Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Ilargi-harria, Wilkie Collins / Antton Olano (Elkar/Alberdania, 2008 )
aurrekoa | 246 / 18 orrialdea | hurrengoa
eu
Ingalaterrako pentsamoldeak, Betteredge, metodo falta bitxia du;
es
Se advierte, Betteredge, una curiosa ausencia de sistema en la mentalidad brit?nica;
fr
-Terminons d'abord l'histoire du colonel, me r?pondit M. Franklin.
en
"There is a curious want of system, Betteredge, in the English mind;
eu
eta horren erakusgarri da zure galdera bera, lagun zahar hori.
es
tu pregunta, mi viejo amigo, es un ejemplo de ello.
fr
L'esprit anglais, mon cher Betteredge, p?che singuli?rement par l'absence de syst?me, et votre question, mon ami, en est une nouvelle preuve.
en
and your question, my old friend, is an instance of it.
eu
Makinak egiteko zeregina alde batera utzita, munduko herririk axolagabeena gara ingelesok (buruaren aldetik, behinik behin) beste ezertan dihardugunean.
es
Mientras no nos hallamos contra?dos en la labor de construir alguna maquinaria, constituimos, desde el punto de vista mental, el pueblo m?s desordenado de la Tierra.
fr
Lorsque nous ne construisons pas des machines, nous sommes, intellectuellement parlant, le peuple le moins ordonn? de l'univers.
en
When we are not occupied in making machinery, we are (mentally speaking) the most slovenly people in the universe."
eu
"Eta gero esango dute", egin nuen nik neure artean, "ez dagoela atzerriko hezkuntza bezalakorik!
es
"?Eso se debe-me dije-a su educaci?n extranjera!
fr
-Voil?, me dis-je int?rieurement, le bon r?sultat d'une ?ducation ?trang?re ;
en
"So much," I thought to myself, "for a foreign education!
eu
Frantzian ikasiko zuen ba horrek gu hain estu hartzen;
es
Sin duda ha aprendido a mofarse de nosotros en Francia".
fr
c'est sans doute en France qu'on lui aura appris ? nous railler ainsi.
en
He has learned that way of girding at us in France, I suppose."
eu
non bestela?".
es
 
fr
"
en
 
eu
Lehengo hariari heldu, eta kontatzen jarraitu zuen Franklin jaunak.
es
Mr. Franklin retom? el hilo perdido.
fr
M. Franklin reprit le fil interrompu de sa narration et poursuivit en ces termes :
en
Mr. Franklin took up the lost thread, and went on.
eu
-Gure aitak lortu zituen, bada-esan zidan Franklinek-, lortu nahian zebilen paperak, eta geroztik ez zuen ezkonanaia sekula gehiago ikusi.
es
-Mi padre-dijo-obtuvo los papeles que buscaba y no volvi? a ver jam?s a su cu?ado.
fr
" Mon p?re re?ut les papiers d?sir?s, et jamais il ne revit son beau-fr?re depuis ce moment.
en
"My father," he said, "got the papers he wanted, and never saw his brother-in-law again from that time.
eu
Urteak joan eta urteak etorri, koronelarekin adostutako gutuna hartzen eta irekitzen zuen Bruff jaunak, izendatutako egunetan.
es
A?o tras a?o, en los d?as preestablecidos, lleg? la carta predeterminada, que fue abierta siempre por el letrado.
fr
Chaque ann?e, les lettres arrivaient au jour convenu et ?taient ouvertes par M. Bruff.
en
Year after year, on the prearranged days, the prearranged letter came from the Colonel, and was opened by Mr. Bruff.
eu
Nik ikusiak ditut; pila bat dira, hitz urriko hizkuntza formal berean idatzita guztiak:
es
He podido verlas, formando un mont?n, redactadas todas en el siguiente estilo, lac?nico y comercial:
fr
" J'ai vu le paquet de ces lettres, toutes uniform?ment de la m?me teneur et d'un style d'affaires :
en
I have seen the letters, in a heap, all of them written in the same brief, business-like form of words:
eu
"Jaun agurgarri hori, gutun honen bidez aditzera eman nahi dizut bizirik naizela oraino.
