Irakasgaiaren konpetentzia espezifikoak:



KE01. Arazo analitikoaren arabera analisi prozezu orokorraren pausoak proposatu eta garatu. Elikagaien analisiaren arloko kasu praktikoen ebazpenetara aplikatu.

KE02. Elikagaien analisi arloan laginketa estrategia orokorrenak ezagutu.

KE03. Elikagaien analisi arloan laginaren aurretratamendu aukerarik arruntenak (fisiko eta kimikoak) ezagutu.

KE04. Elikagaien analisirako aplikatzen diren oinarrizko teknika klasikoen oinarriak ezagutu eta analisi helburu/helburuen arabera zein aukeratu behar den landu.

KE05. Elikagaien analisian aplikatzen diren oinarrizko teknika instrumentalen oinarriak ezagutu eta analisi helburu/helburuen arabera zein aukeratu behar den landu.

KE06. Elikagaien analisi arloan kalitatezko emaitzak lortzeko egin beharreko datuen tratamenduak ikasi.

KE07. Klase teorikoan eta laborategian ikasitakoa aplikatzen jakitea elikagai zehatz baten analisi klasiko edo instrumentala burutzeko.





Irakasgaiaren zeharkako konpetentziak:



ZK01. Elikagaien arloan Kimika Analitikoa eta Analisi Kimikoaren terminologia era zuzenean erabili.

ZK02. TIC erremintak (ad. Excel oinarrizko mailan) erabiltzen jakitea.

ZK03. Ideiak planteatzeko gai izatea, baita lan talde baten barruan planteatzeko gaitasuna izatea.

ZK04. Bibliografia zientifikoa bilatzen jakitea, baita lortutako informazioa interpretatzen.

ZK05. Laborategiko koderno egoki bat egiten ikastea.

ZK06. Testu zientifikoak era egokian idazten eta aurkezpenak egiten ikastea.

ZK07. Prozesu edo prozedura analitikoa osatzen duten etapa guztietan lortutako informazioa jaso eta erlazionatu informe bat prestatzeko. Informe horretan emaitzen eztabaida eta ondorioak agertu behar dira planteatu den helburu analitikoaren arabera.



Laborategi praktiketan Ikerketan Oinarritutako Ikaskuntza (IOI) aplikatuko da eta hurrengo konpetentziak landuko dira:

- Autonomia eta autorregulazioa

- Konpromizo soziala

- Etika eta lanbide-erantzukizuna

- Pentsamendu kritikoa

- Talde-lana

Analisi Kimiko irakasgaia 4 multzo teoriko eta multzo praktiko baten banatzen da



PROGRAMA TEORIKOA



Multzo I. Prozesu Analitikoen Oinarrizko Operazioak

Gaia 1.- Analisi Kimikoaren sarrera (Bilaketa Bibliografikoa, Kimika Analitikoa eta Analisi Kimikoa, Prozesu Analitikoa eta Elikagaien Analisia).



Gaia 2.- Datuen tratamendua (Analisi Instrumentalaren sarrera, Kontzentrazio Unitateak, Zifra adierazgarriak, Diluzioak, Kanpo kalibraketa, Matrize efektua, Adizio Estandarrean oinarritutako kalibraketa, Barne Estandarrean oinarritutako kalibraketa).



Gaia 3.- Laginketa eta laginen aurretratamendua (Lagina eta Laginketa, Solido eta Likidoen laginketa prozedurak, Laginen garraiatze prozesua eta kontserbazioa, Aurretratamendu fisiko eta kimikoak lagin solido eta likidoentzat).



Multzo II. Metodo klasikoak

Tema 4.- Analisi bolumetrikoa (Balorazio/bolumetriaren oinarria, Patroi primarioa eta estandarizazioa, Baliokidetza puntua vs. Amaiera puntua, Amaiera puntuaren determinazioa: Adierazle motak, Balorazioetan gertatzen diren erroreak, Analisi bolumetrikoaren kalkuluak, Azido-Base eta konplexometria balorazio kurbak, Elikagaien analisira aplikatutako azido-base, konplexometria eta hauspeatze bolumetria adibideak).

Tema 5. Analisi grabimetrikoa (Oinarria, Hauspeatze erreakzioak, Hauspeakinen purutasuna, Prozedura grabimetrikoaren pausuak, Kalkuluak Analisis grabimetrikoan eta Erabiletak elikagaien analisian).



