1- IRAKASGAIAREN AZALPENA ETA TESTUINGURUA ZEHATZEA

Giza anatomia IV EHUn ematen den Medikuntzako Graduaren lehenengo moduluari (gorputzaren morfologia, egitura eta funtzioa) dagokio irakasgaia da. 6 kreditu ditu eta 2.kurtsoaren bigarren lauhilabetekoan ematen da. Irakasgai honetan burua eta iduna bere organo eta egitura guztiekin irakasten dira (atzeko idun-eskualdea izan ezin; zein Giza anatomia IIan ikasten den). Horrez gainera, zentzumen-organoak eta nerbio-sistema zentrala (entzefaloa eta bizkarmuina) bere meningeekin irakasten da. Ikasketa honek odoleztapena, inerbazioa, tegumentu-estalkia eta gainazal anatomia ere aztertzen ditu.



Giza anatomia IVarekin EHUko Medikuntza graduan irakasten den oinarrizko Giza Anatomia normalari amaiera ematen zaio. Behar den bezala ulertu ahal izateko ezinbestekoa da aurretik Giza anatomia I (enbriologia eta organogenesia); Giza anatomia II (Bizkarrezur, enbor-horma eta gorputz-adarrak aztertzen dituen ikasgaia) eta Giza anatomia III (gorputz barrunbeak bere organo eta egiturekin, torax-abdomen diafragma, abdomenaren orno aurreko horma, perineo eta gernu-ernalkinetako eskualdeari buruzkoa) ikastea. Bestaldetik, medikuntzako graduaren lehenengo modulu honi dagozkion irakasgai guztiak elkarrekiko osagarriak dira, irakasgai bakoitzaren edukiak beste irakasgaien ikasketarako lagungarriak direlako.



Mediku eta zirujau baten graduaurreko prestakuntzarako ezinbestekoa da Giza Anatomia IV irakasgaia. Era horretara, buru eta lepoan dauden organo eta egiturak xehetasunez ezagutu eta irudikatzeko gaitasuna garatzen dute, zentzumenak barne. Horrez gain, nerbio-sistema zentrala orokorrean eta atal morfofuntzionaletan garezur zein bizkarrezur barnean ezagutu eta irudikatzea ahalbidetzen du. Ondorioz, Giza anatomia IVak etorkizuneko medikua ahalduntzen du, bistaratutakoa ikuskapen, haztapen eta irudi tekniken bitartez kokatzeko eta aztertzeko. 1. Moduluko beste irakasgaiekin batera, Giza anatomia IVak etorkizuneko medikuntza graduatuari giza gorputzaren funtzionamendua ulertzea ahalbidetzen dio, bai eta garapenean zein bizitzako aldi desberdinetan ere (Hala nola, jaio-aurrean, haurtzaroan,nerabe-aldian, helduan edota zahartzaroan). Hau guztia kontutan izanda, irakasgai honek EHUko medikuntza ikaslea prestatzen du goiko mailetan irakasten den patologien ulermenerako.



Beste giza anatomia ikasgaiekin batera (I, II eta III) giza anatomia IVak trebetasun nagusi batzuk dakarzkio ikasleari:

- Berariazko anatomia-terminologia ulertzea eta erabiltzea. Anatomia-terminologia, medikuntza arloan erabiltzen den terminologiaren osagai garrantzitsua baita.

- Zientzia-metodoaren erabilera (autopsia= norberaren behaketa; hermeneía= behaketaren interpretazioa) eta irakasleari edota ikaskideei praktika-gelan lorturiko ondorioak komunikatzea.

- Prestakin natural (kasu batzuetan medikuntzarekin erlazionaturiko lagin desatsegin, giza-hildakoen disekzioak, patologien ikuskapen zuzena etab) behatu, ulertu eta azaltzeko gaitasuna.

- Norbera eta heriotzaren arteko alderatzea.

- Medikuntzaren aurrera pausu eta hezkuntzarekiko emaileek duten eskuzabaltasuna aintzat hartu.

- Medikuntza-jardunbideari loturiko emozio-trebetasunak lortzea (enpatia, errukitasuna, profesionaltasuna…).

- Moldagarritasuna landu eta taldekako lana burutzeko trebetasuna.

2- GAITASUNAK/ IRAKASGAIA IKASTEAREN EMAITZAK

1.- Jakin, ezagutu eta deskribatu eskualdeka baita sistemen arabera ere (atalak, osagaiak, formak, kokapenak, antolamenduak eta erlazioak) giza gorputzaren burua, iduna,zentzumen organoak eta nerbio sistema zentrala gizaki osasuntsuan bizitzaren aldi desberdinetan zehar. 2.- Giza-gorputzaren disekzioan trebetasuna lortu eta disekatutako egituren behaketa eta deskribapen metodikoa burutzeko ohiturak hartu.

