Fisiologia Medikoa II (FMII) nahitaezko irakasgaia da eta Medikuntzako Graduaren bigarren kurtsoan emiten da. Irakasgai hau Giza Gorputzaren Morfologia, Egitura eta Funtzioa deituriko Modulu I-ean kokatzen da eta Fisiologia Medikoa I irakasgaiarekin osatzen da. Biak , Morfologia, Egitura eta Funtzioa II izeneko gairi dagozkio, Anatomia III, Anatomia IV eta Histologia Mediko Berezia irakasgaiak barneratzen dituela eta elkarrekin erlazionatzen direlarik.



FMII irakasgaiak Medikutzan Graduatuak gaitasun profesionalak garatzeko jakin behar dituen Giza Fisiologiari buruzko funtsezko eduki teoriko-praktikoak heltzen ditu.

Giza gorputzaren funtzionamendua nolakoa den irakasten duen gaia da. Fisiologian, “homeostasia” kontzeptua, gakoa da. Termino honek, gorputz-prozesuek era koordinatuan lan egiten dutela deskribatzen du, gorputzari funtzionamendu normal eta egonkorra emanez eta kanpoko aldaketei (ingurumenari) zein barnekoei (azaldatutako funtzioei) erantzunak egokituz.



Irakasgai honen helburu akademikoa da, aparatu eta sistemen funtzionamendua ulertzearen bidez, osasun-egoeran, giza organismoaren funtzionamendua ikasleari ezagutaraztea, modu aplikatuan, gaixotasunak sortzeko mekanismoekin erlazionatutako aldeak aurreikustarazten lagunduz. Era honetan fisiopatologia arloarekin ere lotzen da. Irakaskuntza praktikoaren bidez ikaslegoa prestatzen du ere bai problemak eta egoera zehatzen aurrean irtenbideak bilatzeko eta emateko, ikasitako kontzeptuak aplikatuz, etorkizun profesionaleko bidean aritzeko nahian.



Fisiologia arloa oso erlazionatuta dago Biokimika, Immunologia, Anatomia, Farmakologia, Histologia, Patologia Orokorra eta bestelako gaiekin, guztien artean praktika medikoaren oinarri zientifikoak emiten dituztelarik.

IE 1.- Osasun egoeran, giza gorputzaren organo, aparatu ,eta sistema desberdinen funtzionamenduari buruzko kontzeptuak, prozedurak, oinarriak eta teoriak azaldu.

IE 2.- Kanpoko (ingurumena) eta barneko (gaixotasunak) aldaketara egokitzeko, homeostasia lortzeko, giza gorputzaren ekintza fisiologikoetan, izaten diren aldaketak aurreikusi eta argudiatu. Homeostasia deritzon prozesu fisiologikoa, giza gorputzak funtzionamendu ohikoa eta egonkorra izateko egiten duen lan koordinatua da.

IE 3.- Organo, aparatu, eta sistema ezberdinen funtzionamendua baloratzeko beharrezkoak diren datu kualitatibo eta kuantitatibo nagusiak lortu, prozesatu, ebaluatu, eta ulertu, osasun egoeran zein gaixotasun egoeran bilakatzen diren eratan.

IE 4.- Medikuntzan erabiltzen diren oinarrizko proba funtzionalak landu eta ulertu, erabileraren prozedura eta interpretazioaren oinarrietan enfasi berezia jarriz.

IE 5.- Funtsezko egoera fisiopatologikoetan inplikatzen diren mekanismo fisiologikoak, era kritikoan, ulertzen eta baloratzen ikasi; kasu kliniko sinpleak aztertzearen bidez, asaldatuta dauden parametroak identifikatuz eta bestelako sistemetan egon daitezkeen ondorioak, konpentsatzeko mekanismoak, zuzentzeko eta prebenitzeko neurriak, eta abar, ezagutuz.

IE6: Gela praktikoetan zein mintegietan planteatzen diren ustezko egoerak bideratzeko, inplikatuta egon litezke mekanismo fisiologikoak era kritikoan aztertu eta interpretatu ondoren txosten bat ekoiztea.

GIZA ELIKADURAREN OINARRIAK

Gai multzo honetan giza elikaduraren oinarriak ikasten dira. Gaien artean hauek aztertzen dira: metabolismo energetikoa, dieta osasuntsuaren ezaugarriak eta gorputzaren berreskuratze eta funtzioen mantenimendu egokian nutrizioak daukan eragina, eta azkenik, elikadura asalduren oinarri fisiologikoak.

Saio praktikoetan, ikasleen ohiko dieta aztertuko da, inkesta dietetikoen bidez informazioa eskuratuz eta ondoren software zehatz batekin osaketa nutrizionala ezagutzeko da. Azkenik, dieta egokitzeko prozesua ere ikasiko dute. Halaber, digestio aparatuarekin lotutako kasu klinikoak aztertuko dira.



