Fabrikazio Teknologiak ikasgaia Bilboko Ingeniaritza Eskolak eskaintzen duen Industria Antolakuntzaren Ingeniaritzako Graduan irakasten da, 3. ikasturtean, eta berau da gradu osoan zehar ikasleek ikusten duten fabrikazio-prozesu mekanikoekin lotura duen ikasgai bakarra.



Ikasgaiaren helburua ikasleei fabrikazio mekanikoaren munduarekin erlazioa duten oinarrizko kontzeptuak eskaintzea da. Horretarako, osagai anitzen fabrikaziorako erabiltzen diren prozesu nagusiak deskribatzen dira, hala, horietan beharrezkoak diren erreminta eta ekipamenduak. Gainera, fabrikatu beharreko segiden tamaina, piezen gainazal-akabera eta zehaztasunaren arabera prozesurik egokiera aukeratzen ikasiko da.



Fabrikazio teknologiak ikasgaian zehar industriako produktuen (ekipo-ondasunak eta bitarteko produktuak) zein bukaerako kontsumitzaileentzako produktuen (produktu bukatuak) produkzio ekonomikoa eta egonkorra posible egiten duten teknologia mekanikoak azalduko dira. Teknologiekin batera, modu horizontalean, dimentsioen neurketarako teknikei helduko zaie, hauek baitira produkzio-sistemaren baitako kalitate kontrolaren alderdirik garrantzitsuena.



Titulazioan zehar, aurretiaz ikusten diren beste ikasgaiekiko erlazioari dagokionez, "Ingeniaritza Grafikoak", "Materialen zientziaren Oinarriak" eta "Mekanika" ikasgaietan barneraturiko ikaskuntza-emaitzak Fabrikazio Teknologiak ikasgaian ikusiko diren kontzeptuak egokiro ulertzeko beharrezkoak dira. Era berean, azpimarratu beharrekoa da ikasleak Fabrikazio Teknologien ikasgaian zehar barneratuko dituen kontzeptuak etorkizuneko jarduera profesionalean zuzenean aplikagarriak izango zaizkiola. Izan ere, lay-outaren kudeaketa eta produkzioaren antolaketa zuzenerako beharrezkoa da fabrikazio-prozesu anitzak ezagutzea, baita beraien funtzionamenduaren, aplikazioen, arriskuen,etab. gutxieneko ezagutzak izatea.



Beraz, Fabrikazio Teknologiak ikasgaiaren asmoa ikasleei fabrikazio mekanikoaren arloan titulazioak eskaintzen dizkien konpetentzietan ezagutza aplikagarriak eskaintzea da, ondorengo helburuak bereiz daitezkeelarik:

- Ikasleak fabrikazio-prozesu garrantzitsuenen ezaugarri, propietate eta gaitasunetara sartu. Eztabaida bereziki galdaketa, forjaketa eta makina-erremintetara bideratuko da.

- Osagai jakin baten fabrikaziorako, bere ezaugarriak kontuan izanik, prozesu egokiena aukeratzeko ikaslegoari kriterio- eta arrazoitze-gaitasuna ematea.

- Fabrikazio-teknologia eta produkzio-bitartekoen arteko erlazioa definitu. Ikasleei osagai zehatz baten fabrikaziorako beharrezkoak diren ondasunetan egin beharreko inbertsioak arrazoituz erabakitzeko gaitasuna eskaini.

- Dimentsioen neurketara bideraturiko kalitate-kontroleko instrumentuak fabrikazio-teknologien baitan integratzea. Horretarako, ikasleei industrian gehien erabiltzen diren tresneriaren funtzionamendua, neurketa tekniken oinarrizko ezagutzak eta ohiko erabilerako araudiak erakutsiko zaizkie.



