Ikasgai hau praktika desberberdinez osatuta dago, ikasleak kimikako laborategian lan egiteko oinarrizko segurtasun-arauak ezagu ditzan eta oinarrizko materiala eta tresnak erabiltzen trebetasuna har dezaten datza. Halaber ikasleak gai izan behar du dagozkien txostenak egiteko.



Jakintzagai hau Kimikan Graduko Oinarrizko Moduluan dago, eta beraz ikasleak RD1393/2007 dekretuan definitutako oinarrizko gaitasunak lantzea du helburu, aipatutako Moduluari egokitutako zeharkako [M01.CM010] eta [M01.CM11] gaitasunak, eta zehatzago bertan definitutako gaitasunen artean bereziki [M01.CM01], [M01.CM03] eta [M01.CM05] gaitasunak.



M01CM01. Kimikaren arloko hizkuntza eta substantzia kimikoen formulazio-oinarriak ezagutzea, ulertzea eta erabiltzea.



M01CM03. Laborategiko ohiko bitartekoak eta teknikak modu seguruan erabiltzea.



M01CM05. Kimikaren eta beste zientzia esperimental batzuen arloan behatzeko, aztertzeko eta emaitzak aurkezteko gaitasuna.



M01CM010. Literatura zientifikoa ezagutzea eta erreferentzia-estiloak erabiltzea, ahozko eta idatzizko komunikazioan.



M01CM011. Zientzia Esperimentaletan ohikoenak diren informazio- eta dokumentazio-iturriak ezagutzea eta erabiltzea.



Jakintzagai honen koordinazio horizontala Moduluko beste ikasgaiekin eta koordinazio bertikala Graduko gainontzeko ikasgaiekin Graduaren Koordinaziorako Batzordeari dagokio.

1.- Oinarrizko arauak. Oinarrizko eragiketak laborategian.

Segurtasun-arauak. Sustantziei etiketa jartzea. Segurtasuna eta hondakinak. Laborategiko oinarrizko hiztegia eta materialaren deskribapena. Materialaren garbiketa. Laborategiko koadernoa. Laborategiko oinarrizko eragiketak. Masa-neurketa. Likidoen bolumen-neurketa. Dekantazioa. Iragazketa. Zentrifugazioa. Beroketa. Lehorketa.



2.- Gasen lorbidea eta manipulazioa laborategian.

Gas baten lorbide eta bilketa. Gasen disoluzioa uretan. Gas idealen legeak. Hidrogenoaren lorbidea. Askatutako gas baten bolumenaren neurketa. Amoniakoaren lorbide eta propietateak.



3.- Kiskalketa.

Hidrato baten kristalizazio-uraren neurketa gatz hidratatuaren kiskalketaren bidez. Konposatu anhidro eta hidratatuaren arteko diferentzia. Kristalizazio-ura.



4.- Saiodian gertatutako erreakzio kimikoak.

Erdimikro eskala. Erreakzio arruntak ur-ingurunean. Zentrifugazioa.



5.- Ur-disoluzioak

Azido eta baseen disoluzio komertzialen kontzentrazioen neurketa. Azido sulfuriko, azido nitriko, azido klorhidriko eta amoniako komertzialaren aberastasunaren neurketa. Erreaktibo komertzialetik abiatuz ur-disoluzioen prestaketa. Solido-likido disoluzioak: molarra, pisutan % eta asea.



6.- Azido-base bolumetria

Material bolumetrikoaren manipulazioa. Disoluzioen kontzentrazioaren neurketa bolumetriaren bidez. Azido klorhidrikozko disoluzio baten prestaketa eta bere balorazio bolumetrikoa sodio hidroxidoa erabiliz. Adierazle kimikoen erabilpena. Ozpin komertzial baten balorazioa.



7.- Oxidazio-erredukzio bolumetria

Oxidazio-erredukzio erreakzioak. Oxidatzaile eta erreduktoreak. Oxidazio-erredukzio balorazioak. Potasio permaganatozko disoluzio baten prestaketa eta bere balorazioa sodio oxalatozko disoluzio patroi bat erabiliz. Ur oxigenatu komertzialaren balorazioa potasio permanganatozko disoluzio prestatu berri bat erabiliz.



