Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Gauez harrizko zubiaren azpian, Leo Perutz / J.M. Olaizola "Txiliku" / Joxe Mari Berasategi (Elkar, 2019 )
aurrekoa | 77 / 49 orrialdea | hurrengoa
eu
Brouza liluratuta zegoen alkimistaren esku fin, mehe eta trebe haiekin; xarmatuta frantses erara ebakitako bizarrarekin, su-koloreko janzkiarekin eta zetazko txanoaren azpitik ateratzen zitzaizkion ile-xerlo zuriekin.
es
Aquellas manos finas y estrechas, tan h?biles, le ten?an fascinado, pero tambi?n la barba del mago, modelada al estilo franc?s, y su t?nica color de fuego y los blancos mechones de pelo que asomaban por debajo de su gorra de seda.
fr
Ces mains fines, longues et habiles fascinaient Brouza tout comme la moustache que l'alchimiste taillait ? la mode de France, comme son habit rouge feu et les m?ches de cheveux blancs qui jaillissaient de sous son bonnet de soie.
en
Brouza tried to make himself useful in the workshop so that he could stay there longer;
eu
Lantegian denbora luzeagoan geratu ahal izateko, laguntzen saiatzen zen: hauspoari eragin, burdinagarekin berun urtua nahastu edo sufrea eta fosforoa almaizean birrindu.
es
Trataba de serle ?til para poder permanecer m?s tiempo en su taller atendiendo el fuelle, revolviendo con un atizador de hierro el plomo l?quido y moliendo azufre o f?sforo en el mortero.
fr
Pour pouvoir rester plus longtemps dans l'atelier, il cherchait ? se rendre utile, actionnait le soufflet, remuait le plomb liquide avec une tige de fer et broyait le soufre ou le phosphore dans un mortier.
en
he used the bellows, stirred the molten lead with an iron rod and pounded sulphur or phosphorus in a mortar.
eu
Gainera, jatekoa ekartzen zion sukaldetik, eta, goizaldeko ordu batean, espeziaz atonduriko edabe lo-eragilea irabiatzen zion.
es
Tambi?n le tra?a la comida desde la cocina y a la una en punto de la noche le preparaba una p?cima para dormir aderezada con especias.
fr
Des cuisines, il rapportait aussi ? van Delle ses repas et, ? une heure sonnant, sa potion somnif?re pr?par?e avec des ?pices, pour la nuit.
en
He also brought van Delle food from the kitchen and, when the clock struck one a.m., his sleeping draught made of spices.
eu
Horrela irabazi zuen Van Delleren konfiantza, zeinak hasieran ez baitzion ez kasurik egin ez alferreko hitzik esan.
es
Brouza logr? ganarse la confianza de Van Delle, que al principio apenas hab?a reparado en ?l y no le hab?a dirigido la palabra.
fr
Il parvint ? gagner la confiance de l'alchimiste, qui l'avait compl?tement ignor? au d?but et ne lui avait que rarement adress? la parole.
en
Van Delle at first took practically no notice of him and rarely spoke to him, but he succeeded in gaining the alchemist's confidence.
eu
Brouzaren jarrera otzanak on egin behar nahitaez halako gizon bati, mesfidantzaz inguratuta bizi baitzen gazteluan, benetako adiskiderik gabe eta jendearekin egoteko ohitura ia guztiz galduta.
es
La servicial sumisi?n que le mostraba ten?a que agradar a un hombre al que hab?an acogido con desconfianza y que no contaba con ning?n amigo sincero en todo el castillo, que pr?cticamente hab?a renunciado al trato humano.
fr
Le d?vouement soumis dont Brouza faisait preuve ? son endroit devait rass?r?ner un homme qui se sentait entour? de m?fiance, ne poss?dait aucun v?ritable ami au ch?teau et avait m?me presque totalement perdu l'habitude de fr?quenter ses pareils.
en
Brouza's total devotion was bound to give pleasure to a man who felt himself to be surrounded by mistrust, who had no real friends at the Castle, and had grown almost completely unaccustomed to contact with people.
eu
Izan ere, van Delle igandeetan bakarrik irteten zen gaztelutik, Barnabiten elizara joan eta meza entzuteko. Bere lantegira noizbehinka baino ez zen agertzen enperadorearen gelariren bat, zertara eta harro entzutera alkimista egiten ari zen aurrerapenen berri; gero, iseka eginez galdetzen zion zenbat denbora gehiago beharko zuen zopatxo hura egiteko.
es
Van Delle solo abandonaba el castillo los domingos para o?r misa en la iglesia de los Barnabitas, y a su gabinete solo acud?a de cuando en cuando alg?n camarero del emperador que escuchaba despectivo lo que le refer?a acerca del progreso de sus trabajos y que luego preguntaba burl?n cu?nto tardar?a en cocerse aquella sopita.