es
"Se?or, la presente es para comunicarle que sigo existiendo.
fr
" Monsieur, celle-ci est pour certifier que je suis encore en vie.
en
'Sir,-This is to certify that I am still a living man.
eu
Diamantea ez uki.
es
No toque el diamante.
fr
Laissez le diamant en paix.
en
Let the Diamond be.
eu
John Herncastle".
es
John Herncastle".
fr
 
en
 
eu
Horra koronelak idatzi zuen guztia, eta horratx urtero-urtero iritsi izan den gutuna;
es
Eso fue todo lo que dijo en cada carta, que arrib? siempre en la fecha se?alada;
fr
JOHN HERNCASTLE.
en
John Herncastle.' That was all he ever wrote, and that came regularly to the day;
eu
harik eta duela sei edo zortzi bat hilabete aldaketa bat gertatu zen arte gutunaren edukian. Honela zioen azken gutun hark:
es
hasta que, hace seis u ocho meses, vari? por vez primera el tono de la misiva. La ?ltima se hallaba redactada en los siguientes t?rminos:
fr
" Il ne variait jamais sa formule, jusqu'au moment o?, il y a environ six mois, la lettre contint ces mots :
en
until some six or eight months since, when the form of the letter varied for the first time. It ran now:
eu
"Jaun agurgarri hori, hil hurren nagoela eman didate aditzera.
es
"Se?or, aqu? dicen que me hallo moribundo.
fr
" Monsieur, on me dit que je suis pr?s de mourir.
en
'Sir,-They tell me I am dying.
eu
Zatozkit ikustera eta testamentua idazten laguntzera".
es
Venga a verme y ay?deme a redactar el testamento".
fr
Venez me voir et m'aider ? faire mon testament.
en
Come to me, and help me to make my will.' Mr.
eu
Bruff jauna ikustera joan zitzaion, eta hantxe aurkitu zuen koronela, bere lur-sailen erdian koronelak zeukan landetxe txikian, aldirietan, han bizi izan baitzen Hernscastle koronela, bakar-bakarrik, Indiatik itzuli zenez geroztik.
es
El abogado cumpli? la orden y lo hall? en su peque?a casa suburbana rodeada por las tierras de su propiedad, donde moraba solo desde que retornara de la India.
fr
" M. Bruff alla le trouver dans sa petite villa de la banlieue, entour?e d'un jardin, et o? il avait v?cu seul depuis son retour des Indes.
en
Bruff went, and found him, in the little suburban villa, surrounded by its own grounds, in which he had lived alone, ever since he had left India.
eu
Zakurrak, katuak eta txoriak ere bazeuzkan Hernscastlek bere buruari lagun egiteko, baina gizakirik ez ondoan, etxeko lanak egitera egunero joaten zitzaion pertsona eta, oheburuan, sendagilea izan ezik.
es
Lo acompa?aban perros, gatos y p?jaros, pero ning?n ser humano se hallaba pr?ximo a ?l, excepto la persona que iba all? diariamente para efectuar los trabajos dom?sticos y el m?dico que se encontraba junto al lecho.
fr
Il avait des chiens, des chats, des oiseaux autour de lui, mais aucun ?tre humain, sauf la femme qui venait chaque jour faire l'ouvrage de la maison ; en ce moment, le docteur se tenait pr?s de son chevet.
en
He had dogs, cats, and birds to keep him company; but no human being near him, except the person who came daily to do the house-work, and the doctor at the bedside.
eu
Oso kontu erraza izan zen testamentua egitea.
es
Su testamento fue la cosa m?s simple.
fr
Son testament fut fort simple.
en
The will was a very simple matter.
eu
Kimikako ikerketetan xahutua zuen koronelak bere dirutzaren zatirik handiena.