Multzo III. Metodo optikoak

Gaia 6.- Sarrera (Espektro elektromagnetikoa, Erradiakzioaren interakzioa materiarekin, Erradiakzio elektromagnetikoaren xurgapen atomikoa eta molekularra eta Beer-en legea).

Gaia 7.- Espektroskopia molekularrak: Ultramore-Ikuskorra (Espektrofotometroa eta bere atalak, erradiakzio iturriak, uhin-luzeraren hautatzaileak, lagin gelaxkak, detektoreak, espektrofotometro motak eta Erabilerak elikagaien analisian), infragorria (Oinarria, laginaren prestakuntza eta erabilerak elikagaien analisian) eta Raman (Oinarria, Intrumentazioa eta erabilerak elikagaien analisian).

Tema 8.- Espektroskopia atomikoak: X-izpien fluoreszentzia (Sarrera, Oinarriak, Instrumentazioa, Erabilerak elikagaien analisian), Sugar espektroskopia atomikoa (emisioa eta xurgapena), Plasma bidezko espektroskopia atomikoa (ICP), Erabilerak).



Multzo IV. Banaketa teknikak

Tema 9.- Erauzketa, garbiketa eta aurrekontzentrazio teknikak (Soxhlet erauzketa, erauzketa fluido superkritikoekin, konposatu bolatilen erauzketa, clean-up metodoak eta aurrekontzentrazio metodoak likido-likido erauzketa, SPE, etb. bezala).



Tema 10.- Kromatografiaren oinarriak (Banaketa kromatografikoaren oinarriak, Bereizmen kromatografikoa, Eraginkortasuna banaketan, Interakzio motak).



Tema 11.- Gasen kromatografia (Sarrera, Gas garraiatzailea, Injektoreak eta laginketa sistema, kolumna kromatografikoa, Labea, Detektorea, Metodoen garapena gasen kromatografian, Hibridazioa, Erabilerak elikagaien analisian).



Tema 12.- Likidoen kromatografia (Oinarriak, Fase mugikorra, Ponpaketa sistema, Injekzio sistema, Zutabeak, Detektorea, Metodoen garapena likidoen kromatografian, Erabilerak elikagaien analisian).



PROGRAMA PRAKTIKOA



Ikerketan Oinarritutako Ikaskuntza jarraituz, arazo analitiko zehatzei erantzuna emateko metodo analitikoen diseinua eta garapen grupala laborategian.

Irakasgai honen barruan prozesu edo prozedura analitikoaren bloke guztiak garatzeko, ikaskuntza kooperatiboa bultzatuko da. Adibidez, Datuen Tratamenduari buruzko blokea garatzerakoan 3-4 pertsonaz osatutako taldeetan antolatuko dira ikasleak (matrikulatutako kopuruaren arabera) kasu praktiko errealak ebazteko. Kasu praktiko horietan datu analitikoen tratamenduak egin behar izango dute.



Gainera, talde berdinak arazo analitiko oso bat ebaztu beharko dute irakasgaian zehar. Irakasgaiaren hasieran, irakasleak zoriz arazo analitiko ezberdinak bananduko ditu taldeen artean. Egindako lana ebaluatu ahal izateko, lan-talde bakoitzak txosten bat aurkeztu beharko dau. Bertan, prozedura analitiko osoa garatzeko emandako pauso guztiak azaldu beharko ditu, baita ondorioztatutakoa arazo analitikoaren ebazpena lortzeko. Txostena aurkezteaz gain, lan-taldeak aurkezpen txiki bat egin beharko ditu, garatutako prozedura analitikoa azalduz eta adierazitako ondorioak azalduz.



Laborategi praktiketan Agenda 2030an bildutako hurrengo ODSi dagokien Kimika Analitikoaren erantzukizun soziala sartuko da:



ODS 4. Kalitatezko irakaskuntza

ODS 6. Ur garbia eta saneamendua

ODS 12. Produkzioa eta arduradun kontsumoa

ODS 13. Klima ekintza

ODS 17+1. Euskara, euskal kultura eta eleaniztun ulermena garatzea



Jasangarritasun erronka hauek Ikerketan Oinarritutako Ikaskuntza (IOI) erabiliz antolatuko dira. Ikaskuntza mota hau irakasle eta ikasleak uztartzen duten eszenatoki errealetan oinarritzen da.



