Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)

"Dukesaren adiskidetasunak mirariak egingo ditu, dudarik gabe, nire alde.

"Seguramente el cari?o de la duquesa har? milagros por m?.

"Sans doute l'amiti? de la duchesse fera des miracles pour moi.

"No doubt the Duchessa's friendship will do wonders for me.

Tira ba! Ezpain-muturretik baino ez dizkiot emango nire askatasunagatik eskerrak.

Pues bien: s?lo le dar? las gracias de dientes afuera;

je ne la remercierais de la libert? que du bout des l?vres;

Well, I shall thank her for my liberty only with my lips;

Hauek ez dira berriz itzultzeko lekuak!

no son ?stos lugares a los que se vuelve;

ces lieux ne sont point de ceux o? l'on revient!

this is not at all the sort of place to which one returns!

Eta behin espetxetik kanpo naizenean, nekez ikusiko dut berriz Clelia, gizarte eta lagunarte arras desberdinekoak baikara biok!

una vez liberado, como nos movemos en sociedades distintas, no volver? a ver casi nunca a Clelia.

une fois hors de prison, s?par?s de soci?t?s comme nous le sommes, je ne reverrais presque jamais Cl?lia!

Once out of prison, separated as we are socially, I should practically never see Clelia again!

Eta, azken batean, zer kalte egiten dit niri espetxeak?

Y despu?s de todo, ?qu? tiene de malo para m? la prisi?n?

Et, dans le fait, quel mal me fait la prison?

And, after all, what harm is prison doing me?

Aski nuke Cleliak bere haserrearekin ni ez zigortzea; zer gehiago eska niezaioke Zeruari?".

Si Clelia se dignase no abrumarme con su enojo, ?qu? tendr?a yo que pedir al cielo?"

Si Cl?lia daignait ne pas m'accabler de sa col?re, qu'aurais-je ? demander au ciel?"

If Clelia deigned not to crush me with her anger, what more should I have to ask of heaven?"

Aldameneko auzokide polita ikusi ez zuen goiz haren ondoko arratsean, ideia handi bat bururatu zitzaion Fabriceri:

La noche del d?a en que no hab?a visto a su hermosa vecina, tuvo una gran idea:

Le soir de ce jour o? il n'avait pas vu sa jolie voisine, il eut une grande id?e:

On the evening of this day on which he had not seen his pretty neighbour, he had a great idea:

espetxean sartzean preso guztiei banatzen zaien arrosarioko burdinazko gurutzearekin argi-estalkia zulatzen hasi zen, bai zulatu ere. "Ez al da, beharbada, arduragabekeria handia izango?

con la cruz de hierro del rosario que se distribuye a todos los presos al entrar en la c?rcel, comenz?, y con ?xito, a perforar la mampara.

avec la croix de fer du chapelet que l'on distribue ? tous les prisonniers ? leur entr?e en prison, il commen?a, et avec succ?s, ? percer l'abat-jour.

with the iron cross of the rosary which is given to every prisoner on his admission to prison, he began, and with success, to bore a hole in the shutter.

-ari zitzaion Fabrice bere buruari, hasi aurretik-.

"Es acaso una imprudencia-se dijo antes de comenzar-;

"C'est peut-?tre une imprudence, se dit-il avant de commencer.

"It is perhaps an imprudence," he told himself before he began.

Arotzek ez al dute, ba, nire aurrean aipatu bihar etortzekoak direla margolariak?

los carpinteros dijeron delante de m? que ma?ana los reemplazar?n los pintores.

Les menuisiers n'ont-ils pas dit devant moi que, d?s demain, ils seront remplac?s par les ouvriers peintres?

"Did not the carpenters say in front of me that the painters would be coming tomorrow in their place?

Zer esango dute margolari horiek zulatua aurkitzen badute leihoko argi-estalkia?

?Qu? dir?n ?stos si encuentran perforada la mampara?

Que diront ceux-ci s'ils trouvent l'abat-jour de la fen?tre perc??

What will they say if they find the shutter with a hole in it?

Arduragabekeria hori egiten ez badut, ordea, bihar ezingo dut Clelia berriz ikusi.

Pero si no cometo esta imprudencia, ma?ana no podr? verla.

Mais si je ne commets cette imprudence, demain je ne puis la voir.

But if I do not commit this imprudence, tomorrow I shall not be able to see her.

Ez naiz, ba, nire erruz egongo Clelia egun batez ikusi gabe! Ez horixe!

