A) Gaitasun espezifikoak:

1-. Ornodunen eredu anatomiko orokorra eta bere aniztasun morfologiko eta funtzionalaren ezagutza.

2-. Ornodunen animalia taldeko eboluzio-lerro nagusien ezagutza, bai osatzen duten talde garrantzitsuenen eboluzioari dagokionez, bai eta haien sistema anatomiko eta funtzional ezberdinen mailan ere.

3-. Ingurune ezberdinekiko moldaera eta aurre-moldaerak aztertzea, hauek ornodunen bizimoduetan maila ekologiko eta funtzionalean dituzten eraginak ikusi eta kontutan izanik.

4-. Ornodunen aniztasunaren ikuspegi orokorra lortzea, bai talde nagusienei begira, bai eta haien ekomorfologia, jokabide eta historia naturalei dagokienez ere.

5-. Gure inguruko ornodun itsastar nahiz kontinentalen arteko espezie arruntenak edo bereizgarrienak identifikatzen ezagutzea, mendian eta laborategian erabiltzen diren identifikazio eta laginketa-teknika arruntenekin jarduten ikasiz.



B) Gaitasun orokorrak:

1-. Gai zehatzen inguruko informazio zientifikoaren bilaketa eta azterketa, eta lortutako emaitzen aurkezpen publikoa.

2-. Gai zientifikoei buruzko eztabaida-taldetan partehartzea.

3-. Bioaniztasuna eboluzioaren ondorio gisa, eta haren kontserbazioaren garrantzia ulertzeko gaitasuna.



C)Zeharkako gaitasunak

Irakasgai honetan hainbat zeharkako gaitasun lantzen dira, hala nola:

-. Bioaniztasunaren kontserbazioarekiko konpromezu etikoa garatzea ahalbidetuko duen oinarri zientifikoko arrazoibide kritikoaren garapena.

-. Talde-lana erraztuko duten pertsonarteko harremanetarako trebetasunak lantzea.

-. Ikasketa autonomo jarraiturako tresnak garatzea, beti ere iniziatiba, berrikuntza, kalitatearekiko grina eta ingurumenarekiko sentiberatasuna sustatuz.

-. Datu eta informazio biologikoa aztertu, interpretatu eta sintetizatzeko gaiatsuna.

-. Gaiarekiko egokia den terminologia oinarri, ahozko eta idatzizko komunikazioa lantzea. Txosten zientifiko-teknikoak idaztea, oinarri zientifikoa duten informazio iturriak erabilita.

EDUKIN TEORIKOAREN EGITASMOA

Lehen atala: Ornodunak kordatuak dira. Kordatuen definizioa, deskribapena eta kokapen filogenetikoa. Kordatuen arteko talde nagusiak. Enbrioiaren garapena eta ontogenia.

Bigarren atala: Anatomia, morfofuntzionaltasuna eta ekomorfologia. Egitura eta lokomozioa. Eskeletoa eta sistema muskularra.

Hirugarren atala: Ornodun goiztiarrak eta arrainak. Ornodunen jatorria eta ezberdintzaketa goiztiarra. Talde fosilak. Egungo forma agnatu eta gnatostomatuak. Arrainen eredu anatomiko eta morfofuntzionalak. Talde nagusien eboluzioa. Aniztasun filogenetiko, morfologiko eta ekologikoa: egungo kondriktie eta osteiktieak.

Laugarren atala: Ornodun lehortarrak: ingurumen lehortarraren konkista. Tetrapodo goiztiarrak eta egungo anfibioak. Izaera amniotoa: eboluzio-lerro nagusien ezarpena.

Bostgarren atala: Amnioto sinapsidoen eboluzioa eta ugaztunen garapena. Monotrema, Martsupialio eta Plazentalioen ugalketa-ereduen eboluzioa. Egungo ugaztunen ezaugarriak: aniztasuna eta ekomorfologia.

Seigarren atala: Diapsidoen eboluzioa. Kelonioak. Mesozoikoan diapsidoek izandako dibertsifikazioa. Arkosauroak: Krokodiloak, pterosauroak eta dinosauroak. Hegaztien jatorria eta dibertsifikazioa. Hegaztien ezaugarriak: anatomia, morfofuntzionaltasuna eta ekologia. Lepidosauroak: talde fosilak eta egungoak. Musker, suge eta anfisbenidoen ezaugarri morfologiko eta ekologikoak.

MINTEGIAK

-. Guztira ordu beteko 5 mintegi egingo dira ornodunen anatomia konparatua lantzeko, hala nola: tegumentua, arnasketa-sistema, digestio-sistema, zirkulazio-sistema, gernu-sistema, ugalketa-sistema, zentzumen-organoak eta nerbio-sistema. Mintegi horietarako eztabaida- eta aurkezpen-material gisa ikasle bakoitzak (edo binaka taldearen tamaina handiegia bada) ikasturtearen hasieran zoriz atxekiko zaion ornodun fosil baten anatomia konparatua landuko/inferituko du, sistemaz sistema, bibliografian eta egungo ornodunen anatomian oinarrituta.

-. Azkenean, ikasle bakoitzak bere aldetik egindako lana, mintegietan landutako eztabaidez osatuta, idatzizko lan bezala aurkeztuko du ikastaroaren amaieran.

EDUKIN PRAKTIKOAREN EGITASMOA

LABORATEGIKO PRAKTIKAK (8 ordu):

1.- Ornodunen arteko talde nagusienen eskeletoen azterketa eta konparazioa. Ezaugarri morfofuntzionalen azterketa. 2 ordu.

2-. Arrainen ezagutza eta identifikazioa laborategian. Espezieen identifikazio baliabide morfologikoak. Disekzioa eta barne-anatomiaren azterketa. 2 ordu.

3-. Ugaztunen identifikazioa laborategian. Kraniometria eta espezieen kranioen bitartezko identifikaziorako teknika eta baliabideak. 2 ordu.

4-. Euskal Herriko ornodun espezie arruntenen bisuzko identifikazioa, material audiobisualetan oinarrituta. 2 ordu.



MENDI-IRTEERAK (7 ordu):

1-. Aquariumera bisita. Arrainen gorputz-eredu, igeriketa-eredu, eta portaerazkoen azterketa. 2 ordu.

2-. Mendiko irteera. Ornodun lehortarren laginketa eta identifikazioa. Espezie arruntenen identifikazioa zuzeneko metodoen bitartez (bisuzko identifikazioa) edo zeharkakoez (arrastoz, lorratzez, seinalez). 5 ordu.

Bestelako argibiderik behar izatekotan galdetu Inazio Garin edo Joxerra Aihartzari hurrengo e-mail helbideetara:



inazio.garin@ehu.es

joxerra.aihartza@ehu.es

Idatzizko azterketa (%60)

Idatzizko lana (bakarka edo binaka, taldearen tamainaren arabera)

Bisuzko azterketa

Zoologia Laborategian diren ornodunen egiazko eta erreplikazko bildumak. Prismatikoak.

Oinarrizko bibliografia

- Ornodunak. Anatomia, Eboluzioa eta Aniztasuna. J. AIHARTZA (2010). Udako Euskal Unibertsitatea.

- Vertebrate Life. F. H. POUGH, C. M. JANIS & J.B. HEISER (2013). Pearson Education, International Edition.

- Vertebrados. Anatomia comparada, Función Evolución¿. K. V. KARDONG (1999). McGraw-Hill-Interamericana.

Gehiago sakontzeko bibliografia

-. "Zoologia Orokorra", A. I. PUENTE & K. ALTONAGA (2005). Udako Euskal Unibertsitatea
-. Eboluzioaren norabideak. M. AIZPURUA, K. ALTONAGA, M.J. BARANDIARAN, I. IRAZABALBEITIA, J.M. TXURRUKA & A. RODRIGUEZ (1985). Elhuyar.
-. "Evolution. What the Fossils Say and Why It Matters". D.R. PROTHERO (2007). Columbia Univ. Press.
-. "Vertebrate Palaeontology". M.J. BENTON (2005). Blackwell Science Ltd.
-. "Vertebrate Biology". D. LINZEY (2001). Mc Graw Hill.
-. "Functional Anatomy of the Vertebrates. An evolutionary perspective". K. F. LIEM, W. E. BEMIS, W. F. WALKER jr. & L. GRANDE (2001). Brooks/Cole, Thomson Learning Inc.
-. "Vertebrate Zoology. An experimental field approach". N.G. HAIRSTON (1994). Cambridge University Press.
-. "The Ancestor's Tale. A Pilgrimage to The Dawn of Evolution". R. Dawkins (2004) Holghton Mifflin Co, London
-. "Anatomia Comparada". A. S. ROMER & T.S. PARSONS (1981). Interamericana.
-. "The book of the shark". K. BANNISTER (2004). Eagle Editions.
-. Biology of Amphibians. DUELLMAN & TRUEB (1986).
-. "Herpetology". F.H. POUGH, R.M. ANDREWS, J.E. CADLE, M.L. CRUMP, A.H. SAVITZKY & K.D. WELLS (2004). Pearson Prentice Hall.
-. "Lizards. Windows to the evolution of diversity". E.R. PIANKA & L.J. VITT (2003). University of California Press.
-. "Snakes of the world". S. WEIDENSAUL (2004). Eagle Editions.
-. "Crocodiles & Alligators of the world". D. ALDERTON (1998). Facts on File Inc.
-. Mamíferos. Manual de Teriología. K. KOWALSKI (1981). H. Blume Ediciones.
-. European Mammals. Evolution and Behaviour. D. MACDONALD (1995). HarperCollins Publishers.
-. Sexua eboluzioaren motore. Ugal-estrategiak joko ebolutiboan. A. ELOSEGI (1995). Elhuyar.
-. Hegaztien migrazioak. J. LARRAÑAGA (1998). Elhuyar.
-. Basabizitzaren kudeaketa. I. GARIN & A. ELOSEGI (Eds) (2000). Udako Euskal Unibertsitatea.

Aldizkariak

Galemys, Revista de la SECEM (Sociedad Española para la Conservación y Estudio de los Mamíferos)
Ardeola, Revista de la SEO/ Birdlife (Sociedad Española de Ornitología)
Animal Biodiversity and Conservation
Quercus (divulgación científica)