Euskarri desberdinen gaineko eskultura lanen kontserbazioaren oinarriak Historian zehar egurrez eginiko eskultura, erretaula eta hiru dimentsiotako objektuen ezagutzan oinarritzen den derrigorrezko irakasgaia da.



Irakasgai honetan, kontserbatu nahi ditugun egurrezko objektuen ezagutzan sakonduko da, euskarriaren ezaugarri fisiko eta materialak ( konposizioa, fabrikazio sistema edo teknika, …) dekorazioa, jasan ditzakeen alterazio eta narriadurak, jarraitu beharreko irizpideak eta metodologiak eta aurrera eraman beharreko Kontserbazio eta Zaharberritze teknikak landuko dira.



Aurreko irakasgaietan modu praktikoan landu diren euskarriak oso esperientzia erabilgarria da irakasgai honetan lantzen diren kontzeptuak ulertzeko. Gainera funtsezko izango da irakasgaiaren bitartez ikusiko diren alderdiak graduko azken bi urteetan jorratuko dituen irakasgaiekin harreman zuzena dutelako.

BERARIAZKO GAITASUNAK:

1CE.: Eskulturaren funtsezko alderdiak ezagutzea, kontserbazioaren eta zaharberritzearen ikuspuntutik (konposizio materiala, alterazioak, narriadura-eragileak eta tratamenduak). (G004, C3CC02)

2CE.: Obraren kontserbazio-egoera ulertzea, identifikatutako alterazioen eta narriadura-eragileen arabera. (G005, C3CC04)

3CE.: Esku hartzeko irizpide, azterketa-metodo eta kontserbazio-baldintza egokienak (esposizioa, biltegiratzea, garraioa eta gordailua) hautatzea. (G007, C3CC04)

4CE.: Esku hartze proposamen egokia zehaztea, metodologia, tratamendu eta material egokiak zehaztuz. (G009, C3CC03)

5CE.: Lanbide-jarduerarako trebetasun teknikoa menderatzen duela erakustea.



Zeharkako gaitasunak:

1CT.: Ezagutzak lanean modu profesionalean aplikatzea. (CB2)

2CT.: Datuak biltzea eta interpretatzea, hausnarketa bat barne hartzen duten iritziak emateko. (CB3)

3CT.: Publiko espezializatu zein ez-espezializatu bati informazioa helaraztea (CB4)



Irakaskuntzaren emaitzak:



1RA.: Kultura-ondasuna zuzen deskribatzea, hura osatzen duten materialak eta dekorazio-teknikak zerrendatzea eta dauden patologiak identifikatzea.

2RA.: Kultur ondasuna zein egoeratan dagoen modu profesional eta arrazoituan azaltzea.

3RA.: Obra modu kritikoan, arrazoituan eta justifikatuan aztertzeko eta kontserbatzeko beharrezkoak diren prozedurak ezartzea.

4RA.: Esku-hartze proiektu egituratu bat idaztea, obran dauden baldintzen arabera, behar bezala antolatutako informazioarekin eta planifikatutako metodologiarekin.

5RA: Zurezko eskultura polikromatuaren berezko kontserbazio- eta zaharberritze-tratamenduak behar bezala egitea (finkapenak, finkapenak, itzulketak).

I. GAIA - Egurra

1.1. Garapen historikoa

1.2. Ezaugarriak

1.3. Konposizioa

1.4. Sailkapena

1.5. Propietate fisikoak

1.6. Akatsak eta anomaliak

1.7. Identifikazioa

DESKRIBAPENA: Ikasgaiaren sarrerako lehen gai honetan, zurezko materialaren ezagutzari heltzen zaio kontserbazio- eta zaharberritze-lanbiderako interesgarriak diren ikuspuntu guztietatik.



II. GAIA - Eskultura

2.1. Egurraren taila

2.2. Polikromia eta dekorazio-teknikak.

DESKRIBAPENA: Egurrezko eskultura bat sortzeko prozesua aztertzen da, euskarri gisa erabiliko den zura aukeratzetik hasi eta polikromia eta dekorazio tekniketaraino.



III. GAIA - Erretaulak

3.1. Garapen historikoa eta estiloak

3.2. Oinplanta.

3.3. Konposizio arkitektonikoa.

3.4. Mihiztadurak

3.5. Ikonografia.

DESKRIBAPENA: erretaula bat aztertzean kontuan hartu beharreko alderdi estilistiko, ikonografiko eta estrukturaletan sakontzen da.