?E iba a pasar un d?a sin verla por mi culpa, y encima habi?ndose alejado enfadada?" La imprudencia de Fabricio tuvo su recompensa;

Quoi! par ma faute je resterais un jour sans la voir! et encore quand elle m'a quitt? f?ch?e!" L'imprudence de Fabrice fut r?compens?e;

What! By my own inactivity am I to remain for a day without seeing her, and that after she has turned from me in an ill humour?" Fabrizio's imprudence was rewarded;

hamabost orduko lanaren ondoren, Clelia ikusi zuen mutilak, eta, Fabriceren zoriona gainezkatzeko, luzaroan egon zen Clelia geldi-geldi, argi-estalki neurrigabe hartan jarriak begiak, ez baitzuen neskak uste Fabrice berari begira zeukala;

al cabo de quince horas de trabajo, vio a Clelia, y, para mayor felicidad, como no cre?a que ?l la estaba viendo, permaneci? mucho tiempo inm?vil con la mirada fija en aquella enorme mampara.

apr?s quinze heures de travail, il vit Cl?lia, et, par exc?s de bonheur, comme elle ne croyait point ?tre aper?ue de lui, elle resta longtemps immobile et le regard fix? sur cet immense abat-jour;

after fifteen hours of work he saw Clelia, and, to complete his happiness, as she had no idea that he was looking at her, she stood for a long time without moving, her gaze fixed on the huge screen;

nahi adina asti izan zuen Fabricek errukirik samurrenaren aztarnak Cleliaren begietan irakurtzeko.

Fabricio tuvo tiempo de leer en sus ojos las se?ales de una piedad muy tierna.

il eut tout le temps de lire dans ses yeux les signes de la piti? la plus tendre.

he had plenty of time to read in her eyes the signs of the most tender pity.

Txoritegien gelako egonaldia bukatzeko zorian zela, argi zegoen txorien gobernua ere alde batera utzia zuela Cleliak, minutu askotan egon baitzen geldi-geldi leihoari begira, txoriei jaten eman ordez.

Hasta descuid? visiblemente las atenciones debidas a sus p?jaros, por permanecer minutos enteros contemplando est?tica la ventana.

Sur la fin de la visite elle n?gligeait m?me ?videmment les soins ? donner ? ses oiseaux, pour rester des minutes enti?res immobile ? contempler la fen?tre.

Towards the end of the visit, she was even quite evidently neglecting her duty to her birds, to stay for whole minutes gazing at the window.

Asaldu bizian zuen Cleliak bihotzondoa;

Su alma se hallaba profundamente conmovida;

Son ?me ?tait profond?ment troubl?e;

Her heart was profoundly troubled;

dukesa zerabilen neskak gogoan, eta, haren zorigaitz latzak erruki handia sortu bazion ordu artean, orain, berriz, gorrotatzen hasia zen Clelia emakume hura.

pensaba en la duquesa, cuyo extremo dolor le hab?a inspirado tanta compasi?n, y, no obstante, comenzaba a odiarla.

elle songeait ? la duchesse dont l'extr?me malheur lui avait inspir? tant de piti?, et cependant elle commen?ait ? la ha?r.

she was thinking of the Duchessa, whose extreme misfortune had inspired in her so much pity, and at the same time she was beginning to hate her.

Cleliak ez zion antzik ematen ea nondik ote zetorkion beraren izaeraz jabetzen ari zen malenkonia sakona:

No comprend?a nada de la profunda melancol?a que se estaba apoderando de su ?nimo;

Elle ne comprenait rien ? la profonde m?lancolie qui s'emparait de son caract?re, elle avait de l'humeur contre elle-m?me.

She understood nothing of the profound melancholy which had taken hold of her character, she felt out of temper with herself.

muzinduta zegoen bere buruarekin.

estaba irritada contra s? misma.

Deux ou trois fois, pendant le cours de cette visite, Fabrice eut l'impatience de chercher ? ?branler l'abat-jour;

Two or three times, in the course of this encounter, Fabrizio was impatient to try to shake the screen;

Bisitaldiak iraun zuen artean, argi-estalkia bizpahiru alditan astintzera bultzatu zuen egonezinak Fabrice, ez baitzen zoriontsu izango Cleliari bera ikusten zuela adierazten ez zion artean.

Dos o tres veces durante el curso de aquella visita, Fabricio tuvo la impaciencia de procurar sacudir la mampara; no se sentir?a dichoso mientras no pudiera demostrar a Clelia que la estaba viendo.

il lui semblait qu'il n'?tait pas heureux tant qu'il ne pouvait pas t?moigner ? Cl?lia qu'il la voyait.

he felt that he was not happy so long as he could not indicate to Clelia that he saw her.