Laburbilduz, ikasgaiak fabrikazio-prozesu nagusien (mekanizazioa, forjaketa, galdaketa, …), gaitasunak eta beraiek gauzatzeko beharrezkoak diren makina-erreminta eta tresneria azaltzen dira. Helburuen atalean adierazi bezala, arreta berezia eskaintzen zaie piezen neurketa-teknologiei, hau da, metrologia dimentsionala bezala ezagutzen den jakintza arloari. Ildo horretan, osagai jakin baten fabrikaziorako prozesu egokiena aukeratzeko konpetentziak transmititzea bilatzen da. Aukeraketa horretan material, bukaerako ezaugarri eta produkzio-baldintzak bezalako kontzeptuen inguruan arrazoitzeko gaitasuna izanez.



Bestalde, ikasleek fabrikazio-prozesu zehatz baterako ekipoak deskribatu eta prozesuko parametro garrantzitsuenak kalkulatzeko gaitasuna izatea bilatzen da. Gainera, modu arrazoituan parametro hauen magnitude ordena proposatzeko gai izan beharko dira. Azkenik, ikasleak fabrikaturiko piezen balioztatze geometrikorako erabiltzen diren ekipo eta metodo garrantzitsuenak deskribatzeko gai izan behar dira.

MECaren oinarrizko konpetentziak (MEC1,MEC2,MEC3,MEC4,MEC5)



Titulazioaren konpetentziak (G001,G002,G003,G004,G005,G006,G007,G008,G009,G010,G011)



Berariazko konpetentzia M02R7: Produkzio- eta fabrikazio-sistemen oinarrizko ezagutza.Konpetentzia hau ikasgai guztian zehar lantzen da, zeinetan fabrikazio-teknologia anitzak eta fabrikaturiko osagaien kalitate-kontrola bermatzeko erabiltzen diren neurketa-teknika ohikoenak ikusten diren.

I. MODULUA: GALDAKETA



1. Gaia: Hondarretako galdaketa.

Sarrera.

Hondarretako galdaketa-sistema.

Galdaketa teknikak.

Eredu eta arrak.



2. Gaia: Hondarretako galdaketaren garapenak.

Lehortze kimikoko teknikak.

Eredu galduzko galdaketa.

Azaleko galdaketa.

Argizari galduzko galdaketa.



3. Gaia: Molde iraunkorreko galdaketa.

Kontzeptu orokorrak.

Grabitate bidezko galdaketa.

Injekziozko galdaketa.

Presio baxuko injekziozko galdaketa.



II. MODULUA. KONFORMAZIO PLASTIKOA



4. Gaia: Alderdi orokorrak.

Prozesu eta produktuak.

Materialaren portaera erregimen plastikoan.

Hotzeko eta berotako konformazioa.



5. Gaia: Forjaketa.

Forjaketa-produktuen ezaugarriak.

Forja askea eta estanpa bidezko forjaketa.

Forjatutako produktuen diseinuaren oinarrizko kontzeptuak.

Prentsak eta mailuak.

Ordenagailu bidezko forjaketaren simulazioa.



6. Gaia: Txapa konformazioa.

Xaflazko produktuen ezaugarriak.

Xaflaren portaera deformazioaren aurrean.

Ebaketa.

Tolestea.

Enbutizioa.



7. Gaia: Prozesu jarraiak eta erdi-jarraiak.

Ijezketa.

Estrusioa.

Tiraketa.



III. MODULUA: TXIRBIL-HARROKETAZKO MEKANIZAZIOA.



8. Gaia: Torneaketa (I): Prozesua.

Sarrera.

Torneaketa-erremintak.

Zilindraketa-eragiketa.

Beste torneaketa-eragiketa batzuk.



9. Gaia: Torneaketa (II): Makinak.

Sarrera.

Tornu paraleloa.

Beste tornu mota batzuk.

Tornu motaren hautapena lote tamainaren arabera.



10. Gaia: Fresaketa.

Sarrera.

Eragiketa eta erreminta arruntenak.

Fresaketa-erremintak.

Fresaketa-parametroak.

Fresaketa-makinak: Deskribapena eta arkitektura batzuk.



11. Gaia: Zulaketa.

Sarrera.

Zulaketa-erremintak.

