DESKRIBAPENA

Irakasgai honen helburua Metazooen (Animalia Erreinua) dibertsitatearen eta sailkapenaren ezagumendua izango da. Animalia filum nagusiak aztertuko ditugu talde bakoitzaren soin-egitura morfologikoa ezagutu asmoz eta hau bizimodu eta ugal estrategia espezifikoekin lotuz. Filum bakoitzaren baitako sailkapena ikusiko dugu, erizpide diren ezaugarriak aztertuz eta hauen jarraipen ebolutiboa eginez. Ezagumendu ekologikoak ere jorratuko ditugu, beti ere ikuspegi filogenetikoa galdu barik eta animalia filum desberdinen eboluzioa ulertzeko lagungarri izango direlakoan. Azkenik, mehatxupeko espezieen identifikazioa egingo dugu, batez ere gure fauna hurbileko ornodunena.



IRAKASGAIAREN ESPARRUA

Animalia Biologia. Zoologia ezinbesteko irakasgaia da Ingurumen Zientziak Graduko lehen mailan (bigarren lauhilabetean). “Natura Ingurunearen Oinarri Zientifikoak (M02)” moduluaren barnean dago. Irakasgai honek beharrezko ditu Graduko lehen lauhilabetean Biologia irakasgaian ikusitako oinarri teorikoen ezagutza. Batez ere, Biologia Zelular eta Histologia, eta Genetikari dagokienez, beharrezkoak izango bait dira animalien soin-egitura ezberdinak ulertzeko, berauen egitura, funtzionaltasuna eta eboluzioa interpretatzeko. Bestalde, irakasgai honetan lortuko diren ezagutza eta konpetentziak ezinbestekoak izango dira hurrengo mailatako irakasgaiak lantzeko; halaber Biodibertsitatea (2 maila), Ekologia (2 maila), Fauna eta Floraren Kudeaketa eta Kontserbazioa (3 maila) eta hautazkoak diren Casos Pr¿icos de Contaminaci¿mbiental eta Landa Lanari Aplikatutako Teknikak.

KONPETENTZIAK

1.Animalien soin-egitura, bizimodua, ugalketa zein bizi-zikloekin loturiko oinarrizko kontzeptuak azaltzeko gaitasun egokia izan.

2.Animalien soin-egitura nagusiak eta hauen oinarrizko sailkapena ezagutu. Animalia filum nagusiak identifikatzeko gaitasuna izan, ekosistemikoki zein dibertsitateari dagokienez garrantzitsuak diren taldeak.

3.Animalien dibertsitateari buruzko ikuspegi zabala izan. Egungo dibertsitate morfologikoa ezagutzea.

4.Eboluzioaren mekanismo sortzailea ulertu, arbaso amankomunetik dibertsitate morfologikoa eratzeko.

5.Espezieen identifikaziorako baliagarriak diren gako dikotomiko, atlas, landa-gida eta informazio digitala erabiltzea.

6.Iturri ezberdinetako informazio zientifikoa erabiltzea, interpretatzea eta fitxa tekniko bat egitea.



IKASKETA EMAITZAK

1. Animalien deskribapenan zein beraien bizi-ziklo eta barne-organo nagusien deskribapena egiteko terminologiaren erabilera aproposa.

2. Ezaugarri morfologikoen erabiliz animalia talde nagusiak (biodibertsitateari dagokionez) sailkatzen jakitea filum eta clase mailaraino.

3. Animalia baten soin-egitura eta bizimoduaren arteko harremana ulertzea, hala nola bere organoen funtzionamendua.

4. Lerro-ebolutibo ezberdinen sorrera baloratu ikuspegi kritikoz, arbasoetatik abiatuta eta moldapen morfologiko eta anatomiko berrien agerpena kontestu ekologiko-ebolutiboan barneratuz.

5. Idatzizko lana osotasunean garatzea eta bibliografia modu egokian aipatzen ikastea.

1. Gaia Animalia Erreinua: Definizioa eta ezaugarri orokorrak. Bost Erreinuen Sistema.

2. Gaia Ontogenia. Orri blastodermikoak eta zeloma: kontzeptuak eta jatorria.

3. Gaia Morfologia eta promorfologia. Animalia Erreinuaren sailkapen klasikoa.

4. Gaia. Animalien ingurugiro-fisiologia. Tegumentua, elikadura, arnasketa,

zirkulazioa, eskrezioa eta osmoerregulazioa.