"Hala ere-pentsatu zuen Fabricek-, Cleliak jakingo balu hain erraz ikusten dudala nik bera, berehala itzuriko litzateke nire begiradetatik, hain baita neska lotsatia eta bere baitara bildua".

"Por otra parte-se dec?a-, si supiera que la veo con tanta facilidad, con lo t?mida y reservada que es, seguramente se hurtar?a a mis miradas."

"Cependant, se disait-il, si elle savait que je l'aper?ois avec autant de facilit?, timide et r?serv?e comme elle l'est, sans doute elle se d?roberait ? mes regards."

"However," he told himself, "if she knew that I could see her so easily, timid and reserved as she is, she would probably slip away out of my sight."

Fabrice askoz ere zoriontsuago izan zen biharamunean (zer-nolako txikikeriez ez ote da bozkariatzen maitasuna!):

Mucho m?s dichoso a?n fue al d?a siguiente (?de qu? minucias no hace el amor su dicha!):

Il fut bien plus heureux le lendemain (de quelles mis?res l'amour ne fait-il pas son bonheur!):

He was far more happy next day (out of what miseries does love create its happiness!):

Clelia argi-estalki neurrigabeari tristuraz begira ari zitzaion artean, burdinazko gurutzeak eginiko zulotik burdin hari puskatxo bat pasaraztea lortu Fabricek, eta keinuka aritu zitzaion bere maiteari;

mientras Clelia miraba tristemente la enorme mampara, consigui? Fabricio pasar un delgado alambre por el agujero abierto mediante la cruz de hierro, y le hizo se?as que ella entendi? sin duda, al menos en el sentido que quer?an expresar:

pendant qu'elle regardait tristement l'immense abat-jour, il parvint ? faire passer un petit morceau de fil de fer par l'ouverture que la croix de fer avait pratiqu?e, et il lui fit des signes qu'elle comprit ?videmment, du moins dans ce sens qu'ils voulaient dire:

while she was looking sadly at the huge screen, he succeeded in slipping a tiny piece of wire through the hole which the iron cross had bored, and made signs to her which she evidently understood, at least in the sense that they implied:

neskak ulertu zuen, jakina, keinu haien zentzua, hauxe baitzen funtsean haien esanahia:

estoy aqu? y la veo. Fabricio no tuvo suerte los d?as siguientes.

je suis l? et je vous vois.

"I am here and I see you."

Hurrengo egunetan estu ibili zen Fabrice.

un ventanillo que pudiera ser colocado a voluntad y que le permitiera ver y ser visto;

Fabrice eut du malheur les jours suivants.

Fabrizio was unfortunate on the days that followed.

Argi-estalki itzelari eskuaren tamainako ohol zati bat kendu nahian zebilen, hura bere gogara jarri eta kendu ahal izateko, ohol hari esker Fabricek Clelia ikusi ahal izango baitzuen eta Cleliak bera, alegia, bere bihotzondoan gertatzen ari zitzaionaz Cleliarekin mintzatzeko aukera izango zuen Fabricek, keinuka bederen;

es decir, hablar, siquiera por se?as, de lo que pasaba en su alma;

Il voulait enlever ? l'abat-jour colossal un morceau de planche grand comme la main, que l'on pourrait remettre ? volont? et qui lui permettrait de voir et d'?tre vu, c'est-?-dire de parler, par signes du moins, de ce qui se passait dans son ?me;

He was anxious to cut out of the colossal screen a piece of board the size of his hand, which could be replaced when he chose, and which would enable him to see and to be seen, that is to say to speak, by signs at least, of what was passing in his heart;

zer gertatuko, ordea, eta Fabricek ordulariko malgukia gurutzeaz koskatu eta harekin eginiko zerratxo akastun samarrak ateratako zaratak kezkatuta zeukala Grillo, ordu luzeak egiten baitzituen presozainak mutilaren gelan.

pero el ruido de la sierrecilla muy imperfecta que hab?a fabricado con la cuerda de su reloj dentada mediante la cruz de hierro alert? a Grillo, movi?ndole a pasar largas horas en la celda.

mais il se trouva que le bruit de la petite scie fort imparfaite qu'il avait fabriqu?e avec le ressort de sa montre ?br?ch? par la croix, inqui?tait Grillo qui venait passer de longues heures dans sa chambre.

but he found that the noise of the very imperfect little saw which he had made by notching the spring of his watch with the cross aroused Grillo, who came and spent long hours in his cell.