fr
Car van Delle ne quittait le ch?teau que le dimanche pour aller entendre la messe ? l'?glise des Barnabites, et seuls l'un ou l'autre des valets de chambre de l'empereur lui rendaient visite ? l'occasion dans son atelier : ils l'?coutaient alors d'un air hautain leur parler de l'avancement de ses travaux avant de lui demander ironiquement combien de temps il devrait encore faire son petit bouillon.
en
Only on Sundays did he leave the Castle to attend Mass at the Barnabite church, and only rarely did one of the Emperor's gentlemen-in-waiting call and listen loftily to an account of the progress of his work and then ask sarcastically how much longer he was going to take cooking his soup.
eu
Era horretan, denboraren poderioz, van Delle eta Brouzaren artean garatu zen halako zerbait, berez adiskidetasun deitzerik ez zegoena, oso desberdinak baitziren nola jatorriz hala mailaz, baina bai elkar-onartze moduko bat.
es
De este modo, con el paso del tiempo, surgi? entre Van Delle y Brouza algo que no ser?a correcto llamar amistad, ya que entre ellos exist?an grandes diferencias de car?cter, as? como de posici?n y origen, pero que s? se parec?a al entendimiento.
fr
Et ainsi, avec le temps, quelque chose ?tait n? entre van Delle et Brouza, quelque chose que l'on ne pouvait certes qualifier d'amiti?-les deux hommes avaient des temp?raments trop diff?rents pour cela, et ils ?taient s?par?s par leur rang et leur naissance-, mais qui ressemblait toutefois ? une sorte de compr?hension mutuelle.
en
Thus in the course of time a relationship developed between van Delle and Brouza that could not be called friendship, for the two were too different for that, apart from their inequality in birth and station;
eu
Brouzak van Delleri maitasun eta miresmen mugagabeak erakusten zizkion; van Dellek nahitasun onberarekin ordaintzen zion, nola jabeak txakur zarpail baina on-otzanari.
es
Brouza sent?a por Van Delle un amor y una admiraci?n sin l?mites, y Van Delle le correspond?a con un afecto y unas atenciones similares a las que muestra un amo por un perro algo desgre?ado pero bueno y obediente.
fr
Brouza vouait ? van Delle une admiration et un amour sans borne, et van Delle le lui rendait par une affection pleine d'indulgence, un peu comme celle que le ma?tre donne ? son chien certes passablement hirsute, mais docile et affectueux.
en
nevertheless a kind of understanding grew between them. Brouza's veneration of van Delle was reciprocated with an indulgent fondness such as one might have for a rather scruffy but good and obedient dog.
eu
Alkimista, hitz gutxikoa izanagatik, batzuetan berbetarako gogoz agertzen zen Brouzaren aurrean; Brouzak, harekin zegoen bitartean, diziplina gogorrez eusten zion bufoi-izaera zoro eta lizunari.
es
El alquimista, por lo com?n parco en palabras, en presencia de Brouza sol?a volverse locuaz, mientras que este dominaba su extravagancia y su naturaleza procaz cuando estaba con ?l.
fr
Il arrivait que l'alchimiste, d'ordinaire peu loquace en pr?sence de Brouza, sort?t de sa r?serve, tandis que Brouza, pour sa part, refr?nait s?v?rement ses bouffonneries et son naturel obsc?ne tant qu'il se trouvait en compagnie de l'alchimiste.
en
To Brouza the normally taciturn alchemist was sometimes communicative, and Brouza kept his folly and his smutty talk under strict control while they were together.
eu
Alkimista eta sugina, beste gauza askotan bezala, ados ziren honetan ere: gorte inperialean soilik ezdeusak eta gaiztoak bizi zitezkeen pozik.
es
Ambos, tanto el alquimista como el fumista, coincid?an en muchas cosas, y sobre todo en la opini?n de que la corte imperial solo pod?a ser un lugar adecuado para gentes que no serv?an para nada y que no albergaban buenas intenciones.
fr
Ils consid?raient par exemple que seuls des bons ? rien et des gens anim?s de mauvaises intentions pouvaient trouver que le ch?teau ?tait un lieu de s?jour agr?able.
en
Among the many things on which they agreed was that the imperial court was a happy home only for those who were good for nothing or had nothing good in mind.
eu
Brouzak Pragako gazteluan gertatzen zen guztia kontatzen zion van Delleri.
es
Brouza informaba a Van Delle de todo lo que suced?a en el castillo de Praga.
fr
Brouza rapportait ? van Delle tout ce qui se passait au ch?teau de Prague.
en
Brouza told van Delle about everything that went on in Prague Castle.
eu
Sukaldean, arropa-gelan, zilartegian, are kaperan bertan, dirua eta gauzak desagerrarazten zirela, eta Philipp Lang, jakinaren gainean egonik ere, isilik geratzen zela, guztietatik eskuratzen baitzuen bere partila.