es
El Coronel hab?a disipado casi toda su fortuna en la realizaci?n de experimentos qu?micos.
fr
Le colonel avait dissip? la plus grande partie de sa fortune en exp?riences chimiques ;
en
The Colonel had dissipated the greater part of his fortune in his chemical investigations.
eu
Haren azken nahiak hiru klausula zituen, hasi eta buka;
es
 
fr
 
en
 
eu
Hernscastlek berak ohean zetzala bere ezaguera osoan eta bere buruaren jabe zela diktatuak hirurak.
es
Su ?ltima voluntad se hallaba contenida en tres cl?usulas que dict? desde el lecho y en plena posesi?n de sus facultades.
fr
ses derni?res volont?s se r?duisirent ? trois clauses, qu'il dicta de son lit, dans la pl?nitude de ses facult?s.
en
His will began and ended in three clauses, which he dictated from his bed, in perfect possession of his faculties.
eu
Haren animaliak artatu eta mantentzeko hartu beharreko neurriei buruz xedatzen zuen lehenengo klausulak.
es
La primera se refer?a al cuidado y nutrici?n de sus animales.
fr
La premi?re pourvoyait l'entretien de ses divers animaux.
en
The first clause provided for the safe keeping and support of his animals.
eu
Bigarrenak, berriz, kimika esperimentaleko katedra bat sortzen zuen Ingalaterra iparraldeko unibertsitate batean.
es
La segunda, a la creaci?n de una c?tedra de qu?mica experimental en una universidad n?rdica.
fr
La seconde fondait une chaire de chimie exp?rimentale dans une universit? du Nord.
en
The second founded a professorship of experimental chemistry at a northern university.
eu
Hirugarrenak, azkenik, urtebetetzeko opari gisa Ilargi-harria uzten zion oinordetzan ilobari, testamentu-betearazle gisa nire aita ariko zen baldintzarekin.
es
En la tercera expresaba su prop?sito de legarle la Piedra Lunar, como presente de cumplea?os, a su sobrina, siempre que mi padre fuera quien desempe?ase las funciones de albacea.
fr
Enfin la troisi?me l?guait la Pierre de Lune ? sa ni?ce, comme cadeau de jour de naissance, ? la condition que mon p?re serait ex?cuteur testamentaire.
en
The third bequeathed the Moonstone as a birthday present to his niece, on condition that my father would act as executor.
eu
Gure aitak uko egin zion, hasieran, halakorik onartzeari.
es
Mi padre se rehus?, en un principio, a actuar como tal.
fr
Mon p?re commen?a par refuser.
en
My father at first refused to act.
eu
Apur bat pentsatu ondoren, ordea, amore eman zuen; ziurtatu ziotelako, alde batetik, testamentua betearazteak ez ziola buruhausterik emango;
es
Meditando m?s tarde sobre ello consinti?, sin embargo, en parte porque se le dieron seguridades de que tal actitud no le habr?a de ocasionar perjuicio alguno y en parte porque el letrado le sugiri? que, despu?s de todo, y en beneficio de Miss Raquel, conven?a prestarle alguna atenci?n al diamante.
fr
Apr?s r?flexion, il r?solut d'accepter, d'abord parce qu'on lui affirma qu'il n'en subirait aucun ennui ;
en
On second thoughts, however, he gave way, partly because he was assured that the executorship would involve him in no trouble; partly because Mr.
eu
eta bestetik, Bruff jaunak iradoki ziolako, Rachelen onurarako, diamanteak balioren bat izan zezakeela azken batean.
es
-?Explic? el Coronel la causa que lo indujo a legarle el diamante a Miss Raquel?
fr
ensuite parce que M. Bruff lui fit comprendre, qu'au point de vue de l'int?r?t de Rachel, ce diamant pouvait apr?s tout avoir une valeur.
en
Bruff suggested, in Rachel's interest, that the Diamond might be worth something, after all."
