Hauek dira irakasgaiari dagozkion aurre-baldintzak:

1. Ingeniaritza-ikasketak burutzeko beharrezkoak diren zientzia eta teknologiaren oinarrizko kontzeptuak ezagutu eta aplikatzea Batxilergoko mailan (kimika, fisika eta matematikaren printzipio zein teknikak).

2. Metodologia zientifikoaren berezko estrategiak oinarrizko mailan aplikatzea: informazioa era kualitatibo zein kuantitatiboan lokalizatu, jaso, aztertu eta irudikatzea; ondorioak interpretatu, ebaluatu eta komunikatzea.



Bestalde, graduaren testuinguruari dagokionez, hauek dira irakasgai honen helburuak:

1. Oinarrizko irakasgai honen bitartez Fisikaren oinarrizko printzipio eta teoriak ezagutu eta ulertuko dira. Irakasgaiaren eduki eta estrategiak, metodo zientifikoarenak hain zuzen, 1. mailako beste irakasgaiekin osatuko dira, bereziki "Ingeniaritzaren Oinarri Kimikoak" eta Matematikako irakasgaiekin.

2. Ondorengo mailetako irakasgaiei aurre egiteko beharrezko gaitasun eta ikaskuntza-estrategiak garatzea. Hots, 2. mailan titulazio guztietan komunak diren "Materialen Zientzia", "Ingeniaritza Termikoa", "Industria Elektronika", "Mekanika Aplikatua"... irakasgaiak arrakastaz lantzeko beharrezkoak diren ezagutza eta oinarrizko gaitasunak lortzea.

G1: Fisikaren oinarrizko edukiak ulertu eta aplikatzen jakin testuinguru desberdinetan.



Irakasgaia ikastearen emaitzak (G1):

- Fisikaren oinarrizko kontzeptu, lege eta printzipioak ezagutzea.

- Fisikaren oinarrizko kontzeptu, lege eta printzipioen aplikagarritasuna bereiztea.

- Fisikaren oinarrizko kontzeptu, lege eta printzipioak testuinguru desberdinetan aplikatzea.



G2: Metodologia zientifikoaren prozedurak erabili oinarrizko fisikaren egoera problematikoak lantzeko: analisia, hipotesiak egin, estrategiak diseinatu, tresnak erabili eta emaitzak baloratu.



Irakasgaia ikastearen emaitzak (G2):

- Behaketak burutu eta problema kualitatiboki aztertzea.

- Arrazoitutako hipotesiak planteatzea.

- Azalpenak lortzeko estrategiak garatzea.

- Problema ebaztea.

- Lortutako emaitzak aztertzea.



G3: Oinarrizko fisikaren ideiak ondo adierazi bai ahoz zein idatziz, horretarako sinboloak, grafikoak, formulak, taulak eta diagramak erabiliz.



Irakasgaia ikastearen emaitzak (G3):

- Informazioa bilatu eta aztertzea.

- Ideiak idatziz zein ahoz zuzen adieraztea.

- Adierazpen-tresna desberdinak erabiltzea: testua, formulak, taulak, grafikoak eta diagramak.



G4: Lan egin taldeka adiskideekin fisikaren zereginak osatzeko: proposamenak egin, besteen ekarpenak baloratu, eztabaidatu, norberaren lana bete.



Irakasgaia ikastearen emaitzak (G4):

- Talde-lanean aktiboki parte hartu eta ardura indibidualak bere gain hartu.

- Talde-lanari dagozkion baliabideak probestuz elkarrekin lan egin.



G5: Fisika ikastearen aldeko jarrera erakutsi: parte hartu, langilea izan, zailtasunak gainditzeko ahaleginak egin.



Irakasgaia ikastearen emaitzak (G5):

- Jarrera arduratsua izan eta konpromisoa beregain hartu.

- Ikasketaren aldeko jarrera erakutsi.

- Lan autonomorako baliabideak erabili.