5. Gaia Ugalketa eta bizi-zikloak. Ugalketa sexual eta asexual motak. Larbak. Ziklo

zuzen eta ez-zuzenak. Espeziearen kontzeptuari buruz eta honen inplikazioak.

6. Gaia Espezie terminoaren kontzeptu morfologiko, biologiko eta filogenetikoa. Sistematika eta taxonom¿ Izendapen arauak.

7. Gaia Metazoo diblastikoak. I: Poriferoak. Soin-egitura. Zelula-motak. Askonoide,

sikonoide eta leukonoide egitura-formak.

8. Gaia Metazoo diblastikoak II: Knidarioak. Polipo eta marmoka formak. Hidrozooak, Eszifozooak eta Antozooak. Soin-egitura eta bizi-zikloak.

9. Gaia Metazoo triblastiko azelomatuak: Platihelmintoak. Turbelarioak. Trematodo

monogeneo eta digeneoak. Zestodoak.

*Animali Erreinuaren filogenia berria eta zelomaren balio taxonomikoaz: Lophotrochozoa eta Ecdysozoa taldeak.

10. Gaia Metazoo triblastiko pseudozelomatuak: Nematodoak pseudozelomatuen eredu gisa.

11. Gaia Zelomatu protostomatuak I: Anelidoak. Soin-egitura. Poliketo, Oligoketo eta

Hirudineoen ezaugarri bereziak.

12. Gaia Zelomatu protostomatuak II: Moluskuak. Molusku aitzindariaren eredua.

Poliplakoforoak, Gastropodoak, Bibalboak, Eskafopodoak eta Zefalopodoak.

13. Gaia Zelomatu protostomatuak III: Artropodoak. Artropodizazio prozesua. Soineredu artropodiarraren forma eta funtzioa. Organo endokrinoak eta funtzioa

mudan.

14. Gaia Artropodoak: Kelizeratuak. Soin-egitura. Taldeko orden nagusiak. Adibideak.

15. Gaia Artropodoak: Krustazeoak. Soin-egitura. Taldeko orden nagusiak. Adibideak.

16. Gaia Artropodoak: Miriapodo eta Hexapodoak. Soin-egitura. Taldeko orden

nagusiak. Adibideak.

17. Gaia Zelomatu deuterostomatuak: Ekinodermatuak. Asteroideo baten soin-egitura. Ekinoideoak, Ofiuroideoak, Holoturoideoak eta Krinoideoak.

18. Gaia Kordatuak: Animalia kordatu ez-ornodunak. Urokordatuak eta

Zefalokordatuak. Kordatuen soin-egitura. Ornodunen jatorria.

19. Gaia Kordatuak: Ornodunak I. Klase nagusiak eta eboluzioa: Arrain agnatuak eta

gnatostomatuak. Kondriktioak. Osteiktioak.

20. Gaia Kordatuak: Ornodunak II: Tetrapodoak. Anfibioen agerpena. Amniotoak eta

lur lehorraren konkista. Narrastiak. Hegaztiak. Ugaztunak. Iberiar Penintsulako

tetrapodoen orden nagusiak.







Praktikak:

1. Ornogabe ez-artropodoen soin-egituraren azterketa

2. Artropodoen soin-egituraren azterketa

3. Ornodunen anatomia. Arrainak

Metodologian irakaslearen eskola magistralak zein gelan bertan ikasleek egin beharreko ariketa-galderak landuko dira.

Eskola praktikoak laborategian egingo dira.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 70
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 10
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 20

UPV/EHUko arautegiaren arabera (ikus I kapitulua, 8.2 artikulua), graduko irakasgaietan egon daitezkeen bi ebaluazio moduak matrikulatutako ikasle guztiontzat hurrengo bi hauek dira: ebaluazio finala eta etengabeko ebaluazioa. Etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren % 40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa <> izan dadin. Aldiz, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren % 40a edo hori baino txikiagoa, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek kasuan kasuko irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino, gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria. Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari.



Etengabeko ebaluazio sistemari uko egiteko, ikasleak etengabeko ebaluazio sistemari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari azterketa ofiziala baino aste bi lehenago. Horretarako, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen Farmazia Fakultateko web orrian, Arautegiaren atalean dagoen eskaera-orria bete eta aurkeztu beharko dio (8.3 artikulua). Uko egiteko eta ebaluaziorako irizpideak Graduko Titulazio ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegian jartzen duenaren araberakoak izango dira beti.



