Moduluko gaitasunak: M02 Euskal Hizkuntzalaritzaren Oinarriak

CM01: Euskararen egitura deskribatzea eta aztertzea, fonetikari, morfologiari, sintaxiari eta lexikoari dagokienez.

CM02: Euskarari aplikatutako hizkuntzalaritzaren oinarriak eta prozesuak deskribatzea.



Tituluko gaitasunak:

G002: Euskara modu kritikoan aztertzea hizkuntzalaritzako alderdi guztiei eta literatura-tradizioari dagokienez, eta arlo horietako arazo teorikoak eta praktikoak ebaztea.

G003: Literaturako, filologiako edo hizkuntzalaritzako arazo bat lantzeko, aztertzeko eta azaltzeko beharrezkoa den argudiaketa modu egituratuan eta zehatzean eraikitzea, eta, horretarako, filologiako, literatura-kritikako eta hizkuntzalaritza teorikoko eta aplikatuko berezko teorietan, metodoetan eta baliabideetan oinarritzea.

G004: Eskuratutako ezagutzak aplikatzea eta komunikatzea irakaskuntzaren arloan nahiz hizkuntzalaritzaren plangintzaren eta bitartekotzaren arloan.



MECeko gaitasunak:

MEC1: Ikasleek bigarren hezkuntzaren oinarri orokorreko ikasketa arlo bateko jakintzak izatea eta ulertzea erakutsi izana, eta testuliburu aurreratuak erabiltzeko maila eta ikasketa arloko abangoardiatik etorritako jakintzek inplikatzen dituzten zenbait alderdi ezagutzeko maila erakutsi izana.

MEC2: Jakintzak lanari edo bokazioari modu profesionalean aplikatzen jakitea, eta argumentuak defendatuz eta ikasketa arloko arazoak ebatziz frogatzen diren gaitasunak izatea.

MEC3: Datu garrantzitsuak biltzeko eta interpretatzeko gaitasuna izatea (normalean, ikasketa-arloaren barruan); hartara, gizarteko, zientziako edo etikako gai garrantzitsuei buruzko gogoetak barneratzen dituzten iritziak emateko.

MEC4: Informazioa, ideiak, arazoak eta irtenbideak publiko espezializatuari edo ez-espezializatuari transmititzeko gai izatea.

MEC5: Etorkizunean autonomia handiko ikasketak hasteko beharrezkoak diren ikasteko gaitasunak garatuta izatea





HELBURUAK



• Lexikologia eta lexikografiaren oinarriak, irizpideak eta lanabesak zein diren jakitea

• Euskal lexikoaren azterketa burutzeko gaitasuna eskuratzea

• Hiztegiak iruzkintzeko gai izatea eta euskal hiztegigintzaren ikuspegi orokor bat izatea

1. Lexikologia:

1.1. Hitz motak

2.2. Hitzen eraketa. Eratorpena eta elkarketa

2.3. Hitzaz haraindiko unitate semantikoak

2. Lexikografia:

2.1. Lexikografiaren oinarrizko kontzeptuak eta historia apur bat

2.2. Euskal lexikografiaren historia

2.2.1. Erdi Aroko eta Aro Modernoko hasikinak

2.2.2. Landucci

2.2.3. Voltoire

2.2.4. Mikoleta

2.2.5. Pouvreau

2.2.6. Pierre d'Urte

2.2.7. Martin Harriet

2.2.8. Larramendiren Hiztegi Hirukoitza

2.2.9. Larramendiren Eranskina

2.2.10. Etxeberri Sarakoa eta Sbarbi-Uruqijoren eskuizkribua

2.2.11. Añibarro

2.2.12. Azkue

2.2.13. Orotariko Euskal Hiztegia

IRAKASKUNTZA-IKASKUNTZA JARDUERAK



• Gaitegiko eduki teorikoen azalpena eta argudiaketa eskola magistraletan

• Hala lexikologiako nola lexikografiako blokeetan, ariketak egingo dira praktika eskoletan. Dena dela, puntuatuko diren ariketak etxean egin beharko dira (egelan jarriko dira), eta zehaztuko diren epeen barnean entregatu.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 55
  • Test motatako proba (%): 10
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 35

Oharra: EBALUAZIO SISTEMA HAU AURREZ AURREKO ESKOLETARAKO DAGO PENTSATUA ETA EGOKITU EGINGO DA LARRIALDI EGOERA BERRIRIK SORTUKO BALITZ. KASU HORRETAN, IRAKASLEAK EGELAN ZINTZILIKATUKO DU IRAKASGAIAREN PROGRAMA EGUNERATUA ETA EBALUAZIO SISTEMA BERRIA





- Azken azterketa bat egin beharko da, zeinen edukiaren banaketa honakoa izango den:

• %30 Euskal lexikografiako galdera teorikoa (euskal hiztegigile bat edo biri buruz jakiten dena).