Egia esan, gure heroiak irudipena zuen ez ote zen leuntzen ari Cleliaren zorroztasuna, beren arteko harremana oztopatzen zuten eragozpen materialak gero eta handiagoak ziren neurrian.

Crey? notar, por otra parte, que la severidad de Clelia disminu?a a medida que aumentaban las dificultades materiales que se opon?an a toda comunicaci?n.

Il crut remarquer, il est vrai, que la s?v?rit? de Cl?lia semblait diminuer ? mesure qu'augmentaient les difficult?s mat?rielles qui s'opposaient ? toute correspondance;

It is true that he thought he noticed that Clelia's severity seemed to diminish as the material difficulties in the way of any communication between them increased;

Fabricek ondo erreparatu zion Cleliak ez zuela dagoeneko begiak jaisteko edo txoriei begiratzeko itxurarik egiten, bera hantxe aritzen zitzaionean burdin hari puska ahul haren laguntzaz beraren presentzia hari adierazteko ahaleginetan;

Fabricio observ? muy bien que ya no bajaba ostensiblemente los ojos o miraba a los p?jaros cuando ?l procuraba dar se?ales de su presencia con ayuda de su m?sero trozo de alambre;

Fabrice observa fort bien qu'elle n'affectait plus de baisser les yeux ou de regarder les oiseaux quand il essayait de lui donner signe de pr?sence ? l'aide de son ch?tif morceau de fil de fer;

Fabrizio was fully aware that she no longer pretended to lower her eyes or to look at the birds when he was trying to shew her a sign of his presence by means of his wretched little piece of wire;

hamabiak laurden gutxiago jo, eta atsegin handiz ikusten zuen gure presoak Clelia txoritegian agertzen, ordu-orduan eta inoiz hutsik egin gabe; hala, ia uste osoa zuen Fabricek bera zela garaiz heldu behar haren arrazoia.

ve?a con gozo que no dejaba nunca de aparecer en la pajarera en el momento preciso de dar las doce menos cuarto, y tuvo casi la presunci?n de creerse causa de aquella exacta puntualidad.

il avait le plaisir de voir qu'elle ne manquait jamais ? para?tre dans la voli?re au moment pr?cis o? onze heures trois quarts sonnaient, et il eut presque la pr?somption de se croire la cause de cette exactitude si ponctuelle.

he had the pleasure of seeing that she never failed to appear in the aviary at the precise moment when the quarter before noon struck, and he almost presumed to imagine himself to be the cause of this remarkable punctuality.

Zergatik, ordea?

?Por qu??;

Pourquoi?

Why?

Zentzuzko burutazioa ez dirudien arren, tartean sartua ez dagoen begiak ikusten ez dituen zertzeladak ikusten ditu maitasunak, eta ondorio amaigabeak ateratzen ditu hortik.

esta idea no parece muy razonable, pero el amor descubre matices invisibles para los ojos indiferentes y saca de ellos consecuencias infinitas.

cette id?e ne semble pas raisonnable; mais l'amour observe des nuances invisibles ? l'?il indiff?rent, et en tire des cons?quences infinies.

Such an idea does not seem reasonable; but love detects shades invisible to the indifferent eye, and draws endless conclusions from them.

Adibidez, Cleliak presoa ikusten ez zuenez geroztik, beraren leihorantz jasotzen zituen neskak begiak, txoritegian sartu eta ia berehala.

Por ejemplo, desde que Clelia no ve?a al preso, casi inmediatamente de aparecer en la pajarera levantaba los ojos hacia su ventana.

Par exemple, depuis que Cl?lia ne voyait plus le prisonnier, presque imm?diatement en entrant dans la voli?re, elle levait les yeux vers sa fen?tre.

For instance, now that Clelia could no longer see the prisoner, almost immediately on entering the aviary she would raise her eyes to his window.

Fabriceri aurki heriotza emango ziotela Parman inork zalantzan jartzen ez zuen egun beltz haietako kontua zen hura: Fabrice zen hori ez zekien bakarra.

Esto ocurr?a en aquellos d?as f?nebres en que casi nadie dudaba en Parma de la pr?xima condena a muerte de Fabricio.

C'?tait dans ces journ?es fun?bres o? personne dans Parme ne doutait que Fabrice ne f?t bient?t mis ? mort:

These were the funereal days on which no one in Parma had any doubt that Fabrizio would shortly be put to death:

Baina Cleliak ezin zuen ideia lazgarri hura burutik kendu;

S?lo ?l lo ignoraba, pero la horrible idea ya no dejaba a Clelia, y, ?c?mo entonces iba a reprocharse el excesivo inter?s que le inspiraba Fabricio?

lui seul l'ignorait; mais cette affreuse id?e ne quittait plus Cl?lia, et comment se serait-elle fait des reproches du trop d'int?r?t qu'elle portait ? Fabrice? il allait p?rir!

but this terrible thought never left Clelia's mind for a moment, and how could she reproach herself for the excessive interest which she felt in Fabrizio?

ez zuen, bada, bere burua gaitzetsiko Fabriceri erakusten zion atxikimendu handiagatik! Hiltzeko zorian zegoen mutila!

?Iba a morir, y por la causa de la libertad, pues era demasiado absurdo condenar a muerte a un Del Dongo por dar una estocada a un histri?n!

et pour la cause de la libert?! car il ?tait trop absurde de mettre ? mort un del Dongo pour un coup d'?p?e ? un histrion.

He was about to perish-and for the cause of freedom! For it was too absurd to put a del Dongo to death for running his sword into a mummer.

Egia esan, beste emakume bati atxikia zegoen mutil maitagarri hura!

Verdad es que aquel amable mancebo estaba ligado a otra mujer.

Il est vrai que cet aimable jeune homme ?tait attach? ? une autre femme!

It was true that this attractive young man was attached to another woman!

Clelia zorigaitz handian eroria zegoen, eta, Fabriceren etorkizunagatik zuen kezkaren nondik norakoa bere buruari hain zuzen aitortu gabe, honela ari zen bere baitan:

Clelia se sent?a profundamente desgraciada, y, sin conf?sarse claramente el g?nero de inter?s que le inspiraba su suerte, se dec?a:

Cl?lia ?tait profond?ment malheureuse, et sans s'avouer bien pr?cis?ment le genre d'int?r?t qu'elle prenait ? son sort:

Clelia was profoundly unhappy, and without admitting to herself at all precisely the kind of interest that she took in his fate:

"Fabrice heriotzara eramaten badute, komentu batera egingo dut ihes, eta ez naiz sekula gehiago agertuko gorteko gizartean, nazka ematen baitit. Hiltzaile ondo heziak!".

"Si le matan, huyo a un convento y no volver? a aparecer jam?s en esa sociedad de la corte. Me horrorizan.

"Certes, se disait-elle, si on le conduit ? la mort, je m'enfuirai dans un couvent, et de la vie je ne repara?trai dans cette soci?t? de la cour, elle me fait horreur.

"Certainly," she said to herself, "if they lead him out to die, I shall fly to a convent, and never in my life will I reappear in that society of the court; it horrifies me.

Fabriceren espetxealdiko zortzigarren egunean, lotsakizun ederra izan zuen Cleliak:

?Asesinos distinguidos!".

Assassins polis!"

Kid-gloved assassins!"

presoaren leihoa ezkutatzen zuen estalkiari begira-begira zegoen neska, gogoeta tristetan murgildua;

El octavo d?a de prisi?n de Fabricio, Clelia tuvo ocasi?n de avergonzarse mucho.

Le huiti?me jour de la prison de Fabrice, elle eut un bien grand sujet de honte:

On the eighth day of Fabrizio's imprisonment, she had good cause to blush:

egun hartan, Fabricek ez zuen artean bere presentziaren inongo zantzurik agertu, baina, halako batean, eskua baino puskatxo handixeago bat kendu zion mutilak argi-estalkiari;

Miraba fijamente y absorta en sus tristes pensamientos la mampara que ocultaba la ventana del preso, el cual no hab?a dado aquel d?a ninguna se?al de presencia.

elle regardait fixement, et absorb?e dans ses tristes pens?es, l'abat-jour qui cachait la fen?tre du prisonnier;

she was watching fixedly, absorbed in her sorrowful thoughts, the screen that hid the prisoner's window:

Cleliari begiratu zion Fabricek, pozik, eta Cleliak, berriz, bera begiz agurtzen ikusi zuen mutila.

De pronto retir? el cautivo un trocito de tabla del tama?o de la mano, y Clelia vio que la miraban sus ojos con expresi?n gozosa.

tout ? coup un petit morceau d'abat-jour, plus grand que la main, fut retir? par lui;

suddenly a small piece of the screen, larger than a man's hand, was removed by him;

Ustekabeko proba hura jasateko gauza ez, eta, txoriengana bizkor jiraturik, haiek gobernatzeari ekin zion Cleliak;

No pudo sostener esta prueba inesperada:

il la regarda d'un air gai, et elle vit ses yeux qui la saluaient.

he looked at her with an air of gaiety, and she could see his eyes which were greeting her.