TESTUINGURUA



Teknologia Elektrikoa, orokorki hartuta, elektrizitatearen aplikazioak aztertzen dituen diziplina da. Bere diziplina-eremuak, erabilgarritasun praktikoaren ikuspuntu batetik, fenomeno elektriko eta elektromagnetikoen azterketa hartzen du bere baitan. Fenomeno hauek ezagutzaren eta esperientziaren hiru eremu nagusitan daude banatuta:

1.- Aparatu, hargailu eta makina elektrikoen funtzionamendua eta portaera azaltzen duten kontzeptuek eta lege zientifikoek, gertatzen diren fenomeno fisikoei dagokionez.

2.- Zirkuitu elektrikoen legeak, teoremak, kalkulu eta portaeraren iragarpenerako oinarriak eta analisi teknikak.

3.- Zirkuituak, aparatu, makina eta instalazio elektrikoak muntatzeko eta eraikitzeko elementuak: adierazpena, kokapena, normalizazioa, loturak eta ezaugarriak.



Etxeko, zerbitzu, eraikuntza eta industria arloetako edozein ekintzetan, elektrizitatearen aplikazioak oso erabiliak direla eta, edukiek kontzeptuen eta prozeduren deskribapen zorrotz bati erantzuna eman behar diote, horiek baitira ingeniari baten pentsatzeko eta egiteko moduen erroak, bere lan eremua edozein izanda ere.



Teknologia Elektrikoaren ariketen ulermenak eta ebazpen egokiak hirigintza eta garraiogintzako lanetarako energia elektrikoko instalazioen inguruan sor litezken egoerei aurre egiteko oinarri sendoa ematen dute.



Horregatik, irakasgai hau, Ingeniaritza Zibileko Graduan proposatutako oinarrizko gaitasunak lortzeko bidean, tresna baliagarria kontsidera daiteke.



ALDEZ AURREKO EZAGUMENAK



Matematika



1.- Denbora-funtzio sinusoidalak.

a) Balio maximoa, periodoa, maiztasuna.

b) Funtzio trigonometrikoak eta beren erlazioak. Sinuak kosinuetara pasatzea eta alderantziz.

c) Funtzioen arteko aurrerapena eta atzerapena.

2.- Deribazioa eta integrazioa.

3.- Operazioak zenbaki konplexuekin.

4.- Koefiziente erreal eta konplexuak dituen ekuazio linealen ebazpena.

M01CM04. Eremu eta elektromagnetismoari buruzko oinarrizko legeak ulertu eta menperatu, eta ingeniaritzako problemetan aplikatzen jakin.



M02CM09. Eraikuntza-obretan segurtasun elektriko eta osasunarekin erlazionaturiko problemak aztertzeko gaitasuna.



M02CM10. Potentzia-sistema elektrikoari buruzko oinarrizko ezaguerak: energiaren sorkuntza, garraio eta banaketarako sareak. Linea eta eroaleen motei buruzko oinarrizko ezaguerak. Behe- eta goi-tentsioko araudia ezagutu.

1 ATALA. ZIRKUITU ELEKTRIKOAK



1 Gaia.- Zirkuitu Elektrikoen Hastapenak.

I zatia. Oinarrizko magnitudeak.

Zirkuituaren definizioa. Karga. Korrontea. Tentsioa edo potentzialaren diferentzia. Potentzia eta energia. Energiaren kontserbazioaren printzipioa.

II zatia. Zirkuituen osagai idealak.

Osagai aktiboak eta pasiboak. Zirkuitu irekia eta zirkuitulaburra. Zeinuen hitzarmena. Tentsio-iturria. Korronte-iturria. Erresistentzia. Harila. Kondentsadorea.

III zatia. Kirchhoffen legeak eta zirkuituak ebazteko teknikak.

Kirchhoffen legeak. Erresistentzien serie- eta paralelo-elkarketak. Tentsio-iturrien serie-elkarketa. Korronte-iturrien paralelo-elkarketa. Tentsio- eta korronte-zatitzaileak. Sareen metodoa.