eu
-Azaldu al zuen inoiz koronelak zergatik utzi zion diamantea Rachel andere?oari?
es
-inquir? yo.
fr
-Le colonel donna-t-il une raison, monsieur, pour laisser le diamant ? miss Rachel ? demandai-je.
en
"Did the Colonel give any reason, sir," I inquired, "why he left the Diamond to Miss Rachel?"
eu
-Azaldu ez ezik, idatzi ere egin zuen hori bere testamentuan-erantzun zidan Franklin jaunak-.
es
-No solo la explic?, sino que la especific? en el testamento-dijo Mr. Franklin-.
fr
-Non-seulement il donna une raison, mais le motif fut inscrit dans son testament, dit M. Franklin.
en
"He not only gave the reason-he had the reason written in his will," said Mr. Franklin.
eu
Pasarte bat daukat hementxe, eta berehala ikusiko duzu.
es
Tengo en mi poder un extracto del mismo, que habr? de mostrarte en seguida.
fr
J'en poss?de un extrait que vous verrez tout ? l'heure.
en
"I have got an extract, which you shall see presently.
eu
Baina ez ditzagun gauzak lardastu, Betteredge!
es
?Pero no seas tan desordenado, Betteredge!
fr
Un peu de m?thode, Betteredge !
en
Don't be slovenly-minded, Betteredge!
eu
Sasoian sasoikoa.
es
Cada cosa debe ir surgiendo a su debido tiempo.
fr
chaque chose en son temps.
en
One thing at a time.
eu
Entzun dituzu koronelaren testamentuari dagozkion kontuak; koronela hil ondoren gertatutakoa entzun behar duzu orain.
es
Ya has o?do hablar del testamento del Coronel; ahora deber?s prestar o?do a lo que acaeci? despu?s de su muerte.
fr
Maintenant que vous connaissez le testament, il faut que vous sachiez comment les choses se pass?rent apr?s la mort du colonel.
en
You have heard about the Colonel's Will; now you must hear what happened after the Colonel's death.
eu
Diamantea formalki balioztatu beharra zegoen, testamentua benetakotzat egiaztatuko bazen.
es
Se hac?a necesario, para llenar los requisitos legales, proceder a la tasaci?n del diamante antes de efectuar la apertura del testamento.
fr
Il devint n?cessaire de faire l?galiser le testament, mais auparavant on dut proc?der ? l'estimation du diamant.
en
It was formally necessary to have the Diamond valued, before the Will could be proved.
eu
Aholku eskatu zitzaien bitxigile guztiek istantean berretsi zuten koronelaren baieztapena, alegia, munduko diamanterik handienetako baten jabe zela hura.
es
Todos los joyeros consultados coincidieron en la respuesta, confirmando lo aseverado anteriormente por el Coronel, esto es, que se trataba de uno de los diamantes m?s grandes del mundo.
fr
Tous les joailliers que l'on consulta confirm?rent l'assertion du colonel, et dirent qu'il poss?dait un des plus gros diamants connus.
en
All the jewellers consulted, at once confirmed the Colonel's assertion that he possessed one of the largest diamonds in the world.
eu
Arazo handiak sortu ziren, ordea, harribitxiaren balioa zehatz taxutzeko orduan. kolorea zela eta, kategoria bereizi batean sailkatu zuten;
es
La cuesti?n de fijarle un precio exacto presentaba algunas dificultades. Su volumen hac?a de ?l un verdadero fen?meno en el mercado de los diamantes;
fr
L'estimation exacte pr?senta plusieurs difficult?s s?rieuses Par sa taille, il pouvait passer pour un ph?nom?ne, mais sa couleur le pla?ait dans une cat?gorie particuli?re ;
en
The question of accurately valuing it presented some serious difficulties. Its size made it a phenomenon in the diamond market;
eu
eta, ziurgabetasunezko elementu horiek gutxi balira, akats bat aurkitu zuten, arrakala itxuran, harriaren bihotz-bihotzean.
