Egungo Euskararen Hiztegia (EEH)
aditzaileMorfologia, hitzen kategoria desberdinez (aditz, izen, adjektibo, izenordain eta abarrez) arduratzen da. Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 170. orr.
Morfema hauen esanahia izen, aditz, adjektibo eta beharbada beste talde handien esanahiaz errotik bestelakoa dela defendatu ohi da. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 141. orr.
Hustu, durduzatu egiten nau aditz horrek. Joxan Elosegi «Nola hustu nuen gurasoen etxea» - Lyidia Flem, 2005 - 20. orr.
Euskarak badu, gainera, jardun mota bakoitza zedarritzeko bitarteko berezia: aditz alokutiboak. Koldo Zuazo «Euskara batua», 2005 - 216. orr.
aditz sintetikoak erabiliz esaldiak osatu behar dituzte ikasleek: daramazu, dario, dakartzate, genekien... Joxerra Garzia «Kurrin-kurrun vitae», 2004 - 186. orr.
Frantsesean gogotik ari naiz lanean, eta egunean bost aditz irregular sartzen ditut buruan. Josu Zabaleta «Anne Franken egunkaria» - Anne Frank, 2004 - 49. orr.
Aditz trinko eta erranmolde arraro horiek gabe ere ez ote zen berdin ederra izanen? Xipri Arbelbide «Janpierre Arbelbide», 2005 - 151. orr.
Substantibo bakun batek aditz anizkun bat goberna zezakeen. Juan Garzia «Ipuin hautatuak» - Jorge Luis Borges, 1998 - 229. orr.
Ez liguke balioko ihardesteak berba hori ez dela konjugatzen lehen edo hirugarren erro ahulekoen atzera, salbuespeneko adizkera batzuk, analogiari jarraiki gabe, arautik saihesten direlako, batez ere aditz ahul hauetan. Xabier Kintana «Alderraien gidaria» - Mose ben Maimon, 2006 - 169. orr.
Denak "hil" esanahia duen aditz bakar baten formak direnak. Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 229. orr.
(52i) kateko have "ukan" eta (52ii) kateko be "izan" aditz nagusiak dira, ez laguntzaileak. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 95. orr.
Aditz laguntzaile hauen azterketa guztiz erabakigarria gertatzen da ingelesaren gramatika garatzean. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 62. orr.
Gainerako aditz iragankor guztien kasuan, (54ii) eta (55ii) bezalako formak ezinezkoak dira. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 96. orr.
Euskaraz eraikuntza pasiborik ez dagoenez, gramatikatik kanpoko adibidea itzultzean, aditz iragangaitzaren erabilera iragankorra ematen dugu. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 165. orr.
Nahigabean datoz nere sentimenduen ehundegira aditz sorginok. Patziku Perurena «Trapuan pupua», 2001 - 93. orr.
"Bultzatu" esan nahi duen latinezko aditz batetik dator pultsio hitza. Josu Zabaleta «Irudia» - Jacques Aumont, 2004 - 118. orr.
Segituko dugu aditz batua erabiltzen idaztean. Herria 2005-12-15
Aditz mota bakoitza zein hiztun multzok erabiltzen ote dituen ere galde genezake. Koldo Zuazo «Euskararen sendabelarrak», 2000 - 86. orr.
Euskalki bakoitzean bertako aditz egitura bereziari jarraitzearen aldekoa da nire iritzia. Koldo Zuazo «Euskararen sendabelarrak», 2000 - 199. orr.
Natalinak oker erabiltzen zituen aditz erregimenak eta orain zuka orain berorika egiten zuen. Fernando Rey «Gure etxeko kontuak» - Natalia Ginzburg, 2004 - 49. orr.
Bere baitan sartu zela eta baldarturik zegoela izango lirateke aditz-denbora egokiak. Jon Alonso «Lisboako Setioaren Historia» - José Saramago, 2000 - 65. orr.
Hil hurran diren metaforak, gezurretako aditz erabilerak (adizki soilak baztertu eta kate luze bihurtzen diren aditz lokuzio horiek guztiak). Iñigo Aranbarri «Hizlandia», 2006 - 193. orr.