2 Gaia.- Korronte Alterno Monofasikoa

Korronte alternoaren ezaugarriak. Fasore-kontzeptua. Balio efikaza eta puntatik puntarako balioa. Osagai idealen erantzuna korronte alternoan: erresistentzia, harila eta kondentsadorea. Inpedantzia eta admitantzia. Inpedantzien serie- eta paralelo-elkarketak. Korronte alternoko zirkuituen ebazpena: Kirchhoffen legeak, tentsio- eta korronte-zatitzaileak eta sareen metodoa. Aldiuneko potentzia. Potentzia aktiboa. Potentzia erreaktiboa. Potentzien triangelua. Boucheroten teorema. Potentzia erabilgarria eta etekina. Potentzia faktorearen hobekuntza.



3 Gaia.- Korronte Alterno Trifasikoa

Korronte trifasikoaren abantailak. Sorgailu trifasikoak: izar- eta delta- edo triangelu-konexioa. Karga trifasikoak: izar- eta triangelu-konexioa. Karga trifasikoek xurgaturiko potentzia: izar eta triangeluan konektaturiko karga simetrikoak. Boucheroten teorema. Potentzia faktorearen hobekuntza: izar- eta triangelu-konexioa.



2 ATALA. POTENTZIA-SISTEMA ELEKTRIKOA



4 Gaia.- Potentzia-Sistema Elektrikoaren Hastapenak. Linea Elektrikoen Kalkulua.

Energia elektrikoaren garrantzia eta interesa. Potentzia-sistema elektrikoaren deskribapen orokorra: sorkuntza, garraioa eta banaketa. Eskema hari-bakarrak. Linea elektrikoetan erabilitako kableak. Behe-Tentsioko Araudi Elektroteknikoa (BTAE). Lineen sekzioaren kalkulua BTAE-aren arabera: irizpide termikoa (aireko, lurperaturiko eta barneko lineak), tentsioaren erorketa maximoa (karga bakarreko linea, karga bananduko linea, bi muturretatik elikaturiko linea, eraztun erako linea eta korronte zuzeneko linea), zirkuitulaburreko korronteak jasateko gaitasuna.



5 Gaia.- Babes elektrikoak. Tresneria. Segurtasun Elektrikoa.

Sarrera. Arrisku elektrikoa. Arrisku elektrikoaren kontrako segurtasuna: tentsiorik gabeko lanak, tentsiopeko lanak eta hurbileko lanak. Lur-hartunea. Neutro-erregimenak: TN, TT eta IT. Tresneriaren deskribapena: ezaugarriak, etengailua, etengailu automatikoa, ebakigailua, fusiblea, kontaktorea eta abiagailua eta etengailu diferentziala. Tresneriaren kalkulua: gainkargen, zirkuitulaburren eta ihes-korronteen aurkako babesa eta hautakortasuna. Eskema hari-bakarrak.



6 Gaia.- Lotura-Instalazioak

Definizioa eta zatiak. Araudia. Eskemak. Hargunea. Babes-Kaxa Orokorra. Elikadurarako

Linea Orokorra. Kontagailuen antolakuntza. Banakako Deribazioak. Potentzia Kontrolatzeko Etengailua. Aginte- eta Babes-Gailu Indibidualak eta Orokorrak. Instalazio hartzaileak. Barneko instalazioak. Kanpoko argiteriako instalazioak. Obretako behin-behineko eta denboraldiko instalazioak. Eskema hari-bakarrak.



7 Gaia: Transformazio-Zentroak

Definizioa eta araudia. Sailkapena. Osagaiak. Konfigurazioen adibideak. Lur-hartunea.