SISTEMA ENDOKRINOA

Gai hauetan jarraian aipatzen diren barne-jariatze guruinak eta hormonen sistemak ikasten dira, bakoitzaren hormonen zelula-jatorria, egitura kimikoa, sintesia, katabolismoa, odol-garraioa, ekintza fisiologikoak, ekintzabidea eta jariatze-erregulazioa eta ,amaieran, bakoitzari dagokion fisiopatologiaren laburpena aztertuz. Aztergaiak hurrengoak dira: hipotalamo-hipofisi sistema, adenohipofisia, neurohipofisia, tiroideko hormonak, paratiroidea, kaltzio eta fosfato-metabolismoaren hormona erregulatzaileak, giltzurrun gaineko guruineko hormonak eta are endokrinoa.

Saio praktikoetan, sistema endokrinoa osatzen duten guruin desberdinen funtzioa eta asaldurak aztertuko dira kasu klinikoen ebazpenaren bitartez.





UGALTZE-APARATUA ETA GONADETAKO HORMONAK

Gai hauetan gizonezko eta emakumezko ugaltze-aparatuen funtzioa, garapena, heltzea eta beste aspektu nabarmenak aztertzen dira. Halaber, gizonezko eta emakumezko gonaden hormonak ikertuko dira.

Saio praktikoetan, hileko zikloa eta obulazioaren adierazle fisiologikoen ezagutza eta bilakaera landuko dira.



NERBIO-SISTEMA

Gai hauetan, nerbio-sistemaren sentimen eta motor banantzetan inplikatuta dauden mekanismo funtzionalak ikasten dira, baita jarduera begetatiboaren eta goi-mailako garun-funtzioen kontrolean inplikatuta daudenak ere bai. Beraz, somatiko- eta sentimen-sistema, sentimen bereziak, sistema erretikularra eta talamo eta garun-azalaren arteko erlazioak aztertuko dira. EEG-aren jatorria. Lo/esna zikloak. Mugimenduen kontrolarekin erlazionatuta dauden nerbio-sistema zentraleko egiturak. Orno-muineko erreflexuak. Tronkoentzefaloko egiturak. Funtzio motorraren garun-azaleko kontrola. Oinarriko gongoilak. Zerebeloko funtzioak.

Saio praktikoetan, nerbio-sistema osatzen duten egitura desberdinen funtzioa eta asaldurak aztertuko dira kasu klinikoen ebazpenaren bitartez. Laborategian, sistema honen osagai desberdinen funtzioa aztertzeko erabiltzen diren ohiko teknikak egiten eta emaitzak interpretatzen ikasiko du ikasleak: sentikortasunaren miaketa, otoskopioa eta oftalmoskopioaren erabilera, eta abar.



GIZA-ORGANISMOAREN INTEGRAZIOA ETA EGOKITZAPENA INGURUNEAREKIKO

Gai desberdinetan kanpoko eta barneko zenbait eragileen aldaketei, organismoaren erantzuna koordinatua izateko, elkarlanean aritzen diren aparatu eta sistema desberdinetan eragina duten alderdi Fisiologikoak aztertzen dira.

Saio praktikoetan, giza gorputzaren aparatu eta sistema desberdinen funtzio bateratua ahalbideratzen duten mekanismo eta integrazio-erantzunak, egoera fisiologiko eta patologikoetan, aztertuko dira bereziki kasu klinikoen bitartez.

Irakasgai honetan Irakaskuntza-ikaskuntzarako metodologia aktibo eta kooperatiboak erabiliko dira batik bat eta irakaskuntza modalitate desberdinetara hoberen egokitzen direnak:

- Lezio magistralak presentzialak izango dira eta ikasle talde osoan azalduko dira; batez ere irakasgaiaren kontzeptu teorikoak aurkezten dira, ikasgaiaren ikuspegi orokorra eskaintzen zaie, aspektu konplexuetan bereziki erreparatuz eta bertan sortu daitezken zalantzak planteatzeko aukera eskainiz.

- Mintegietan eta gela praktiketan, presentzialak eta ikasle-talde txikian; kontzeptu teorikoen aplikazio praktikoa burutzen da: eduki teorikoetan sakontzea bermatu nahian gaitzen sintomatologia eta laborategiko proba funtzionalen emaitzak aztertzen dira; eta egoera fisiopatologiko desberdinetan inplikatuta ohi diren mekanismo fisiologiko era kritikoan baloratzen erakusten zaie (azaldatutako parametro eta konpentsazio mekanismoen teoria desberdinak ezagutuz) .Irakaskuntza aktiboa eta partehartzailea sustatzen da, kasu kliniko edota problemen ebazpenaren bidez. Indibidualki zein grupalki bideratuko dira, saioaren bukaeran lortutako emaitzak elkarrekin konpartituz eta hala badagokio irakasleari eginiko lanaren ebidentzia edo txostena entregatuz.