Erro hauek ezberdinak diren arren, dakizunez, esangura bera dute beren aditz-joko guztietan. Xabier Kintana «Alderraien gidaria» - Mose ben Maimon, 2006 - 60. orr.
Aditz izenetako morfemetan ez da erabateko batasunik. Koldo Zuazo «Euskararen sendabelarrak», 2000 - 200. orr.
Antzinako goi alemanez, lehen elementua ez zen aditz elementua, izen bat baizik (28) erregeletan, Aditza elementua LagA bezala aztertzen genuen, eta ondoren, besterik gabe, A saileko aditz erroak zerrendatzen genituen. Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 179. orr.
Baionan erabakitakoa betetzea onartu zen eta, aldi berean, han aipatu gabeko bat aurkeztu zen: partizipioa eta aditz oina bereiztea, hau da, ikusi du eta sartu da, baina ikus daiteke, sar hadi. Koldo Zuazo «Euskara batua», 2005 - 156. orr.
Ingelesez, izen sintagmak aditz sintagmen barnean egon daitezke. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 53. orr.
Eta data, mugagabearen deklinabidea eta erabilera, eta aditz arazleak klasikoak dira etsamina horretan. ETC-prentsa Argia, 2010-05-23
Adibide gisa, egin arazi aditzaren antzeko aditz arazleen kasua aztertu dugu, baina fenomenoa beste eremu gramatikal askotan ikus daiteke, bakoitzean bere ñabardura eta berezitasunekin. ETC-zientzia, zuzenbidea Hizkuntzari itzulia 80 hizkuntzatan, Beatriz Fernandez, Jon Ortiz de Urbina, UEU, 2007
Bi nominalizazio ere aurkitu ditzakegu aditz jakin batzuk uztarturik (aditz arazleak bereziki: kausa/ondorio zein ondorio/kausa erlazioa adieraziz). ETC-zientzia, zuzenbidea Izen-sintagmaren antolaera, Juan Garzia Garmendia, EHU/UPV, 2019
Zenbaitetan, aditz bakun batean oinarrituriko konposizioa egiten da. ETC-zientzia, zuzenbidea Komunikazioa euskaraz ingeniaritzan, Jose Ramon Etxebarria Bilbao, UEU, 2014
Hizkuntzalaritzan, aditz bihurkaria. ETC-entziklopedia Bihurkari (argipena) Wikipedia
Modu horiei esker, mugimenduzko ekintza bat modu askotara deskriba daiteke euskaraz: aditz sinple batez (etorri, ibili), aditz elkartu batez (igeri egin, buelta eman), aditz eratorri batez (aideratu, inguratu), sinonimoen bidez (atera, irten) eta inguruko hizkuntzetatik hartutako maileguen bidez (ailegatu, segitu). ETC-zientzia, zuzenbidea Uztaro aldizkaria, 69 zbk., UEU, 2009 - apirila-ekaina
Aditz perifrastikoa edo aditz elkartua, bi hitzez osatuta dagoen aditza da. Aditz trinkoetan informazio guztia hitz bakar batean bilduta badago (nator) aditz perifrastikoetan informazioa bi hitzetan ematen da (etorri naiz). ETC-entziklopedia Aditz perifrastiko, Wikipedia
Honako hauexek dira arlo honetan hartu diren erabakirik esanguratsuenak: bait -aditzari lotuta idaztea, eta sortzen diren aldakuntza fonetikoak islatzea (baitu, baikara, bainaiz, baihaiz, bailuke, baitzuen), arazi aditz erroari lotuta idaztea (isilarazi, harrarazi).... Koldo Zuazo «Euskara batua», 2005 - 184. orr.
5.3 pasartean, (28) erregeletan, Aditza elementua LagA bezala aztertzen genuen, eta ondoren, besterik gabe, A saileko aditz erroak zerrendatzen genituen. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 108. orr.