IV. GAIA. Alterazioak, patologiak eta narrieragileak.

4.1. Alterazioak eta patologiak.

4.2. Narrieragileak.

DESKRIBAPENA: eskultura-lanek euskarri, prestaketa, polikromia eta babes-geruzan dituzten alterazio eta patologia nagusiak ezagutu ditu. Era berean, horiek eragiten dituzten kausekin lotzen dira, eta prebentziozko kontserbazio-planak garatzea ahalbidetuko duten korrespondentziak ezartzen dira.



V. GAIA – Kontserbazio-zaharberritze tratamenduak

5.1. Kontserbazio tratamenduak.

5.2. Zaharberritze tratamenduak.

5.3. Esku-hartzerik ez, aurretiko esku-hartzeak eta prebentziozko kontserbazioa.

DESKRIBAPENA: bloke honetan kontserbazio- eta zaharberritze-tratamendu ohikoenak zehazten dira, materialei, prozesuei eta horiek gauzatzeko teknikei buruzko ezagutzak barne. Era berean, eskuarki esku-hartzerik behar ez duten aldaketak ezagutuko dira, obrei buruz egindako aurreko esku-hartzeen tipologia batzuk aztertuko dira, obrekin zer egin erabaki ahal izateko, eta prebentziozko kontserbazio-jarraibideak aztertuko dira.



VI. GAIA – Azterketa eta txosten teknikoa

6.1. Kontserbazio egoeraren txostena.

6.2. Egindako esku-hartzearen txostena.

DESKRIBAPENA: esku-hartzearen aurreko azterketak behar bezala egiteko jarraibideak eta egitura normalizatua aurkezten dira, bai eta tratamenduaren ondorengo txostena ere. Eskultura-lana aztertzeko giza baliabideak, baliabide teknikoak eta instrumentalak ezagutu ditu.



VII. GAIA - Azterketa, polikromien korrespondentzia eta erretaulen desmuntaia.

7.1. Polikromien korrespondentzia

7.2. Erretaulen desmuntaketa.

DESKRIBAPENA: teknika jakin batzuetan sakontzen da, hala nola polikromien korrespondentzia-gutun bat egitea eta erretaulak desmuntatzea.





EDUKI PRAKTIKOAK



I. Praktika – Marko baten esku-hartzea (eta txostena)

Praktika honetan, lehen kontaktua izango dugu zuraren gaineko eskultura-obran ohikoenak diren kontserbazio- eta zaharberritze-tratamenduekin: zatien itsaspena eta jorketa, berrintegrazio bolumetrikoa eta berrintegrazio kromatikoa.

GAITASUNAK: 1CE (G004, C3CC02), 4CE (G009, C3CC03), 5CE

IRAKASKUNTZAREN EMAITZAK: 1RA, 4RA, 5RA



II. Praktika – Urreztadura eta dekorazio-teknikak (eta txostena)

Praktika honetan, eskultura bat urreztatzeko eta polikromatzeko behar den prozesu guztia burutuko da. Elaborazioa ezagutzea funtsezkoa da, ondoren identifikatu eta esku hartzeko.

GAITASUNAK: 1CE (G004, C3CC02), 5CE

IRAKASKUNTZAREN EMAITZAK: 1RA, 5RA



III. Praktika – Obra errealaren praktika (eta txosten-teknikoa)

Praktika horretan, lehen kontaktua izango da zuraren gaineko eskultura-lanen kontserbazio- eta zaharberritze-tratamendu ohikoenetako batzuekin: piezak finkatu eta jostea, berrintegrazio bolumetrikoa eta kromatikoa.

GAITASUNAK: 1CE (G004, C3CC02, 2CE (G005, C3CC04), 3CE (G007, C3CC04), 4CE (G009, C3CC03)

IRAKASKUNTZAREN EMAITZAK: 1RA, 2RA, 3RA, 4RA

Irakasgaian metodologia aktiboa aplikatuko da, mintegi eta tailerretako irakasle modalitateetan oinarrituta. Beraz, irakasleek emandako ikasgai teorikoetan eta ikasleek banaka eta taldeka egin beharreko jarduera praktikoetan egituratzen da, eduki teorikoak indartu eta zabaltzeko. Irakasgaia astean egun bakar batean ematen denez, bi saio desberdin egingo dira. Lehenengo saioa, teorikoa izango da, eta oinarrizko alderdi teorikoak eta ikasteko kasuak trabatuko dira. Bigarren saioan, ariketa praktikoak egingo dituzte.

Irakasleek e-gela plataformara igoko dituzte lan- eta kontsulta-materialak: artikuluak, web-orrietarako estekak, kontsulta-bibliografia eta baliabide osagarriak, jarduera praktikoen gidoiak eta lortutako kalifikazioak. Bestalde, ikasleek plataforma berean jarriko dituzte egin beharko dituzten idatzizko txostenak; horrela, irakasleen aldetik feed-back bat jaso ahal izango dute hobetu beharreko alderdiei buruz.