es
Sab?a que en la cocina, en el guardarrop?a, en la plater?a y hasta en la capilla de la corte desaparec?an dinero y valores, y que Philipp Lang estaba al tanto y callaba, pues obten?a una buena tajada en el reparto.
fr
Comme, par exemple, que de l'argent et des objets de valeur ?taient d?tourn?s dans les cuisines, ? l'office de l'argenterie et ? celui de la garde-robe imp?riale, voire dans la chapelle de la Cour, et que Philipp Lang le savait, mais qu'il n'en soufflait mot, car il recevait sa part de tout cela ;
en
He described to him how money and other things were filched from the kitchen, as well as from the clothes and silver stores and even the court chapel, and told him that Philipp Lang knew about it all and said nothing, because he had his finger in every pie.
eu
Nola sartu zen gazteluan Eva von Lobkowitz, audientziarik eman ez zioten neskatxa eder bat, zaldizainez jantzita; nola enperadorearen aurrean belaunikatu eta errukia eskatu zion aitarentzat, zeina atxiloturik baitzeukaten Elbogen-go gazteluko dorrean, zaintza zorrozpean;
es
Que Eva von Lobkowitz, una hermosa jovencita a la que no se hab?a concedido audiencia, se hab?a introducido en el castillo disfrazada de palafrenero y se hab?a arrodillado ante el emperador pidiendo clemencia para su padre, a quien ten?an recluido bajo estrecha vigilancia en la fortaleza de Elbogen.
fr
ou qu'Eva de Lobkowic, jeune et belle personne ? qui l'on avait refus? une audience chez l'empereur, s'?tait introduite dans l'enceinte du ch?teau d?guis?e en valet d'?curie et jet?e aux pieds de l'empereur pour le supplier d'accorder sa gr?ce ? son p?re, qui ?tait aux arr?ts de forteresse au donjon d'Elbogen.
en
He described how Eva von Lobkowitz, an attractive young woman, after she was refused an audience, entered the Castle grounds disguised as a stable boy, threw herself at the Emperor's feet and appealed for a pardon for her father, who was in strict confinement in the tower of Elbogen castle.
eu
nola enperadoreak kapela kendu eta bere izenez deitu zion; eta nola zutiarazi eta promes egin zion aintzat hartuko zuela eskaera, eta ohar bat idatzi zuen bere liburuxkan;
es
El emperador se quit? el sombrero y la llam? por su nombre, la hizo levantarse y accedi? a su ruego, e incluso anot? algo en su librito.
fr
Soulevant son chapeau et l'appelant par son nom, l'empereur lui avait demand? de se relever ; il avait satisfait sa requ?te, et m?me not? la chose dans son calepin.
en
The Emperor had raised his hat, addressed her by name, told her to rise to her feet, agreed to grant her appeal, and actually noted the matter in his notebook.
eu
hala eta guztiz, handik egun batzuetara Sternberg kondea, ukuilu-burua, bere aurrera etorrarazi eta gogor egin omen zion errieta, zaldizainak bere bidean jartzen zirela eta huskeriekin gogaitarazten zutela, eta sartzeko behingoz mutilak arrastoan.
es
A pesar de todo, unos d?as m?s tarde mand? llamar al conde Sternberg, montero mayor, y le increp? con dureza por permitir que los palafreneros le salieran al paso y le molestaran con bagatelas, orden?ndole que vigilara m?s a su gente.
fr
Pourtant, il avait fait venir quelques jours plus tard le comte Sternberg, le grand ?cuyer, pour le r?primander parce qu'il ne cessait de croiser sur son chemin des gar?ons d'?curie qui l'importunaient avec des v?tilles, et lui demander de mieux veiller sur ses gens.
en
But several days later he had sent for Count Sternberg, the Master of the Horse, and rebuked him severely for allowing stable boys to approach him in the Castle grounds and trouble him with trifling matters; he ought to have better control of his people.
eu
Brouzak kontatu zuenez, sukaldari bat burruntzia eskuan irten zen suetetik korrika, dozena bat jira egin zituen bere buruaren bueltan eta hasi zen oihuka, laguntzeko Jainkoarren, sabela atzean zeukala eta bizkarra aurrean.
es
Uno de los cocineros-seg?n le refiri? Brouza-sali? un d?a de la cocina con el espet?n en la mano y, dando vueltas sobre s? mismo, se puso a gritar que lo ayudaran, por el amor de Cristo, pues ten?a el lomo delante y la barriga atr?s.
fr
Brouza raconta qu'un marmiton ?tait sorti en courant des cuisines, une broche ? la main, avait tourn? sur lui-m?me une douzaine de fois en suppliant qu'on l'aid?t, pour l'amour du ciel, qu'il avait le ventre derri?re et le dos devant.