8 Gaia: Instalazio Elektrikoetan Aplikaturiko Araudia.

Sarrera. 2009/72/CE Direktiba. Sektore Elektrikoaren Legea. Goi-Tentsioko Instalazio Elektrikoen Baldintza Tekniko eta Segurtasun-Bermeei buruzko Arautegia





Laborategiko Praktikak:



Sarrerako Praktika: Arrisku Elektrikoaren Prebentzioa. Lanpostuaren Deskribapen eta Erabilera.



1. Praktika: Korronte Zuzen eta Egoera Egonkorreko Zirkuituen Oinarrizko Neurketak. (1. gaia)



2. Praktika: Zirkuituen Analisia Korronte Alterno Monofasikoan. (2. gaia)



3. Praktika: Zirkuituen Analisia Korronte Alterno Trifasikoan. (3. gaia)



4. Praktika: Donostiako Gipuzkoa Ingeniaritzako Eskolako Instalazio Elektrikoa (4., 5., 6., 7. eta 8. gaiak)



5. Praktika: Lineen Kalkulua Software Profesionalaren bidez. (4. gaia)



6. Praktika: Etxebizitzetako Instalazio Elektrikoen Kalkulua Software Profesionalaren bidez. (6. gaia)

Irakasgaia jarraitzeko behar den materiala (apunteak, proposaturiko ariketak, praktiketako gidoiak, etab.) egela plataforman dago. Ikasleek material hau inprimatuta klasera eraman behar dute. Batzuetan ikasleek klaseak baino lehen material hau irakurri, aztertu, etab. egin beharko du. Plataforman ikasleek ere material gehigarria aurkitu ahal izango du.



Eskola magistraletan alderdi teoriko garrantzitsuenak azpimarratu eta aztertuko dira, ikasleen zalantzak argitzen. Ikaslearen parte hartzea, eztabaida eta analisi kritikoa bultzatzeko helburua duten ekintzak ere burutuko dira.



Ariketa-eskoletan, ariketak, problemak, etab. ebatziko dira ikasleen parte hartzearekin.



Laborategiko ordutegiaren barruan ikasleak eskatutako praktikak egin beharko ditu, eta ekintzari dagokion galdetegia entregatu beharko du, kalkulu eta kontsiderazio kritiko egokiekin. Ikasleek laborategira praktikako gidoia inprimatuta eta aztertuta ekarri behar dute.



Irakasleak prest izango dira beti ikasleen zalantzak argitzeko zentroko web orrialde ofizialean agertzen diren tutoretza-orduen barruan.



Ikasturtean zehar ikasleek galdera teorikoak, problemak eta praktikei buruzko galdetegiak entregatuko dituzte. Lan hauek irakaskuntza/ikaskuntza prozesuaren bilakaera neurtzeko balio izango dute eta amaierako notan islatuko dira. Gainera, bi kontrol egingo dira. Kontroletako gaiak ez dira azterketan sartuko baldin eta kontrol bakoitzean lorturiko nota 5,0 edo handiagoa bada.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 45
  • Test motatako proba (%): 15
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 20
  • Banakako lanak (%): 20

Ikasturtean zehar ikasleek galdera teorikoak, problemak eta praktikei buruzko galdetegiak entregatuko dituzte. Lan hauek irakaskuntza/ikaskuntza prozesuaren bilakaera neurtzeko balio izango dute eta amaierako notan islatuko dira. Gainera, bi kontrol egingo dira. Lehenengo kontrolean 1., 2. eta 3. gaiak sartuko dira eta lauhilekoko 6. astean gutxi gorabehera egingo da; 2. kontrolean 4. eta 5. gaiak sartuko dira eta lauhilekoko 12. astean gutxi gorabehera egingo da.



Kontrol eta azterketetan kalkulagailua erabil daiteke. Halaber, ikasleek, kontrol eta azterketetan, 4. eta 5. gaietako problemak ebazteko, ondoko dokumentazioa erabili ahal izango dute (dokumentazio hau egela plataforman eskuragarri izango dutelarik):

- Behe-Tentsioko Arautegi Elektroteknikoko 6., 7. eta 19. Jarraibide Tekniko Osagarriak.