Derrigorrezkoa izango da eskola-orduetan egiten diren praktika esperimentalak egitea, baita puntualtasuna ere, gelako ordu osoak egitea (justifikaziorik ez badago), lanerako behar den materiala ekartzea eta lanak garaiz entregatzea irakasgaia gainditzeko.

Tutoretzak osagarriak izango dira sor daitezkeen zalantzak eta arazoak konpontzeko eta argitzeko, baita ariketen emaitzak zuzentzeko eta argitzeko ere.

Era berean, edukiak osatzeko egiten diren irteera formatiboak derrigorrezkoak izango dira.



* Covid-19aren ondorioz garatzen diren egoeren arabera, irakasgaia (teoria eta jarduera praktikoak) osasun-agintariek eskatzen dituzten baldintzetara egokituko da.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 20
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 40
  • Banakako lanak (%): 20
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 20

Ohiko deialdia

Ebaluazio sistema jarraia izango da, irakasgaia gainditzeko beharrezkoa izango da jarduera guztiak egitea eta gainditzea.

Ikaslearen jardunaren ebaluazioa irakasleak egingo du (heteroebaluazioa).

Irakasgaia gainditzeko ezartzen diren baldintzen barruan daude: azterketa idatzia eta lan praktikoak gainditzea, banaka nahiz taldean.

Ezarritako epean entregatzen ez diren zereginak edo jarduerak ez dira ebaluatuko. Derrigorrezkoa da bertaratzea, bai eta puntualtasuna ere, eskola-ordu osoak egitea (justifikaziorik ez badago) eta lanerako behar den materiala ekartzea. Gutxienez eskolen% 85era joaten ez direnek, eta, beraz, ezarritako ebaluazio-sistema betetzen ez dutenek, ezingo dute gainditu irakasgaia ohiko deialdian.

Erabat debekatuta dago testu-zatiak, grafikoak edo irudiak sartzea, dela liburu-zatiak, aldizkari zientifikoetako artikuluak, tesiak, web-orriak, etab., bai eta parafraseatuak edo itzuliak ere, testuan aldez aurretik aipatu gabe eta zein iturritatik lortzen diren identifikatu gabe. Erreferentziatzeko orduan zorroztasunik ez izateak eta plagioak lanak etetea ekarriko du. Idatzizko azterketa egiteko ezin da baliabide teknologikorik erabili (mugikorrak, ordenagailuak, etab.).

Jardueretan lortutako kalifikazio positiboa ez-ohiko deialdirako gordeko da, eta ikasleak etenda duen zatira aurkeztuko da.



Deialdiari uko egitea

Deialdiari uko egiteko, ikasleek idatziz egin beharko diote uko irakasgaiaren ardura duen irakasleari, irakasgaiaren azterketa-data ofiziala baino hilabete lehenago, hau da, 2020ko apirilaren 8an gehienez. Kasu horretan, "Aurkeztu gabe" agertuko da, eta ez du deialdirik kontsumituko.



Ebaluazio sistemari uko egitea

Ikasleek azken ebaluazio-sistemaren bidez ebaluatzeko eskubidea izango dute. Horretarako, ebaluazio jarraituko sistemari uko egitea idatziz aurkeztu beharko du, eta horretarako 9 asteko epea izango du, lauhilekoa hasten denetik zenbatzen hasita, hau da, 2020ko martxoaren 25a baino lehen.

Kasu horretan, amaierako proba teoriko-praktiko bat egin beharko du, azterketa idatzi bat eta proba praktiko batzuk izango dituena. Idatzizko probak irakasgaian emandako eta landutako eduki guztiak ebaluatuko ditu, eta alderdi praktikoan ebidentziak eskatuko zaizkio, ikasgelan planteatutako lan praktikoak gainditu direla adierazteko.

Kasu honetan:

_Azterketa idatziaren notak amaierako notaren% 50eko balorazioa du.

_Lan praktikoek amaierako notaren% 50eko balorazioa dute.

Ezohiko deialdian, ikasleak etenda duen zatiari dagozkion jarduerak aurkeztuko ditu.

Irakasgaia gainditzeko beharrezkoa izango da jarduera guztiak egitea eta gainditzea.

