Bizitzaren oinarria osatzen duten prozesu eta gertakariak ulertzeko, oinarrizko zientzietako ezagumenduak beharrezkoak dira, besteak beste Fisiologia, Zelulen Biologia, Biokimika…Giza Fisiologiak giza-organismoaren egituren funtzionamendua ikasten du. Zientzia honi hurbiltzeko Medikuntza Graduko Lehenengo mailako bigarren lauhilabetean Fisiologia irakasgaia irakasten da. Irakasgai honetan organismoaren fisiologiaren oinarriak aurkezten dira. Zirkulazio-, arnas-, lokomozio- eta nerbio-sistemei aipamen berezia eginez, osasun egoeran dagoen giza-organismoaren organo, aparatu eta sistemen funtzionamenduari buruzko kontzeptu, prozesu, printzipio eta oinarrizko teoriak azaltzen dira. Homeostasia mantentzeko helburuarekin, mekanismo erregulatzaileen bidez, kanpo- (inguruneko aldaketak) eta barne- (gaixotasunak) asaldurei egokitzeko, aktibitate fisiologikoetan gertatu behar diren aldaketak azaltzen dira eta organismoaren funtzionamendu orokorrari buruz hitz egiten da

Irakasgaiaren gaitasunak:

G007 Bizitzaren garai bakoitzean eta bi sexuetan, molekula-, zelula-, ehun-, organo- eta sistema-mailan, giza-gorputzaren funtzioa eta egitura normala ezagutzea eta ulertzea.

G031 Informazio-iturri kliniko eta biomedikoak ezagutzea, kritikoki baloratzea eta erabiltzen jakitea, informazio klinikoa eta osasun-informazioa lortzeko, antolatzeko, interpretatzeko eta komunikatzeko.

G032 Aktibitate kliniko, terapeutiko, prebentibo eta ikerkuntzakoetan, informazio- eta komunikazio- teknologiak erabiltzen jakitea.

G023 Ahozko zein idatzizko komunikazioa modu egokian erabiltzea gaixo, familiar, komunikabide eta beste profesionalekin.

G009 Gaixotasunaren efektuak, mekanismoak eta adierazpenak giza-gorputzaren egituran eta funtzioan ulertzea eta ezagutzea.

G005 Norberaren mugak ezagutzea eta gaitasun profesionala mantentzeko eta eguneratzeko beharra onartzea. Horretarako, garrantzi berezia emango zaio, alde batetik, ezagumendu eta teknika berrien ikasketa autonomoari eta, bestaldetik, kalitatearenganako motibazioa mantentzeari.

Moduluko gaitasunak:

Zelulen egitura eta funtzioa ezagutzea. Zelulen arteko komunikazioa eta mintzen kitzikagarritasuna ulertzea. Zirkulazio-sistemaren funtzioa ezagutzea. Lokomozio-aparatuaren egitura eta funtzioa ezagutzea. Arnas-sistemaren funtzioa ezagutzea. Nerbio-sistema zentralaren egitura eta funtzioa ezagutzea. Nerbio-sistema periferikoaren funtzioa ezagutzea. Homeostasia. Zentzumen berezien oinarriak ezagutzea. Inguruneari moldatzea. Laborategiko materiala eta oinarrizko teknikak maneiatzea. Froga funtzionalak aurrera eramatea. Bizi-parametroak zehaztea eta interpretatzea.

Ikasteko emaitzak:

1. Zirkulazio-, arnas-, lokomozio- eta nerbio-sistemei aipamen berezia eginez, osasun egoeran dagoen giza organismoaren organo, aparatu eta sistemen funtzionamenduari buruzko kontzeptu, prozesu, printzipio eta oinarrizko teoriak azaltzea.

2. Homeostasia lortzeko helburuarekin, mekanismo erregulatzaileen bidez, kanpo- (inguruneko aldaketak) eta barne- (gaixotasunak) asaldurei egokitzeko, aktibitate fisiologikoetan gertatu behar diren aldaketak aurresatea eta justifikatzea.

3.Teknikaren funtsa, erabilpen prozedura eta interpretazioaren oinarriei garrantzi berezia emanez, Medikuntzaren froga funtzional oinarrizkoenak burutzea eta interpretatzea.

4.Irakasgaian azaldutako kontzeptuekin erlazionatutako kasu kliniko errazen bitartez, oinarrizko egoera fisiopatologikoetan inplikatuta dauden mekanismo fisiologikoak modu kritikoan interpretatzea eta baloratzea

Klase magistralen programa. 80-100 ikasle. (2 ordu ikasle denbora)

1.go Irakasgai blokea: FISIOLOGIARAKO SARRERA. 1.-3. Gaiak:

Fisiologiarako sarrera egiten da irakasgai bloke honetan. (4h)

2. Irakasgai blokea: TERMODINAMIKA PROZESU BIOLOGIKOETAN. 4. Gaia:

Termodinamikaren oinarrizko kontzeptuak azaltzen dira, aplikazio bioenergetikoei aipamen berezia eginez. (2h)

3. Irakasgai blokea: ORGANISMOAREN BARRUNBE LIKIDOAK ETA HAUEN ARTEKO KOMUNIKAZIOA. 5.-6. Gaiak: Barrunbeen arteko komunikazioa, barne-ingurunea eta homeostasi kontzeptuen oinarri fisikokimikoak azaltzen dira. Aurretik aurkeztutako guztia zelula-kitzikagarritasunarekin lotuta dagoela aipatzen hasten da. (4h)

4. Irakasgai blokea: ZELULA-FISIOLOGIA: NERBIOA. 7.-10. Gaiak: Aurretik azaldutako kontzeptuak aplikatuz,nerbio zelulen funtzionamendua eta haien arteko komunikazioa ulertzeko oinarri fisiologikoak ekartzen dira. (6h)

5. Irakasgai blokea: ZELULA FISIOLOGIA: MUSKULUA. 11-14. Gaiak: Muskulu-fisiologia ulertzeko oinarri mekaniko, energetiko, termiko eta erregulaziokoak azaltzen dira. Bereziki muskulu eskeletikoari buruz hitz egingo da, baina muskulu leun eta bihotz muskuluaren orokortasunak aipatuz.(6h)

6. Irakasgai blokea: ARNASKETAREN FISIOLOGIA OROKORRA: 15. Gaiak:

Arnasketaren Fisiologia ulertzeko oinarri fisikokimikoak azaltzen dira, gas elkartrukea gidatzen duten legeei aipamen berezia eginez. (2h)

7. Irakasgai blokea: ODOL-ZIRKULAZIOAREN FISIOLOGIA OROKORRA. 16.Gaiak: Odol-zirkulazioaren Fisiologia ulertzeko oinarri fisikokimikoak adierazten dira: fluidoen dinamika, hemodinamika eta elastikotasun baskularra. (2h)

8. Irakasgai blokea:AKUSTIKA FISIOLOGIKOAREN OINARRiAK: 17. Gaiak:Entzumenaren oinarri fisikokimikoak azaltzen dira: soinuen propietate eta ezaugarriak, eta belarriak zelan hauteman ditzakeen azaltzen da. (2h)

9. Irakasgai blokea: OPTIKA FISIOLOGIKOAREN OINARRIAK. 18. Gaiak: Ikusmenaren Fisiologia ulertzeko oinarri fisikokimikoak azaltzen dira: argiaren propietateak eta begiaren ezaugarri dioptrikoak. (2h)

- Mintegien programa: 15-20 iksle (2 ordu Ikasle denbora)

M1 eta 2: Homeostasia eta organismoaren indargetzaile fisikokimikoak (2 ordu)

M3 eta M4: Organismoaren barrunbe likidoak eta hauen arteko komunikazioa. Mintz-zeharreko proteinen garrantzia komunikazioan. Adibideak.(2 ordu)

M5: Gasen difusioa arnasketan (ordu 1)

Tutoretzako lana duten mintegien programa: 15-20 ikasle ( 4 ordu ikasle denbora)

LM1: Homeostasiaren galera suposatzen duten fenomenoen adibideak

LM2: Prozesu fisiologiko batzuren azalpena

Ikasgela-praktiken programa: 35-45 ikasle (0,5 ordu Ikasle denbora)

IP1: Homeostasia (2 ordu)

IP2: Na+, K+ eta Cl- ioien oreka-potentzialak neuronetan. Nernst eta Goldman-hodgkin-katz ekuazioen oinarri praktikoa (2 ordu).

IP3: Lotura neuromuskularraren patologia, kasu klinikoen azterketa (2 ordu).

Laborategi-praktiken programa. 16-20 ikasle (0,5 ordu ikasle denbora)

LP1: Gertaera osmotikoaren behaketa (2 ordu).