ZINEMATIKA: Espazioko puntu baten posizioaren neurketa nahiz higidura definitzen duten kontzeptuen funtsa zehaztuko ditugu, eta ohiko kasuak nabarmenduko ditugu. Bata bestearekiko desplazatzen ari diren bi behatzailek neurtutako magnitudeak erlazionatuko ditugu.



PARTIKULAREN DINAMIKA: Newtonen legeak eta euren erabilera mugak aztertzen hasiko gara, jokabide bereziko indarrak azpimarratuz. Partikularen momentu-angeluarra, bere kontserbazioa, lana, energia zinetikoa, energia potentziala eta euren arteko erlazioak zehaztuko ditugu.



PARTIKULA SISTEMEN DINAMIKA: aurreko gaian ikasitakoa erabiliz, partikula-anitzetako sistemak aztertuko ditugu, partikula bakarreko kasuarekin dauden aldeak azpimarratuz, eta ondoren, talkak eta leherketak analizatzeko erabiliko ditugu.



SOLIDO ZURRUNA: Solido zurrunaren higidura orokorra analizatu ondoren, bere biraketan jarriko dugu arreta, eta momentu-angeluarra, lana eta energia analizatzen hasiko gara. Jarraitzeko, errodadura aztertuko dugu eta amaitzeko, oreka eta estatika azalduko dugu.



TERMODINAMIKA: Oinarrizko kontzeptuak eta definizioak nahiz gas idealaren definizioa azaldu ondoren, beroari eta lanari helduko diogu, baita barne energiari, eta, horrela, Termodinamikaren lehen printzipioa ezarri eta erabiliko dugu, bereziki gas idealez osatutako sistema itxien portaera aztertzeko. Ondoren, termodinamikaren bigarren printzipioa eta bere enuntziatu anitzak aztertuko ditugu. Azkenik, prozesu ziklikoak eta motorren nahiz hozkailuen errendimendua ere aztertuko dugu.



ELEKTROSTATIKA: Gai honen helburua materiaren ezaugarri elektrikoak ezagutzea eta elkarrekintza elektrikoa aurresateko gai den eredu matematikoa aurkitzea da. Zenbait egoera ebazteko aurreko eredua erabilgarria ez dela kontuan hartuta, eremu elektrikoa definitu eta bere aplikazioak aztertuko ditugu, baita ere nola kalkulatu edozein egoeretan ere. Amaitzeko, prozesu elektrostatiko horiei heltzeko energia-ikuspuntua ere erabiliko dugu, potentziala definituz. Horrela, beste ebazpen-estrategia bat izango dugu elektrostatikaren esparruan soluzioak aurkitzeko.



EREMU ELEKTRIKOAREN APLIKAZIOAK: Gai honek aurreko gaian ikusitako kontzeptuak (eremua, potentziala, energia elektrikoa, etab.) kasu praktikoetan aplikatzeko balioko digu, ikuspuntu teknologikotik. Kapazitate eta korronte elektrikoaren kontzeptuak aurkeztuko ditugu. Azkenik, zirkuitu elektrikoak aztertuko ditugu.



EREMU MAGNETIKOA: Gai honetan lehenik eta behin eremu magnetostatikoaren iturriak aztertuko ditugu (imanak eta higitzen ari diren kargak), eta eskema beraren osagaiak direla ondorioztatuko dugu. Hori dela eta, materiaren magnetizazioan sakontzea erraza egingo zaigu. Amaitzeko, eremu magnetikoak kalkulatzeko eredu matematiko bati helduko diogu, oso simetrikoak diren egoeretan aplikatu ahalko duguna (Ampereren legea).



INDUKZIO ELEKTROMAGNETIKOA: Aurreko gaian, denboran konstanteak diren eremu magnetikoak baino ez dira aztertu. Gai honetan, eremu aldakorrak eta euren aplikazioak aztertuko ditugu. Horretarako, indukzio elektromagnetikoaren zergatiak zein kalkuluak egiteko eredu matematikoa (Faraday-Lenzen legea) sakonki aztertuko ditugu. Amaitzeko, fenomenoaren zenbait aplikazio aztertu eta Maxwellen legeak azalduko ditugu.



