Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Madame Bovary, Gustave Flaubert / Patxi Apalategi (Ibaizabal, 1993
)
eu
Jaitsi eta jaitsi ari zen.
es
 
fr
 
en
 
eu
Azkenik entzun zen punpateko bat; sokak kirrinka igo ziren berriro.
es
Por fin se oy? un choque, las cuerdas volvieron a subir chirriando.
fr
Enfin on entendit un choc ; les cordes en grin?ant remont?rent.
en
At last a thud was heard; the ropes creaked as they were drawn up.
eu
Orduan Bournisienek pala hartu zuen, Lestiboudoisek luzatzen ziona;
es
Entonces el se?or Bournisien tom? la pala que le ofrec?a Lestiboudis;
fr
Alors Bournisien prit la b?che que lui tendait Lestiboudois ;
en
Then Bournisien took the spade handed to him by Lestiboudois;
eu
ezkerreko eskuaz, aldi berean eskuinaz garaztatzen zuela, palakada handi bat bota zuen bortizki;
es
con su mano izquierda ech? con fuerza una gran paletada de tierra, mientras que con la derecha asperj?a la sepultura;
fr
de sa main gauche, tout en aspergeant de la droite, il poussa vigoureusement une large pellet?e ;
en
with his left hand all the time sprinkling water, with the right he vigorously threw in a large spadeful;
eu
eta zerraldoaren zurak, harriek kolpaturik, betikotasunaren durunda dela iruditzen zaigun zarata ikaragarri hori egin zuen.
es
y la madera del ata?d, golpeada por los guijarros, hizo ese ruido formidable que nos parece ser el de la resonancia de la eternidad.
fr
et le bois du cercueil, heurt? par les cailloux, fit ce bruit formidable qui nous semble ?tre le retentissement de l'?ternit?.
en
and the wood of the coffin, struck by the pebbles, gave forth that dread sound that seems to us the reverberation of eternity.
eu
Elizgizonak bere albokoari pasa zion ixipua.
es
El eclesi?stico pas? el hisopo a su vecino.
fr
L'eccl?siastique passa le goupillon ? son voisin.
en
The ecclesiastic passed the holy water sprinkler to his neighbour.
eu
M. Homais zen.
es
Era el se?or Homais.
fr
C'?tait M. Homais.
en
This was Homais.
eu
Honek benaz astindu zuen, gero Charlesi luzatu zion, zeina belaunetaraino hondoratu baitzen lurretan, eta eskuak betean botatzen zuen aldi berean deiadar eginez: 'Adio'.
es
Lo sacudi? gravemente, y se lo pas? a su vez a Carlos, quien se hundi? hasta las rodillas en tierra, y la echaba a pu?ados mientras exclamaba: "Adi?s."
fr
Il le secoua gravement, puis le tendit ? Charles, qui s'affaissa jusqu'aux genoux dans la terre, et il en jetait ? pleines mains tout en criant : " Adieu !
en
He swung it gravely, then handed it to Charles, who sank to his knees in the earth and threw in handfuls of it, crying, "Adieu!" He sent her kisses;
eu
Musuak bidaltzen zizkion; zulorantz errestatzen zen harekin batera bertan hondoratzeko.
es
Le enviaba besos; se arrastraba hacia la fosa para sepultarse con ella.
fr
il se tra?nait vers la fosse pour s'y engloutir avec elle. On l'emmena ;
en
he dragged himself towards the grave, to engulf himself with her.
eu
Eraman egin zuten; eta laster lasaitu zen, agian sentituz, beste guztiek bezala, hura bukatu izanaren gozamen lainotsua.
es
Se lo llevaron; y no tard? en apaciguarse, experimentando quiz?s, como todos los dem?s, la vaga satisfacci?n de haber terminado.
fr
et il ne tarda pas ? s'apaiser, ?prouvant peut-?tre, comme tous les autres, la vague satisfaction d'en avoir fini.
en
They led him away, and he soon grew calmer, feeling perhaps, like the others, a vague satisfaction that it was all over.
eu
Rouault zaharra, itzultzean, lasai-lasai pipakada bat erretzen hasi zen; eta horri Homaisek, bere kolkorako, desegokia iritzi zion.
es
El t?o Rouault, al volver, se puso tranquilamente a fumar una pipa, lo cual Homais, en su fuero interno, juzg? poco adecuado.
fr
Le p?re Rouault, en revenant, se mit tranquillement ? fumer une pipe ; ce que Homais, dans son for int?rieur, jugea peu convenable.
en
Old Rouault on his way back began quietly smoking a pipe, which Homais in his innermost conscience thought not quite the thing.
eu
Halaber errepatu zuen, M. Binet ez zela azaldu ere egin, Tuvachek 'hanka egin zuela' mezaren ondoren, eta Theodorek, notarioaren morroiak, jantzi urdina zeramala 'jantzi beltzik ezin aurkitu balitz bezala, usadioari jarraituz, zer arraio!' Eta, bere oharpenak adierazteko, talde batetik bestera zebilen.
es
Observ? igualmente que el se?or Binet se hab?a abstenido de aparecer, que Tuvache se "hab?a largado" despu?s de la misa, y que Teodoro, el criado del notario, llevaba un traje azul, "como si no se pudiera encontrar un traje negro, ya que es la costumbre, ?qu? diablo!". Y para comunicar sus observaciones, iba de corro en corro.
fr
Il remarqua de m?me que M. Binet s'?tait abstenu de para?tre, que Tuvache " avait fil? " apr?s la messe, et que Th?odore, le domestique du notaire, portait un habit bleu, " comme si l'on ne pouvait pas trouver un habit noir ", puisque c'est l'usage, que diable. ! Et, pour communiquer ses observations, il allait d'un groupe ? l'autre.
en
He also noticed that Monsieur Binet had not been present, and that Tuvache had "made off" after mass, and that Theodore, the notary's servant wore a blue coat, "as if one could not have got a black coat, since that is the custom, by Jove!" And to share his observations with others he went from group to group.
eu
Emmaren heriotza deitoratzen zuten, eta batik bat Lheureuxek, zeina huts egin gabe etorri baitzen hobiratzera.
es
Todos lamentaban la muerte de Emma, y sobre todo Lheureux, que no hab?a faltado al entierro.
fr
On y d?plorait la mort d'Emma, et surtout Lheureux, qui n'avait pas manqu? de venir ? l'enterrement.
en
They were deploring Emma's death, especially Lheureux, who had not failed to come to the funeral.
eu
- Damatxo gaixoa!
es
 