Laborategi praktikak aurrera eramateko ikasleak taldeka antolatuko dira. Talde bakoitzak praktikak aurrera eramateko erabili beharreko disoluzio guztiak prestatzeko beharrezkoak diren kalkuluak planteatu eta garatu beharko dituzte. Bestalde, praktika batzuentzako kalibraketen diseinua egin beharko beharko dute, baita laginen prestakuntzaren kalkuluak. Horretarako, informazio iturri ezberdinetatik informazioa bilatu, aukeratu eta interpretatu beharko dute.



Proposamena idatziz aurketu beharko da. Behin praktikak burututa, taldeak datuak tratatu beharko dituzte eta emaitzak/ondorioak aurkeztu kasuari erantzun bat emanez. Horretaz aparte, ikasleak banakako azterketa praktiko bat egin beharko dute.

EVALUAZIO JARRAITUA



Aurrez aurreko irakaskuntza ezin bada aurrera eraman, hurrengo lerroetan deskribatzen den ebaluazio sistemak aldaketak jasan ditzake. Egoera horretan, irakasgaiaren ebaluazioaren moldaketa burutuko litzateke irakaskuntza ez presentzialaren modalitatea kontuan hartuz.



1. Laborategi praktiken ebaluazioa (%20):



Disoluzioen kalkuluak/Kalibraketen diseinua/Laginen prestakuntza (%5)

Emaitzen eta ondorioen aurkezpena (%5)

Banakako froga (%10)



Irakasgaia gainditzeko atal orokor honetan lortu behar den nota minimoa 5/10 izan behar da. Gainera banakako frogan ere 5/10 nota atera behar da.



Aurreko urteetan laborategi praktikak burutu eta gainditu zuten ikasleak ez daude derrigortuta praktikak berriz errepikatzera. Ikasle hauek praktikei buruzko banakako froga idatzira aurkeztu behar dira.





2. Datu analitikoen tratamenduaren ebaluazioa kasu bat erabiliz (%15):



Ikasturtean zehar eta azterketen data ofizialean burutuko den banakako froga baino lehen, ikasleak kasu bat ebatzi beharko dute non datu analitikoen tratamendua eskatuko den. Irakasgaiaren atal hau gainditzeko 5/10 nota minimoa atera behar da. Atal hau gainditzen ez dutenak, berriz ere ebaluatuak izango dira ez-ohiko deialdian





3. Arazo analitiko baten ebazpenaren bidezko ebaluazioa (%20):



Txosten idatzia: %15

Aurkezpen orala: %5



Irakasgaiaren atal hau gainditzeko 6/10 nota minimoa atera behar da.



4. Banakako froga bidezko ebaluazioa (45%):



Banakako froga hau ohiko deialdian egingo da. Froga honetan ez dira kontuan hartuko laborategi praktiken ezta datu analitikoen tratamenduari buruzko edukiak. Irakasgaia gainditu ahal izateko, banakako froga honetan 5/10 nota lortu behar da.







AZKEN EBALUAZIOA



Azken ebaluaziorako ere aurrez aurreko ebaluazioa kontuan izango da. Egoera berezi bat gertatzen bada, ebaluazio ez presentzialaren aukera proposatuko da.



Graduko Titulazio Ofizialetako Ikasleen Ebaluaziorako Arautegiaren arabera (2016ko abenduaren 15eko UPV/EHUko Gobernu Kontseiluaren erabakia, EHAAan 2017ko martxoaren 13an argitaratua) ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazioaren bidez ebaluatuak izateko. Eskubide hori izateko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, bederatzi asteko epea izango du lauhilekoa hasten denetik kontatzen hasita, ikastegiko eskola egutegian zehaztutakoaren arabera. Ikasle hauek irakasgaiaren gaitasunak menderatzen dituztela bakarkako amaiera proba bat edo batzuen bidez egiaztatu beharko dute non irakasgaiaren eduki teoriko eta praktiko guztiak ebaluatuko diren.





DEIALDIARI UKO EGITEA



Graduko titulazio ofizialetako Ikasleen Ebaluaziorako Arautegiko 12.2 artikulua aldatzeko, UPV/EHUko Gobernu Kontseiluaren 2019ko maiatzaren 30eko erabakiak adierazitakoaren arabera (https://www.euskadi.eus/y22-bopv/eu/bopv2/datos/2019/06/1903193e.pdf): “Etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren % 40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa «aurkezteke» izan dadin. Aldiz, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren % 40a edo hori baino txikiagoa, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek kasuan kasuko irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino, gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria. Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari.”