UHINAK: Higidura harmoniko sinplearen oinarriak azaldu ondoren, uhinen oinarrizko kontzeptuak eta uhin-motak deskribatuko ditugu, baita uhin-fenomenoak ere: interferentzia, difrakzioa, uhin geldikorrak eta Doppler efektua.



Gai hauetan guztietan jarduera desberdinak burutuko dira, teoriko zein praktikoak, honako irakaskuntza modalitateak baliatuz: Eskola Magistralak, Ikasgela-Praktikak, Mintegiak eta Laborategiko Praktikak.

Aurreko ataletan deskribatutako alderdiak Goi mailako Hezkuntzako Europako Eremuaren (GHEE) berezko irakaskuntza-ikaskuntza ereduan sartzen dira. Eredu honen oinarrizko alderdietako bat zereginei lotutako lan ez presentziala indartzen saiatzea da, honela ikasten irakatsiz eta, bide batez, ikasleek era autonomoan ikasten ikas dezaten.



Hori dela eta, proposamen honek irakaskuntza-modalitate bakoitzean egin beharreko zereginen eta lortu beharreko gaitasunen arteko erlazio esplizitua ezartzen du. Zentzu honetan, eskola magistraletan G1 eta G3 gaitasunak lantzen dira batik bat; mintegi eta laborategian, berriz, gaitasun guztiak lantzen dira.



Osasun egoerak aurrez aurreko irakaskuntza eragotziz gero, onlineko jarduerara joko da eta ikasleei aldaketa horren berri emango zaie.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 60
  • Test motatako proba (%): 20
  • Laborategiak (txostenak eta test motako probak) (%): 20

Ebaluazioa jarraitua izango da eta irakasgaia gainditzeko gutxienez 10etik 5 puntu lortu beharko dira idatzizko probetan, mintegietan eta laborategietan lortutako kalifikazioen baturan:



A) Idatzizko probak: gehienez 6 puntu. Ikasgaia edukiaren arabera bereizitako lau bloketan banatuta dago, bakoitzak 1,5 puntuko balioa izanik:

- 1. blokea: partikularen dinamika.

- 2. blokea: partikula sistemen dinamika eta termodinamika.

- 3. blokea: eremu elektrikoa eta bere aplikazioak.

- 4. blokea: eremu magnetikoa, indukzioa eta uhinak.



Ikasturtean zehar idatzizko 4 proba egingo dira:

- P1: Proba honetan 1. blokearen inguruko ezagutzak ebaluatuko dira. Lehen lauhilekoan zehar egingo da eta 1,5 puntuko balioa izango du

- P2: Proba honetan 2. blokearen inguruko ezagutzak ebaluatuko dira. Bi lauhilekoen arteko azterketa garaian egingo da eta 1,5 puntuko balioa izango du.

- P3: Proba honetan 3. blokearen inguruko ezagutzak ebaluatuko dira. Bigarren lauhilekoan egingo da eta 1,5 puntuko balioa izango du.

- P4: Proba honetan 4. blokearen inguruko ezagutzak ebaluatuko dira, eta baita 1., 2. edota 3. blokeei dagozkien ezagutzak baldin eta aurreko probetan 0,6ko puntuazioa lortu ez bada edo ikasleak berriz ezagutzoi buruz berriz ebaluatua izan nahi baldin badu (azken kasu honetan ez da aurreko proban izandako nota kontuan izango). Proba hau ohiko deialdiari dagokion azterketan garaian egingo da. Bloke bakoitzaren balioa 1,5 puntukoa izango da.





B) Mintegiak (gehienez 2 puntu).

Jarduera hauetan ikasleek taldeka egingo dute lan eta ikasturtean zehar ebaluatuko dira. Mintegiko saio bakoitzean taldekako ariketa bat eta banakako test bat egingo dira. Azken nota testetan lortutako kalifikazioen batez bestekoa izango da, justifikatu gabeko faltagatik egon daitekeen 0a ez den notarik baxuena baztertu ondoren.

