AZALAPENA:

Ikasgai hau laugarren mailako Hizkuntzaren Aniztasuna Eskolan minorrean ematen da eta honen bidez Euskal Herriko egoera soziolinguistikoa ezagutu nahi da, azken urteotan gizartean gertatu diren aldaketak kontuan hartuta. Kultur aniztasunaz eta kohesio sozialaz hausnartuko da. Politikak, ekintza instituzionalak eta eskolatze ereduak aztertuko dira.

Ikasgai hau hautatzen duen ikasleak hizkuntza aniztasunarekin eta kultura-aniztasunarekin sentsibilizatua egon behar du, izan ere, Euskal Herria osatzen duen gizartea ere fenomeno honetan murgilduta dago, hau da, gure karriketan hamaika soinu ezberdin entzuten dira, ehunka hizkuntzek hizkuntza ofizialekin bizi dira. Baina herrialde txiki honek badu altxor berezi bat ere, euskara, eta bertatik eratortzen den euskal identitatea. Hortaz hizkuntza gutxitu batek ofizialtasuna partekatzen du mundu mailan eragin handienetakoa duen zazpi hizkuntzetako batekin, gaztelaniarekin hain zuzen ere, eta beste ehunka hizkuntza etorkinekin ere bizi behar du, honek egoera berezia sortzen du: alegia, errealitate aberatsa, bizia eta emankorra izan arren, aniztasunak ez duelako askotan bere kabuz arrakastarik izaten gizartean.

Testuinguru horretan, erabaki egokiak hartzeko lege eta bitarteko zuzenak sortzeko beharrizana dago, era berean, eskolaren ardura da euskal biztanleei irakastea bai eleaniztasuna bai euskara errespetatzen, eta gainera, hizkuntza gutxituari arnasbideak eman behar dizkio, eta aldi berean, beste hizkuntzak errespetuz tratatzen ere irakatsi behar du, hots, gaur egungo haurretan euskal identitatea garatu behar da, eta era berean, munduko beste herrialdeetatik geurera etorri diren guztien hizkuntzen eta kulturen errespetua bermatu.

Beraz, eta laburpen gisa, kultur aniztasunaz nahiz kohesio sozialaz gogoeta egiteaz gain, politikak, ekintza instituzionalak eta eskolatze ereduak aztertu eta eskolari aurrera egiten laguntzeko irizpideak zerrendatu, planak proposatu eta eskolan lan egiteko proiektuak sortuko dira.

GAITASUNAK:

4. kurtsoko honako gaitasunak garatuko dira:

-1.G: Ikasten eta pentsatzen ikasi

Egin hausnarketa praktikatik abiatuta, identifika daitezen norbere ahuleziak eta sendotasunak irakaste-zeregina gauzatzean, baita ere, eskolaren eta hezkuntza-sistemaren erronkak eta mugak.

-3.G: Egiten eta berritzen ikasi

Informazio adierazgarriaren azterketa eta sintesia proiektu berritzaileetarako, irakaskuntza-ikasketa prozesuen hobekuntzarako bidera daitezen, beti ere, eskolako komunitatearekin eta inguru sozialarekin lankidetzan.

-4.G: Era autonomoan ikasi eta bizi

Garatu hausnarketarako autonomia, argumentaziorako eta iritzi akademiko eta profesionalak emateko gaitasunak, horrela hezkuntzari dagozkion arazoak konpontzeko erabakiak har daitezen, hala norbanako legez nola lankidetzan.

-5.G: Estatuko hizkuntza ofizialetan komunikatzen jakin

Erabili komunikazio-konpetentziak Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizial bietan, harik eta Europako markoko erreferentzia den C1 mailara iritsi arte.



HELBURUAK:

-Testuingurua zehaztea: Era autonomoan ikasten eta pentsatzen jakitea eskolaren nahiz hezkuntza-sistemaren testuingurua kontuan izanik.

-Ulertzea eta ezartzea: Jasotako informaziotik abiatuta proposamen berritzaileak egitea.

-Era autonomoan nahiz lankidetzan aritzea.

-Komunikatzen jakitea ahoz nahiz idatziz.