3.- Ikasitako egitura anatomikoak giza-gorputz bizian eta teknika ezberdinen bidez ateratako irudietan identifikatu.

4.- Ikasitako eskualdeen ikerkuntza anatomikoan dauden egungo aukera eta joerak ezagutu.

5.-Giza anatomiaren terminologia erabileran trebetasuna lortu ahozko eta idatzizko komunikazioan talde-lana eta laguntza sustatuz.

6.- Osasun arloko informazio zientifikoa bilatzeko ohitura hartu informazio iturriak eta komunikazioaren teknologiak kritikoki erabiliz.

3- EDUKI TEORIKO-PRAKTIKOAK

Irakasgai hau bi atal handitan banatzen da. Eduki teorikoak, praktikoak eta mintegietakoak batera doaz gaiak modu desberdinetatik landuz.

I. IKASGAI ATALA: buruaren eta idunaren eskualdeen eta organoen ikasketa. Buruan kokatzen diren zentzumen organo bereziak, sentikortasun bereziaren organo interozeptibo eta zentzumen somatosentsorial orokorra propiozepzioa barne.

I.I. SARRERA ETA BURUA ETA IDUNA (Garkotxea izan ezik): garezur eskeletoa eta giltzadurak; buruaren eta idunaren giharrak eta inerbazioa; fasziak, espazioak, eskualdeak eta buru eta idunaren barrunbeak; buruaren eta idunaren arnasbide eta digestio-bide, buruaren eta idunaren guruinak, gara-nerbioak, eta iduneko nerbioak, buruaren eta idunaren odoleztapena, tegumentu-estalkiak eta bere inerbazioa eta buruaren eta idunaren gainazal anatomia.

I.II. SENTIKORTASUN OROKORRA ETA ZENTZUMEN-ORGANOAK: zentzumen somatosentsorial orokorra, propiozepzioa barne, usaimen organoa, ikusmen organoa, entzumen organoa eta bestibulu organoa, dastamen organoa eta interozeptiboak ere. Nerbio eroaleak.

II. IKASGAI ATALA: neuroanatomiaren ikasketa. Nerbio sistema zentralaren (NSZ) eta bere barrunbeen anatomia makroskopikoa. NSZren banaketa eta antolaketa orokorra. Meninge eta bere espazioen anatomia makroskopikoa. NSZren odoleztapena. Garun-bizkarmuinetako isurgarriaren ekoizpen, drainatze eta zirkulazioa. Ornomuin, enbor-entzefaliko, zerebelo, dientzefalo eta telenzefaloaren deskribapena, osagaiak, antolaketa, kokapena eta konexioak. Buruaren eta gorputzaren funtzioekin erlazionatutako NSZren atal anatomofuntzionalak.

SAIO PRAKTIKOAK

Ikasgai teorikoekin bat datozen laborategiko taldekako praktikak. Ikasgaiaren edukiak hezurretan, maketetan, plano bidezko berreraiketetan, plastinatutako eta isolatutako organoetan eta hildakoetan ikasiko dira.

MINTEGIAK

Irakasle taldearen araberakoa izango da (ikusi Ikaslearen Gida).

Adibideak: Ikasleak taldeka Giza anatomiari buruzko ahozko eta idatzizko aurkezpenak egingo dituzte. Kontzeptu anatomikoei buruzko eztabaidak, sistema funtzionalekin erlazionatutako adibide klinikoen azalpena etab. NSZaren atal anatomofuntzionalen kokapen espazialaren ulermenerako baliagarriak diren kontzeptuak landuko dira, NSZaren xaflak eta erresonantzia magnetiko irudiak erabiliko dira.

4- METODOLOGIA

Irakasgai honetan irakaz-metodo desberdinak erabiliko dira:

1.- Eskola magistralak: gaiaren kontzeptuak azalduko dira.