Ikasleek kontserbazio- eta zaharberritze-lanak egiteko oinarrizko materialak eta tresnak izan beharko dituzte: eskalpeloa, bisturia, pintzak, espatulak, brotxak, pintzelak, kotoia, kotoi-zotzak, karrozero-zinta, maskara eta eskularruak.
Praktika bakoitza egiteko espezifikoak horien aurkezpenetan zehaztuko dira.
Era berean, ordenagailua beharko da lanak eta bilaketa bibliografikoak egin ahal izateko. Argazki kamera erabiltzea ezinbestekoa izango da praktiken argazki dokumentazioa egiteko.

Oinarrizko bibliografia

•BARROS GARCÍA, J. (2005) M. Imágenes y sedimentos: La Limpieza en la Conservación del Patrimonio Pictórico. Valencia: Institució Alfons el Magnánim-Diputació de Valencia.

•CALVO MANUEL, A. (1997). Conservación y restauración. Materiales, técnicas y procedimientos de la A a la Z. Barcelona : Serbal.

•DOERNER, M. (2002). Los materiales de pintura y su empleo en el arte. Barcelona: Reverté.

•GAÑÁN MEDINA, C. (1999) Técnicas y evolución de la imaginería polícroma en Sevilla. Sevilla: Publicaciones de la Universidad de Sevilla, Sevilla.

•GÓMEZ-MORENO, Mª E. (1943) La policromía en la escultura española. Madrid: E.A.O.A.

•MADRONA, J. (2015) Vademécum del conservador. Terminología aplicada a la conservación del Patrimonio Cultural. Madrid :Tecnos.

•MAYER, R.(1985) Materiales y técnicas del arte. Madrid :Hermann Blume.

•MUÑOZ VIÑAS, S; OSCA PONS, J; GIRONÉS SARRIÓ, I; (2014). Materiales de restauración. Madrid : Akal.

•PEDROLA, A (1998). Materiales, procedimientos y técnicas pictóricas. Barcelona : Ariel.

•RODRIGUÉZ BARREAL, J. A. (1998) Patología de la Madera. Madrid: Fundación Conde Del Valle de Salazar, Ediciones Mundi-Prensa.

•SÁNCHEZ-MESA, D. (1971) Técnica de la escultura policromada granadina. Granada: Universidad de Granada.

•VIVANCOS, V. (2007) La conservación y restauración de pintura de caballete. Pintura sobre tabla. Madrid: Tecnos.

•VV. AA. (1997) La talla. Escultura en madera. Barcelona: Parramón.

• VV.AA. (2001) El Retablo Mayor de la Catedral de Astorga. Historia y Restauración Salamanca: Fundación del Patrimonio Histórico de Castilla y León.

•VV.AA. (2006) Metodología para la Conservación de retablos de madera policromada. Junta de Andalucía, Consejería de Cultura/The Getty Conservation Institute.

•VV.AA. Estructuras y Sistemas Constructivos en Retablos: Estudios y Conservación. (2011) Actas de las Jornadas Fundacionales del Grupo de Trabajo del Retablos del Grupo Español IIC. Valencia: Instituto Valenciano de Conservación y Restauración de Bienes Culturales. 2011.

•VV.AA. (2017) Proyecto Coremans; Criterios de intervención en retablos y escultura

Gehiago sakontzeko bibliografia

• ALVAREZ, J.L. (1985). Estudios sobre el Patrimonio Histórico Español y la Ley de 25 de junio 1985 Ed. Civitas, S.A. Madrid
•BENOIST, L. (1971), Musées et museologie Presses Universitaires de France Vendome.
•BRANDI, C. (1963) Teoría de la Restauración. Roma
•BURGES, D. (1990) Chemical Science and Conservation. Macrillan Education, London
•HOURS, M. (1976) Analyse scientifique et conservation des peintures Ofice du Livre Fribourg policromada. Ministerio de educación, cultura y deporte. Madrid.

Aldizkariak

·GE-CONSERVACIÓN.Grupo Español IIC (International Institute for Conservation)
·AKOBE Restauración y Conservación de Bienes Culturales Ed. Zutabe Vitoria-Gasteiz

Web helbideak

https://blog.museunacional.cat/es/category/restauracion/
http://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/areas/museos/mc/ceres/tesauros.html
https://www.ge-iic.com/
http://www.getty.edu/conservation/search/publications
http://www.iaph.es/web/
https://ipce.culturaydeporte.gob.es/conservacion-y-restauracion.html
http://ipce.mcu.es/difusion/publicaciones.html
http://www.luzrasante.com/
https://www.museodelprado.es/aprende/investigacion/estudios-y-restauraciones
https://www.museunacional.cat/es/abstraccion-cromatica-o-trattegio-creuat
http://ondarebilduma.gipuzkoakultura.net/
http://portal-restauracion-upv.blogspot.com/
http://victoriavivancos.blogspot.com/