en
Brouza also described how a cook had dashed from the kitchen, spit in hand, and had turned round and round a dozen times and shouted for help for Christ's sake, for his belly was behind him and his back was in front.
eu
Gainera ur hotza bota omen zioten eta, zentzatu zenean, oso pozik jarri omen zen, ikusirik sabela eta bizkarra bere lekuan zeuzkala.
es
Lo ducharon con agua fr?a hasta que entr? en raz?n y tuvo la barriga y la espalda bien colocadas.
fr
On l'avait asperg? d'eau froide et il ?tait revenu ? la raison, trouvant son ventre et son dos plac?s ? sa convenance.
en
Cold water had been poured over him, he had come to his senses and found that his belly and his back had returned to their proper places.
eu
-Enperadore zenduaren garaian-esan zuen Brouzak malkoak begietan-, Brouza zen bufoi bakarra ehun zentzudunen artean; orain, ordea, nekez aurkitzen da zentzudun bat ehun bufoiren artean eta prestu bat ehun lapurren artean.
es
En tiempos del emperador, que en paz descanse-contaba con l?grimas en los ojos-, ?l, Brouza, hab?a sido un loco entre cien cuerdos, mientras que ahora lo dif?cil era encontrar a un solo cuerdo entre cien locos y un hombre honrado por cada cien ladrones.
fr
Au temps de feu Sa Majest? l'empereur, raconta Brouza-et les larmes jaillirent de ses yeux-, il y avait ? la Cour un bouffon pour cent hommes d'esprit, mais ? pr?sent, c'?tait tout juste si l'on trouvait un homme d'esprit pour cent bouffons et un honn?te homme pour cent voleurs.
en
In the late Emperor's time, Brouza told van Delle with tears streaming from his eyes, he had been the only fool among a hundred sensible men, but now there wasn't a single man of sense among a hundred fools and there wasn't an honest man among a hundred thieves.
eu
Jakobus van Dellek atzerrian egindako bidaiak kontatu zizkion Brouzari, zeinaren mundua Beraunen amaitzen baitzen, gehien jota Pisek-en edo Rakonitz-en.
es
Aquel Jakobus van Delle le cont? a Brouza, para quien el mundo acababa en Beraun, o quiz? como mucho en Pisek o en Rakonitz, sus viajes por pa?ses lejanos.
fr
A Brouza, pour qui les limites du monde ne d?passaient pas Beraun, ou peut-?tre Pisek et Rakonitz tout au plus, Jakobus van Delle parla de ses voyages en pays ?trangers :
en
Jakobus van Delle talked to Brouza, to whom the world did not extend beyond Heraun and from there beyond Pisek and Rakonitz, about his travels in foreign countries.
eu
Nola egon zen Istanbulen, erudizioaren metropolian, antzinako eskuizkribu ederrak estudiatzen;
es
Le cont? que hab?a estado en Estambul, capital de la sabidur?a, para estudiar ciertos manuscritos antiguos muy hermosos.
fr
il ?tait all? ? Istanbul, la m?tropole du savoir, pour y ?tudier les beaux manuscrits anciens ;
en
He described how he had gone to Istanbul, the metropolis of learning, to study fine old manuscripts.
eu
nola aurkitu zituen han judu batzuk beren jainkoa arnegatu eta beste bat gurtzen zutenak, zeinari Asmodeo edo Espirituen jauna deitzen zioten.
es
Le cont? c?mo hab?a encontrado all? a jud?os ap?statas que adoraban a un dios al que llamaban Asmodeo, el Se?or de los Esp?ritus.
fr
il y avait rencontr? des juifs qui avaient reni? leur Dieu et en v?n?raient un autre qu'ils appelaient Asmod?e, le ma?tre des esprits ;
en
There he had come across jews who had renounced their faith and worshipped a god whom they called Asmodai, the lord of the spirits.
eu
Nola egin zuen topo judu alderraiarekin, zeinak azalpen miresgarri eta hagitz sekretuak eman zizkion munduaren martxaz, eta gero laguntzatxo bat eskatu zerbait jateko eta bidaiarako.
es
Que hab?a encontrado al Jud?o Errante, quien le hizo revelaciones maravillosas y muy secretas sobre la marcha de los mundos, y que luego le hab?a pedido una peque?a aportaci?n para sus viajes y sus provisiones.
fr
il avait rencontr? le juif errant, qui lui avait donn? des ?claircissements tr?s secrets sur le cours des astres, et demand? ensuite un petit viatique ;
en
He described how he had met the Wandering Jew, who had given him marvellous and very secret information about the future of the universe, but had then asked him for a small contribution to his travelling expenses.
eu
Sinaiko harkaitza ikusi, ikus zitekeela, baina ez haraino igo, eskorpioi zuri erraldoiek inguratuta eta zainduta baitzegoen.