2.- Praktika-gelako praktikak: taldekako eta banakako teknika trebetasunak eta ezagutzak lortzeko hainbat ekintzak burutuko dira. Praktika horietan material desberdinak erabiliko dira:

- maketak

- giza-gorputzaren eta bere eskualdeen bi eta hiru dimentsioetako berreraiketak

- eskeletoak eta hezurrak

- giza gorpuen disekzioak

- aurrez eginiko eta plastinaturiko gorpuen zatiak eta ebakinak

- Teknika desberdinen bidez ateratako anatomia-irudiak

- Bestelakoak

3.- Mintegiak: Lortutako anatomia-jakintzarekin ebatzi ahalko diren arazoak eztabaidatu eta aurkeztuko dira banaka edo taldean. Galderak eta eztabaida irekiak sustatuko dira ikasleek ahozko komunikazioari, laburpen ahalmenari eta talde lanari loturiko trebetasunak eskura ditzaten.

4.- Taldeka edo banaka ebazteko lanak sustatuko dira, ikasleei gaiaren alde desberdinak ulertzen lagunduko dieten baliabide informatiko eta bibliografikoen bidez.

5.- Ikasleei ikaskuntza erraztu eta eskola magistraletan baita praktika-gelan lortutako ezaguerak bermatzeko, jarraipena egingo zaie. Feedbacka emango zaie aurretik ezarritako ebaluazio irizpideen arabera, ikasleek kontzientzia har dezaten beren ikaste prozesuaz eta bera hobetzeko moduez. Jarraipen hori test motako frogekin baita ahoz eta idatziz erantzun beharko diren galderekin burutuko da.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 26
  • Test motatako proba (%): 35
  • Ahozko defentsa (%): 9
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 15
  • Banakako lanak (%): 5
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 5
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 5

Etengabeko ebaluazio-sistema bat erabiliko da batetik, ikasle bakoitzaren prestakuntza-epealdiko aurrerapena balioesteko, eta bestetik azterketen deialdiko egutegi ofizialean ezarritako azkeneko froga bat. Etengabeko ebaluaziorako sistema eta tresnak, froga edo jarduera bakoitzak irakasgaiaren kalifikazioan duen pisua, berauen derrigorrezkotasuna edo asignatura gainditze aldera gutxienezko kalifikazio bat lortzeko beharra, denak dira Irakas-Gida honetan zehazten direnak.



Ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egitea du, eta hortaz ebaluazioa azkeneko frogaren bitartez soilik egitea. Horretarako, idatziz adierazi beharko dio irakasgaiaren arduradunari, lauhilekoa hasten denetik 9 asteko epearen barruan.



Ikasleak deialdiari ere uko egitea du. Azkeneko ebaluazioari dagokionez, ebaluazio-frogetara bere burua ez aurkezteaz diealdia bertan behera utziko du, 'ez aurkeztua' kalifikazioaz. Etengabeko ebaluazioari dagokionez, ikasleak deialdiari uko egin diezaioke, lauhilekoa bukatu baino gutxienez hilabete lehenago irakasgaiaren ardunadunari idatziz adieraziz.

Ezohiko deialdiko ebaluazioa azkeneko ebaluazio-sistemaren bidez soilik egingo da. Etengabeko ebaluazioaren emaitzak positiboak izan badira, gorde egin daitezke ezohiko ebaluaziorako, eta ordea negatiboak izan badira ikasleak aukera izango du irakasgaiaren ebaluazioa oso-osorik ezohiko frogaren bidez egiteko.

10- NAHITAEZ ERABILI BEHARREKO MATERIALAK:
Praktika-gelara sartu ahal izateko ezinbestekoa da amantala zuria janztea. Horretaz gain behin behineko eskularruak eta disekzio-pintzak ere eraman beharko dira praktika guztietara.

Praktiketan beharrezkoa izango da lan-talde bakoitzean gutxienez giza anatomia atlas bat izatea.

Oinarrizko bibliografia

11- BIBLIOGRAFIA:

Oinarrizko bibliografia:

- Pereira Rodriguez JA (2014). Giza anatomiako atlasa. Ed. UPV/EHU.

- Drake RL, et al (2015). Gray, Anatomía para estudiantes. (3ª ed.) Ed. Elsevier, Madrid.

- Feneis H, Dauber W (2006). Nomenclatura anatómica ilustrada. 5ª edición. Ed. Masson, Barcelona.

- Netter FH (2015). Atlas de Anatomía Humana. 6ª edición. Ed. Elsevier Masson, Barcelona.

- Schünke M. et al (2015). Prometheus. Texto y Atlas de Anatomía. Obra completa (3 vols.) 3ªedición. Ed. Panamericana, Madrid.

- Platzer W et al. (tomo I), Frisch-Kühnel (tomo II), Kahle-Frotscher (tomo III) (2010) Atlas de Anatomía con Correlación Clínica. Obra completa (3 vols.). 9ª edición. Ed. Panamericana, Madrid.

