F. (1988): Métodos y técnicas para la medición en campo de procesos geomorfológicos. Monografía, nº 1. Sociedad Española de Geomorfología, 103 p., Barcelona.

BIOGEOGRAFIA-LURZORUAK

CADIÑANOS, J.A. y MEAZA, G. (1998): Bases para una Biogeografía Aplicada: criterios y sistemas de valoración de la vegetación. Geofo

KLIMATOLOGIA

Almorox, J. 2007. Climatología aplicada a la Ingeniería y Medioambiente. Universidad Politécnica de Madrid.

http://ocw.upm.es/ingenieria-agroforestal/climatologia-aplicada-a-la-ingenieria-y-medioambiente

FERNÁNDEZ GARCÍA, F. (1996): Manual de climatología aplicada. Clima, Medio Ambiente y Planificación. Espacios y Sociedades. Serie Mayor nº 2. Editorial Síntesis, 285 p., Madrid.

MARTÍN VIDE, J. (2003): El tiempo y el clima. Ed. Rubes, 127 p., Barcelona.

MENÉNDEZ, M. y TÉMEZ, J.R. (1999). Máximas lluvias diarias en la España peninsular. Dirección General de Carreteras, Ministerio de Fomento, 28 p + anejo cartográfico.

MORENO GARCÍA, MªC. (1999): Climatología urbana. Textos docents 160. Departament de Geografía Físia i Anàlisi Geogràfica Regional. Edicions Universitat de Barcelona, 71 p., Barcelona.

RODRÍGUEZ, R.; LLASAT, M.C. y MARTÍN-VIDE, J. (1999): Análisis de series temporales en Climatología. Modelización y homogeneidad. Textos docents 165. Departament de Geografía Físia i Anàlisi Geogràfica Regional. Edicions Universitat de Barcelona, 90 p., Barcelona.

URAK

CHOW, v. ET AL (1995): Hidrología aplicada. MCGraw-Hill

FERRER, F.J. (1993): Recomendaciones para el

Gehiago sakontzeko bibliografia

AGUILERA ARILLA, M. J. y otros (1990): Ejercicios prácticos de geografía física. UNED, 676 p., Madrid.
ALONSO, F. et al. (1981): Prácticas de Geografía Física. Colección Prácticas de Geografía. Oikos-tau, 205 p., Barcelona.
GUERRA VELASCO, J. (2002): La naturaleza civilizada: La planificación del medio físico en España. URBANA, vol.7, no.31: 31-37
PHLIPPONNEAU, M. (2001): Geografía aplicada. Ariel Geografía, 320 p., Barcelona.
SALA, M. & BATALLA, R.J. (1997): Guia de pràctiques de camp per a l’assignatura de teoria i mètodes en Geografia Física. Col•lecció Textos Docents 108, Universitat de Barcelona, 62 p.
GONZÁLEZ-HIDALGO, J. C. (1996): Los índices de agresividad de la lluvia y su aplicación en la valoración de la erosión del suelo. Sociedad Española de Geomorfología, Geoforma ediciones, 37 p., Logroño.
GONZÁLEZ DEL TÁNAGO, M. (1991): La ecuación universal de pérdidas de suelo. Pasado, presente y futuro. Ecología, 5: 13-50.
IDER (2005): Mapa de erosión de suelos de la Comunidad Autónoma de Euskadi. Gobierno Vasco, 101 p.
LÓPEZ BERMÚDEZ, F. (2002). Erosión y desertificación. Heridas de la Tierra. Nivola, Libros y Ediones. 198 p., Madrid
MORISAWA, M. (1976): Geomorphology laboratory manual. Wiley & Sons, 253 p., New York.
PANIZZA, M. (1995): Geomorfologia applicata. Metodi di applicazione alla Pianificazione territoriale e alla Valutazione d’Impatto Ambientale. La Nuova Italia Scientifica, 342 p., Roma.
ELÍAS CASTILLO, F. & RUIZ, L. (1979): Precipitaciones máximas en España. Monografías 21, ICONA, Ministerio de Agricultura.
BATALLA, R.J. (1998): Apunts i pràctiques per a l’estudi dels processos fluvials. Lleida, Paperkite, Col•lecció Quaderns DMACS, 14, 78 p. DL. L-767-1998.
BATALLA, R.J. (ed.) (1998): Morfologia, processos i hàbitat en rius de muntanya. Lleida,
Paperkite, Col•lecció Quaderns DMACS, 15, 60 p. DL. L-953-1998.

Aldizkariak

- Applied Geography ISSN: 0143-6228
-Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles ISSN: 0212-9426
- Cuaternario y Geomorfología ISSN: 0214-1744
- Earth Surface Processes and Landforms ISSN: 0197-9337
- Environment, Development and Sustainability ISSN: 1387-585X
- Geofocus ISSN: 1578-5157
- Geomorphology ISSN: 0169-555X
- Global Ecology and Biogeography ISSN: 1466-822X
- Investigaciones geográficas ISSN: 0213-4691
- Journal of Geographical Systems ISSN: 1435-5930
- Nimbus. Rev. Climat., Meteorol. Paisaje ISSN: 1139-7136
- Revista de Climatología ISSN: 1578-8768
- Scripta Nova ISSN: 1138-9788
- Water Resources Management ISSN: 0920-4741

Web helbideak

http:/cervantesvirtual.com/portal/IIGG
http:/www.colorado.edu/hazards
http:/www.columbia.edu
http:/www.euskalmet.net
http://www.wetterzentrale.de
http:/www.ipcc.ch
http:/www. nas.edu
http:/www.noaa.gov
http:/www.proinco.net/staff/mogens/riesgo/desastre.html
http:/www.unes.org
http://www. em-dat.net
http://www.proteccioncivil.org
http://www.swissre.ch
http://www.usgs.gov
http://www.wmo.ch
http://www.ngdc.noaa.gov/seg/hazard/hazards.shtml
http://hisz.rsoe.hu/alertmap/woalert.php?lang=eng
http://www2.scielo.org.ve/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0798-05232002000200003&lng=es&nrm=iso