• %25 Euskal lexikografiako bi ariketa (euskal hiztegi baten zati baten iruzkin bat, eta OEHaren sarrera batzuen interpretazioa).

• %10 Euskal lexikografiari buruzko derrigorrezko irakurgai batzuetatik ateratako test moduko galderak (edo labur-labur erantzuteko galderak).



- %35 Ebaluabide jarraia egiten dutenek, azterketaz gain, ‘Entregatu beharreko ariketak’ moduan markatuko diren ariketak aste bateko epean entregatu beharko dira, eskutik eskura (ez emailez), boliz idatzita eta izena jarrita, hala lexikologiakoak (%20) nola lexikografiakoak (%15).



- %35 Ebaluabide jarraia egiten ez dutenek beroni uko egiten diotela esan beharko diote irakasleari, idazki baten bidez, 9 asteren buruan. Hala bada, azken azterketan gorago aipaturiko atalez gain lexikologiako atal bat egin beharko dute (erabateko notaren %35a), zeinetan lexikologiako galdera laburrei erantzun beharko dieten.



- Oharrak:

• Ikasgaia gainditzeko azken azterketaren muinezko ataletan (goiko lehen biak) 2,3 atera beharko da. Bestela, erabateko nota ezin izango da 4,5 baino altuagoa izan.

• Ariketen nota 2. deialdirako gorde ahalko da.



---



- Idatzizko azken azterketak honako gaitasunak ebaluatuko ditu: M02CM01, M02CM02. Eta bertan ebaluaketa irizpideak honakoak izango dira:

* Lexikologiako oinarrizko edukiak ondo jasotzea

* Euskal lexikografiari buruzko irakurketa batzuk irakurri direla erakustea

* Lexikografiako oinarrizko edukiak ondo jasotzea

* Edukiak kritikoki erabiltzea eta elkarrekin erlazionatzea

* Koherentzia

* Hizkuntzaren erabilera jaso eta zuzena

* Terminologiaren erabilera zuzen eta egokia



- Bere aldetik, ariketa praktikoan honako gaitasunok ebaluatuko dira: M02CM01, M02CM02. Eta bertan ebaluaketa irizpideak honakoak izango dira:

* Lexikologiako ariketak ondo egitea

* Lexikografiako ariketak ondo egitea

Oharra: EBALUAZIO SISTEMA HAU AURREZ AURREKO ESKOLETARAKO DAGO PENTSATUA ETA EGOKITU EGINGO DA LARRIALDI EGOERA BERRIRIK SORTUKO BALITZ. KASU HORRETAN, IRAKASLEAK EGELAN ZINTZILIKATUKO DU IRAKASGAIAREN PROGRAMA EGUNERATUA ETA EBALUAZIO SISTEMA BERRIA





Kurtsoan zehar ariketak egin badira, berauen nota gorde ahalko da, nahi izanez gero.



Bestela, azken azterketak honako atalak izango ditu:

- %35 Euskal lexikologiako galdera laburrak.

- %30 Euskal lexikografiako galdera teorikoa (euskal hiztegigile bat edo biri buruz jakiten dena).

- %25 Euskal lexikografiako bi ariketa (euskal hiztegi baten zati baten iruzkin bat, eta OEHaren sarrera batzuen interpretazioa).

- %10 Euskal lexikografiari buruzko derrigorrezko irakurgai batzuetatik ateratako test moduko galderak (edo labur-labur erantzuteko galderak).

• Oinarrizko bibliografia
• Bibliografia berezitua
• Hiztegiak (modernoak, zein zaharrak)
• Eskolan emandako azalpenak
• Moodle-n eta fotokopistegian utzitako materiala


Oinarrizko bibliografia

Etxagibel, J., 2008, “Las fuentes del diccionario de S. Pouvreau”, in Seminario “Monumenta Linguae Vasconum proiektua (2002-2008). Sei urte ikerketan” [in http://www.ehu.es/monumenta/pdf/mintegia2008/Etxagibel-Las_fuentes_del_diccionario_de_S_Pouvreau.pdf ]



Lakarra, J. A., 1985, “Larramendiren hiztegigintzaren inguruan”, ASJU XIX-1, 9-50.