8.- Hauspeaketa

Hauspeaketa. Kaltzio karbonatoaren lorbidea potasio karbonato eta kaltzio klorurozko disoluzioetatik abiatuz. Büchner inbutua duen hutspeko iragazketarako sistemaren prestaketa. Erreaktibo mugatzailea. Etekina.



9.- Birkristalizazioa

Birkristalizazio-metodoak. Kobre sulfatoaren purifikazioa. Disolbatzailearen aukeraketa. Disolbagarritasuna. Disoluzioen kontzentrazioa. Asetasuna eta gainasetasuna. Grabitatearen bidezko iragazketa berotan. Etekina.



10.- Kristalizazio zatikatua.

Potasio nitratoaren lorbidea kristaklizazio zatikatuaren bidez. Le Chatelier legea. Tenperaturaren eragina disolbagarritasunean. Zurgapenaren bidezko iragazketa berotan. Etekina.



11.- Sublimazioa.

Iodoaren eta anhidrido ftalikoaren purifikazioa sublimazioaren bidez.



12.- Distilazio arrunta eta zatikatua

Ur-azetona nahaste baten distilazio arrunta. Ur-azetona nahaste baten distilazio zatikatua. Oinarri teorikoak. Distilazio-sistema baten muntaketa. Distilazio-tenperaturaren kontrola. Fase-diagramak



13.- Likido-likido erauzketa

Bioleta Kristalaren erauzketa. Erauzketa bakuna. Erauzketa anizkoitza. Gatz efektua. Teknika hauen arteko konparaketa.



13.- Solido-likido erauzketa

Te hostoetatik kafeinaren erauzketa. Solido-likido erauzketa. Likido-likido erauzketa. Emultsioak. Fase organikoaren lehorketa. Grabitate bidezko iragazketa. Hutsunepeko disolbatzaileen lurrunketa. Errotabaporearen erabilera.



14.- Azido-base erauzketa

Azido benzoiko eta alkanforraren banaketa azido-base erauzketaren bidez. Fase organikoaren lehorketa. Hutsunepeko disolbatzaileen lurrunketa. Errotabaporearen erabilera. Hauspeaketa. Büchner-inbutuan hutsunepeko iragazketa.



15.- Disolbagarritasuna eta polaritatea.

2,5-dikloro-2,5-dimetilhexanoaren sintesia. Hutsunepeko iragazketa. Polaritate desberdinetako disolbatzaileekiko neurketa kualitatiboak.



16.- Adsortzio kromatografia.

Azalpen teorikoa. Sistema kromatografikoaren eraikuntza. Fase higikor desberdinen prestakuntza. Molekula organiko desberdinen desplazamendua fase higikorren nahaste desberdinetan. Rf-aren kalkulua.



17.- Fusio puntuaren neurketa.

Azalpen teorikoa. Konposatu desberdinen fusio puntuaren neurketa arrunta eta mixtoa.

Laborategiko Oinarrizko Eragiketak ikasgaia 3 orduko 20 saio presentzialez osaturik dago, hauetatik lehenengoa mintegi bat izanik, 18 saio lan esperimentalari eskaintzen zaizkiolarik, eta azken saioa azterketa praktikoari.



Saio esperimentaletan jarraitzen den metodologia honakoa da:



- Saio bakoitzaren aurretik, ikasleak bere kabuz ondorengo banakako lana egin behar du: praktikaren gidoia irakurri eta ulertu, eta erabiliko diren erreaktiboen H eta P esaldiak bilatu.



- Saio bakoitzaren hasieran mintegi labur bat egingo da, non eguneko praktikaren oinarria eta metodologia eztabaidatzen diren. Nota jartzeko garaian, galderei emandako erantzuna eta eztabaida zientifikoetan izandako parte-hartzea kontutan izango dira.



- Lan esperimentala burutzea (bikoteka edo banaka). Nota jartzeko garaian kontutan izango dira ikasleak laborategian jarduteko modua, erreaktiboen eta laborategiko materialaren erabilera egokia, teknika esperimentalen erabilera egokia, segurtasun-arauak jarraitzea, lorturiko emaitzak, jarrera, txukuntasuna, garbitasuna, hondakinen kudeaketa etab.