es
su color obligaba a situarlo dentro de una categor?a que tan solo ?l integraba y a estas ambiguas caracter?sticas hab?a que agregar un defecto, bajo la forma de una grieta situada en el mismo coraz?n de la gema.
fr
et comme pour ajouter ? tant de causes d'incertitude, un d?faut, une paille, se trouvait au c?ur m?me de la pierre.
en
its colour placed it in a category by itself; and, to add to these elements of uncertainty, there was a defect, in the shape of a flaw, in the very heart of the stone.
eu
Makur handi hura gorabehera, ordea, harribitxiaren prezioa finkatzeko egindako kalkulu guztien artean apalenak hogei mila libratan balioetsi zuen diamantea.
es
Pese a este ?ltimo inconveniente, la m?s baja de las valuaciones le atribu?a un valor de veinte mil libras.
fr
" Tout en comptant avec cette derni?re cause de d?chet, le plus bas mot des ?valuations montait pourtant ? 20,000 livres.
en
Even with this last serious draw-back, however, the lowest of the various estimates given was twenty thousand pounds.
eu
Egizu kontu nola harritu zen gure aita!
es
?Imagina el asombro de mi padre!
fr
" Je vous laisse ? penser la stup?faction de mon p?re !
en
Conceive my father's astonishment!
eu
Testamentua betearazteko zereginari uko egin izan balio, eta horixe egiteko zorian egon zen aita, harribitxi bikain hura gabe utziko zukeen familia.
es
Hab?a estado a punto de renunciar a su cargo de albacea, lo cual le hubiera significado a la familia la p?rdida de tan magn?fica piedra.
fr
Il avait ?t? sur le point de refuser sa mission, et e?t ainsi laiss? sortir de la famille ce joyau hors ligne.
en
He had been within a hair's-breadth of refusing to act as executor, and of allowing this magnificent jewel to be lost to the family.
eu
Auziak piztu zion jakin-minak bultzatu zuen orduan gure aita diamantearekin batera gordetako argibide zigilatuak irekitzera.
es
El inter?s que logr? entonces despertarle dicho asunto lo impuls? a abrir las instrucciones selladas que hab?an sido puestas en dep?sito, junto al diamante.
fr
L'int?r?t qu'il portait d?s lors ? cette affaire le d?cida ? d?cacheter les instructions d?pos?es avec le diamant.
en
The interest he took in the matter now, induced him to open the sealed instructions which had been deposited with the Diamond. Mr.
eu
Bruff jaunak berak erakutsi zidan dokumentu hura, beste paper guztiekin batera; eta nago dokumentu horretan egon behar duela koronelaren bizia arriskuan jarri zuen konspirazioa zertan zetzan argitzeko giltza.
es
El letrado me mostr? ese documento, como as? tambi?n los otros papeles; ellos, en mi opini?n, nos pueden dar la pista que conduzca al esclarecimiento de los m?viles de la conspiraci?n que amenaz? en vida al Coronel.
fr
M. Bruff me montra ce document, avec les autres papiers, et, ? mon avis, cette lecture permet de se faire une id?e de la conspiration qui mena?ait la vie du colonel.
en
Bruff showed this document to me, with the other papers; and it suggests (to my mind) a clue to the nature of the conspiracy which threatened the Colonel's life."
eu
-Beraz, jauna-esan nion nik-, konspirazioa izan zela uste duzu?
es
-?Entonces cree usted, se?or-le dije-, que existi? ese complot?
fr
-Ainsi donc, monsieur, lui dis-je, vous croyez que la conspiration existait ?
en
"Then you do believe, sir," I said, "that there was a conspiracy?"
eu
-Nik ez baitut gure aitak zeukan sen on bikain hura-erantzun zidan Franklin jaunak-, koronelaren bizia arriskuan egon zela uste dut, berak esaten zuen bezala.