- Korronte maximo onargarriak barneko instalazioetan.

- Kableen izendapenari buruzko dokumentua

Gainera, ikasleek, kontrol eta azterketetan, 6. gaiko problemak ebazteko, aurreko dokumentazioaz gain, ondoko dokumentazioa erabili ahal izango dute (dokumentazio hau egela plataforman eskuragarri izango dutelarik):

- Behe-Tentsioko Arautegi Elektroteknikoko 10., 14. eta 15. Jarraibide Tekniko Osagarriak.



Ikasleek bi ebaluazio-metodo hauen artean aukeratu ahal izango dute:



1. Ebaluazio jarraitua. Kasu honetan amaierako nota honela kalkulatuko da:

- Amaierako proba: %60

- Laborategiko praktiketako galdetegiak: %20

- Banakako lanak (galderak, ariketak, etab. ): %20

Batez bestekoa egin ahal izateko amaierako proban, kontrolen nota kontuan hartu gabe, gutxienez 4,0 lortu behar da. Kontroletako gaiak ez dira azterketan sartuko baldin eta kontrol bakoitzean lorturiko nota 5,0 edo handiagoa bada. Kasu horretan, kontrol bakoitzaren pisua amaierako probaren %35a izango da. Irakasgaia gainditzeko azken notaren balioak 5,0 edo handiagoa izan behar du.



2. Ebaluazio finala. Praktiketako ikaste-emaitzak ezin dira amaierako probaren bidez ebaluatu. Ondorioz, amaierako nota honela kalkulatuko da:

- Amaierako proba: %80

- Laborategiko praktiketako galdetegiak: %20

Batez bestekoa egin ahal izateko amaierako proban gutxienez 4,0 lortu behar da. Irakasgaia gainditzeko azken notaren balioak 5,0 edo handiagoa izan behar du.



Ebaluazio jarraituari uko egiteko ikasleek irakasleari idatzi bat helarazi behar diote lauhilekoko 10. astea hasi baino lehen.



Amaierako probara ez aurkezteak ebaluazioaren deialdiari UKO egitea suposatuko du eta Ez Aurkeztuta gisa agertuko da.

Kontrol eta azterketetan kalkulagailua erabil daiteke. Halaber, ikasleek, kontrol eta azterketetan, 4. eta 5. gaietako problemak ebazteko, ondoko dokumentazioa erabili ahal izango dute (dokumentazio hau egela plataforman eskuragarri izango dutelarik):

- Behe-Tentsioko Arautegi Elektroteknikoko 6., 7. eta 19. Jarraibide Tekniko Osagarriak.

- Korronte maximo onargarriak barneko instalazioetan.

- Kableen izendapenari buruzko dokumentua

Gainera, ikasleek, kontrol eta azterketetan, 6. gaiko problemak ebazteko, aurreko dokumentazioaz gain, ondoko dokumentazioa erabili ahal izango dute (dokumentazio hau egela plataforman eskuragarri izango dutelarik):

- Behe-Tentsioko Arautegi Elektroteknikoko 10., 14. eta 15. Jarraibide Tekniko Osagarriak.



Kontroletan eta banakako lanetan emaitza positiboak lortu dituzten ikasleei ebaluazio jarraituari dagokion ponderazioa aplikatuko zaie; beste ikasleei ebaluazio finalari dagokiona.



1. Ebaluazio jarraitua. Kasu honetan amaierako nota honela kalkulatuko da:

- Amaierako proba: %60

- Laborategiko praktiketako galdetegiak: %20

- Banakako lanak (galderak, ariketak, etab. ): %20

Batez bestekoa egin ahal izateko amaierako proban, kontrolen nota kontuan hartu gabe, gutxienez 4,0 lortu behar da. Kontroletako gaiak ez dira azterketan sartuko baldin eta kontrol bakoitzean lorturiko nota 5,0 edo handiagoa bada. Kasu horretan, kontrol bakoitzaren pisua amaierako probaren %35a izango da. Irakasgaia gainditzeko azken notaren balioak 5,0 edo handiagoa izan behar du.



