Zientzia honek, egitura eta prozesuen azterketatik abiatuta, izaki bizidunen funztionamendua erregulatzen duten lege orokorrak igertzea bilatzen du.

Ikasteko gai oinarrizkoa Zelulak dira: euren konposaketa, ezaugarri morfologiko eta funtzionalak, harremanak, elkarrekintzak eta elkarteaj, euren jatorria eta euren ugalketa.

Beste irakasgai batzuk barneratzen ditu:

Zitologia: Zelulen egitura, funtzioak, garapena eta ugalketa aztertzen duen Biologiaren atala

Genetika: Izaki bizidunengan heredentziaren mekaniskoak eta euren legeak ikertzen duen Biologiaren atala.

Histologia: Ehunak eta Organoak iaksten dituen Biologiaren atala, bere baitan oinarrizko ehunak eta euren elkarteak hartzen dituelarik.

HELBURUAK

1.- Zelula biziaren antolakuntza molekularraren egitura eta prozesuak ezagutu bai eta zelulak, ehunak osatzeko, nola antolatzen diren.



2.- Heredentzia genetikoaren mekanismoak eta legeak ulertu.



3.- Ehunen egitura mikroskopikoa ikasi, ehunak, zelula-talde desberdintzatu bezala hartuta.



4.- Edukin teorikoen ondorio praktikoak behatu.



5.- Mikroskopioa modu egokian erabili eta ebaketa histologiko errazak nahiz mikroskopia elektronikoko irudiak interpretatu. Lehenengo lauhilabeteko enbor-irakasgaia izanik, mikroskopioaren erabileraren ezagutza hau beste irakasgai batzuetarako eta ondorengo bizi profesinalerako lagungarri gertatuko zaie.

I.- ZITOLOGIA



1.-ZELULARANZKO EBOLUZIOA

Molekuletatik lehenengo zelularen agerpenera. Prokariotoetaik eukariotoetara. Zelula eukariotoen antolakuntza orokorra (barne-mintz sistema).



2.-ZELULA ETA INGURUGIROAREN ARTEKO ELKARTRUKEAK

Mintz plasmatikoaren egitura: mikroskopia elektronikoaren bidezko mintzaren ikasketa. Mosaiko jariakorraren mintz-eredua. Glikokalixa. Molekula txikien garraioa mintz plasmatikoan zehar. Mikrobiloskak. Endozitosia eta exozitosia. Seinale zelularrak: zelulen eta ingurugiroaren arteko komunikazioa. Zelulen arteko eta zelula eta ingurunearen arteko loturak.

3.- NUKLEO INTERFASIKOA

Nukleoaren kontzeptua eta bere oinarrizko egitura. Gaineztadura nuklearra. Kromatina (10 nm-tako zuntza, 30 nm-tako zuntza, kromosoma metafasikoaren kromatina. Nukleoloa: osagaiak eta antolatzaile nukleolarrak.



4.- ORGANULU ZITOPLASMIKOAK

Erribosomak: kontzeptua, egitura, funtzioa eta biogenesia. Erretikulu Endoplasmikoa: kontzeptua, motak, egitura, funtzioak eta biogenesia. Golgiren Konplexua: kontzeptua, motak, egitura, funtzioak eta biogenesia. Lisosomak: kontzeptua, motak, egitura, funtzioak eta biogenesia. Mitokondrioak: kontzeptua, motak, egitura, funtzioak eta biogenesia. Peroxisomak: kontzeptua, motak, egitura, funtzioak eta biogenesia.



5.- ZITOESKELETOA

Kontzeptua eta zitoeskeletoaren osagaiak. Mikrofiruak: miofiru lodiak eta miofiru meheak. Aktina-miosina elkarrekintza (uzkurketa muskularra). Tarteko firuak: egitura eta motak. Mikrotubuluak: egitura, mikrotubuluen mihiztadura, funtzioak. Mikrotubuluez osatutako egiturak: zentrioloa, zilio eta flageloak.