COVID-19 pandemiagatik sorturiko egoera soziosanitarioak zaildu edo eragotzi egingo balu hezkuntza presentzialaren garapena, hau on-line ematera pasatuko litzateke Erakundeak izandako plataforma erabiliz weben eskura askean dauden errekurtso digitalekin batera. Baldintza hauetan, ebaluaketa on-line ere egingo litzateke, ebaluazio-sistema eta orientazioari dagozkien kalifikazio tresnak eta ehunekoak mantenduz.



Irakasgaiko ebaluazio probetan ikasleek debekatuta izango dute liburuak, oharrak edo apunteak erabiltzea, bai eta tresna edo gailu telefoniko, elektroniko, informatiko edo bestelakoak erabiltzea ere. Jokabide makur eta iruzurrezkoren bat gertatzekotan, UPV/EHUko ebaluazio probetan eta lan akademikoetan jokabide makur eta iruzurrezkoak eragozteari eta etika akademikoari buruzko protokoloan zehazten dena aplikatuko da.

Ezohiko deialdian Ohiko deialdian azaldutako ebaluaziorako irizpide berberak erabiliko dira eta ebaluazio jarraian indarrean dagoen kurtsoan lortu diren emaitzak mantenduko dira.

Ezohiko deialdiari uko egiteko, ez aurkeztea nahikoa izango da.

Bai eGela plataforma birtualean nahiz ikasgela eta laborategian erabilitako informazio eta materialak.

Oinarrizko bibliografia

Puente, A., Altonaga, K. 2005. Zoologia orokorra. UEU

Aihartza, J. 2010. Ornodunak: anatomia, eboluzioa eta aniztasuna. UEU

Brusca, R.C, Brusca, G.C. (2005). Invertebrados (2¿ edici¿ McGraw-Hill / Interamericana, 1005 pp

D¿ J.A., Santos, T. (2000). Zoolog¿ Aproximaci¿volutiva de la diversidad y organizaci¿e los animales. Madrid. Ed. S¿esis. 550 pp

Hickman C.P., Roberts,L.S., Keen, S.L., Larson, A., Anson, H.L., Eisenhour. (2016). Zoolog¿ Principios Integrales de Zoolog¿(14 ed.). McGraw-Hill / Interamericana, 1022 pp.

Kardong, A. (1999). Vertebrados (2¿ edici¿ Anatom¿comparada, funci¿evoluci¿Editorial McGraw-Hill. Interamericana. 732 pp.

Ruppert, E.E., Barnes, R. (1996). Zoolog¿de los Invertebrados (6¿ edici¿ Barcelona. McGraw-Hill / Interamericana. 1114 pp

Villee C.A., Walker, W.F., Barnes, R. (1987). Zoolog¿ McGraw-Hill / Interamericana. 971 pp.

Urkiola, A., Aihartza, J, Altonaga, K., Elosegi, A., Garin, I. 2002. Munduko ugaztunen izendegia. Elhuyar.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Bea, A. (1999). Vertebrados amenazados del Pa¿Vasco. Ed. Gobierno Vasco. Vitoria. Doadrio, I. (2001). Atlas y libro rojo de los peces continentales de Espa¿Edici¿DGCONA-CSIC. Ministerio de Medio Ambiente. Mart¿R., Del Moral, J.C. (2003). Atlas de las aves reproductoras de Espa¿Edita: DGCONA-SEO/Birdlife. Ministerio de Medio Ambiente. Palomo, L.J. y Gisbert, J., Blanco, J.C. (2007). Atlas y libro rojo de los mam¿ros terrestres de Espa¿Edita: Ministerio de Medio Ambiente. Madrid. Pleguezuelos, J.M., M¿uez, R., Lizana, M. (2002). Atlas y libro rojo de los anfibios y reptiles de Espa¿DGCONA-AHE. Ministerio de Medio Ambiente. Madrid. Templado, J., Calvo, M., Garv¿ A., Luque, A.A., Maldonado, M., Moro, L. (2004). Gu¿de invertebrados y peces marinos protegidos por la legislaci¿acional e internacional. Edita: Organismo Aut¿o de Parques Nacionales. Madrid. Verd¿, J. R. y Galante, E., eds. 2009. Atlas de los Invertebrados Amenazados de Espa¿Especies En Peligro Cr¿co y En Peligro). Direcci¿eneral para la Biodiversidad, Ministerio de Medio Ambiente, Madrid, 340 pp.

Aldizkariak

Journal of Zoology Quercus

Web helbideak

Fauna Ib¿ca: Animales de Espa¿ Portugal https://www.itis.gov/ Tree of Life Web Project