- Praktikaren idatzizko txostena egitea edo/eta praktikarekin erlazionaturiko galdetegi bat erantzutea. Lan hau banakakoa da. Txostenei dagokienez, nota jartzeko garaian kontutan izango dira aurkezpena, praktikaren ulermena eta deskribapena, prozedura esperimentalen azalpena, emaitzak, eta ondorioak. Galdetegiei dagokienez, nota jartzeko garaian kontutan izango dira proposaturiko galderen ebazpen edo erantzun zuzen eta arrazonatuak. Derrigorrezkoa da txosten edo/eta galdetegi guztiak entregatzea.



Azterketa praktikoa, kurtsoan zehar laborategian burututako praktika baten berdina edo antzekoa egitean datza, eta banaka burutuko da. Nota jartzeko garaian kontutan izango dira ikasleak laborategian jarduteko modua, erreaktiboen eta laborategiko materialaren erabilera egokia, teknika esperimentalen erabilera egokia, segurtasun-arauak jarraitzea, lorturiko emaitzak, jarrera, txukuntasuna, garbitasuna, hondakinen kudeaketa etab.

EBALUAZIO JARRAIA:



- Ebaluazio jarraiaren sistemaren baitan, ezinbestekoa da praktika-programa osorik burutzea, eta beraz praktiketara etortzea derrigorrezkoa da. Hutsegiteak agiri ofizial baten bidez frogatu behar dira ezinbestean, horrela egin ezean ikasgaia ez gainditutzat emango da ebaluazio-sistema honen arabera.



- Ohiko deialdian, azken kalifikazioa ondorengo proben arabera egingo da:



* Jarrera, trebetasuna eta laborategian lortutako emaitzak: %15

* Laborategiko koadernoa, fitxak, galdetegiak eta ariketen ebazpena: %20

* Azterketa praktikoa: %35

* Azterketa teorikoa: %30



Beharrezkoa da atal bakoitzean gutxienez 5/10 puntu lortzea irakasgaia gainditzeko.





AZKEN EBALUAZIOA:



- Ebaluazio jarraiari uko egiteko eta azken ebaluazioaren bidez ebaluatua izateko baldintzak EHU-ko Graduko titulazio ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegian 2. kapituluan 8. artikuluan azaltzen direnak dira.



- Azken ebaluazioan notaren %100 froga bakarrean lorturikoa izango da, zeina azterketa bat edo gehiagoz osatua egon daitekeen.



Beharrezkoa da aztertutako atal bakoitzean gutxienez 5/10 puntu lortzea irakasgaia gainditzeko.



- Ikasleari "Ez aurkeztua" kalifikazioa ezarriko zaio, azken ebaluazioa osatzen duten azterketetara aukezten ez baldin bada. Azterketa hauetakoren batera aurkezten den ikaslearen kalifikazioa goian aipatutako irizpideak jarraituz egingo da.





DEIALDIARI UKO EGITEA:



- Ebaluazio jarraia: ebaluazio jarraiaren sistemaren baitan, deialdiari uko egiteko baldintzak EHU-ko Graduko titulazio ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegian 2. kapituluan 12. artikuluan azaltzen direnak dira.



- Azken ebaluazioa: azterketa egun ofizialean egin beharreko frogara ez aurkezte hutsak automatikoki dagokion deialdiari uko egitea ekarriko du, EHU-ko Graduko titulazio ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegian 2. kapituluan 12. artikuluan azaltzen denez.

Laborategiko mantala. Segurtasun betaurrekoak. Laborategiko eskularruak. Espatula. Kuadernoa. Praktiken gidoiak.

Praktiken gidoiak, entregatu behar diren fitxak eta galdetegiak, eta beste zenbait material gehigarri eskuragarri daude eGela plataformaren bidez:
https://egela1718.ehu.eus/ -> Laborategiko Oinarrizko Eragiketak

Oinarrizko bibliografia

1.- M. Fernández, Operaciones de laboratorio en Química, Anaya (2004)

2.- M. J. Insausti, Manual de experimentación básica en química, Universidad de Valladolid (1999)

3.- J. Martínez Urreaga, Experimentación en química general, Thomson (2006)

Gehiago sakontzeko bibliografia

1.- M. Carrillo, Microescala: química general: manual de laboratorio, Prentice Hall (4ª ed.) (2002)
2.- A. Navarrete, La resolución de problemas en química, Anaya (2004)
3.- M.A. Martínez, A.G. Csaky, Técnicas experimentales en síntesis orgánica, Síntesis (1998)

Aldizkariak

Journal of Chemical Education: http://jchemed.chem.wisc.edu/