- Smith-Agreda JM (2000). Reconstrucciones Humanas por planos de disección, de Escolar. 3ª edición. Ed. Expaxs, Barcelona, España.

- Smith-Agreda JM (2005). Prontuario de las "Reconstrucciones Humanas por planos de disección" CD-ROM. Ed. Expaxs, Barcelona, España.

- Ojeda Saagún JL., Icardo de la Escalera JM, Neuroanatomía humana. Aspectos funcionales y clínicos. ed. Masson. 2004

- Garcia-Porrero J.A., Hurlé J.M. Neuroanatomía Humana. Ed. Médica Panamericana. S.A. 2015

- Haines D. E. Neuroanatomia / Neuroanatomy: Atlas De Estructuras, Secciones Y Sistemas / Atlas of Structures, Sections and Systems (Eighth Edition) Published 2011 by Lippincott Williams & Wilkins

Gehiago sakontzeko bibliografia

Sakontzeko bibliografia
Heimer L. (1995). The human brain and spinal cord. Functional Neuroanatomy and dissection guide. 2a edición. Ed. Springer-Verlag, Berlín, Germany
Crossman AR, Neary D (2007) Neuroanatomía. Texto y atlas en color. 3 ª edición. Ed. Elsevier-Masson. Barcelona
Puelles-López L. Martínez-Pérez S. Martínez de la Torre M. Neuroanatomía. Editorial Médica Panamericana. 2008.
Rohen WJ, Yokochi C, Lütjien-Drecoll E (2007). Atlas de Anatomía Humana. Estudio Fotográfico del Cuerpo Humano. 5ª edición. Ed. Elsevier, Madridd.2.
Delgado JM, Ferrús A, Mora F y Rubia FJ (Editores). Manual de Neurociencia. Editorial Síntesis. Madrid, 1998.
Kandel E.R., Schwartz J.H. y Jessel T.M. Principios de Neurociencia. Editorial, MacGraw-Hill. Interamericana. Cuarta edición.
Sociedad Española de Anatomia: http://www. sociedadanatomica.es,
The American Association of Anatomists http://www.anatomy.org/
NSZri buruzko Wikipedia
Sociedad Española de Neurociencia. http://www.senc.es/
Society for Neuroscience: http://www.sfn.org
Neuroscience online: http://neuroscience.uth.tmc.edu
Federation of European Neuroscience Societies: www.fens.org/

Aldizkariak

Acta Anatomica, [http://www.karger.ch/journals/aan/aan_jh.htm]
The Anatomical Record, [http://www.wiley.com/products/subject/life/anatomy/anat_anatrec.html]
Clinical Anatomy, [http://www.wiley.com/products/subject/life/anatomy/anat_clinanat.html], [http://www.interscience.wiley.com/jpages/0897-3806/]
Journal of Anatomy, [http://uk.cambridge.org/journals/ANA/intro.htm]
The New Anatomist, [http://www.wiley.com/products/subject/life/anatomy/anat_newanat.html]
Surgical and Radiologic Anatomy, [http://link.springer.de/link/service/journals/00276/index.htm]

Web helbideak

Anatomy on the Internet, [http://www.meddean.luc.edu/lumen/MedEd/GrossAnatomy/anatomy.htm]
Anatomy of the Hand, [http://www.eatonhand.com/hom/hom033.htm]
Anatomy of the Knee: Newcastle University, [http://www.ncl.ac.uk/~nccc/tutorials/knee/index.html]
Anatomy Modules, [http://www.rad.washington.edu/anatomy/index.html]
Anatomy Tables, [http://anatomy.uams.edu/HTMLpages/anatomyhtml/medcharts.html]
Digital Anatomist Interactive Atlases, [http://www9.biostr.washington.edu/da.html]
A Guided Tour of the Visible Human, [http://www.madsci.org/~lynn/VH/]
Plastination in teaching, [http://www-ibcm.unil.ch/teaching/plast/]
PT Central - Complete Muscle Tables for the Human Body, [http://www.ptcentral.com/muscles/]
Vesalius - the Internet resource for surgical education, [http://www.vesalius.com/]
Visible Human Navigator, [http://visiblehuman.epfl.ch/animation/index.html]

Sociedad Española de Anatomia: http://www. sociedadanatomica.es,
The American Association of Anatomists http://www.anatomy.org/
NSZri buruzko Wikipedia
Sociedad Española de Neurociencia. http://www.senc.es/
Society for Neuroscience: http://www.sfn.org
Neuroscience online: http://neuroscience.uth.tmc.edu
Federation of European Neuroscience Societies: www.fens.org/