Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Madame Bovary, Gustave Flaubert / Patxi Apalategi (Ibaizabal, 1993
)
eu
-Gizaixoa! Zer nolako gizaixoa!
es
-?Qu? pobre hombre!, ?qu? pobre hombre!
fr
quel pauvre homme !
en
"What a man!
eu
zioen ahopean, ezpainak hozkatuz.
es
-dec?a en voz baja, mordi?ndose los labios.
fr
disait-elle tout bas, en se mordant les l?vres.
en
What a man!" she said in a low voice, biting her lips.
eu
Gainera, senarraren kontra haserreago sentitzen zen.
es
Por lo dem?s, cada vez se sent?a m?s irritada contra ?l.
fr
Elle se sentait, d'ailleurs, plus irrit?e de lui.
en
Besides, she was becoming more irritated with him.
eu
Adinarekin, jokamolde oiesak hartzen ari zen;
es
Con la edad, Carlos iba adoptando unos h?bitos groseros;
fr
Il prenait, avec l'?ge, des allures ?paisses ;
en
As he grew older his manner grew heavier;
eu
bazkalburuan, botila hutsen kortxoa ebakitzen zuen;
es
en el postre cortaba el corcho de las botellas vac?as;
fr
il coupait, au dessert, le bouchon des bouteilles vides ;
en
at dessert he cut the corks of the empty bottles;
eu
jan ondoren, mihingaina pasatzen zuen hortzen gainean;
es
al terminar de comer pasaba la lengua sobre los dientes;
fr
il se passait, apr?s manger, la langue sur les dents ;
en
after eating he cleaned his teeth with his tongue;
eu
zopa hartzerakoan, hurrupada bakoitzeko koroka egiten zuen, eta, gizentzen hasia zenez, bere begiek, berez ere txikiak, lokietara igotzen ari zirela ziruditen masailondoen hanturarengatik.
es
al tragar la sopa hac?a una especie de cloqueo y, como empezaba a engordar, sus ojos, ya peque?os, parec?an sub?rsele hacia las sienes por la hinchaz?n de sus p?mulos.
fr
il faisait, en avalant sa soupe, un gloussement ? chaque gorg?e, et, comme il commen?ait d'engraisser, ses yeux, d?j? petits, semblaient remont?s vers les tempes par la bouffissure de ses pommettes.
en
in taking soup he made a gurgling noise with every spoonful; and, as he was getting fatter, the puffed-out cheeks seemed to push the eyes, always small, up to the temples.
eu
Emmak, batzuetan, sartzen zion gerrontzean jertsearen ertz goma, bere korbata txukuntzen zion, edo bazterrera botatzen zituen hura jaztera zihoan eskularru histuak;
es
Emma a veces le ajustaba en su chaleco el ribete rojo de sus camisetas, le arreglaba la corbata o escond?a los guantes deste?idos que se iba a poner;
fr
Emma, quelquefois, lui rentrait dans son gilet la bordure rouge de ses tricots, rajustait sa cravate, ou jetait ? l'?cart les gants d?teints qu'il se disposait ? passer ;
en
Sometimes Emma tucked the red borders of his under-vest unto his waistcoat, rearranged his cravat, and threw away the dirty gloves he was going to put on;
eu
eta hori ez zen, senarrak uste bezala, berarengatik;
es
y esto no era, como ?l cre?a, por ?l;
fr
et ce n'?tait pas, comme il croyait, pour lui ;
en
and this was not, as he fancied, for himself;
eu
emazteak bere buruaren alde egiten zuen hori, berekoikeriaren lasaipenez, urduritasun erreaz.
es
era por ella misma, por exceso de ego?smo, por irritaci?n nerviosa.
fr
c'?tait pour elle-m?me, par expansion d'?go?sme, agacement nerveux.
en
it was for herself, by a diffusion of egotism, of nervous irritation.