fr
 
en
 
eu
zer nolako atsekabea bere senarrarentza!
es
-?Pobre se?ora!, ?qu? dolor para su marido!
fr
-- Cette pauvre petite dame !
en
"Poor little woman!
eu
Botikarioa hasten zen berriro:
es
El boticario dec?a:
fr
quelle douleur pour son mari !
en
What a trouble for her husband!"
eu
-Ni izan ezean, ongi dakizue hori, bere buruaren kontrako atentatu galgarriren bat egingo zukeen!
es
-Sepan ustedes que, si no fuera por m?, podr?a haber atentado contra su propia vida.
fr
L'apothicaire reprenait : -- Sans moi, savez-vous bien, il se serait port? sur lui-m?me ? quelque attentat funeste !
en
The druggist continued, "Do you know that but for me he would have committed some fatal attempt upon himself?"
eu
-Halako pertsona ona!
es
-?Una persona tan buena!
fr
-- Une si bonne personne !
en
"Such a good woman!
eu
eta oraindik joan den larunbatean bertan nire dendan ikusi nuela esatea ere!
es
?Y decir que todav?a la vi el s?bado pasado en mi tienda!
fr
Dire pourtant que je l'ai encore vue samedi dernier dans ma boutique !
en
To think that I saw her only last Saturday in my shop."
eu
-Ez dut astirik izan hitz batzuk prestatzeko, zioen Homaisek, bere hilobiaren gainean jalgitzeko.
es
-No he tenido tiempo-dijo Homais-de preparar unas palabras que hubiera pronunciado sobre su tumba.
fr
-- Je n'ai pas eu le loisir, dit Homais, de pr?parer quelques paroles que j'aurais jet?es sur sa tombe.
en
"I haven't had leisure," said Homais, "to prepare a few words that I would have cast upon her tomb."
eu
Itzultzean, Charles erantzi egin zen, eta Rouault zaharrak bere bruxa berria plantxatu zuen.
es
De regreso, en casa, Carlos se cambi? de ropa, y el t?o Rouault volvi? a ponerse la blusa azul.
fr
En rentrant, Charles se d?shabilla, et le p?re Rouault repassa sa blouse bleue.
en
Charles on getting home undressed, and old Rouault put on his blue blouse.
eu
Berria zen, eta, bidean, begiak besomuturraz sarritan xukatu zituenez, tindura jaregin zuen haren aurpegian; eta malkoen arrastoek marrak egiten zituzten zikintzen zuen hauts geruzan.
es
Estaba nueva, y como durante el viaje se hab?a secado muchas veces los ojos con las mangas, hab?a deste?ido en su cara; y la huella de las l?grimas hac?a unas l?neas en la capa de polvo que la ensuciaba.
fr
Elle ?tait neuve, et, comme il s'?tait, pendant la route, souvent essuy? les yeux avec les manches, elle avait d?teint sur sa figure ; et la trace des pleurs y faisait des lignes dans la couche de poussi?re qui la salissait.
en
It was a new one, and as he had often during the journey wiped his eyes on the sleeves, the dye had stained his face, and the traces of tears made lines in the layer of dust that covered it.
eu
Madame Bovary ama beraiekin zegoen.
es
La se?ora Bovary madre estaba con ellos.
fr
Madame Bovary m?re ?tait avec eux.
en
Madame Bovary senior was with them.
eu
Isilik zeuden hirurak.
es
Los tres estaban callados.
fr
Ils se taisaient tous les trois.
en
All three were silent.
eu
Azkenik gizon gizajoak hasperendu zuen:
es
Por fin, el buen hombre suspir?.
fr
Enfin le bonhomme soupira :
en
At last the old fellow sighed -
eu
-Gogoan al duzu, lagun, ni behin batean Tostesera etorri nintzela, zuk zure lehen zendua galduberri zenuela.
es
-?Se acuerda, amigo m?o, que fui a Tostes una vez, cuando usted acababa de perder a su primera difunta?
fr
-- Vous rappelez-vous, mon ami, que je suis venu ? Tostes une fois, quand vous veniez de perdre votre premi?re d?funte.
en
"Do you remember, my friend, that I went to Tostes once when you had just lost your first deceased?
eu
Garai hartan kontsolatzen zintudan! Aurkitzen nuen zer esanik;
es
En aquel tiempo le consolaba. Encontraba algo que decirle;
fr
Je vous consolais dans ce temps-l? ! Je trouvais quoi dire ;
en
 