6.- LANDARE ZELULA

Pareta zelularra: egiturak, zelulosaren sntesia. Landare zelulen arteko elkarkomunikabideak: plasmodesmoak. Zelulen barne-antolakuntza: plastidioak (kloroplastoak…). Bakuolak.



7.- ZIKLO ZELULARRA

Ziklo zelularraren kontzeptua eta faseak: G1,S eta G2.G0 fasearen kontzeptua. Zikloaren eraenketa: Ziklina-CdK konplexuak; zatiketa zelularrak erregulatzeko mekanismoak. Kromosomen ezaugarri orokorrak. Mitosia: urratsak. Meiosia eta gametogenesia. Heriotz zelularra eta zahartzapena.



8.- MINBIZI ZELULA

Neoplasiaren kontzeptua; neoplasia onbera eta neoplasia gaiztoa (minbizia). Minbizi zelularen ezaugarri egituralak, biokimikoak eta portaera biologikozkoak. Kartzinogenesi kimikoa, fisikoa eta biologikoa (virus onkogenikoak). Eraldaketa enoplasikoaren oinarri molekularrak.



II.- GENETIKA



9.- INFORMAZIO GENETIKOAREN ADIERAZPENAREN IZAERA.

DNAren erreplikazioa edo bikoizketa: erreplikazio-jatorria, haslearen sintesia, oakzaki zatiak, bikoizketaren bukaera. Transkripzioa: RNA polimerasak, transkripzioaren hasiera eta bukaera seinaleak, kapela eta isatsak, intronak eta mostitsasketa. Itzulpena.



10.- GENEAK ETA ADIERAZPENAREN ERREGULAZIOA

Prokariotoen geneen adierazpenaren eraenketa: Lac operona (sistema induzigarriak); Trp operona (sistema erreprimigarriak); bestelako erregulazio sistemak. Eukariotoen geneen adierazpenaren erregulazioa.



11.- KARAKTERE HEREDAGARRIEN TRANSMISIOA

Locus, alelo, homozigosia, heterozigosia, dominantzia (gainjarkortasuna) eta errezesibitatearen (azpirakortasuna) kontzeptuak. Genotipoa eta Fenotipoa. Gene bakanen heredentzia patroiak. Gene lotuak. Sexuari loturiko heredentzia. Gene letalak. Pleiotropía, sarkortasuna eta expresibitatea (adierazgarritasuna). Fenokopia. Elakrrekintza genikoa. Serie alelikoaren kontzeptua.



12.- ALDAERA KROMOSOMIKOAK

Kontzeptua eta motak. Aldaera egituralak eta euren eragina ondorengotzan. Aldaera numerikoak, sorrera-mekanismoak. Gizakian eman daitezken ezohikotasun kromosomiko garrantzitsuenak.



III.- HISTOLOGIA OROKORRA



13.- EPTELIO EHUNA

Parenkima eta estromaren kontzeptuak. Gaineztadura epitelioak. Motak eta sailkapena. Funtzioak. Epitelio jariatzaileak. Sailkapena.



14.- EHUN KONJUNTIBOA

Matrize estrazelularra. Fibroblastoa. Ehun konjuntiobo motak. Ehun konjuntiboen funtzioak. Ehun konjuntibo arruntak. Ehun konjuntibo espezializatuak (bereziak): ehun adipotsua, kartilaginotsua eta hezur ehuna. Odola.



15.- MUSKULU EHUNA

Zelula uzkurkorrak. Muskulu eskeletikoa. Muskulu kardiakoa. Muskulu leuna.



16.- NERBIO EHUNA

Neurona eta ehun nerbiosoaren bestelako zelulak. Sinapsiak. Mielinazko leka.

ESKOLA MAGISTRALAK

Aipatutako edukinak, eskola magistralen bidez landuko dira, diaposititeako aurkezpenak (powerpoint) eginez, baina ikasleen partehartze aktiboa bultzatuz, gai bati buruzko eztabaida laburren bidez, mementoko galdera edo buruketak ebatziz (banaka nahiz taldeka) edota gidatutako aldezaurretiko irakurmenak aginduz, eta posiblea den heinean (taldearen tamainaren arabera), pedagogía aktiboak erabiliz.



GELAKO PRAKTIKAK

Haueta, mikroskopia elektronikoko irudiak aztertuko dira eta eskola magistraletan landutako gaien ulermenean sakonduko da irudien ezterketaren bidez edota modu kooperatiboan problemak ebatziz.

LABORATEGI PRAKTIKAK

4 ordutako saioetan burutuko dira, mikroskopia praktiketako laborategian. Ikasleek mikroskopioaren erabileran eta irudi mikroskopikoen interpretazioan erdimailako trebetasuna lortzea nahi da. Ikasleak oinarrizko tidaketak ezagutuko ditu eta edukin teorikoetan landutako ehunei buruzko gertakin histologikoak aztertuko ditu.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 25
  • Test motatako proba (%): 45
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 10
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 10
  • Prueba de reconocimiento de imágenes de microscopía (%): 10

Erabilitako ebaluaketa-metodoak: Nota finalaren ehunekoa

OHIKO DEIALDIAN:

Azterketa Finala: 50

Azterketa praktikoa: 10

Ebaluazio jarraia: 40



PROBA MOTAK: nota finalaren %

Test moduko galderak: 20 (ebaluaketa jarraiko atalari dagokiona)

Laboratoge praktiketako txostena 10 (ebaluazio jarraia)

Garatzeko eta test galderak: 50 (Azterketa finala: gutxienez 4 bat 10 etik ateratzea beharrezkoa da ondorengo kalifikazioak gehitzeko)

Mikroskopia argazkien behaketa froga: 10 (Ezinbestekoa da gainditzea irakasgaia gainditu ahal izateko) 5/10

* Test galderak: 0.25 kenduko dute galdera ez zuzenak.



* Ikasleak irakasgaiaren ebaluazio misto edo jarraiari uko egin diezaioke, normatibak ezartzen duen epean, irakasgaiaren irakasleari zuzenduriko idatzi baten bidez. Kasu honetan, ez-ohiko deialdian aplikaturiko ebaluaketa sistema bera izango da.



* Ikasleak irakasgaiaren deialdiari uko egin diezaioke, normatibak ezartzen duen epean, irakasgaiaren irakasleari zuzenduriko idatzi baten bidez.

Ez-Ohiko Deialdia:

100% Bukaerako Azterketa:



90% Teorikoa (gutxienez 4 bat 10 etik ateratzea beharrezkoa da ondorengo kalifikazioak gehitzeko)

* Test galderak: 0.25 kenduko dute galdera ez zuzenak.



10% praktikoa (Ezinbestekoa da gainditzea irakasgaia gainditu ahal izateko)

- Mikrofotografia elektronikoak
- Mikroskopio optikoa
- Gertakin Histologikoak
- Zitologia eta Histologia Atlasa
- Praktiketako koadernoa

Oinarrizko bibliografia

- ALBERTS, B.; BRAY, D.; LEWIS, JOHNSON, A. y cols. (2011). Introducción a la Biología Celular. Omega

- PANIAGUA, R.; NISTAL, M.; SESMA, P. y cols. (2007). Biología Celular. McGRAW-Interamericana

- BLANCO, J. y BULLON, M. (1994). Genética General. Marban

- GRIFFITHS, A.; GELBART, W. y cols. (2000). Genética Moderna. McGRAW-Interamericana

- STEVENS, A.; LOWE, J. (2006). Histología Humana. Elsevier-Mosby

Gehiago sakontzeko bibliografia

- ALBERTS, B.; BRAY, D.; LEWIS, JOHNSON, A. y cols. (2011). Introducción a la Biología Celular. Panamericana.
- BOYA. J. (2011). Atlas de Histología y Organografía Microscópica. Panamericana.
- COOPER, M. y HAUSMAN,R. (2014). La Célula. Marban.
- PASSARGE, E. (2010). Genética: Texto y Atlas. Panamericana.
- STEVENS, A.; LOWE, J. (2006). Histología Humana. Elsevier.