Zulaketa-eragiketa.

Zulaketa-prozesuaren beste operazio batzuk.



12. Gaia: Ebaketa-erremintak.

Sarrera.

Materialak.

Estaldurak.

Higadura.

Ebaketa-parametroen kalkulua.



13. Gaia: Artezketa.

Prozesu urratzaileen sarrera.

Artezketa- eta ebaketa-prozesuen arteko alderaketa.

Eragiketa motak eta artezketa-makina.

Artezketa-harriak.

Artezketa-harrien higadura.



14. Gaia: Zenbakizko kontrola.

Sarrera.

Ardatzen interpolazioa makina-erremintetan.

Zenbakizko kontrolaren egitura.

Ardatzen kontrola: Kontrol-begizta.

Mugimendukoak ez diren funtzioen automatizazioa: PLC.

Ordenagailuz lagunduriko fabrikazioa (CAM).



IV. MODULUA: METROLOGIA DIMENTSIONALA.



15. Gaia: Metrologia dimentsionalaren hastapenak.

Sarrera.

Akats-iturburuak.

Metrologia-laborategia.

Trazabilitate-piramidea. Patroien barreiadura.



16. Gaia: Dimentsioen eta formen neurketa.

Luzera eta angeluen neurketa.

Formen neurketa.

Koordenatu bidez neurtzeko makinak.



17. Gaia: Gainazal-akaberaren metrologia.

Sarrera.

Gainazal-desbiderapenen sailkapena: ebaketa-luzera.

Gainazal-zimurtasunaren adierazpena.

Gainazal-zimurtasunaren neurketa.



V. MODULUA: BESTE TEKNOLOGIA BATZUK.



18. Gaia. Fabrikazio-sistema malguak.

Fabrikazio-sistema malguaren definizioa (FMS).

FMS-en abantailak eta eragozpenak.

Pieza-familien eta pieza konposatuaren definizioa.

Fabrikazio-sistema malguaren osagaiak.

FMS-ekin erlazionatuta dauden bestelako alderdiak.



19. Gaia: Sinterizazioa.

Produktu sinterizatuen ezaugarriak.

Sinterizazio-prozesua.

Pieza sinterizatuen diseinua.

Prozesuaren aldaerak.

Beste fabrikazio prozesuekiko alderaketa.

Ikasgaiaren irakasletza hurrengo instrumentuen bidez gertatzen da:



- Eskola teoriko-praktikoa (M eta GA): Gelan egindakoak, non irakasleak ikasgaiaren kontzeptu nagusiak azalduko dituen gardenkiak, ariketak, fabrikazio kasu errealak, eta abarren bidez.



- Tailer Industrialeko Praktikak (ITP): Talde txikietan emango dira, non pieza eta osagai erreal desberdinen fabrikazio prozesuak aztertzeko, arazo errealen kalkulua egiteko, fabrikazio tailer baten aurkitu ahal ditugun makinak zein tresneriak analizatzeko aukera izango duten.



- Tutoretzak: Tutoretzen helburua ikaslegoari beharrezkoa zaion arreta eskaintzea da, eskola-orduetan zein beraien kontura ikastean ager daitezkeen zalantzak argitzeko.



Tailer Industrialeko Praktiken edukia eskola teorikoen osagarri beharrezkoa da, fabrikazio prozesu desberdinen arteko desberdintasunak ezartzeko eta hauen aplikazioa osagai errealetan egiteko. Praktika hauen garrantzia dela eta, beraien edukia azterketaren materia da, eskola magistralak (M) eta gelako praktikak (GA) diren bezalaxe.



Osasun egoerak aurrez aurreko irakaskuntza eragotziz gero, onlineko jarduerara joko da eta ikasleei aldaketa horren berri emango zaie.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 25
  • Test motatako proba (%): 45
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 10
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 20

Alderdi orokorrak

- Eskola teoriko zein praktikoetan ikusitako kontzeptu guztiak azterketan sartu daitezke.