es
Le cont? que era posible ver la roca del Sina?, pero no subir a ella, pues se hallaba rodeada y custodiada por gigantescos escorpiones blancos.
fr
on pouvait certes voir le mont Sina?, mais non l'escalader, car il ?tait encercl? et gard? par de gigantesques scorpions blancs ;
en
He told Brouza that it was possible to see Mount Sinai, but not to climb it, for it was surrounded and guarded by huge white scorpions.
eu
Ausartzen zela bilatzen nitroa artifizialki ekoizteko bidea, baina enperadoreari ez zitzaiola nitroa axola, hark urrea nahi zuela.
es
Que estaba convencido de poder encontrar la forma de producir salitre artificialmente, pero que al emperador no le interesaba el salitre, sino el oro;
fr
il esp?rait bien trouver un moyen de produire artificiellement du salp?tre, mais l'empereur n'en avait cure, c'?tait de l'or qu'il voulait ;
en
He also said he was confident of being able to discover a way of artificially producing saltpeter, but the Emperor was not interested in saltpeter, he wanted gold.
eu
Eta nola joan zen Veneziara errubi-koloreko beira ekoizteko sekretuaren arrastoan, baina haren jabe ziren beiragileek ez zutela kontatu nahi;
es
que hab?a ido a Venecia con el prop?sito de descubrir el secreto del vidrio de color de rub? de los vidrieros venecianos, que no quer?an comunic?rselo a nadie;
fr
il s'?tait rendu ? Venise pour tenter de percer le myst?re du verre rubis que poss?daient les ma?tres verriers v?nitiens mais qu'ils refusaient de divulguer.
en
He, van Delle, had gone to Venice to discover the secret of the ruby-coloured glass that the Venetian glass blowers possessed but refused to reveal.
eu
nolako arriskuak bizi izan zituen, eta, azkenean, porrot egin ahalegin hartan. Hala ere, bazuela oraindik esperantza noizbait arrakasta izateko errubi-koloreko beira ekoitziz.
es
le confes? los peligros que hab?a corrido en dicha ocasi?n, c?mo hab?a fracasado en su empe?o y que, sin embargo, a?n confiaba en producir aquel cristal color rub?.
fr
Il parla des dangers qu'il avait courus et de son projet qui avait finalement ?chou?, et ajouta qu'il esp?rait cependant avoir son jour de gloire avec la fabrication du verre rubis.
en
This had exposed him to grave dangers, and in the end his project had failed, but he still hoped one day triumphantly to solve the problem of producing ruby-red glass.
eu
Eta esan zuen gorabehera handiak gainditu behar izan zituela bizitza guztian-eta Brouzak bere hizkerara itzuli zituen hitz haiek...
es
Que su vida siempre hab?a estado sometida a grandes cambios, dijo, y Brouza tradujo estas palabras a su propio idioma:
fr
Il dit aussi que sa vie avait toujours ?t? sujette ? bien des fluctuations, et Brouza traduisait ces propos dans sa propre langue :
en
His life had always been subject to great vicissitudes-and Brouza translated this into his own terms.
eu
baietz, berak ere bazekiela zer zen hori, "gaur okela errea koipetsu, bihar malba-zopa saldatsu"; halaxe gertatu zitzaiola berari Maximiliano enperadore txit errukitsua beste mundura joan zenetik.
es
s?, pens?, eso lo conozco, hoy guisos suculentos y ma?ana mendrugos, esa era tambi?n su suerte desde que su bondados?simo emperador Maximiliano hab?a dejado este mundo.
fr
oui, il connaissait bien tout cela, un jour, on avait du r?ti bien gras, le lendemain de la bouillie-il en allait de m?me pour lui depuis que l'empereur Maximilien, dont il v?n?rait la m?moire, avait quitt? ce monde.
en
Yes, he said, he had experience of that himself, one day a good, rich roast and meagre fare next day, that had happened to him too since the departure from this world of his most gracious Majesty the Emperor Maximilian;
eu
Eta bere jaun ohia gogora ekarri orduko, negarrari eman zion berriro, zotinka eta malkoak xukatuz, eta van Dellek kontsolatu egin behar izan zuen.
es
Y al recordar a su antiguo amo se puso a llorar, a lamentarse y a secarse las l?grimas de los ojos, y Van Delle se sinti? obligado a consolarlo.
fr
Et en ?voquant le souvenir de son d?funt ma?tre, il se mit ? pleurer, ? essuyer ses larmes et ? sangloter derechef, et van Delle dut le consoler.
en
and calling to mind his former master caused him to snivel and weep, and he had to wipe the tears from his eyes, and van Delle had to comfort him.
eu
-Hala duk mundu honetan-esan zion-, koroa askoren jabea ere ez duk bizitzen baserriko morroia baino luzaroago.