LP2: pH-aren eragina gure organismoan. Indargetzaile Fisiologikoak (2 ordu).

LP3: Mintz-potentzialaren neurketa (2 ordu).

LP4: Likido errealen zirkulazioa hodi zurrunetan (2 ordu).

LP5: Audiometria. Oinarriak. Neurketa praktikoa eta taulatutako balio teorikoekin konparaketa (4 ordu).

LP6: Irudien eraketa begian. Oinarriak. Begi eredu baten gaineko garapen praktikoa. Ahalmen dioptrikoa. Kristalinoaren egokitze mekanismoak. Arazoen simulazioa eta zuzenketa (4 ordu).

Ordenagailu praktiken programa. 16-20 ikasle. (0,5 ordu ikasle denbora)

OP1 eta OP 2: Nerbio eta muskulu-zuntzen mintzaren aktibitate bioelektrikoaren neurketa eta erregistroa. Eztabaida eta galderak. (4 ordu)

OP3: Aktibitate muskularraren azterketa web orrialdeen bidez. (2 ordu).

KLASE MAGISTRALAK: Saio hauetan irakasgaiaren kontzeptu teorikoak azalduko dira, ikasleen partehartze puntuala ere gertatuko da horrela eskatzen denean.



MINTEGIAK: Saio hauetan irakasleak hautatutako artikuluen eta beste materialen analisia egingo da. Eztabaida irekia sustatuko da.



IKASGELA PRAKTIKAK: Saio hauetan , banaka edo taldeka, ariketen zein kasu praktikoen ebaztea egingo da, baita ere mikroskopioaren bidezko ehunen behaketa. Irakaskuntza modalitate hauen helburua klase magistraletan ikusitako kontzeptu teorikoak ulertzen laguntzea izango da. Eztabaida irekia sustatuko da.



LABORATEGI PRAKTIKAK: Praktika hauetan analisi eta balorazio funtzionalak burutuko dira, klase magistraletan ikasitako kontzeptu teorikoak ulertzeko helburuarekin. Eztabaida irekia sustatuko da.



ORDENAGAILU PRAKTIKAK: Praktika hauetan analisi eta balorazio funtzionalak burutuko dira,Web orrialdeek eta programa informatiko zehatzek eskaintzen duten infrmazio eta simulazio aukerak erabiliz. Klase magistraletan ikasitako kontzeptu teorikoak ulertzeko helburuarekin. Eztabaida irekia sustatuko da.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 50
  • Test motatako proba (%): 30
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 5
  • Banakako lanak (%): 5
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 2
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 3
  • Parte hartzea eta ikasketa aktiboa erakuztea (%): 5

Prozedurak:

-Klase magistralak eta Laborategi praktikak ebaluatzeko: Bertaratzeko jarduerak dira. Praktiketara bertaratzea erabat derrigorrezkoa dela. Osasun baldintzek ebaluazio presentziala egitea eragozten badute, ebaluazio ez-presentzial bat aktibatuko da, eta jakin bezain laster ikasleei horren berri emango zaie.

Irakasgaiaren zati teorikoa bi atal nagusitan banatuko da (dagozkien praktikekin batera) eta atal bakoitzak bere azterketa idatzia izango du. (1.go atala: 1.- 5 irakasgai-blokeak eta 2. atala: 6.-9 irakasgai-blokeak). Azterketak zabaltzeko galderak, erantzun laburreko galderak, test moduko erantzun anitzeko galderak edota diagnosi klinikoari buruzko galderak erabiliz burutuko dira.

Azterketa partzialak ebaluazio jarraiaren barruan kokatzen dira. Ikasleak atalen bat ez badu burutzen, uko egiten duela ulertuko da eta ezohizko deialdira aurkeztu beharko da. Honetara ez bada aurkezten, deialdi honi ere uko egiten diola ulertuko da eta ebaluazioan “Aurkezteke” agertuko zaio.



Irizpideak: Lehenengo atala liberatzeko 10 puntutik 7 edo gehiago atera behar da. Beti ulertu behar da Fisiologia irakasgaian ezagumendu guztiak integratuta daudela, bigarren atala gainditzeko lehenengo ataleko kontzeptuak argi geratu behar direla. Azken notan 5-a lortzen duenak gaindituko du (proba guztietan 5-a atera behar da irakasgaia gainditu ahal izateko).