eu
Batzuetan halaber, irakurri zituen gauzez hitz egiten zion, nobela bateko pasarte batetaz, antzerki-obra berri batetaz edo foiletinean kontatzen zen handiki munduko pasadizo batez;
es
A veces tambi?n le hablaba de cosas que ella hab?a le?do, como de un pasaje de una novela, de una nueva obra de teatro, o de la an?cdota del "gran mundo" que se contaba en el follet?n;
fr
Quelquefois aussi, elle lui parlait des choses qu'elle avait lues, comme d'un passage de roman, d'une pi?ce nouvelle, ou de l'anecdote du grand monde que l'on racontait dans le feuilleton ;
en
Sometimes, too, she told him of what she had read, such as a passage in a novel, of a new play, or an anecdote of the "upper ten" that she had seen in a feuilleton;
eu
zeren, azken finean, Charles norbait zen, belarri bat beti irekia, onespen bat beti prest.
es
pues, despu?s de todo, Carlos era alguien, un o?do siempre abierto, una aprobaci?n siempre dispuesta.
fr
car, enfin, Charles ?tait quelqu'un, une oreille toujours ouverte, une approbation toujours pr?te.
en
for, after all, Charles was something, an ever-open ear, and ever-ready approbation.
eu
Konfidentziarik franko egiten zion bere xarlango emeari ere!
es
Ella hac?a muchas confidencias a su perra galga.
fr
Elle faisait bien des confidences ? sa levrette !
en
She confided many a thing to her greyhound.
eu
Egingo ziekeen surtako ileriei eta erlojuaren dindilari ere.
es
Se las hubiera hecho a los troncos de su chimenea y al p?ndulo de su reloj.
fr
Elle en e?t fait aux b?ches de la chemin?e et au balancier de la pendule.
en
She would have done so to the logs in the fireplace or to the pendulum of the clock.
eu
Bere arimaren zokoan, halere, gertakizunen baten zain zegoen.
es
En el fondo de su alma, sin embargo, esperaba un acontecimiento.
fr
Au fond de son ?me, cependant, elle attendait un ?v?nement.
en
At the bottom of her heart, however, she was waiting for something to happen.
eu
Galdutako marinelek bezala, bere bizitzako bakardadean barrena begi etsituak pasiatzen zituen, urrunean uhartzeko laino artean bela zuriren baten bila.
es
Como los n?ufragos, paseaba sobre la soledad de su vida sus ojos desesperados, buscando a lo lejos alguna vela blanca en las brumas del horizonte.
fr
Comme les matelots en d?tresse, elle promenait sur la solitude de sa vie des yeux d?sesp?r?s, cherchant au loin quelque voile blanche dans les brumes de l'horizon.
en
Like shipwrecked sailors, she turned despairing eyes upon the solitude of her life, seeking afar off some white sail in the mists of the horizon.
eu
Berak ez zekien zein izango zen adur hura, zer haizek bultzatuko zuen bereganaino, zein itsas-hegitara eramango zuen, txalupa bat ala hiru zubitako untzia ote zen, larriduraz kargatua ala zorionez kainoizuloetaraino betea.
es
No sab?a cu?l ser?a su suerte, el viento que la llevar?a hasta ella, hacia qu? orilla la conducir?a, si ser?a chalupa o buque de tres puentes, cargado de angustias o lleno de felicidades hasta los topes.
fr
Elle ne savait pas quel serait ce hasard, le vent qui le pousserait jusqu'? elle, vers quel rivage il la m?nerait, s'il ?tait chaloupe ou vaisseau ? trois ponts, charg? d'angoisses ou plein de f?licit?s jusqu'aux sabords.
en
She did not know what this chance would be, what wind would bring it her, towards what shore it would drive her, if it would be a shallop or a three-decker, laden with anguish or full of bliss to the portholes.
eu
Baina, goizero, esnatzean, egun hartarako espero izaten zuen, eta zarata guztiak entzuten zituen, itsumustuan jaikitzen zen, harritu egiten zen hura etorri gabe izateaz;
es
Pero cada ma?ana, al despertar, lo esperaba para aquel d?a, y escuchaba todos los ruidos, se levantaba sobresaltada, se extra?aba que no viniera;
fr
Mais, chaque matin, ? son r?veil, elle l'esp?rait pour la journ?e, et elle ?coutait tous les bruits, se levait en sursaut, s'?tonnait qu'il ne v?nt pas ;
en
But each morning, as she awoke, she hoped it would come that day; she listened to every sound, sprang up with a start, wondered that it did not come;
eu
gero, eguzkia sartzean, beti ere tristeago, jada biharamunean izatea desiatzen zuen.