- Ikasgaia gainditzeko 5 edo gehiagoko nota atera beharko da dagokion deialdian. Inolaz ere, ezin izango da egin ebaluaziorik argitaraturiko data ofizialetatik kanpo.

- Ikasgaian ofizialki matrikulatuta dauden ikasleak bakarrik jaso dezakete ikasgaiaren ebaluazioa.



Ebaluazio-sistemaren bidez ikasleak ikasgaian zeharreko oinarrizko kontzeptuak ze neurritan barneratu dituen zenbatesten da. Ikasgaiaren ebaluazioa jarraitua da eta ondorengo atalez osatzen da: Azterketa idatzia (% 70),PTIetako entregatzekoak (% 10), Ahozko aurkezpena (% 20)



IDATZIZKO AZTERKETAK



Ikasgaiaren atal teoriko-praktikoa idatzizko azterketaren bitartez ebaluatuko da. Ikasgaia gainditzeko 5 edo gehiagoko nota atera beharko da idatzizko azterketa atalean. Azterketa idatzian gutxienez 5eko nota lortzen ez bada, ikasgaiaren nota azterketa idatzian lortutakoa izango da. Jarraian, idatzizko azterketen ebaluazio-sistema xehetzen da, non, ikasleak ikasgaia ZATIKAKO AZTERKETEKIN gaindi dezake, ebaluazio jarraituaren bidez. Idatzizko azterketekin lortutako notak ikasgaiaren azken notaren %70a balio du:



ZATIKAKO AZTERKETAK

1.zatikako azterketa: I eta II moduluetako edukien inguruko test motako azterketa da (%25)

2.zatikako azterketa: III. Moduluko zenbakizko ariketari dagokio. (%25)

3.zatikako azterketa: III, IV eta V moduluetako edukien inguruko test motako azterketa da (%20)



Ikasgaia zatikako azterketen bidez gainditzeko, atal bakoitzari dagokion azterketan gutxienez 4,5eko nota atera beharko da, zatikako azterketa guztien batezbestekoa 5 edo handiago izan behar delarik.



AZKEN AZTERKETAK

Ohiko deialdiari eta ez-ohiko deialdiei dagozkien azterketa ofizialak dira. Zatikako azterketaren egitura berdina jarraituz, azken azterketak 3 atal izango ditu (bi test eta ariketa bat) eta atal bakoitzaren garrantzia zatikako azterketaren berdina izango da. Ikasgaia azken azterketaren bidez gainditzeko ondorengo baldintzak bete beharko dira:

1)Azterketa gainditzeko batezbesteko nota 5 edo handiagoa izan behar da.

2)Azterketaren notak ikasgaiaren notaren % 70eko balioa dauka.



Ikasgaia gainditzeko 5 edo gehiagoko nota atera beharko da idatzizko azterketa atalean. Azterketa idatzian gutxienez 5eko nota lortzen ez bada, ikasgaiaren nota azterketa idatzian lortutakoa izango da.





TAILERREKO PRAKTIKAK



Prakiken ebaluazio positiboa izateko, 5 praktikak egin behar dira, eta guztira ikasgaiaren azken notaren % 10eko balioa izango dute.



LANAREN/GAI BATEN AURKEZPENA



Ikasleek hiruko taldeetan gai aske baten inguruko ahozko azalpena egin beharko dute. Gaia askea da, ikasleek aukeratu beharko dutena, baina beti ere ikasturtean ikusitakoaren erlazionaturikoa.

Ahozko aurkezpenaren iraupen totala 15 minutukoa izango da, ostean 10 minutu eskainiko zaizkiolarik irakasle eta gainontzeko ikaskideekin eztabaidari. Jarduera honek ikasgaiaren azken notaren % 20 balioko du, ondorengo taulan adierazten den bezala zatikatzen delarik nota hori(%100ean neurtuta):

1) Eduki teorikoa eta aurkezpena: %65.

2) Baliabide audiobisualak: %15.