Mintegietara joatea nahitaezkoa da, eta hutsegiteak honela hartuko dira kontuan:

• Justifikatutako hutsegite 1 edo 2 izanez gero, ez dira kontuan hartuko jardueraren azken kalifikazioan.

• Testen bat egin ezean edo justifikatu gabeko faltaren bat izanez gero, dagokion saioko nota 0 puntu izango da.

• Justifikatu gabeko hutsegite bat baino gehiago edo ikasturtean zehar justifikatutako bi hutsegite baino gehiago izanez gero, azken kalifikazioa 0 puntu izango da.





C) Laborategiak (gehienez 2 puntu).

Ikasleek taldeka egingo dute lan eta ikasturtean zehar egindako lana ebaluatuko da. Lehenengo bi saioak sarrerakoak izango dira, eta gainerako saioetan talde bakoitzak egindako lanari buruzko txosten bat entregatuko du adierazitako epean. Saio guztietan banakako test bat egingo da. Nota honela kalkulatuko da: egindako testen batez besteko notaren eta sarrera-saioetan lortutako notaren batura (porfolioa) eta laborategiko txostenen noten batez besteko haztatuaren batura.

Laborategi saioetara joatea nahitaezkoa da, eta hutsegiteak honela hartuko dira kontuan:

• Justifikatutako hutsegite 1 edo 2 izanez gero, ez dira kontuan hartuko jardueraren azken kalifikazioan.

• Testen bat egin ezean edo justifikatu gabeko faltaren bat izanez gero, dagokion saioko nota 0 puntu izango da.

• Justifikatu gabeko hutsegite bat baino gehiago edo ikasturtean zehar justifikatutako bi hutsegite baino gehiago izanez gero, azken kalifikazioa 0 puntu izango da.





Irakasgaiaren azken kalifikazioa:

Gainditzeko, ikasgaiaren bloke bakoitzean gutxienez 0,45 puntu lortu beharko dira. Hala bada, azken kalifikazioa idatzizko probetan, mintegietan eta laborategietan lortutako noten batura izango da. Bestela, azken nota suspentsoa izango da, gehienez ere 10etik 4,5eko kalifikazioarekin.



Ebaluazio jarraituari uko egitea (azken ebaluaziorako aukera):

Ebaluazio jarraituari uko egiteko, nahikoa da ikaslea bloke guztiei dagozkien idatzizko probetara aurkeztea P4 proban (ohiko deialdia). Kasu horretan, amaierako ebaluazioa honako hau izango da:

• Azterketen aldi ofizialean egingo den idatzizko proba: gehienez 6 puntu.

• Mintegiak (gehienez 2 puntu) eta laborategiak (gehienez 2 puntu). Bi jarduerak ikasturte osoan zehar ebaluatuko dira. Ikusi ebaluazioaren xehetasunak ebaluazio jarraituaren atalean.

Gainditzeko, ikasgaiaren bloke bakoitzean gutxienez 0,45 puntu lortu beharko dira. Hala bada, azken kalifikazioa idatzizko proban, mintegietan eta laborategietan lortutako noten batura izango da. Bestela, kalifikazioa suspentsoa izango da, gehienez ere 10etik 4,5eko kalifikazioarekin.



Ohiko deialdiari uko egitea:

"Ez aurkeztua" kalifikazioa lortzeko, nahikoa izango da P4 idatzizko probara ez aurkeztea.





Osasun egoerak aurrez aurreko ebaluazioa eragotziz gero, onlineko jarduerara joko da eta ikasleei aldaketa horren berri emango zaie.

Irakasgaia gainditzeko gutxienez 10etik 5 puntu lortu beharko dira idatzizko probetan, mintegietan eta laborategietan lortutako kalifikazioen baturan. Bi probek osatuko dute:



A) P5 idatzizko proba: gehienez 6 puntu. Ikasgaia edukiaren arabera bereizitako lau bloketan banatuta dago, bakoitzak 1,5 puntuko balioa izanik:

- 1. blokea: partikularen dinamika.