Hizkuntzen egoera munduan, ofizialtasuna eta hizkuntzen eskubideak, hizkuntza gutxituen erronkak,

hizkuntza aurreiritziak:



Oinarrizko kontzeptuak landuko dira, alegia, eleaniztasuna, kultura-aniztasuna, identitatea, ofizialtasuna, hizkuntza eskubideak nahiz hizkuntza gutxituak bezalako kontzeptuekin lan egingo da, besteak beste. Munduan hizkuntzen egoeratik abiatuta, euskal gizartearen egoera linguistikoa eta kulturala ulertzeko nahiz lantzeko oinarrizko ideiak azalduko dira; batetik, Euskal Herrian dauden hizkuntza eta kultura ezberdinen inguruko azalpenak emango dira; eta bestetik, errealitate eleaniztunera eta kulturaniztunera hurbilketa egingo da, datuetatik abiatuta euskararen normalizazio prozesuari nahiz hizkuntza gutxituen erronkei buruzko ekintzak aztertu eta proposatuko dira.





Euskararen bilakaera historikoa eta egungo egoera Euskal Herriko lurralde ezberdinetako eskoletan, youtuber lehiaketarako laguntza emango da.





Eskolako testuinguruko analisiak eta balorazioak egingo dira alde hauek kontuan izanda: eskolaratze-ereduak; Euskal Herriko lurralde ezberdinetan dauden eskola-egoerak, Nafarroakoak eta Iparraldekoak barne; hizkuntza aurreiritzien ezaugarriak, egoera eta tratamendua. Azken puntu honetan kontuan hartuko da euskalkiek eskolan duten presentzia eta trataera.



Hezkuntza eleaniztuna eskolan:

Egungo eskoletako ikasgeletan errealitate heterogeneoa dago; batetik, eskolako irakas-hizkuntza ama-hizkuntza dutenak daude; bestetik, inmertsio programa batean ari diren ikasleak, hauen ama-hizkuntza gaztelania da; azkenik, beste lurralde bateko hizkuntza etxean hitz egiten daudenak ere badaude ikasgelan. Guztiak sentitu behar dute ikasgelako mikrokomunitateko kide direla, batzuek beste batzuek baino laguntza gehiago beharko dute; horrenbestez, kohesio sozialerako politikak eta ekintzak landuko dira, besteak beste, harrera eta hizkuntza planak, hizkuntza etorkinen egoera Euskal Herrian eta kultur arteko dinamizatzailearen nahiz hizkuntza-errefortzurako irakaslearen zereginak. Azkenik, eskolarako proiektuak sortuko dira aipatutako gaiak ardatz hartuta, esaterako Eusko Jaurlaritzak argitaratzen duen Bidelaguna proiektua.

Ikasgai honetan oinarri teorikoak euskarri ezberdinetan (ikus-entzunezkoak eta paperezkoak)emateaz gain, oinarri horien aplikaziorako lan praktikoak egingo dira, proiektuak hain zuzen ere.Ikasleek batez ere era kooperatiboan lan egingo dute aurkezten zaizkien jarduerak edota proiektu laburrak burutzeko.



Salbuespen egoeraren batengatik eskolak ezin badira era presentzialean eman, ohiko deialdiak aurreikusitako bidea jarraituko du, baina online emango dira.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 33
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 33
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 34

-Azken proba egiteko eskubidea errekonozituta duen ikasleriak azken ebaluazio bidez ebaluatzeko aukera izango du, horretarako etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio dozentzia hasten denetik 9. astean irakasgaiaren adura duen irakasleari.



*Irakasgaia gainditzeko ebaluazio tresna guztiak gaindituta egon behar dira.

Ez-ohiko deialdira aurkezten den ikasleak proba idatzia egin beharko du.

• Multimedia materiala eta interneteko baliabideak.
• Curriculum ofiziala.

Oinarrizko bibliografia

Aierdi, X., & Uranga, B., 2008. Euskara, inmigrazioa eta hizkuntza eskubideak, Bilbo, Eusko Jaurlaritza, EHU-UPV.

Amorrortu, E., 2003. Basque sociolinguistics. Language, Society and Culture. Reno: University of Nevada.

Amorrortu, E., Ortega, A., Idiazabal eta Barreña, A., 2009. Actitudes y perjuicios de los castellanohablantes hacia el euskera. Eusko Jaurlaritza.

Bastardas, A., 2011. “Ekologiatik hizkuntza-iraunkortasunera: marko teorikotik proposamen praktikoetara”, BAT Soziolinguistika Aldizkaria 81, 11-22.

Bein, R., Born, J. (Eds.). (2001). Políticas lingüísticas: norma e identidad. Buenos Aires: Universidad de Buenos Aires. EDO SOILIK BEIN-en ARTIKULUA??

Berasategui, N., & Larrañaga, N., 2009. “Diversidad lingüística y cultural en la CAV (DILICU-CAV): El alumnado inmigrante en la escuela”. In J. Tous eta J.M. Fabra (arg.), Actas del XI Congreso Nacional de Psicología Social, Tarragona.