Irakasgai honetan, azken probaren pisua %40 baino handiagoa denez, proba honetara ez aurkezte hutsak deialdiari uko egiten zaiola suposatuko du, etengabeko-ebaluazio sisteman eta baita azken ebaluazio-sisteman ere. Deialdiari uko egiten dioten ikasleek “ez aurkeztua” kalifikazioa jasoko dute.

Analisi Kimiko irakasgaiaren laborategi praktiketan mantala erabiltzea derrigorrezkoa da. Gainera, koaderno garbi bat ekarri behar da, laborategi koadernoa laborategi praktiketan prestatzeko. Horretaz aparte kalkulagailua ere ekarri behar da.

Oinarrizko bibliografia

1. Burriel, F. Lucena, S. Arribas y J. Hernandez, Química Analítica Cualitativa. Ed. Paraninfo, Madrid, 1983.

2. S. Vicente Pérez, Química de las Disoluciones. Diagramas y Cálculos Gráficos. Alhambra, Madrid, 1979.

3. D.A. Skoog, D.M. West, F.J. Holler, S.R. Crouch, Fundamentos de Química Analítica. Ed.Thomson, 2005.

4. Héctor Zumbado Fernandez, Análisis químico de los alimentos. Métodos Clásicos. Instituto de Farmacia y Alimentos. Universidad de la Habana, 2002.

5. D.C. Harris, Análisis Química Cuantitativo 3º ed. (6ª ed. Original). Ed. Reverté, Barcelona, 2007.

6. K.A. Rubinson, J.F. Rubinson, Análisis Instrumental. Ed. Prentice-Hall, 2001.

7. C. Camara, P. Fernandez, Toma y tratamiento de muestras. Ed. Síntesis, Madrid, 2002.

8. F. Bermejo, B.M.P Bermejo y A. Bermejo, Química Analítica General Cuantitativa e Instrumental. Ed. Paraninfo, Madrid, 1991.

9. D.A. Skoog, J.M. Leary, Análisis Instrumental. Ed. McGraw-Hill, Madrid, 1997.

10. G.D. Christian, Analytical Chemistry. Ed.Wiley, New York, 1993.

11. L. Hernández, C. González, Introducción al Análisis Instrumental. Ed. Ariel, Barcelona, 2002.

Gehiago sakontzeko bibliografia

1. Validation of Analytical Methods for Food Control. A report of a Joint FAO/IAEA Expert Consultation. 2-4 Diciembre 1997. Vienna, Austria.
2. Métodos oficiales de análisis de la AOAC
http://www.aoac.org/oma_revision/toc.htm
3. Li-Chan, E. Chalmers J.M. Griffiths P. Applications of Vibrational Spectroscopy in Food Science. Volume I Instrumentation and Fundamental Applications. Ed. Willey, Washington, 2010.
4. Sorensen, H. Sorensen, S. Bjergegaard, C. Michaelsen, S, Chromatography and Capillary Electrophoresis in Food Analysis. RCS Publishing, Londres, 1999.
5. Crouch, S.R. Holler, F.J. Applications of Microsoft Excel in Analytical Chemistry. Ed. Thomson, 2004.
6. Valcarcel, M. Principios de Química Analítica. Ed. Springer-Verlag Iberica, Barcelona, 1999.
7. Mitra, S. Sample Preparation Techniques in Analytical Chemistry. Ed. Wiley Interscience, New Jersey, 2003.
8. Cela, R. Lorenzo, R.A. Casais, M.C. Técnicas de separación en Química Analítica. Ed. Sintesis, Madrid, 2002.
9. Valcarcel, M. Técnicas Analíticas de Separación. Ed. Reverté, Barcelona, 1990.

Aldizkariak

Journal of Food Composition and Analysis, Londres, Elsevier.
Journal of Agricultural and Food Chemistry, Washington, ACS Publications.
Journal of Food Composition and Analysis, Londres, Elsevier.
Journal of the Science of Food and Agricultura, Washington, Willey.
Intenational Journal of Gastronomy and Food Science, Londres, Elsevier