es
-As? es la vida-le dijo-, el depositario de la corona de todas las coronas no es menos mortal que un campesino.
fr
La vie ?tait ainsi faite, en ce bas monde, dit-il, et ? celui qui portait sur sa t?te la couronne des couronnes il n'?tait pas plus donn? vie qu'? un valet de ferme.
en
The situation in this world, he explained, was such that the wearer of the crown of crowns lasted no longer than a farm hand.
eu
Egun batean Jakobus van Dellek, enperadorea erretxindu eta hasi zitzaionean alkimiaz gaizki-esaka eta alkimista guztiei barrabas deitzen, kontra egin zion suhar, eta hitz eman ezen, San Wentzeslao egunean, zeina handiro ospatzen baitzen Bohemian, hamabi librako urre-barra bat emango ziola eskura, lehen frogantza xume moduan, ikus zezan urrea ekoizteko artean zer egiteko gauza zen.
es
Un d?a a Jakobus van Delle se le ocurri? responderle al emperador, que hab?a abominado de la alquimia en un arranque de mal humor tras tachar de bribones a todos los que la practicaban, que se compromet?a a llevarle una barra de oro de doce libras como primera y humilde prueba de sus conocimientos y que lo har?a con ocasi?n de San Wenceslao, que en Bohemia se celebra por todo lo alto.
fr
Mais l'alchimiste contredit violemment l'empereur qui, en un moment de mauvaise humeur, avait d?nigr? l'alchimie et trait? tous les alchimistes de fripons, et van Delle lui avait promis qu'il lui remettrait le jour de la Saint-Venceslas, qui est un grand jour de f?te en Boh?me, un lingot d'or de douze livres comme premi?re et infime preuve de ce que son art d'alchimiste ?tait capable d'accomplir.
en
Now, Jakobus van Delle had once violently contradicted the Emperor, who in a bad mood had derided alchemy and denounced its practitioners as frauds. He had told him that on St Wenceslas's day, which is celebrated as a joyous festival in Bohemia, he would hand him a twelve-pound bar of solid gold as a first and small example of what he could do.
eu
Enperadoreak trufa eginez galdetu zion ea ausartzen zen lepoa jokatzen, eta van Dellek baietz, ausartzen zela, eta hartan itxi zuten apustua.
es
El emperador le pregunt? burl?n si respond?a de su promesa con su propia cabeza y Van Delle asinti?, y as? cerraron el trato.
fr
L'empereur lui avait demand? d'un air moqueur s'il se sentait le courage d'engager sa t?te, et van Delle avait accept? : oui, il en avait le courage, et il relevait le d?fi.
en
The Emperor had sarcastically asked him whether he was prepared to stake his head on this, and van Delle had said he was, and they had agreed on the deal.
eu
eta uste zuelako jada bide onetik zihoala, urte luzez eta gogor saiatu ostean, metal arruntak noble bihurtzeko artean; baina, batez ere, hurrengo asteetarako aurreikusten zuelako konstelazio berezi bat, zeina, ordura arte gutxitan gertatu arren, beti izan baitzen probetxu handikoa nola berarentzat hala bere lanarentzat. Ordea, konstelazio hura igaro zen;
es
Aquella apuesta se deb?a a que se hab?a sentido herido en su orgullo y a que, tras tantos a?os de innumerables esfuerzos, cre?a estar sobre la pista de la forma de transmutar metales viles en nobles, pero sobre todo porque hab?a constatado que en las pr?ximas semanas se dar?a una constelaci?n de estrellas especialmente favorable y muy poco usual que siempre le hab?a sido extremadamente provechosa en sus investigaciones.
fr
Il avait agi ainsi parce qu'on l'avait bless? dans son honneur et qu'apr?s les peines endur?es pendant tant d'ann?es, il croyait ?tre enfin sur la voie qui lui permettrait de transformer du m?tal commun en m?tal noble, mais surtout parce qu'il avait pr?vu pour les semaines suivantes certaine conjonction de plan?tes rarement observ?e jusqu'alors, et qui, ? chaque fois, s'?tait montr?e tr?s b?n?fique pour lui et son ?uvre.
en
Van Delle had done this because he felt his honour had been challenged, because after so many years of toil he believed himself to be at last on the right track towards transmuting base metal into gold and, above all, because he foresaw in the weeks ahead a constellation of heavenly bodies that had rarely occurred in the past but had always been extremely favourable to him and his work.
eu
Saturno, berritasun ororen bekaitz, lehengo eremura itzuli zen Hidraren isats ezkatatsuko bakardade urrunetik; baina van Dellek ez zuen jadetsi magisterium handia, elementuen transmutazioa; are, inoiz baino urrunago ikusten zuen bere burua helburu hartatik.