- Laborategi praktiketan medikuntzan erabiltzen diren oinarrizko proba funtzionalak aztertzen dira eta ikasleek praktikan jartzen dute, azpitaldetan. Azpimarratuko da teknika, prozedura eta interpretazioaren oinarri fisiologikoa eta aplikazio klinikoa.

Behar izan ezkero irakaskuntza ez presentzialerako metodologia erabiltzeko prestatuta gaude: bideo-tutorialak, simulazioko aplikazioak edota testuen irakurketa osatuko dira ariketa desberdinen bideraketarekin, galdetegi desberdinei erantzuten (gamifikazioa noizbehinka txertatuz), proba klinikoen interpretazioak gauzatuz, kasu klinikoak bideratuz, eztabaidarako foroan parte hartuz eta testuen ekoizpena zein aurkezpena sustatuz.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 40
  • Test motatako proba (%): 40
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 10
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 5
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 5

ETENGABEKO EBALUAZIOA da, ondorengo derrigorrezko probak eta jardueraren bidez garatzen dela



1. LEHENENGO IDATZIZKO PROBA TEORIKO-PRAKTIKOA (BANAKOA). Lehenengo gai teoriko-praktikoen multzoa lantzean, ikasleen ulermen maila ebaluatzeko, aurrez aurre idatzizko proba bat egingo zaie. Ikasketa prozesua sendotzeko. Probaren gehienezko balioa, nota finaletik 3 puntu dira. Lortutako puntuazioa, dena delakoa, gainerako probetako puntuazioarekin batuko da



2. BIGARREN IDATZIZKO PROBA TEORIKO-PRAKTIKOA (BANAKOA). Bigarren proba edo finala, irakasgaiaren hasieratik amaiera jorratutako ikasgaien arteko loturak ezarriko dira eta ikasleak erakutsi beharko du integrazio maila egokia lortu duela. Probaren gehienezko balioa, nota finaletik 5 puntu dira. Ezinbestekoa da puntuazioaren erdia lortzea proba gainditzeko eta gainontzeko notekin batzeko.



3. TALDE LANAK. Nota finaletik % 20a baliokoak. Praktika desberdinetan egindako ariketak txosten batean bilduko dira (%15) Horrez gain lan bat aurkeztuko da (%5) Talde lanak entregatzea derrigorrezkoa da. Aurreneko probekin batzeko ezinbestekoa da proba horiek gaindituta izatea.





EBALUAZIOA OHIKO DEIALDIAN

1.- Kalifikazio finalean dagokion probaren %50a lortu ez denean irakasgaia SUSPENDITUTA dago eta ez ohiko deialdian errekupera daiteke.

2- Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegiaren II Kapituluan, 8. artikuluan hitzez hitz esaten den bezala “Ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazio bidez ebaluatuak izateko, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, 9 asteko epea izango du lauhilekoko irakasgaien kasuan edo 18 astekoa urteko irakasgaienetan, ikastegiko eskola egutegian zehaztutakoarekin bat lauhilekoa edo ikasturtea hasten denetik kontatzen hasita”.



BUKAERAKO EBALUAZIO-SISTEMA

Bi probetan gauzatuko da.

1. Idatzizko proba teoriko (%85)

2. Idatzizko proba eta lan-praktikoak (%15)

Lehenengo proban galderen eta azalpenen bidez, gaien arteko integrazioa maila neurtuko da. Eta bigarrenean prozedurazko ariketa eta interpretatzeko proba klinikoak ebaluatuko dira. Saio praktikoetan landutako gaixotasunen mekanismo fisiologikoen aldaeren ulermena, irudi, grafiko eta proba klinikoen oinarrizko interpretazioaren menperatze maila baloratzen ditu probak (jarraipeneko ebaluazio sisteman bezala).

Baldintza: proba bakoitzean balio duen puntuazio maximoaren %50 lortu behar da gainditutzat emateko.



Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen Ebaluaziorako arautegiaren 12 artikuluaren arabera:

1.- Deialdiari uko egiten dioten ikasleek «aurkezteke» kalifikazioa jasoko dute.

2.- Etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren %40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa "aurkezteke" izan dadin. Aldiz, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazoaren % 40 edo hori baino txikiagoa, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek kasuan kasuko irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino, gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria. Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari, horretarako agiria aurkeztuz (eranskina). Uko ez egitekotan, probara ez aurkezteak «suspentso» kalifikazioa jasoko du.

3.- Azken ebaluazioaren kasuan, azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkezte hutsak ekarriko du automatikoki kasuan kasuko deialdiari uko egitea.

Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegiaren II Kapituluan, 9. artikuluan hitzez hitz esaten den bezala

1.- Irakasgaia ohiko deialdian gainditzen ez duten ikasleek, hautatutako ebaluazio sistema gorabehera, eskubidea izango dute ezohiko deialdiko azken ebaluazioko proba osatzen duten azterketa eta jardueretara aurkezteko.

2.- Ezohiko deialdietan irakasgaiak ebaluatzeko sistema bakarra azken ebaluazioa izango da.

3.- Ezohiko deialdiko azken ebaluazioko probak definituta dauden ikaskuntzaren emaitzak ebaluatzeko eta neurtzeko behar beste azterketa eta ebaluazio jarduera izango ditu, emaitzok ohiko deialdiaren pareko baldintzetan ebaluatu ahal izateko. Ikasleek ikasturtean zehar eskuratutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira. Aldiz, ikasturtean zehar egindako etengabeko ebaluazioaren emaitzak negatiboak badira, emaitzok ezin izango dira ezohiko deialdirako mantendu eta deialdi horretan ikasleek kalifikazioaren %100 eskuratu ahal izango dute.

Ikasleek gela birtualean (eGelan) klasean aurkeztutako ikasmateriala eskura izango dituzte: klaseko aurkezpenak, artikuluak, lan-fitxak eta abar.
Derrigorrezkoa izango da laborategi praktiketara berezko batarekin joatea. Eta ezinbestekoa izango da ere bai, edozein praktiketara, beharrezko ikasmateriala eskuratzeko eta lantzeko dagozkien baliabideak eramatea: liburuak, testuak, apunteak, kopiak, tableta, ordenagailua eta abar).

Oinarrizko bibliografia

Costanzo, Linda S. “Fisiología”, 5ª ed. Elsevier-Saunders. 2014

Costanzo, Linda S. “Physiology. Cases and Problems”, 4ª ed. Lippincott Williams & Wilkins. 2012.

Fox, Stuart I. “Fisiología Humana”, 12º ed. McGraw-Hill. 2014

Ganong, William F “Fisiología Médica”24ª ed. McGraw –Hill. 2013.

Hall, John E. “Guyton y Hall. Tratado de Fisiología Médica”, 13ª ed. Elsevier. 2016

Silverthorn, Dee U. “Fisiología Humana. Un enfoque integrado” , 6ª ed. Panamericana. 2014.

Tresguerres, Jesús A.F. "Fisiología Humana", 4ª ed. McGraw-Hill Interamericana. 2010.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Bickley, Lynn S. “Bates. Guía de Exploración Física e Historia Clínica”, 11ª ed.Lippincolt Williams & Wilkins 2013
Keith N. Frayn “Metabolismoaren erregulazioa giza organismoan”. Euskal Herriko
Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua (UPV/EHU), 2015.
Moline PE . “Fisiologia Endocrina”. Serie Lange de Fisiología. Mc Graw Hill Ed. 2013

Aldizkariak

OSAGAIZ: Osasun-Zientzien aldizkaria. http://www.osagaiz.eus/
Elhuyar aldizkaria https://aldizkaria.elhuyar.eus/
Osasungo Euskalduntzeko Erakundea http://www.oeegunea.eus/
ZIO bilduma: egungo ezagutza zientifikoa euskaraturik. Goi-mailako dibulgazioko liburuek https://www.ehu.eus/eu/web/euskara/zio-bilduma
Sare argitalpenak: EHUko irakasleek prestatutako ikasmaterialen argitalpen elektronikoak eta liburuak. Termino-bilaketak, glosarioak kontsultatu eta material osorik deskargatzeko aukera
https://www.ehu.eus/eu/web/euskara/sare-argitalpenak
https://ikasmaterialak.ehu.eus/
https://ikasmaterialak.ehu.eus/medikuntza/antropometria-teknika

Non aurkitu informazioa? : https://www.ehu.eus/es/web/biblioteka/home
https://ikasmaterialak.ehu.eus/medikuntza/fisiologia-medikoa-ikasteko-gida

Web helbideak

Annual Review of Physiology: http://www.annualreviews.org/loi/physiol
Advances in Physiology Education: http://advan.physiology.org/
Estructura funcional de aparatos y sistemas: http://www.visiblebody.com/.
Praktika klinikoari buruzko gidak (Osakidetza)
Revista científica de La Fundación Elhuyar: http://zientzia.net/
The American Journal of Physiology-Endocrinology and Metabolism:http://physiologyonline.physiology.org/


NUTRIZIOA
https://ikasmaterialak.ehu.eus/medikuntza/antropometria-teknika
http://www.fao.org/ag/humannutrition/nutrition/es/
http://www.aecosan.msssi.gob.es
http://www.efsa.europa.eu/
http://www.nutrition.org/
http://dietamediterranea.com/