Mitxelena, L., 1988 [1958], “Introducción [al diccionario de Landucci]”, in Lakarra, J. A. et alii (arg.), Sobre Historia de la Lengua Vasca, II, ASJU-ren Gehigarriak 10, Donostia, Gipuzkoako Foru Aldundia, 762-782.



― , 1988 [1961], “Euskal iztegigilleak XVII-XVIIIgarren mendeetan”, in Lakarra, J. A. et alii (arg.), Sobre Historia de la Lengua Vasca, I, ASJU-ren Gehigarriak 10, Donostia, Gipuzkoako Foru Aldundia, 361-372.



― , 1970, “Azkue y la lexicografía vasca”, in Estudio sobre las fuentes del diccionario de Azkue, Bilbao, Centro de Estudios Históricos de Vizcaya, 17-35.



Urgell, B., 1997, “Estudios en torno a la historia de la lexicografía vasca”, ASJU XXXI-2, 643-685.



— , 2003, “Eratorpena Larramendiren hiztegian (I): Eratorbideen analisia”, ASJU XXXVII-1, 203-260.



― , 2005, “Etimologia eta neologia Larramendiren Hiztegi Hirukoitz-ean (1745)”, Lapurdum IX, 299-310.



― , 2008, “Berriemaileen gaitasuna eta eredu lexikografikoaren eragina Landucciren hiztegian”, in Artiagagoitia, X. & Lakarra, J. A. (arg.), Gramatika jaietan Patxi Goenagaren omenez, Bilbo, ASJU-ren Gehigarriak 51, 805-836.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Bajo Pérez, Elena, 2000, Los diccionarios. Introducción a la lexicografía del español. Gijón: Trea.
Hartmann, Reinhard R. K. (ed.), 2003. Lexicography: critical concepts. Londres: Routledge. 3 vols.
Lakarra, Joseba A., 1993, XVIII. mendeko hiztegigintzaren etorkiez. Doktorego tesi argitaragabea, EHU-Gasteiz.
Lakarra, Joseba A., 1994, "Harrieten Gramatikako hiztegiak (1741)", ASJU XXVIII-1, 1-178.
Landau, Sidney, 2001, Dictionaries. The art and craft of Lexicography. 2nd ed. Cambridge U. P.
Martínez de Sousa, José, 2009. Manual básico de lexicografía. Gijón: Trea.
Medina, Antonia Mª (ed.), 2003. Lexicografía española. Barcelona: Ariel.
Michelena, Luis, 1970, Estudio sobre las fuentes del Diccionario de Azkue, Centro de Estudios Históricos de Vizcaya, Bilbao.
Michelena, Luis, 1974, ¿El elemento latino-románico en la lengua vasca¿ [= PT 195-219].
Pagola, Inés, 2005, Neologismos en la obra de Sabino Arana Goiri, IKER-18, Euskaltzaindia, Bilbo.
Porto Dapena, José-Alvaro, 2003, Manual de técnica lexicográfica. Arco/Libros: Madrid.
Quemada, Bernard, 1967. Les dictionnaires du français moderne (1539-1863). Etude sur leur histoire, leurs types et leurs méthodes. Paris: Didier.
Rey, Alain, 2008, De l¿artisanat des dictionnaires à une science du mot. Images et modèles. Armand Colin: Paris.
Sarasola, Ibon, 1997, ¿Euskal hitz altxorraz¿, ASJU.
Urgell, Blanca, 2002, Euskal Lexikografia, Irakaskuntza proiektu argitaragabea, EHU, Gasteiz.

Aldizkariak

• ASJU = Anuario del Seminario de Filología Vasca “Julio de Urquijo”: http://www.ehu.es/ojs/index.php/ASJU/
• Euskera: http://www.euskaltzaindia.net/euskera/
• FLV = Fontes Linguae Vasconum: http://dialnet.unirioja.es/servlet/revista?codigo=593
• Journal of Lexicography
• Lapurdum: http://lapurdum.revues.org/
• Lexicography
• Oihenart: http://www.eusko-ikaskuntza.org/eu/publicaciones/colecciones/cuadernos/coleccion.php?o=760

Web helbideak

• Euskara Institutua: .
• FiloBlogiako loturak: . Lotura-bilduma erabilgarria, gaika sailkatua