Garatzen diren gaitasunen inguruan hartutako jakintza teoriko eta praktikoak baloratuko dira, erantzunen zuzentasun, ikuspegi, argudiatze, zehaztasun eta argitasun maila aintzat hartuko da. Test moduko galderetan akatsek ez dute negatiboki kontatuko.



Bertaratzeko eta ez-bertaratzeko jardueren ebaluazio jarraia

Hurrengo ebaluazio-tresnak erabiliko dira:

- Tutoretzapeko lana eskatzen duten mintegiak: Lanen ahozko aurkezpena eta defentsa. Aurkezpenaren argitasuna, informazioaren egokitasuna, ideien antolakuntza eta garapena, erabilitako informazio-iturriak eta erantzuteko gaitasuna baloratuko da (Azkeneko notaren %5).

- Ikasgela praktika eta ordenagailu praktikak: Dagozkien txostenen jasotzea. Zuzentasun maila, ikuspegia eta erlazionatzeko gaitasuna baloratuko da (Azkeneko notaren %10).

-Bertaratzeko aktibitate guztietan: Klase magistraletan, mintegietan, ikasgelako praktiketan, laborategi praktiketan eta ordenagailu praktiketan parte-hartzea edota irakasleak egindako galderei erantzutea aintzat hartuko da (Azkeneko notaren %5).

Gogoratu proba guztietan 5-a atera behar dela irakasgaia gainditu ahal izateko.

Ebaluazio jarraian, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino, gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria. Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari.

Deialdiari uko egitea

Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen Ebaluaziorako arautegiaren 12 artikuluaren arabera:

1.- Deialdiari uko egiten dioten ikasleek «aurkezteke» kalifikazioa jasoko dute.

2.- Etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren %40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa "aurkezteke" izan dadin. Aldiz, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren % 40 edo hori baino txikiagoa, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek kasuan kasuko irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino, gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria. Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari, horretarako agiria aurkeztuz (eranskina). Uko ez egitekotan, probara ez aurkezteak «suspentso» kalifikazioa jasoko du

.3.- Azken ebaluazioaren kasuan, azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkezte hutsak ekarriko du automatikoki kasuan kasuko deialdiari uko egitea.



Etika akademikoa

UPV/EHUko ebaluazio probetan tresna edo gailu telefoniko, elektroniko, informatiko edo bestelakoak erabiltzea beharrezkoa izatekotan, ikasleek kontutan izan beharko dute Unibertsitatean sartzerakoan sinatu duten etikako konpromisua eta horri lotutako protokoloa.

Gogoratu nahi dizuegu bizitza akademikoan etikaz eta zintzotasunez jokatu behar dela, eta, UPV/EHUko ebaluazio probetan eta lan akademikoetan iruzur, kopia edo plagioak guztiz debekatuta daudela. Lan akademiko bat zuzentzean irakasleari agerikoa iruditzen bazaio notan eragin nabarmena izango lukeen iruzurren bat egin dela, suspentsoa jarri ahal izango dio, behar bezala arrazoituta ((https://www.ehu.eus/documents/2100129/0/6.-+a%29++Protocolo+plagio+-+EUSK.pdf/9305b6c7-919a-97d4-aa66-8564fb728502).

Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegiaren 9 artikuluaren arabera http://www.ehu.eus/es/web/estudiosdegrado-gradukoikasketak/ebaluaziorako-arautegia): Irakasgaia ohiko deialdian gainditzen ez duten ikasleek, hautatutako ebaluazio sistema edozeina izanda ere, eskubidea izango dute ezohiko deialdiko azken ebaluazioko proba osatzen duten azterketa eta jardueretara aurkezteko. Ezohiko deialdietan irakasgaiak ebaluatzeko sistema bakarra azken ebaluazioa izango da.

Ikasleek ikasturtean zehar eskuratutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira. Kasu horretan, ebaluazioa hurrengo atalak izango ditu:

Azterketa idatzia: Atal honek azken notaren %80-a suposatzen du. Irakasgai osoan emandako kontzeptu teoriko eta praktikoak baloratuko dira, burutuko den idatzizko froga batean. Erantzun laburreko galderak edota test galderak izango ditu.

Bertaratzeko aktibitatea: Atal honek azken notaren %5-a suposatzen du. Bertaratzea eta ariketen, kasuen edota problemen ebaztea baloratuko da. Ohiko deialdian lortutako nota gordeko da.