eu
baina orain...
es
pero ahora...
fr
mais ? pr?sent...
en
I consoled you at that time.
eu
Gero, bere bular osoa altxatu zuen heiagora luze batez: -Ah!
es
Despu?s, con un largo gemido que le levant? todo el pecho: -?Ah!, para m? se acab? todo.
fr
Puis, avec un long g?missement qui souleva toute sa poitrine : -- Ah !
en
I thought of something to say then, but now-" Then, with a loud groan that shook his whole chest, "Ah!
eu
nireak egin du, aizu!
es
?Ya ve usted!
fr
c'est la fin pour moi, voyez-vous !
en
this is the end for me, do you see!
eu
Nire emaztea ikusi dut joaten..., gero nire semea..., eta orain alaba, gaur!
es
He visto morir a mi mujer..., despu?s a mi hijo..., y ahora, hoy, a mi hija.
fr
J'ai vu partir ma femme..., mon fils apr?s..., et voil? ma fille, aujourd'hui !
en
I saw my wife go, then my son, and now to-day it's my daughter."
eu
Berehala Bertauxetara itzuli nahi izan zuen, etxe hartan ezin zezakeela lorik egin esanez.
es
Quiso volverse enseguida a Les Bertaux diciendo que no podr?a dormir en aquella casa.
fr
Il voulut s'en retourner tout de suite aux Bertaux, disant qu'il ne pourrait pas dormir dans cette maison-l?.
en
He wanted to go back at once to Bertaux, saying that he could not sleep in this house.
eu
Bere bilobatxoa ikusteari ere uko egin zion.
es
Ni siquiera quiso ver a su nieta.
fr
Il refusa m?me de voir sa petite-fille.
en
He even refused to see his granddaughter.
eu
-Ez! ez!
es
-?No!, ?no!, ser?a una despedida demasiado dolorosa.
fr
non ! ?a me ferait trop de deuil.
en
"No, no! It would grieve me too much.
eu
pena handiegia hartuko nuke.
es
Pero le dar? muchos besos.
fr
Seulement vous l'embrasserez bien ! Adieu !...
en
Only you'll kiss her many times for me.
eu
Hori bai, musu handi bat emaiozu!
es
?Adi?s!, ?usted es un buen muchacho!
fr
vous ?tes un bon gar?on !
en
Good-bye! you're a good fellow!
eu
Agur!... mutil jatorra zara!
es
 
fr
 
en
 
eu
Eta gainera, sekula ez dut ahaztuko hau, esan zuen bere izterra joaz, ez beldurrik izan!
es
Y, adem?s, jam?s olvidar? esto-dijo golpe?ndose el muslo-;
fr
Et puis, jamais je n'oublierai ?a, dit-il en se frappant la cuisse, n'ayez peur !
en
And then I shall never forget that," he said, slapping his thigh.
eu
beti jasoko duzu zure pauma.
es
no se preocupe, seguir? recibiendo su pavo.
fr
vous recevrez toujours votre dinde.
en
"Never fear, you shall always have your turkey."
eu
Baina, aldaparen gainera heldu zenean, jiratu egin zen, aspaldiko beste hartan Saint-Victor bidean jiratu zen bezala, bere alabarengandik aldentzerakoan.
es
Pero cuando lleg? al alto de la cuesta volvi? su mirada como anta?o la hab?a vuelto en el camino de San V?ctor, al separarse de ella.
fr
Mais, quand il fut au haut de la c?te, il se d?tourna, comme autrefois il s'?tait d?tourn? sur le chemin de Saint-Victor, en se s?parant d'elle.
en
But when he reached the top of the hill he turned back, as he had turned once before on the road of Saint-Victor when he had parted from her.
eu
Herriko leihoak argi bizitan zeuden belazetan sartzen ari zen eguzkiaren lapraneko inarren pean.
es
Las ventanas del pueblo estaban todas resplandecientes bajo los rayos oblicuos del sol que se pon?a en la pradera.
fr
Les fen?tres du village ?taient tout en feu sous les rayons obliques du soleil qui se couchait dans la prairie.
en
The windows of the village were all on fire beneath the slanting rays of the sun sinking behind the field.
eu
Eskua begien aurrean ipini zuen, eta ortzi-hegian hauteman zuen hormazko itxitura bat non zenbait zuhaitzek, han-hemenka, sorta beltzak egiten baitzituzten harri zurien artean, gero bere bideari jarraiki zitzaion, trosta txikian, zeren bere zamalkoak herren egiten baitzuen.
es
Se puso la mano ante los ojos y percibi? en el horizonte un cercado de tapias donde hab?a unos bosquecillos de ?rboles negros diseminados entre piedras blancas, despu?s continu? su camino a trote corto, pues su caballo cojeaba.
fr
Il mit sa main devant ses yeux, et il aper?ut ? l'horizon un enclos de murs o? des arbres, ?? et l?, faisaient des bouquets noirs entre des pierres blanches, puis il continua sa route, au petit trot, car son bidet boitait.
en
He put his hand over his eyes, and saw in the horizon an enclosure of walls, where trees here and there formed black clusters between white stones; then he went on his way at a gentle trot, for his nag had gone lame.
eu
Charles eta bere ama, beren nekea arren, oso denbora luzez geratu ziren arratsean elkarrekin solasean.
es
Aquella noche Carlos y su madre, a pesar del cansancio, se quedaron mucho tiempo hablando juntos.
fr
Charles et sa m?re rest?rent le soir, malgr? leur fatigue, fort longtemps ? causer ensemble.
en
Despite their fatigue, Charles and his mother stayed very long that evening talking together.
eu
Garai bateko egunez eta etorkizunaz mintzatu ziren.
es
Hablaron de los d?as pasados y del porvenir.
fr
Ils parl?rent des jours d'autrefois et de l'avenir.
en
They spoke of the days of the past and of the future.
eu
Ama Yonvillen bizitzera etorriko zen, berak eramango zuen etxea, ez ziren sekula gehiago elkarrengandik aldenduko.
es
Ella vendr?a a vivir a Yonville, regir?a la casa, ya no se separar?an.
fr
Elle viendrait habiter Yonville, elle tiendrait son m?nage, ils ne se quitteraient plus.
en
She would come to live at Yonville; she would keep house for him;
eu
Agudeziatsu eta laztankiro jardun zen ama, zuela hainbat urte ihes egiten ari zitzaion txera berreskuratzeaz bere barnean pozturik.
es
Estuvo h?bil y cari?osa, alegr?ndose interiormente de recuperar un afecto que se le escapaba desde hac?a tantos a?os.
fr
Elle fut ing?nieuse et caressante, se r?jouissant int?rieurement ? ressaisir une affection qui depuis tant d'ann?es lui ?chappait.
en
She was ingenious and caressing, rejoicing in her heart at gaining once more an affection that had wandered from her for so many years.
eu
Hamabiak jo zituen.
es
Dieron las doce.
fr
Minuit sonna.
en
Midnight struck.
eu
Herria, beti bezala, isilean zegoen, eta Charlesek, esna, Emmaz pentsatzen segitzen zuen.
es
El pueblo, como de costumbre, estaba en silencio, y Carlos, despierto, segu?a pensando en ella.
fr
Le village, comme d'habitude, ?tait silencieux, et Charles, ?veill?, pensait toujours ? elle.
en
The village as usual was silent, and Charles, awake, thought always of her.