- 2. blokea: partikula sistemen dinamika eta termodinamika.

- 3. blokea: eremu elektrikoa eta bere aplikazioak.

- 4. blokea: eremu magnetikoa, indukzioa eta uhinak.



Ikasturtean zehar egindako idatzizko probetan blokeren batean 0,90 puntuko edo hortik gorako nota lortzen bada, bloke hori P5 probarako liberatuta geratuko da. Kasu horretan, ez-ohiko deialdian nota mantenduko da eta ez da beharrezkoa izango P5 proban berriz egitea bloke horri dagokion zatia.



B) Mintegi eta Laborategien proba (gehienez 4 puntu). Idatzizko eta ahozkoa atalak izango ditu. Proba honetan laborategiko lan-metodologiari buruzko galderak zein ikasturtean zehar laborategi eta mintegietan jorratutako beste edozein gairi buruzko galderak proposatuko dira.



Idatziko A) probara aurkeztu baina Mintegiak + Laborategiak B) probara aurkeztu ez den ikasleari irakastaldian zehar irakaskuntza-modalitate hauetan (Mintegiak + Laborategiak) lortutako kalifikazioa mantenduko zaio. A) eta B) probetara aurkezten den ikaslea bi proba horietan lortutako emaitzen arabera kalifikatuko da, irakastaldian lortutako emaitzak edozein direlarik ere, zeintzuk ez diren kontuan hartuko.



Ikasgaia gainditzeko bloke bakoitzean gutxienez dagokion notaren % 30a lortu behar da (hau da, gutxienez 0,45 puntu blokeko). Hala bada, azken kalifikazioa P5 proban lortutako noten, ikasturtean zehar egindako idatzizko probetan lortutako noten eta mintegietako eta laborategietako proben batura izango da. Blokeetakoren baten nota minimora heltzen ez bada ikasgaiaren azken nota suspentsoa izango da, gehienez ere 10etik 4,5eko kalifikazioarekin.



Ez-ohiko deialdiari uko egiteko prozedura:

Ez-ohiko deialdian "Ez Aurkeztua" (EA) kalifikazioa lortzeko nahikoa izango da P5 idatzizko probara ez aurkeztea.



Osasun egoerak aurrez aurreko ebaluazioa eragotziz gero, onlineko jarduerara joko da eta ikasleei aldaketa horren berri emango zaie.

"Ingeniaritzaren Oinarri Fisikoak" ariketa-gida
"Ingeniaritzaren Oinarri Fisikoak" laborategi-gida

Oinarrizko bibliografia

TIPLER P.A. y MOSCA G., 2005. Física para la ciencia y la tecnología, Vol 1 y 2. (Editorial Reverté, S.A. Barcelona).

SEARS, F.W. et al., 2004. Física universitaria. (Pearson Education).

FISHBANE, P. M., GASIOROWICZ S., THORNTON S. T. , 2008, Fisika zientzalari eta ingeniarientzat (Servicio editorial de la UPV/EHU)

Gehiago sakontzeko bibliografia

CHABAY, R. y SERWOOD, B., 2007. Matter & Interactions, Vol I y II, (John Wiley & Sons, Inc.).
LEA, S.M. & BURKE, J.R., 1999. Física. La naturaleza de las cosas Vol 1 y 2. (International Thomson editores, S.A. España).
GIANCOLI, D.C., 2002. Física para universitarios, Vol I y II. (Pearson Educación, México).
HEWITT, P. G., SUCHOCKI, J., HEWITT, L., A., 2004, Conceptual Physical Science, (Pearson International Edition))
UEUko FISIKA SAILA, 2003, Física orokorra (UEU)

Web helbideak

http://www.sc.ehu.es/sbweb/fisica3/
http://science.howstuffworks.com/
http://phet.colorado.edu/simulations/
http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hframe.html
http://www.ehu.es/