2. Ebaluazio finala. Praktiketako ikaste-emaitzak ezin dira amaierako probaren bidez ebaluatu. Ondorioz, amaierako nota honela kalkulatuko da:

- Amaierako proba: %80

- Laborategiko praktiketako galdetegiak: %20

Batez bestekoa egin ahal izateko amaierako proban gutxienez 4,0 lortu behar da. Irakasgaia gainditzeko azken notaren balioak 5,0 edo handiagoa izan behar du.



Amaierako probara ez aurkezteak ebaluazioaren deialdiari UKO egitea suposatuko du eta Ez Aurkeztuta gisa agertuko da.

Irakaskuntza kudeatzeko plataforma birtuala: eGela.

ZUBIA I., MONASTERIO E., BANDRES L.M., ARRUTI P. Teoría de Circuitos. UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzua.

ARRUTI P., MOLINA J., ZUBIA I. "Teknologia Elektrikoa" irakasgairako proposaturiko ariketak.

REGLAMENTO ELECTROTÉCNICO DE BAJA TENSIÓN Y SUS GUÍAS TÉCNICAS DE APLICACIÓN. Real Decreto 842/2002, de 2 de agosto, por el que se aprueba el Reglamento electrotécnico para baja tensión B.O.E. Nº 224 publicado el 18/9/2002.

Oinarrizko bibliografia

GARCÍA TRASANCOS, J. "Instalaciones Eléctricas en Media y Baja Tensión." Madrid: THOMSON Paraninfo, 2009. 439 p. ISBN 978-84-283-3190-6



GARCÍA TRASANCOS, J. "Electrotecnia." 10ª ed. actualizada Madrid: THOMSON Paraninfo, 2009. 440 p. ISBN 978-84-283-3194-4



REGLAMENTO DE LÍNEAS AÉREAS ELÉCTRICAS DE ALTA TENSIÓN. Real Decreto 223/2008, de 15 de febrero sobre condiciones técnicas y garantías de seguridad en líneas de alta tensión y sus instrucciones técnicas complementarias ITC-LAT 01 a 09. B.O.E. Nº 68 publicado el 19/3/2008.

Gehiago sakontzeko bibliografia

DORF, R.C. "Circuitos Eléctricos: introducción al Análisis y diseño". Marcombo

EDMINISTER J.A., NAHVI M. "Circuitos Eléctricos. Teoría y problemas resueltos." Serie Schaum McGraw-Hill.

MORENO ALFONSO N., CANO GONZALEZ R."Instalaciones Eléctricas de Baja Tensión". Madrid. THOMSON Paraninfo, 2004. 301 p. ISBN 84-9732-281-9.

COLMENAR A., HERNANDEZ J.L. "Instalaciones Eléctricas en Baja Tensión: Diseño, Cálculo, Seguridad y Montaje". Madrid: Ra-Ma, 2007. 954 p. ISBN 978-84-7897-840-3.

REBT Edición Comentada y Textos Técnicos Complementarios de Asea Brown Boveri SA

Aldizkariak

Energía: Ingeniería energética y medioambiental.
Montajes e instalaciones.
Electra.

Web helbideak

Euskal Herriko Unibertsitatea: www.ehu.eus
Gipuzkoako Ingeniaritza Eskola: www.ehu.eus/eu/web/gipuzkoako-ingeniaritza-eskola/
EHUko Ingeniaritza Elektrikoko Saila: www.ehu.eus/es/web/ingenieria-electrica
UNE Arauak: www.aenor.es
ABB Behe-Tentsioko produktuak eta Aplikazio Teknikoetarako Koadernoak: new.abb.com/low-voltage/es
Red Eléctrica Española: www.ree.es
www.voltimum.es