es
Pero dicha constelaci?n se form? y volvi? a desaparecer, y Saturno, astro que desconf?a de todo lo nuevo, regres? de su lejano retiro a su puesto, la cola escamosa de la Serpiente, sin que Van Delle hubiera descubierto la ley suprema, la transmutaci?n de los elementos, e incluso vi?ndose m?s lejos de lograrlo que nunca.
fr
Or cette conjonction passa ; Saturne, hostile ? toute nouveaut?, sortit de son isolement lointain dans la queue ?cailleuse du serpent d'eau et revint dans son ancien domaine, sans que van Delle f?t parvenu ? r?aliser le grand magisterium, la transmutation des ?l?ments.
en
But this constellation came and went, Saturn, which is unfavourable to everything new, returned to its old realm from the remoteness of the scaly tail of Hydra, and van Delie's great master stroke, the transmutation of the elements, had failed to occur and actually seemed farther away than ever.
eu
Zama astuna zuen ariman enperadoreari hitz eman ziona.
es
Mucho le pes? entonces la palabra dada al emperador.
fr
La parole donn?e ? l'empereur oppressait son ?me.
en
The pledge he had given the Emperor weighed heavily on his mind.
eu
"Ukuiluan zaldirik ez eta esproiei txir-txir eraginez", halaxe jardun baitzen.
es
Hab?a actuado como el que hace la cuenta sin el hu?sped.
fr
Il avait agi comme quelqu'un qui fait sonner ses ?perons mais n'a pas de cheval ? l'?curie.
en
He had acted like someone who clinks his spurs without having a horse in the stable.
eu
Eta zenbat eta hurbilago San Wentzeslao eguna, hainbat handiagoak ziren alkimistaren kezka, beldurra eta etsia.
es
Y, a medida que se acercaba el d?a de San Wenceslao, la inquietud, el miedo y la pena se iban apoderando del alquimista.
fr
Et plus le jour de la Saint-Venceslas approchait, plus l'alchimiste sombrait dans le souci, la peur et la m?lancolie.
en
And the closer St Wenceslas's day came, the greater grew his anxiety and gloom.
eu
Oraintxe hasten zen lanean jo honi eta su hari azkenik gabe, Furiek akuilatuta bezala;
es
A veces se pon?a a trabajar como si le persiguieran las Furias, y empezaba con una cosa u otra sin terminar ninguna;
fr
Parfois, comme pourchass? par des furies, il se jetait sur son travail, commen?ait ceci ou cela, ne menait rien ? terme et restait finalement pendant des heures, voire des jours entiers, sans rien faire, le regard perdu dans le n?ant.
en
Sometimes he got to work as frantically as if the furies were behind him.
eu
hurrena, berriz, alferkerian ematen zituen orduak eta are egunak, eserita eta begiak hutsean tinko.
es
pero luego volv?a a pasar horas e incluso d?as ocioso, con la mirada perdida.
fr
Brouza observait avec une inqui?tude et un souci grandissants le changement qui s'op?rait chez son ma?tre ;
en
He began one thing and then another without finishing anything, and sometimes he sat idly, staring into space, for hours or even days.
eu
Brouza penaz eta kezkaturik zebilen bere jaunaren mudantzarekin, baina ezin zuen ulertu zergatia.
es
Brouza ve?a con temor y preocupaci?n el cambio que se hab?a producido en su amo;
fr
il ne parvenait pas ? se l'expliquer.
en
Brouza noted with concern the change that had come over him, which he could not explain;
eu
Van Dellek isilik jarraitu zuen, begiak hutsean tinko.
es
Y cuando el alquimista rechaz? por en?sima vez las ricas viandas que le tra?a de la cocina, se hart? y le rog? que le contara cu?l era la desgracia que lo atormentaba.
fr
Et lorsque l'alchimiste refusa une fois de plus de toucher aux plats qu'il lui avait apport?s des cuisines, il n'y put tenir et l'adjura de lui confier quel malheur lui ?tait arriv?.
en
and when the alchemist yet again left untouched the meal he had brought him from the kitchen he could stand it no longer and appealed to him to tell him what was wrong.
eu
Brouza, ordea, ez zen aspertzen eske eta erreguka, eta azkenerako aitortu egin behar izan zion bere egoeraren makurra.
es
Van Delle continu? callado y mirando al vac?o, pero al ver que no cejaba en sus ruegos reconoci? que se encontraba en un aprieto.
fr
Van Delle se taisait, son regard fixait le vide, mais comme Brouza ne cessait de le harceler de ses questions, il lui avoua la gravit? de sa situation :
en
Van Delle did not reply and went on staring into space, and Brouza persisted until the alchemist admitted his plight.
eu
Porrot egin zuela bere lanean, enperadoreari lepoa jokatu ziola eta galtzeko beldurrak abailduta zegoela.
es
Le cont? que hab?a fracasado, que hab?a empe?ado su cabeza ante el emperador y que tem?a perderla.