Nola izan diren ahalezkoak aldi berean edo hurrenez hurren (hautaketa alternatiboaren, aldaketaren edo ordezkapenaren forman) izan aditzaren adiera ezberdinak, kopularenak, aditz erroarenak eta hondarkiarenak (hau atribuzioaren eskema teorikoari dagokionean)... Xabier Arregi «Jakitearen arkeologia» - Michel Foucault, 2003 - 72. orr.
Gaur egun ez dute dagoeneko euskarririk egungo aditz flexioan): hizkuntza haien ordez beste forma batzuk sartzen saiatu da;... entzun ohi da -forma horiek... eta abarren gainean osatu dira-, eta hondarki berri horiek ohikoak dira elkartu gehienetan. Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 214. orr.
Aditz iragangaitzak zero-objektuak dituzten aditzak direla proposatzen duen ideia. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 92. orr.
Aditz iragangaitzaren erabilera iragankorra. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 165. orr.
· Ingelesez, growl iragangaitza da nahitaez, eta raise iragankorra nahitaez. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 166. orr.
Argi dago perpaus pasiboei boz aktiboko perpausak dagozkiela sistematikoki, ezaugarri erabat espezifikoak dituztenak, hala nola aditza iragankor akusatiboa izatea. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 17. orr.
Orain, be+en elementuak aditz iragankorra eskatzea, A+IS aurretik ezin agertzea, A+by+IS aurretik agertu beharra (A iragankorra denean), inguruko izen sintagmen hurrenkera iraultzea, denak (34) erregelaren ondorio automatikoak ditugu. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 68. orr.
Bitara itxura litekeela shoot "tirokatu" aditz iragankor edo iragangaitz gisa hartuz gero. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 166. orr.
· Aditz iragangaitzaren erabilera iragankorra. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 165. orr.
--Aditz izena da, baina gaur egun... aditzaren aditz izena ikusten da... -en eta... idatzi ohi da. Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 216. orr.
(5) Aditz izenetako morfemetan ez da erabateko batasunik. Koldo Zuazo «Euskararen sendabelarrak», 2000 - 200. orr.
--..., jatorriz,... -z bukaturiko aditz izendatzaileekin dago erlazionatua; aditz horietako gehienek, bere aldetik, -a-z bukaturiko izen femeninoetaraino garamatzate (cf.... gr....). Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 261. orr.
Analogiaz sorturiko forma batzuk fluktuazio horren lekuko dira, hainbesteraino, non non... -z bukaturiko oinarri batzuk bukaerako -s hori hartzera iritsi baitziren (--... -ren aditz izenondoa, esaterako,... eratu zen). Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 213. orr.
Funtsean fonetikoak inondik ere ez diren aldaketa hauek zirela eta, txikitu zen aditz jokoaren formen kopurua, eta flexio horretako erradikalen alternantziek lehen mailako balioa hartu zuten esanahiaren aldetik. Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 181. orr.
Izen eta aditz jokoa oso aberatsa da. Isabel Arrigain «Hizkuntzalaritza orokorreko ikastaroa» - Ferdinand de Saussure, 1998 - 278. orr.
5 orrian aditz-jokoetatik datozen hitzak pilatu ditut: esana, izana, joana, emana, edana... Andoni Egaña «Hogeita bina», 2004 - 133. orr.
Erro hauek ezberdinak diren arren, dakizunez, esangura bera dute beren aditz-joko guztietan. Xabier Kintana «Alderraien gidaria» - Mose ben Maimon, 2006 - 60. orr.
Aditz laguntzaile eta izenordainen taulak. Berria - Euskal Herria 2004-04-30
Aditz laguntzailearen orainaldia ongi jakinez gero. Berria - Kultura 2006-01-22
Aditz laguntzaile batuaren ezaugarririk esanguratsuenak. Koldo Zuazo «Euskara batua», 2005 - 171. orr.
Emakume hark nirekin jolasean aurrera egiteko gogoa zeukala iruditu zitzaidan 'duk' aditza, aditz laguntzailea edo dena delakoa entzun nionean. Hasier Etxeberria «Arrainak ura baino», 1999 - 51. orr.
Murrizketa hauek guztiak berreratu beharko ditugu, alderantzizko hurrenkeran, be+en aditz laguntzailearen atal gisa aukeratzen den kasuetarako. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 67. orr.
Aditz laguntzailearen osagaia aztertzean. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 91. orr.
Iparraldeko joera, hain zuzen -alegia, besteak beste, aditz laguntzailea aurreratzekoa-. Juan Garzia «Hamlet» - William Shakesperare, 2002 - 13. orr.
Aditz laguntzaileen morfologia osoa ikertu zuelako. Berria - Kultura 2004-01-11
(52i) kateko have "ukan" eta (52ii) kateko be "izan" aditz nagusiak dira, ez laguntzaileak. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 95. orr.
Partizipioa eta aditz oina bereiztea, hau da, ikusi du eta sartu da, baina ikus daiteke, sar hadi. Koldo Zuazo «Euskara batua», 2005 - 156. orr.
Mendebalean, erdialdean eta euskara nafarreko hizkera batzuetan galdu egin da aditz oina. Koldo Zuazo «Euskararen sendabelarrak», 2000 - 199. orr.
Aditz perifrastikoa edo aditz elkartua, bi hitzez osatuta dagoen aditza da. Aditz trinkoetan informazio guztia hitz bakar batean bilduta badago (nator) aditz perifrastikoetan informazioa bi hitzetan ematen da (etorri naiz). ETC-entziklopedia Aditz perifrastiko, Wikipedia
Jakin-gose handia neukan ikusteko ea aliziak gerorik ez zeukan edo aditz perifrastiko batera bera ere pasatu ote zen. ETC-literatura, saiakera Izotzetik izanera, Xabier Soubelet, Maiatz, 2008
Edo adjektibo bat, edo aditz perifrastiko bat, edo erlatibozko esaldi bat. ETC-zientzia, zuzenbidea Hizkuntzaren barrurako atea, Dabid Anaut Peña, UEU, 2012
Esperimentua oso erraza da, aditz perifrastiko hauek ahoskatu behar dira: ETC-zientzia, zuzenbidea Ahoskera lantzeko argibideak eta jarduerak, Askoren artean, EHU, 2014
Aditz jokatuen artean, aditz perifrastikoa -aditz nagusia, hondatu, gehi aditz laguntzailea, da-, horrela deitzen zaie hitz bat baino gehiago erabiltzen dituzten aditzei. ETC-literatura, saiakera Euskararen genesiaz, Juan Miguel Munarriz, Pamiela, 2019
Aditz Sintagmaren ikerkuntza sakonago batek, aztertu berri dugun aditzapartikula eraikuntzak bezalatsu jokatzen duen aditzaosagarria (AOsag) eraikuntza orokor bat badela erakusten du. Itziar Laka «Egitura sintaktikoak» - Noam Chomsky, 2003 - 109. orr.
- Azpimarratu nahi duzuna aditz sintagmaren aurrean jarri. Askoren artean «Filosofiako gida», 2004 - 359. orr.
Mikel, beti bezala, bere gauzetan ari zen, eta paretan erantsirik zegoen euskal aditz taula begiratzen ari zen. ETC-literatura, saiakera Izotzetik izanera, Xabier Soubelet, Maiatz, 2008
Ez dizkizut ostabere aitatuko Erratzek utzi dizkidan aditz taulak, ez dakit nondik atereak. ETC-literatura, saiakera Utopiaren itzalak, Asel Luzarraga, Txalaparte, 2010
Aditz-taulan gora eginez ahalezkoarekin topo eginen duzu. ETC-literatura, saiakera Euskararen genesiaz, Juan Miguel Munarriz, Pamiela, 2019
Gau eskoletan eskutik eskura zebiltzan Txillardegik prestatutako aditz taulak. ETC-literatura, saiakera Txillardegi, batasunaren pentsalaria, Miren Rubio Iturria, Jakin / UPV/EHU, 2019
Esate baterako, aditz taulak bizkaieraz eta batuaz aurkitzeaz gain, aditz itzultzailearen bidez batuaz dagoena bizkaieratu ahal izango duzu, eta alderantziz. ETC-prentsa Egunkaria, 2001-10-13
Begira, prentsa irakurrita alfabetatutako belaunaldi batekoa naiz, aditz taularik gabe, deklinabide atzizki gabe, zenkizkieketen eta zeniezazkiguketen ezinezkoetan amorrarazi gabe hazia naiz, hitzen bidez osatzen joan izan banintz bezala. ETC-prentsa Berria, 2008-02-24
Eta Euskarako klaseetan, hortaz, Kaiku zigilua duen aditz taulak mamitsuagoak izango dira. ETC-prentsa Berria, 2008-10-18
Bukatu da aditz taulak buruz ikastea. ETC-prentsa Berria, 2009-02-25
Gramatika arauak, aditz taulak, ariketak eta beste bildu ditu, edozein euskaldun alfabetaturentzat baliagarri izan daitezkeelakoan. ETC-prentsa Berria, 2009-11-12
Goiza galdu nuen gure aditz-taulak sarean bilatzen. ETC-prentsa Berria, 2009-09-20
Betidanik miresgarriak aurkitu ditut aditz taulak, izan Lafitteren zein Txillardegiren gramatiketan edo Urruxulegiren metodo zehatz honetan. ETC-prentsa Berria, 2009-12-19
Txertoa argitaletxeak plazaratu duen lanak honako atalak ditu: historia, gramatika, aditz-taulak, aditz trinkoak, ariketarako testuak, ariketen zuzenketak, lexikoa eta bibliografia. ETC-prentsa Argia, 2009-11-22
Munarrizek aditz taularekin ikertu du euskararen egitura, berak sortutako metodoaren bidez. ETC-prentsa Berria, 2019-04-04
1977an egin zen beste urrats esanguratsu bat: batasunerako aditz trinkoak aurkeztu ziren (egon, joan, etorri, jarraitu, etzan, ekarri, eduki...). Koldo Zuazo «Euskara batua», 2005 - 172. orr.
Asko jostatzen naiz, adibidez, aditz trinkoekin. Aditz trinkoak noiznahi erabiltzen ditu, Iparraldean egiten ohi ez den bezala. Ana Urkiza «Zortzi unibertso, zortzi idazle», 2006 - 302. orr.
Aditz trinko eta erranmolde arraro horiek gabe ere ez ote zen berdin ederra izanen? Xipri Arbelbide «Janpierre Arbelbide», 2005 - 151. orr.
aditz bat (3); aditz batetik (3); aditz egitura (3); aditz eta (3); aditz forma (6); aditz hau (4); aditz hau jainkoari (3); aditz hori (3); aditz horrek (5); aditz iragankor (5); aditz irregularrak (3); aditz laguntzaile (5); aditz laguntzailea (6); aditz laguntzailearen (10); aditz sintagmaren (5); aditza erabili (4); aditza erabili (4); aditza erabili zuen (3); aditza erabili zuen (3); aditza ere (3); aditza ere (3); aditza eta (5); aditza eta (5); aditza ez (4); aditza ez (4); aditza ing (3); aditza ing (3); aditza is (3); aditza is (3); aditza jainkoari (3); aditza jainkoari (3); aditza osagarria (4); aditza osagarria (4); aditza partikula (3); aditza partikula (3); aditzak eta (3); aditzak ez (6); aditzak ez zuen (3); aditzaren bitartez (3); aditzaren morfologia (3); aditzari lotuta idaztea (4); da aditz (5); edo aditza (3); edo aditza (3); eta aditz (8); eta aditza (8); eta aditza (8); eta aditzak (4); euskal aditza (5); euskal aditza (5); euskal aditzaren (7); h aditza (3); h aditza (3); ikusi aditza (3); ikusi aditza (3); izan aditza (4); izan aditza (4); subjektua aditza (3); subjektua aditza (3); zen aditz (3)