3) Galderak: %20

Talde-lan hau egitea hautazkoa da. Talde-lana egiten ez duten ikasleek horren berri eman beharko diote irakasgaiaren irakasle-taldeari eskolako lehen bi asteetan. Kasu horretan, idatzizko azterketaren pisua % 90ekoa izango da.



EBALUAZIO JARRAITUARI UKO EGITEA



Graduko Titulazio Ofizialetako Ikasleen Ebaluaziorako Arautegiaren arabera (8. artikulua), posible zaio ikasleari ebaluazio jarraituari uko egitea, beti ere irakasleari eskaera epe barruan eta horretarako errazten diren moduren batean eginez gero.

Uko eginez gero, “idatzizko azterketak” atalean “azken azterketak” azpiatalean adierazitako ebaluazio-sistema aplikatuko da, beti ere azterketaren atal bakoitzaren balioa egokituz eta haztatuz, kasu honetan azterketak ikasgaiaren notaren % 100a balioko baitu. Ondorengo taulan adierazten da kasu honetan atal bakoitzak azken notaren gain izango lukeen balioa:

1. atala: I. eta II. moduluetako testa 36%

2. atala: III. moduluko zenbakizko ariketa 36%

3. atala: III., IV. eta V. moduluetako testak 28%



Osasun egoerak aurrez aurreko ebaluazioa eragotziz gero, onlineko ebaluaziora joko da eta ikasleei aldaketa horren berri emango zaie.

AZKEN AZTERKETAK

Ez-ohiko deialdiei dagokion azterketa ofiziala da. Zatikako azterketaren egitura berdina jarraituz, azken azterketak 3 atal izango ditu (bi test eta ariketa bat) eta atal bakoitzaren garrantzia zatikako azterketaren berdina izango da.

Ikasgaia gainditzeko 5 edo gehiagoko nota atera beharko da idatzizko azterketa atalean. Azterketa idatzian gutxienez 5eko nota lortzen ez bada, ikasgaiaren nota azterketa idatzian lortutakoa izango da.





EBALUAZIO JARRAITUARI UKO EGITEA



Ebaluazio jarraituari uko eginez gero, “idatzizko azterketak” atalean “azken azterketak” azpiatalean adierazitako ebaluazio-sistema aplikatuko da, beti ere azterketaren atal bakoitzaren balioa egokituz eta haztatuz, kasu honetan azterketak ikasgaiaren notaren % 100a balioko baitu. Ondorengo taulan adierazten da kasu honetan atal bakoitzak azken notaren gain izango lukeen balioa:

1. atala: I. eta II. moduluetako testa 36%

2. atala: III. moduluko zenbakizko ariketa 36%

3. atala: III., IV. eta V. moduluetako testak 28%



Osasun egoerak aurrez aurreko ebaluazioa eragotziz gero, onlineko ebaluaziora joko da eta ikasleei aldaketa horren berri emango zaie.

Irakaskuntzaren antolaketa, ikasgaiaren apunteak, praktiketarako fitxak eta informazio orokorra dohainik UPV/EHU-ko irakaskuntza birtualaren plataforma dago.

Oinarrizko bibliografia

Oinarrizko bibliografia klasean proiektatutako gardenkiak dira. Hauek Egela plataforman zein argitalpen zerbitzuan eskuragarri egongo dira.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Manufacturing Engineering & Technology, 6/E
Serope Kalpakjian, Illinois Institute of Technology
Steven Schmid, The University of Notre Dame
ISBN-10: 0136081681
ISBN-13: 9780136081685
Publisher: Prentice Hall
Copyright: 2010

Metals Handbook. Vols. 14A, 14B, 15, 16 y 17
ASM International
1989

Aldizkariak

IMHE Información de máquinas-herramienta, equipos y accesorios
Bilbao: Ediciones Técnicas Izaro

Manufacturing engineering
Dearborn, Michigan: Society of Manufacturing Engineers

CIRP Annals - Manufacturing Technology
(http://www.sciencedirect.com/science/journal/00078506)

Web helbideak

www.cirp.net 
www.sciencedirect.com