fr
son ?uvre ?tait un ?chec, il avait engag? sa t?te, et tout le portait ? craindre le pire.
en
He had failed in his work, he had pledged his head to the Emperor, and he now feared he was going to lose it.
eu
-Alde egin beharko nikek, norabait partitu, baina nola?
es
-Deber?a marcharme, escapar, pero ?c?mo voy a hacerlo?
fr
" Je devrais partir, prendre la fuite, mais comment le pourrais-je ?
en
"I must leave, I must get away, but how can I?" he said in conclusion.
eu
-amaitu zuen azalpena-. Zaintzapean naukatek;
es
-dijo al concluir su relato-. Me vigilan.
fr
Je suis sous haute surveillance.
en
"I'm being kept under guard.
eu
ohartuko hintzen zenbait astetik hona nola dauden hor kanpoko pasabidean bi zaindari zizpaz armaturik, bata eskuinean eta bestea ezkerrean; ba, igandeetan, atzetik etortzen zaizkidak mezetara, eta elizan ere ez zidatek begirik kentzen.
es
Ya habr?s notado que desde hace varias semanas hay dos arcabuceros apostados en el pasillo, cerca de la puerta de mis aposentos, uno a la derecha y otro a la izquierda, y que los domingos, cuando voy a misa, me siguen y no me pierden de vista ni en la iglesia.
fr
Tu as bien remarqu? toi aussi que deux arquebusiers sont post?s dehors, dans le couloir, non loin de ma porte, l'un ? gauche, l'autre ? droite, et quand je me rends ? la messe le dimanche, tous deux me suivent et ne me quittent pas des yeux, m?me ? l'?glise.
en
You must have noticed that for several weeks past two arquebusiers have been posted in the corridor not far from my door, one on the right and the other on the left, and on Sundays when I go to Mass they follow close behind me and don't lose sight of me even in church.
eu
Madarikatua etxe honetara ekarri nauen patua!
es
?Maldita sea mi suerte por traerme hasta esta casa!
fr
Maudit soit le destin qui m'a conduit dans cette maison !
en
Cursed be the fate that led me to this house."
eu
Brouza atsekabetuta eta nahastuta geratu zen entzundakoarekin, eta hasieran ez zen gai izan hitz bakar bat ere jaulkitzeko, arnasestuka eta hortzak karraska; min bizi batek estutzen zion eztarria.
es
Brouza se qued? confundido y perplejo por lo que acababa de escuchar y al principio no fue capaz de articular palabra. Resoplaba, los dientes le casta?eteaban y un intenso dolor le atenazaba la garganta.
fr
" Brouza ?tait atterr? et troubl? par ce qu'il venait d'entendre, et au d?but, il ne put prononcer un seul mot ; il ne faisait que geindre et grincer des dents, une douleur intense lui nouait la gorge.
en
Brouza was dismayed and bewildered on hearing this, and at first he could say nothing, he could only croak and grind his teeth, there was a painful knot in his throat.
eu
Azkenik, gogamena bildu eta hitz batzuk topatzeko gauza izan zenean, alkimistari eskatu zion ekiteko berriz kontuari, asmatuko zuela, denean asmatuko zuela, ezin zuela itxaropena galdu.
es
Luego, cuando por fin pudo rehacerse y encontr? palabras para expresar lo que pensaba, rog? al alquimista que empezara de nuevo, que estaba seguro de que lo conseguir?a, que lo lograr?a si no perd?a la esperanza.
fr
Puis, lorsqu'il put enfin formuler une pens?e et trouver les mots pour l'exprimer, il conseilla ? l'alchimiste de repartir ? z?ro, lui assurant que son entreprise serait cette fois-ci couronn?e de succ?s, que tout lui r?ussirait, qu'il ne fallait surtout pas perdre l'espoir.
en
Eventually, when he was able to collect his ideas and find words to express them again, he told the alchemist to try again, for he would succeed, he always succeeded, and he must not give up hope.
eu
-Itxaropen hori-esan zuen van Dellek irribarre lauso batekin-hutsala duk, eta horri atxikitzen zaiona, garia erein baino lehen zebilek ogia egin nahian.
es
-Esa esperanza-dijo Van Delle con amarga sonrisa-es una esperanza vana, y acariciarla es como amasar pan sin haber sembrado trigo.
fr
" Cet espoir est vain, r?pondit van Delle en esquissant un sourire attrist?, et celui qui le nourrit fait son pain avec du bl? qui n'est pas encore sem?.
en
"That hope," said van Delle with a sad smile, "is a vain hope, and those who nurse it bake bread with corn that is not yet sown.
eu
Ez, Brouza, ja nireak egin dik.
es
No, Brouza, soy hombre muerto.
fr
Non, Brouza, je suis un homme perdu.
en
No, Brouza, I'm a lost man."
aurrekoa | 77 / 49 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus