KONPETENTZIAK

1.- Terminologia zientifikoa eta Entomologiako oinarrizko kontzeptuak erabili.

2.- Artropodoen plan arkitektonikoak, morfologia eta antolakuntza egiturak identifikatzea.

3.- Ingurunearekiko moldapenak eta ezaugarri biologiko bereizgarriak aztertzea.

4.- Klase, orden eta familia mailako taxon garrantzitsuenen dibertsitate faunistikoa ezagutzea.

5.- Artropodoen prozesu ebolutiboak ezagutzea egitura morfologiko esanguratsuen analisia erabiliz eta ondorioz sorturiko zuhaitz filogenetikoak ezagutzea.

6.- Artropodo talde desberdinen identifikazioa egin, komunitate eta ekosistemetan duten garrantzia ezagutzea eta osasun zein ekonomian duten eragina aztertzea.

7.- Mehatxupeko espezieen kontserbaziorako eta kudeaketarako oinarrizko baldintzak ezagutzea.

8.- Artropodoen ikuspegi aplikatuen informazioa bilatzea eta txostena prestatu, gelan aurkezteko eta defendatzeko.



IKASKETA EMAITZAK

1. Artropodoen deskribapenan zein beraien bizi-ziklo eta barne-organo nagusien deskribapena egiteko terminologiaren erabilera aproposa.

2. Ezaugarri morfologikoak erabiliz artropodo talde nagusiak (biodibertsitateari dagokionez) sailkatzen jakitea maila taxonomiko desberdinetaraino.

3. Artropodo baten soin-egitura eta bizimoduaren arteko harremana ulertzea, hala nola bere organoen funtzionamendua.

4. Lerro ebolutibo ezberdinen sorrera baloratu ikuspegi kritikoz, arbasoetatik abiatuta eta moldapen morfologiko eta anatomiko berrien agerpena kontestu ekologiko-ebolutiboan barneratuz.

5. Gai zehatzari buruzko lana osotasunean garatzea.

6. Bibliografia modu egokian bilatu, erabili eta aipatzea.

TTEORIA

Lehen atala: Tegumentua, muskulatura. Metameria. Zefalizazioa. Higidura. Barne antolakuntza. Ugalketa. Garapena. Bizi-zikloak. Sistematika. Artropodizazio prozesua.

Bigarren atala: Kelizeratuak: Eredu morfologikoa. Xifosuroak. Euripteridoak. Eskorpioiak. Araknidoen aniztasuna. Piknogonidoak.

Hirugarren atala: Miriapodoak: Eredu morfologikoa. Pauropodoak. Sinfiloak. Diplopodoak. Kilopodoak.

Laugarren atala: Krustazeoak: Sarrera. Eredu morfologikoa. Zefalokaridoak. Erremipedioak. Mistakokaridoak. Brankiopodoak. Ostrakodoak. Kopepodoak. Zirripedioak. Brankiuroak. Malakostrakoen aniztasuna.

Bosgarren atala: Hexapodoak: Sarrera. Eredu morfologikoa. Ugalketa eta garapena. Aniztasuna. Intsektuen orden nagusiak. Ingurune edafikoetako intsektuak. Intsektu urtarrak. Landare eta intsektuen arteko harremanak. Depredazioa. Parasitismoa. Sozietateak.

Seigarren atala: artropodoak kuantifikatzeko metodo eta teknikak.

Zazpigarren atala: mehatxupeko espezieen kontserbaziorako esparru juridikoa.



MINTEGIAK

1 Armiarmak eta zeta

2 Gizakiarentzat kaltegarriak diren akaroak

3 Akaroak eta alergiak

4 Ekonomikoki interesa duen ur-gezeko krustazeoak. Astazikultura

5 Ekonomikoki interesa duen itsas krustazeoak. Otarrainskak

6 Krustazeoak lur-lehorra kolonizatzen

7 Intsektuen hegakera

8 Landare eta intsektuen arteko koeboluzioa

9 Termiten sozietateak

10 Erle eta liztorren sozietateak

11 Inurrien sozietateak

12 Miasia

13 Entomologia forentsea

14 Zuraren izurri-intsektuak

15 Malaria

16 Tse-tse eulia

17 Mimetismoa intsektuetan

18 Etxeetako izurri-intsektuak

19 Nekazaritzako intsektu interesgarriak

20 Artropodoa: Arbaso amankomuna edo nahitaezko konbergentzia

21 Intsektuak gizakiaren dietan



LABORATEGI-PRAKTIKAK

1.- Eskorpioia. Armiarma. Akaroak.

2.- Zirripedioa. Perakaridoa.

3.- Dekapodoak.

4.- Ortopteroa. Hemipteroa. Kolepteroa.

5.- Himenopteroak. Dipteroak.



LANDA-PRAKTIKAK (3 egun)

a. Intsektu dibertsitatea lagintzeko metodoak eta kuantifikaziorako laginketen diseinua.

b. Bertako intsektu orden eta espezie nagusien identifikazioa gidak erabiliz.

Oinarrizko kontzeptuak lantzeko klase magistralak, hauek osagarrituz jatorriari, eboluzioari eta biologiari buruzko dokumentalekin batera.

Laginketa tekniketan trebatzeko 3 egunetako landa praktikak (idatzizko txostena entregatuko da ondoren). Identifikazio giden erabilera landuko da.

Taxon ezberdinen egitura morfologiko diagnostikoen ezagutza lantzeko eta identifikazio giden erabilera lantzeko laborategi ekintza gainbegiratuak

Mintegiak: Aurkibidea, sarrera, garapena, eztabaida, ondorioa eta bibliografian egituratzen den lana (bakarka edo bikoteetan). Gelan 25 minututako ahozko aurkezpena egingo da (ppt edo antzeko formatoa erabiliz, aldez aurretik entregatuko dena). Gaien banaketa zozketaren bidez egingo da ikasturte hasieran.

Ohiko amaierako azterketan erabiliko diren irizpideak:



TEORIA: Testa (50 item, %45). Definizioak (%4). Terminoak lotzeko ariketa (%4). Galdera laburrak (%11).

PRAKTIKA: Laborategia %12. Mintegia %12. Landakoa %12.

Bai teoria zein praktika ataletan eta bien arteko batezbestekoa egin ahal izateko 3,5 baino gehiago atera beharko da atal bakoitzean.



Irakasgaiko ebaluazio probetan ikasleek debekatuta izango dute liburuak, oharrak edota apunteak erabiltzea, bai eta tresna edo edozein gailu telefoniko, elektroniko, informatiko edo bestelakoak erabiltzea ere. Jokabide makur eta iruzurrezkoren bat gertatzekotan, UPV/EHUko ebaluazio probetan eta lan akademikoetan jokabide makur eta iruzurrezkoak eragozteari eta etika akademikoari buruzko protokoloan zehazten dena aplikatuko da.

Nahikoa izango da azken ebaluaziora ez aurkeztea azken kalifikazioa <> izan dadin.



Goian aipatutako ebaluazio moduak, atalka edo erabat, modalitate ez presentzialera egokitzeko aukera egon daiteke, egoera sanitario edo bestelakoen ondorioz ebaluazioa modalitate horren arabera burutzea behar balitz.

Etengabeko ebaluazio sistemari uko egiteko, ikasleak etengabeko ebaluazio sistemari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, ohiko deialdia baino astebete lehenago arte izango du. Horretarako, ikasleak etengabeko ebaluazioari (edo mistoari) uko egiten diola jasotzen duen Fakultateko web orrian, Arautegiaren atalean dagoen eskaera-orria bete eta aurkeztu beharko dio (8.3 artikulua). Uko egiteko eta ebaluaziorako irizpideak Graduko Titulazio ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegian jartzen duenaren araberakoak izango dira beti.



COVID-19 pandemiagatik sorturiko egoera soziosanitarioak zaildu edo eragotsi egingo balu hezkuntza presentzialaren garapena, hau on-line ematera pasatuko litzateke Erakundeak duen plataforma erabiliz eta webean eskura dauden errekurtso digitalekin batera. Baldintza hauetan, ebaluaketa on-line ere egingo litzateke, ebaluazio-sistema eta orientazioari dagozkien kalifikazio tresnak eta portzentaiak mantenduz.

Jokabide makur eta iruzurrezkoren bat gertatzekotan, UPV/EHUko ebaluazio probetan eta lan akademikoetan jokabide makur eta iruzurrezkoak eragozteari eta etika akademikoari buruzko protokoloan zehazten dena aplikatuko da.

Bai eGela plataforma birtualean nahiz ikasgela eta laborategian erabilitako informazio eta materialak.

Oinarrizko bibliografia

ARMENGOL et al. 1986. Història Natural dels Països Catalans. Artròpodes I.

BLAS, Marina et al. 1987. Història Natural dels Països Catalans. Artròpodes I.

BRUSCA R.C., BRUSCA G.J. 1990. Invertebrates. Sinauer Assoc.Inc.Publ.

BRUSCA R.C, MOORE Wendy, SHUSTER, S.M. 2016. Invertebrates. Sinauer Assoc., Inc.

FUENTE J.A. DE LA 1994. Zoología de Artrópodos. Interamericana.

GIRIBET G., EDGECOMBE G.D. 2020. The invertebrate tree of life. Princeton University Press.

GILLOT C. 1980. Entomology. Plenum Press.

NIETO J.M., MIER María Pilar. 1985. Tratado de Entomologia. Omega.

RIBERA et al. 2015. Introducción y guía visual de los artrópodos. IDE@-SEA, 2: 1-30.

RICHARDS O.W., DAVIS R.G. 1983. Tratado de Entomología Imm's. Tomos 1, 2. Omega.

Gehiago sakontzeko bibliografia

ALBOUY V., RICHARD D. 2019. Guía de campo de los coleópteros de España y Europa. Guías del naturalista.
BARRIENTOS J.A. (ed) 2004. Curso práctico de entomología. Asociación Española de Entomología. CIBIO, Universitat Autónoma de Barcelona.
BARNES R.S.K., CALOW P., OLIVE P.J.W. 1988. The Invertebrates: a new synthesis. Blackwell Sci Publ, Oxford.
BELLMANN H. 2017. Guía de las mariposas de Europa. Omega.
CHAPMAN R.F. 1982. The Insects. Structure and Function. Hodder and Stougthon, 3ª ed.
CHINERY M. 1988. Guía de campo de los insectos de España y de Europa. Omega. Barcelona. 402 pp.
Consejería de Medio Ambiente, Vivienda y Ordenación del Territorio, Comunidad de Madrid (ed). 2009. Reserva Natural El Rejagal-Mar de Ontígola. Mariposas y sus biotopos. Lepidoptera (IV).
DIJKSTRA K-D.B., LEWINGTON R. 2013. Guía de campo de las libélulas de España y Europa. Guías del naturalista.
ELZINGA R.J. 1981. Fundamentals of Entomology. Prentice-hall Inc., 2a Ed.
GILBERT Pamela. 1990. Entomology. A Guide to Information Sources.
GULLAN Penny J., CRANSTON P.S. 1994. The Insects. An Outline of Entomology. Chapman and Hall.
KRANTZ, G.W., WALTER, D.E. 2009. A manual of Acarology. Texas Tech University Press.
MANTON Sidnie Milana. 1977. The Arthropoda. Habits, functional morphology and evolution. Claredon Press.
MARTIN, R.S., MARK, D.H., ALLAN, D.W. 1999. Ecology of Insects. Concepts and applications. Blackwell Science Ltd.
MEGLITSCH P., SCHRAM F.R. 1991. Invertebrate Zoology. Oxford Univ.Press.
SAVORY T.H. 1977. Arachnida. Academic Press.
SCHMIDT G.D., ROBERTS L.S. 1985. Foundations of Parasitology. Times Mirror, Mosby Coll. Publ.
VERDÚ J.R., GALANTE E. (ed). 2008. Libro rojo de los invertebrados de España (Especies En Peligro Crítico y En Peligro). Dirección General para la Biodiversidad, Ministerio de Medio Ambiente. Madrid.
VERDÚ J.R., Catherine NUMA, GALANTE E. (ed). 2011. Idem (Especies Vulnerables). Volumen I: Artrópodos. Dir. Gral.Med.Amb. Madrid.

Aldizkariak

Scientific American
Nature
Science
Lab Times