Crystal, D., 2000. Language death. Cambridge: Cambridge University Press.

Eusko Jaurlaritza & Euskararen Erakunde Publikoa, 2012. V. inkesta soziolinguistikoa.

Fishman, J.A., 1990. “What is reversing language shift (RLS) and how can it succeed? ”. Journal of Multilingual and Multicultural Development, 11(1), 5-36.

Guyot, J., 2010. “La diversidad lingüística en la era de la mundialización”. Historia y comunicación social, 15, 51-66.

Hagège, C., 2000, Halte à la mort des langues. Paris: Odile Jacob.

Ibarraran, A., Lasagabaster, D., Sierra, J.M., 2007. Inmigración y aprendizaje de lenguas en un contexto bilingüe. Bilbao-Iruña: Lete.

Manterola, I. & Berasategi, N., 2011. Hizkuntza gutxituen erronkak. Donostia: UEU.

Martí, A., & al., 2005. Hizkuntzen mundua. Munduko hizkuntzei buruzko txostena. Bilbo: Unesco Etxea & Euskal Herriko Unibertsitatea.

Moreno Cabrera, J.C, 2000. La dignidad e igualdad de las lenguas. Crítica de la discriminación lingüística. Madril: Alianza.

___, 2008. El nacionalismo lingüístico: una ideología destructiva. Barcelona: Ediciones Península.

Mowbray, J., 2012. Linguistic justice: International law and language policy. Oxford: Oxford University Press.

Núñez Méndez, E., 2013. ‘Minorías lingüísticas y derecho a las lenguas’. Revista Internacional d’Humanitats, 7-28.

Osa, E., 2003. “Ikastola eta eskoletan euskararen erabilera indartzeaz gogoeta”. Bat Soziolinguistika Aldizkaria 49, 2003ko abendua.

Osa, E., & Aierdi, X, 2009. “Immigrazio berria, hizkuntza arazo berririk?”. Euskera 54, 1433-1452.

Ovide, E., 2008. “Las TIC y las culturas minoritarias en el mundo global”. Teoría de la educación 9 (2), 95-113.

Skutnabb-Kangas, T., 2009. Social justice through multilingual education. Bristol: Multilingual Matters.

Tusón, J., 2008. Patrimonio natural. Elogio y defensa de la diversidad lingüística. Madril: Arial.

Tusón, J., 2003. Los perjuicios lingüísticos. Barcelona: Octaedro.

Uranga, B., Aierdi, X., Idiazabal, I., Amorrortu, E., Barreña, A., Ortega, A., 2008. Lenguas e inmigración. Hizkuntzak eta Immigrazioa. UNESCO Etxea, Ikuspegi eta Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedra, Bilbo.

Vila, I., 1999. “Inmigración, educación y lengua propia”. In E. Aja (arg.), La inmigración extranjera en España: los retos educativos, 145-165.

___, 2004, “Lengua, escuela y Immigración”. Online argitalpena: http://red.pucp.edu.pe/ridei/files/2013/05/130510.pdf

Zalbide, M., 2010. Euskararen legeak hogeita bost urte. Eskola alorreko bilakaera: balioespen-saioa. Bilbo: Euskaltzaindia.

___, 1998. “Normalización lingüística y escolaridad: un informe desde la sala de máquinas”. RIEV, 43-2, 355-424.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Etxeberria, F., & Elosegi, K., 2008. “Basque, Spanish and Immigrant
Minority Languages in Basque Schools”, in J. Cenoz (arg.), Teaching
Through Basque. Achievements and Challenges, Multilingual Matters,
Clevedon.
Lasagabaster, D., Sierra, J.M. (arg.) 2007. Multilingüismo y
Multiculturalismo en la Escuela. Cuadernos de educación, ICE/HORSORI.
Zapata, M., 2006. Etorkinak eta hizkuntza ereduak, Eusko Jaurlaritza,
Vitoria-Gasteiz.
Fullaondo, M., 2004. Etorkinak eskolan. Aniztasunaren trataeran eta
kulturarteko hezkuntzan

Aldizkariak

BAT: Soziolinguistika aldizkaria
HikHasi
Euskera

Web helbideak

http://www.ikuspegi.org/eus/destacamos_red/destacamos.php
http://www.euskara.euskadi.net/r59-738/es/contenidos/informacion/argitalpenak/es_6092/ikuspegi_sozio_linguis.html
http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-2459/es/contenidos/informacion/dif8/es_2083/adjuntos/PLANaren_aurkezpena_c.pdf
http://www.euskarajendea.com/dokumentala/?mtheme_featured=4043