Txostenak eta lanak: Atal honek azken notaren %15-a suposatzen du. Ikasgela-praktika, laborategi-praktika eta mintegiei dagozkien txostenak balioztatuko dira. Ohiko deialdian lortutako nota gordeko da.

Aldiz, ikasturtean zehar egindako etengabeko ebaluazioaren emaitzak negatiboak badira, emaitzok ezin izango dira ezohiko deialdirako mantendu eta deialdi horretan ikasleek kalifikazioaren %100 eskuratu ahal izango dute.



Deialdiari uko egiteko nahikoa izango da azken frogara ez aurkeztearekin

Ikasleek gela birtualean (eGelan) klasean aurkeztutako ikasmateriala eskura izango dute (klaseko aurkezpenak, praktiketako txostenak...)
Derrigorrezkoa izango da laborategi praktiketara batarekin joatea. Gainera praktika bakoitzean, ezagumenduak lantzeko beharrezkoak izan ahal diren beste baliabiderik ekarri behar bada, irakasleak denborarekin ohartaraziko ditu ikasleak.

Oinarrizko bibliografia

• Giza-Fisiologia, M. Asier Garro. Elhuyar, 2000

• Biokimikaren oinarriak. Albert M. Leningher, David L. Nexon, Michel M. Cox. Ed Euskal Herriko Unibertsitatea, 2008.

• Fisiología Humana Integrada, Dee Unglaub Silverthorn. 4. Ed. Panamericana, 2008.

• Tratado de Fisiología Médica, Arthur C. Guyton. 11. Ed. McGraw-Hill/Interamericana, 2006.

• Fisiología, Robert M. Berne, Mathew N. Levy. 3. Ed. Harcourt-Mosby-Elsevier, 2002

• Fisiología Humana, Gilian Pocock, Christopher D. Richards. 2. Ed. Masson, 2005.

• Fisiología Humana, Stuart Ira Fox. 10. Ed McGraw-Hill Interamericana, 2008.

• Fisiología Humana, Jesús Tresguerres. 3. Ed. McGraw-Hill Interamericana, 2005.

• Fisiología, Linda S. Constanzo. 4. Ed. Elsevier, 2011

Gehiago sakontzeko bibliografia

• Introducción a la Biología Celular, Bruce Alberts, Dennis Bray. 2. Ed Panamericana, 2004
• Bioquímica, Lubert Stryer. 6. Ed. Reverté , 2008.
• Bioquímica, Pamela C. Champe, Denise R. Ferrier, Richard A. Harvey. McGraw-Hill/Interamericana, 2006.
• Bioquímica Básica de Marks. Un enfoque clínico, Colleen M. Smith, Allan D. Marks, Michael Lieberman. 2. Ed. McGraw-Hill/Interamericana, 2005.
• Fisiopatología y Bioquímica, Michael Pfreundschuh, Jürgen Schömerich. Harcourt-Elsevier Science, 2002,
• Bioquímica, Christopher K. Mathews, Kensal Edwadr van Holde, Kevin G. Ahern. 3. Ed., McGraw-Hill/Interamericana, 2002
• Fisiología Humana, William F. Ganong. 19. Ed. Manual moderno, 2005.
• Fisiología y psicología de la actividad física y el deporte Luis Casis, Jose M. Zumalabe,. Ed. Elsevier, 2008.

Aldizkariak

http://www.osagaiz.eus/
https://www.elhuyar.eus/es
http://www.ehu.eus/ojs/index.php/ekaia
https://zientzia.info/

Web helbideak

Web orrialdeak:
1) Human Physiology. Dee Unglaub Silverthorn.
http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/silverthorn2/
2) Pocock & Richards: Human Physiology. OUP.
http://www.oup.com/uk/orc/bin/9780198568780/01student/mcqs/
http://www.oup.com/uk/orc/bin/9780198568780/01student/weblinks/
3) Human Physiology. Stuart Fox
http://highered.mcgraw-hill.com/sites/0072852933/student_view0/
4) Human Physiology. McGraw Hill.
http://www.mhhe.com/biosci/ap/foxhumphys/
5) Agirregotia Marcos Ekaitz, Naiara Agirregotia Marcos Naiara. Fisiologia. https://ocw.ehu.eus/course/view.php?id=351