es
despu?s, al ponerse el sol, m?s triste cada vez, deseaba estar ya en el d?a siguiente.
fr
puis, au coucher du soleil, toujours plus triste, d?sirait ?tre au lendemain.
en
then at sunset, always more saddened, she longed for the morrow.
eu
Udaberria heldu zen.
es
Volvi? la primavera.
fr
Le printemps reparut.
en
Spring came round.
eu
Lehen beroekin batera itolarriak izan zituen, udareondoak loretu zirenean.
es
Tuvo sofocaciones en los primeros calores, cuando florecieron los perales.
fr
Elle eut des ?touffements aux premi?res chaleurs, quand les poiriers fleurirent.
en
With the first warm weather, when the pear trees began to blossom, she suffered from dyspnoea.
eu
Uztailaren hasieraz gero, bere behatzekin kontatu zuen zenbat aste geratzen zitzaion urrira iristeko, Andervilliersko markesak, agian, Vaubyessarden beste dantza bat emango zuela pentsatuz.
es
Desde el principio de julio cont? con los dedos cu?ntas semanas le faltaban para llegar al mes de octubre, pensando que el marqu?s d'Andervilliers tal vez dar?a otro baile en la Vaubyessard.
fr
D?s le commencement de juillet, elle compta sur ses doigts combien de semaines lui restaient pour arriver au mois d'octobre, pensant que le marquis d'Andervilliers, peut-?tre, donnerait encore un bal ? la Vaubyessard.
en
From the beginning of July she counted how many weeks there were to October, thinking that perhaps the Marquis d'Andervilliers would give another ball at Vaubyessard.
eu
Baina irail osoa iragan zen gutunik ez bisitarik gabe.
es
Pero todo septiembre pas? sin cartas ni visitas.
fr
Mais tout septembre s'?coula sans lettres ni visites.
en
But all September passed without letters or visits.
eu
Dezepzio honen unaduraren ondoren, bere bihotza, berriro, hutsik geratu zen, eta orduan egun berdinen zerrenda hasi zen beraz.
es
Despu?s del fastidio de esta decepci?n, su coraz?n volvi? a quedarse vac?o, y entonces empez? de nuevo la serie de las jornadas iguales.
fr
Apr?s l'ennui de cette d?ception, son coeur de nouveau resta vide, et alors la s?rie des m?mes journ?es recommen?a.
en
After the ennui of this disappointment her heart once more remained empty, and then the same series of days recommenced.
eu
Eta orain horrela segituko zuten beraz bata bestearen ondoren ilaran, beti berdin, ezin konta ala, eta ezer berririk ekarri gabe!
es
Y ahora iban a seguir una tras otra, siempre id?nticas, inacabables y sin aportar nada nuevo.
fr
Elles allaient donc maintenant se suivre ainsi ? la file, toujours pareilles, innombrables, et n'apportant rien !
en
So now they would thus follow one another, always the same, immovable, and bringing nothing.
eu
Beste existentziek, arruntenak izanik ere, bazuten bederen gertakizunen baten aukera.
es
Las otras existencias, por mon?tonas que fueran, ten?an al menos la oportunidad de un acontecimiento.
fr
Les autres existences, si plates qu'elles fussent, avaient du moins la chance d'un ?v?nement.
en
Other lives, however flat, had at least the chance of some event.
eu
Abentura batek erakartzen zuen batzuetan alehun gertakari, eta dekorazioa aldatu egiten zen.
es
Una aventura ocasionaba a veces peripecias hasta el infinito y cambiaba el decorado.
fr
Une aventure amenait parfois des p?rip?ties ? l'infini, et le d?cor changeait.
en
One adventure sometimes brought with it infinite consequences and the scene changed.
eu
Baina, berari, ezer ez zitzaion suertatzen, Jainkoak nonbait hala nahi!
es
Pero para ella nada ocurr?a. ?Dios lo hab?a querido!
fr
Mais, pour elle, rien n'arrivait, Dieu l'avait voulu !
en
But nothing happened to her; God had willed it so!
eu
Etorkizuna korridore zeharo beltza zen, eta azken muturrean atea ongi itxirik zeukana.
es
El porvenir era un corredor todo negro, y que ten?a en el fondo su puerta bien cerrada.
fr
L'avenir ?tait un corridor tout noir, et qui avait au fond sa porte bien ferm?e.
en
The future was a dark corridor, with its door at the end shut fast.
eu
Musika utzi zuen.
es
Abandon? la m?sica.
fr
Elle abandonna la musique.
en
She gave up music.
eu
Zertarako jo? Nork entzun behar zion?
es
?Para qu? tocar?, ?qui?n la escuchar?a?
fr
Pourquoi jouer ? qui l'entendrait ?
en
What was the good of playing?
eu
Zeren eta berak ezin izango baitzuen inoiz, balusazko jantzi mahuka-motzetan, Erard piano batean, kontzertuan, bere behatz aisitez bolizko teklak joz, haizexka baten gisa sentitu bere inguruan extasi-murmurioa barreiatzen, ez zuen beraz ikasten unatzeak merezi.
es
Como nunca podr?a, con un traje de terciopelo de manga corta, en un piano de Erard, en un concierto, tocando con sus dedos ligeros las teclas de marfil, sentir como una brisa circular a su alrededor como un murmullo de ?xtasis, no val?a la pena aburrirse estudiando.
fr
Puisqu'elle ne pourrait jamais, en robe de velours ? manches courtes, sur un piano d'Erard, dans un concert, battant de ses doigts l?gers les touches d'ivoire, sentir, comme une brise, circuler autour d'elle un murmure d'extase, ce n'?tait pas la peine de s'ennuyer ? ?tudier.
en
Who would hear her? Since she could never, in a velvet gown with short sleeves, striking with her light fingers the ivory keys of an Erard at a concert, feel the murmur of ecstasy envelop her like a breeze, it was not worth while boring herself with practicing.
eu
Arramarioan utzi zituen bere marrazki-karpetak eta tapizeria.
es
Dej? en el armario las carpetas de dibujo y el bordado.
fr
Elle laissa dans l'armoire ses cartons ? dessin et la tapisserie.
en
Her drawing cardboard and her embroidery she left in the cupboard.
eu
Zertarako aritu?
es
?Para qu??
fr
A quoi bon ?
en
What was the good?
eu
Zertarako?
es
?Para qu??
fr
? quoi bon ?
en
What was the good?
eu
Josteak amorrarazi egiten zuen.
es
La costura le irritaba.
fr
La couture l'irritait.
en
Sewing irritated her.
eu
-Irakurri dut dena, zioen berekiko.
es
-Lo he le?do todo-se dec?a.
fr
-- J'ai tout lu, se disait-elle.
en
"I have read everything," she said to herself.
eu
Eta han egoten zen suhartzak gori arazten, edo euriari erortzen begira.
es
Y se quedaba poniendo las tenazas al rojo en la chimenea o viendo caer la lluvia.
fr
Et elle restait ? faire rougir les pincettes, ou regardant la pluie tomber.
en
And she sat there making the tongs red-hot, or looked at the rain falling.
eu
Bai triste egoten zela, igandez; bezperetarako kanpaiak jotzen zuenean!
es
?Qu? triste se pon?a los domingos cuando tocaban a v?speras!
fr
Comme elle ?tait triste le dimanche, quand on sonnait les v?pres !
en
How sad she was on Sundays when vespers sounded!
eu
Tuntundura adikor batean entzuten zituen, banaka-banaka jotzen, ezkilaren dangako pitzatuak.
es
Escuchaba, en un atento alelamiento, sonar uno a uno los golpes de la campana cascada.
fr
Elle ?coutait, dans un h?b?tement attentif, tinter un ? un les coups f?l?s de la cloche.
en
She listened with dull attention to each stroke of the cracked bell.
eu
Katuren bat poliki-poliki zebilen teilatuetan, eguzkiaren izeki zurailetara bizkarra harrotuz.
es
Alg?n gato sobre los tejados, caminando lentamente, arqueaba su lomo a los p?lidos rayos del sol.
fr
Quelque chat sur les toits, marchant lentement, bombait son dos aux rayons p?les du soleil.
en
A cat slowly walking over some roof put up his back in the pale rays of the sun.
eu
Haizeak, errepidean barrena, hauts boladak puskatzen zituen.
es
El viento en la carretera, arrastraba nubes de polvo.
fr
Le vent, sur la grande route, soufflait des tra?n?es de poussi?res.
en
The wind on the highroad blew up clouds of dust.
eu
Urrunean, tarteka, zakur batek uluaka egiten zuen; eta ezkilak, ixilgune berdinka, bere dangara monotonoan segitzen zuen, landetan barrena galduz.
es
A lo lejos, de vez en cuando, aullaba un perro, y la campana, a intervalos iguales, continuaba su sonido mon?tono que se perd?a en el campo.
fr
Au loin, parfois, un chien hurlait : et la cloche, ? temps ?gaux, continuait sa sonnerie monotone qui se perdait dans la campagne.
en
Afar off a dog sometimes howled; and the bell, keeping time, continued its monotonous ringing that died away over the fields.
eu
Hartan, irteten ziren elizatik.
es
Entretanto sal?an de la iglesia.
fr
Cependant on sortait de l'?glise.
en
But the people came out from church.
eu
Emakumeak eskalaproin lustratuekin, laborariak brusa berriekin, haurrak burutsik saltaka haien aurrean, guztiak etxeratu egiten ziren.
es
Las mujeres en zuecos lustrados, los campesinos con blusa nueva, los ni?os saltando con la cabeza descubierta delante de ellos, todo el mundo volv?a a su casa.
fr
Les femmes en sabots cir?s, les paysans en blouse neuve, les petits enfants qui sautillaient nu-t?te devant eux, tout rentrait chez soi.
en
The women in waxed clogs, the peasants in new blouses, the little bare-headed children skipping along in front of them, all were going home.
eu
Eta gauera arte, bospasei gizon, beti berberak, kokiloan jokatzen geratzen ziren, ostatuko ate handiaren aurrean.
es
Y hasta la noche, cinco o seis hombres, siempre los mismos, se quedaban jugando al chito delante de la puerta principal de la posada.
fr
Et, jusqu'? la nuit, cinq ou six hommes, toujours les m?mes, restaient ? jouer au bouchon, devant la grande porte de l'auberge.
en
And till nightfall, five or six men, always the same, stayed playing at corks in front of the large door of the inn.
eu
Negua hotza izan zen.
es
El invierno fue fr?o.
fr
L'hiver fut froid.
en
The winter was severe.
eu
Kristalak, goizero, izotzez estalirik zeuden, eta argia, haietatik barrena zurizka, beira latzetan zehar bezala, batzuetan ez zen aldatzen egun osoan.
es
Todas las ma?anas los cristales estaban llenos de escarcha, y la luz, blanquecina a trav?s de ellos, como a trav?s de cristales esmerilados, a veces no variaba en todo el d?a.
fr
Les carreaux, chaque matin, ?taient charg?s de givre, et la lumi?re, blanch?tre ? travers eux, comme par des verres d?polis, quelquefois ne variait pas de la journ?e.
en
The windows every morning were covered with rime, and the light shining through them, dim as through ground-glass, sometimes did not change the whole day long.
eu
Arratsaldeko laurak ezkero, lanpara piztu behar izaten zen.
es
Desde las cuatro de la tarde hab?a que encender la l?mpara.
fr
D?s quatre heures du soir, il fallait allumer la lampe.
en
At four o'clock the lamp had to be lighted.
eu
Eguraldi ona egiten zuenetan, jardinera jaisten zen.
es
Los d?as que hac?a bueno bajaba a la huerta.
fr
Les jours qu'il faisait beau, elle descendait dans le jardin.
en
On fine days she went down into the garden.