es
-Falto del excelente sentido com?n de mi padre-replic? Mr. Franklin-, opino que al Coronel se lo amenaz? en vida, tal cual ?l lo afirmaba.
fr
-Ne poss?dant pas l'incomparable bon sens de mon p?re, reprit M. Franklin, je crois fermement que la vie de mon oncle ?tait en danger, comme lui m?me l'affirmait.
en
"Not possessing my father's excellent common sense," answered Mr. Franklin, "I believe the Colonel's life was threatened, exactly as the Colonel said.
eu
Argibide zigilatuetan bilatu behar da, nire ustez, gertatuak gertatu ondoren koronela ohean bake ederrean hil izanaren esplikazioa.
es
Las instrucciones selladas creo que sirven para explicar por qu? muri?, despu?s de todo, tranquilamente en su lecho.
fr
Les instructions que je lus expliquent, ? mon avis, comment, malgr? cela, il finit par mourir dans son lit.
en
The sealed instructions, as I think, explain how it was that he died, after all, quietly in his bed.
eu
Hari indarkeriazko heriotza ematen bazioten (hau da, haren ohiko gutuna izendatutako egunean iristen ez bazen), Ilargi-harria ezkutuan Amsterdamera igortzeko agindua zuen aitak.
es
En el supuesto caso de una muerte violenta (o sea, que no arribara la misiva correspondiente, en la fecha establecida), se le ordenaba a mi padre remitir secretamente la Piedra Lunar a Amsterdam.
fr
" Dans l'hypoth?se d'une mort violente, signal?e par l'interruption des lettres ? date r?guli?re, mon p?re ?tait charg? d'envoyer secr?tement la Pierre de Lune ? Amsterdam.
en
In the event of his death by violence (that is to say, in the absence of the regular letter from him at the appointed date), my father was then directed to send the Moonstone secretly to Amsterdam.
eu
Hiri hartan bizi zen diamantegile ospetsu baten eskuetan utzi behar zen diamantea, hark lautik seira bitarte harritxo bereiz ebaki zitzan harri bakarretik.
es
All? deb?a deposit?rsela en manos de un famoso diamantista, el cual habr?a de subdividirla en cuatro o seis piedras independientes.
fr
Elle devait y ?tre remise entre les mains d'un c?l?bre tailleur de diamants, et coup?e par lui en quatre ou six pierres.
en
It was to be deposited in that city with a famous diamond-cutter, and it was to be cut up into from four to six separate stones.
eu
Haien truke inork eskainiko zuen preziorik gorenean saldu behar ziren harribitxiok, eta enkantean bildutako dirutza kimika esperimentaleko katedra bat sortzeko erabili, gerora koronelak bere testamentuaren bidez ordaindu zuen huraxe, hain zuzen.
es
Las gemas se vender?an al m?s alto valor posible y el producto habr?a de destinarse a la fundaci?n de esa c?tedra de qu?mica experimental a la cual dotaba el Coronel por intermedio de su testamento.
fr
Ces diamants auraient ?t? vendus au meilleur prix possible et la somme appliqu?e ? fonder la chaire de chimie, que depuis lors le colonel avait dot?e par son testament.
en
The stones were then to be sold for what they would fetch, and the proceeds were to be applied to the founding of that professorship of experimental chemistry, which the Colonel has since endowed by his Will.
eu
Eta orain, Betteredge, zorroztu asmamena, eta ongi erreparatu koronelaren argibideetatik segitzen den ondorioari.
es
Ahora, Betteredge, haz trabajar esa aguda inteligencia que posees y descubrir?s entonces el blanco hacia el cual apuntaban las instrucciones del Coronel.
fr
Maintenant, Betteredge, faites usage de votre perspicacit?, et lisez la conclusion qui r?sulte des instructions du colonel ! "
en
Now, Betteredge, exert those sharp wits of yours, and observe the conclusion to which the Colonel's instructions point!"
aurrekoa | 246 / 18 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus