Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Parmako kartusia, Stendhal / Jon Muñoz (Elkar/Alberdania, 2007
)
eu
Gure heroiaren etorrerak etsipenean murgildu zuen Clelia;
es
La llegada de nuestro h?roe sumi? a Clelia en la desesperaci?n:
fr
L'arriv?e de notre h?ros mit Cl?lia au d?sespoir:
en
The arrival of our hero threw Clelia into despair:
eu
elizkoia nola baitzen eta bere buruari egia esaten ohitua, neska gaixo hark ezin zion bere buruari ukatu Fabricerengandik urrun ez zela sekula zoriontsu izango.
es
la pobre muchacha, piadosa y sincera consigo misma, no pod?a menos de reconocer que no habr?a felicidad para ella lejos de Fabricio;
fr
la pauvre fille, pieuse et sinc?re avec elle-m?me, ne pouvait se dissimuler qu'il n'y aurait jamais de bonheur pour elle loin de Fabrice;
en
the poor girl, pious and sincere with herself, could not avoid the reflexion that there would never be any happiness for her apart from Fabrizio;
eu
Aita erdi pozoitu ziotenean, ordea, Ama Birjinari botoa egin Cleliak, alegia, Crescenzi markes jaunarekin ezkontzeko sakrifizioa eskainiko ziola aitari.
es
pero cuando su padre fue medio envenenado, hab?a hecho voto a la Madona de ofrecerle el sacrificio de casarse con el marqu?s Crescenzi.
fr
mais elle avait fait v?u ? la Madone, lors du demi-empoisonnement de son p?re, de faire ? celui-ci le sacrifice d'?pouser le marquis Crescenzi.
en
but she had made a vow to the Madonna, at the time when her father was nearly poisoned, that she would offer him the sacrifice of marrying the Marchese Crescenzi.
eu
Fabrice sekula gehiago ez ikusteko botoa ere egina zuen, eta horra non barne-zimiko izugarritan zegoen jadanik neska, ihesaldiaren bezperan gutun bidez Fabriceri halabeharrez egin behar izan zion aitormenagatik.
es
Prometi? tambi?n no volver a ver jam?s a Fabricio, y ya la torturaban los m?s atroces remordimientos por la confesi?n a que se viera obligada en la carta que escribi? a Fabricio la v?spera de su evasi?n.
fr
Elle avait fait le v?u de ne jamais revoir Fabrice, et d?j? elle ?tait en proie aux remords les plus affreux, pour l'aveu auquel elle avait ?t? entra?n?e dans la lettre qu'elle avait ?crite ? Fabrice la veille de sa fuite.
en
She had made the vow that she would never see Fabrizio, and already she was a prey to the most fearful remorse over the admission she had been led to make in the letter she had written Fabrizio on the eve of his escape.
eu
Bere txori hegaldariei malenkoniaz begira ematen zuen Cleliak denbora, eta, behin batean, ohitura hutsez eta samurtasunez jaso begiak Fabrice garai batean begira egoten zitzaion leihorantz, eta hara non han ikusi zuen berriz Cleliak mutila, errespetu samurrez berari agurka:
es
?C?mo expresar lo que sinti? su triste coraz?n cuando, distra?da melanc?licamente en ver revolotear sus p?jaros, por costumbre y con ternura alz? los ojos a la ventana desde la que en otro tiempo la mirara Fabricio, y le vio de nuevo salud?ndola con tierno respeto!
fr
Comment peindre ce qui se passa dans ce triste c?ur lorsque, occup?e m?lancoliquement ? voir voltiger ses oiseaux, et levant les yeux par habitude et avec tendresse vers la fen?tre de laquelle autrefois Fabrice la regardait, elle l'y vit de nouveau qui la saluait avec un tendre respect.
en
How is one to depict what occurred in that sorrowful heart when, occupied in a melancholy way with watching her birds flit to and fro, and raising her eyes from habit, and with affection, towards the window from which formerly Fabrizio used to look at her, she saw him there once again, greeting her with tender respect.
eu
nola deskribatu Cleliaren bihotz goibelean une hartan gertatutakoa?
es
 
fr
 
en
 
eu
Zeruaren baimenaz bera zigortzera agertutako ikuspen bat iruditu zitzaion hura Cleliari;
es
Crey? que era una visi?n con que la castigaba el Cielo;
fr
Elle crut ? une vision que le ciel permettait pour la punir;
en
She imagined it to be a vision which Heaven had allowed for her punishment;
eu
arrazoiaren legera etorri, ordea, eta berehala antz eman zion errealitate gorriari.
es
luego, se impuso a su raz?n la terrible realidad.
fr
puis l'atroce r?alit? apparut ? sa raison.
en
then the atrocious reality became apparent to her reason.
eu
"Berriz harrapatu dute Fabrice-egin zuen neskak bere artean-, eta galduta dago!". Ihesaren ondoren gotorlekuan entzundako kontuez gogoratu zen Clelia:
es
"Le han cogido de nuevo-se dijo-: ?est? perdido!" Y se repet?a los comentarios emitidos en la fortaleza a ra?z de la evasi?n:
fr
"Ils l'ont repris, se dit-elle, et il est perdu!" Elle se rappelait les propos tenus dans la forteresse apr?s la fuite;
en
"They have caught him again," she said to herself, "and he is lost!" She remembered the things that had been said in the fortress after the escape;
eu
beren kontrako laido ikaragarria iruditu zitzaion hura presozainik apalenari ere.
es
hasta los ?ltimos carceleros se consideraban mortalmente ofendidos.
fr
les derniers des ge?liers s'estimaient mortellement offens?s.
en
the humblest of the gaolers regarded themselves as mortally insulted.
eu
Fabriceri begiratu Cleliak, eta begirada hark bete-betean irudikatu zuen, bere gogoz kontra, etsipenean eroria zeukan maitasun-grina.
es
Clelia mir? a Fabricio, y, a su pesar, aquella mirada expres? con toda claridad la pasi?n que la atormentaba.
fr
Cl?lia regarda Fabrice, et malgr? elle, ce regard peignit en entier la passion qui la mettait au d?sespoir.
en
Clelia looked at Fabrizio, and in spite of herself that look portrayed in full the passion that had thrown her into despair.
eu
"Zer uste duzu?
es
 
fr
 
en
 
eu
-bazirudien ari zitzaiola Fabriceri Clelia-, prestatzen ari zaizkidan luxu garestiko jauregi horretan aurkituko dudala nik zoriona?
es
"?Cree-parec?a decir a Fabricio-que hallar? la felicidad en ese palacio suntuoso que est?n preparando para mi?
fr
"Croyez-vous, semblait-elle dire ? Fabrice, que je trouverai le bonheur dans ce palais somptueux qu'on pr?pare pour moi?
en
"Do you suppose," she seemed to be saying to Fabrizio, "that I shall find happiness in that sumptuous palace which they are making ready for me?
eu
Aitak aspertu arte errepikatzen dit gu bezain behartsu zarela zu;
es
Mi padre me repite hasta la saciedad que usted es tan pobre como nosotros;
fr
Mon p?re me r?p?te ? sati?t? que vous ?tes aussi pauvre que nous;
en
My father repeats to me till I am weary that you are as poor as ourselves;
eu
baina, Jainko Jauna!, zer-nolako poz handiz partekatuko nuke nik zurekin behartasun hori! Ondikotz!
es
pero ?Dios m?o, con qu? gozo compartir?a yo con usted esta pobreza!
fr
mais, grand Dieu! avec quel bonheur je partagerais cette pauvret?!
en
but, great God, with what joy would I share that poverty!
eu
Ez dugu sekula berriz elkar ikusi behar".
es
?Mas no hemos de volver a vernos, pobre de m?!"
fr
Mais, h?las! nous ne devons jamais nous revoir."
en
But, alas, we must never see one another again!"
eu
Cleliak ez zuen izan alfabetoak erabiltzeko indarrik:
es
Clelia no tuvo fuerzas para recurrir a los alfabetos:
fr
Cl?lia n'eut pas la force d'employer les alphabets:
en
Clelia had not the strength to make use of the alphabets:
eu
Fabriceri begiratuz, ondoeza egin zitzaion, eta leiho ondoko aulki batera jausi zen.
es
mirando a Fabricio, cay? desmayada en una silla cerca de la ventana.
fr
en regardant Fabrice elle se trouva mal et tomba sur une chaise ? c?t? de la fen?tre.
en
as she looked at Fabrizio she felt faint and sank upon a chair that stood beside the window.
eu
Leiho hartako baranda gainean utzi zuen Cleliak atsedenean aurpegia, eta, azken uneraino ikusi nahi izan zuenez Fabrice, aurpegia berarenganantz jiratua zuen, eta Fabricek bete-betean hauteman ziezaiokeen.
es
Sobre el alf?izar de la misma reposaba su cara, y como hab?a querido verle hasta el ?ltimo instante, qued? con el rostro vuelto hacia Fabricio, que pod?a contemplarlo entero.
fr
Sa figure reposait sur l'appui de cette fen?tre; et, comme elle avait voulu le voir jusqu'au dernier moment, son visage ?tait tourn? vers Fabrice, qui pouvait l'apercevoir en entier.
en
Her head rested upon the ledge of this window, and as she had been anxious to see him until the last moment, her face was turned towards Fabrizio, who had a perfect view of it.
eu
Handik pixka batera, berriz zabaldu Cleliak begiak, eta Fabricerentzat izan zuen lehen begirada:
es
Cuando al cabo de unos momentos abri? los ojos, su primera mirada fue para Fabricio:
fr
Lorsque apr?s quelques instants elle rouvrit les yeux, son premier regard fut pour Fabrice:
en
When, after a few moments, she opened her eyes again, her first glance was at Fabrizio:
eu
malkoak ikusi zizkion begietan mutilari, baina malko haiek berealdiko zorionaren ondorio ziren;
es
vio l?grimas en sus mejillas, pero eran l?grimas de gozo:
fr
elle vit des larmes dans ses yeux; mais ces larmes ?taient l'effet de l'extr?me bonheur;
en
she saw tears in his eyes, but those tears were the effect of extreme happiness;
eu
garbi ikusi zuen Fabricek, bolada batean han ez egonagatik, ez zuela Cleliak bera ahaztu.
es
ve?a que la ausencia no hab?a logrado que Clelia le olvidara.
fr
il voyait que l'absence ne l'avait point fait oublier.
en
he saw that absence had by no means made him forgotten.
eu
Bi gazte gaixoak liluratu antzean gelditu ziren pixka batean elkarri begira.
es
Los dos pobres enamorados permanecieron mucho tiempo como fascinados mir?ndose uno a otro.
fr
Les deux pauvres jeunes gens rest?rent quelque temps comme enchant?s dans la vue l'un de l'autre.
en
The two poor young things remained for some time as though spell-bound by the sight of each other.
eu
Gitarraz lagunduta ari balitz bezala kantatzen ausartu zen Fabrice, bat-batean asmatutako hitz hauek botaz:
es
Fabricio se atrevi? a cantar, como si se acompa?ara con la guitarra, unas palabras improvisadas que dec?an:
fr
Fabrice osa chanter, comme s'il s'accompagnait de la guitare, quelques mots improvis?s et qui disaient:
en
Fabrizio ventured to sing, as if he were accompanying himself on the guitar, a few improvised lines which said:
eu
Zu berriz ikusteko itzuli nauzu espetxera;
es
"He vuelto a la prisi?n por verla;
fr
C'est pour vous revoir que je suis revenu en prison:
en
"It is to see you again that I have returned to prison;
eu
epaitu egin behar naute.
es
me van a juzgar".
fr
on va me juger.
en
they are going to try me."
eu
Cleliaren bertute osoa ernarazi zuten, nonbait, hitz haiek:
es
Estas palabras parecieron despertar por completo la virtud de Clelia;
fr
Ces mots sembl?rent r?veiller toute la vertu de Cl?lia:
en
These words seemed to awaken all Clelia's dormant virtue:
eu
berehala altxatu, begiak ezkutatu, eta, keinu nabarmen-nabarmenak eginez, gogotik ahalegindu zen Fabriceri adierazten ez zuela berak sekula gehiago ikusi behar mutila, hala zin egin baitzion Ama Birjinari, eta zina ahazturik begiratua zion, hain zuzen, arestian Fabriceri.
es
se levant? r?pidamente, se tap? los ojos y, con los gestos m?s expresivos que pudo conseguir, procur? hacerle comprender que no deb?a volver a verle nunca; as? se lo hab?a prometido a la Madona, y ahora le hab?a mirado por olvido.
fr
elle se leva rapidement, se cacha les yeux, et, par les gestes les plus vifs, chercha ? lui exprimer qu'elle ne devait jamais le revoir; elle l'avait promis ? la Madone, et venait de le regarder par oubli.
en
she rose swiftly, and hid her eyes; and, by the most vivid gestures, sought to express to him that she must never see him again; she had promised this to the Madonna, and had looked at him just now in a moment of forgetfulness.
eu
Fabrice ausartu baitzen, hala eta guztiz ere, Clelia maite zuela adierazten, haserre alde egin zuen handik Cleliak, mutila sekula gehiago ikusiko ez zuela zin eginez bere buruari, hauexek baitziren Ama Birjinari egina zion botoaren hitz zehatzak:
es
Como Fabricio osara expresarle de nuevo toda la inmensa fuerza de su amor, Clelia escap? indignada y jur?ndose a s? misma no volver a verle jam?s, pues tales eran los t?rminos precisos de su promesa a la Madona:
fr
Fabrice osant encore exprimer son amour, Cl?lia s'enfuit indign?e et se jurant ? elle-m?me que jamais elle ne le reverrait, car tels ?taient les termes pr?cis de son v?u ? la Madone:
en
Fabrizio venturing once more to express his love, Clelia fled from the room indignant, and swearing to herself that never would she see him again, for such were the precise words of her vow to the Madonna:
eu
Neure begiek ez dute Fabrice sekula gehiago ikusiko.
es
mis ojos no le ver?n nunca m?s.
fr
Mes yeux ne le reverront jamais.
en
"My eyes shall never see him again."
eu
Papertxo batean idatzi Cleliak hitz haiek, eta, osaba Cesareren baimenaz, aldare gainean erre zituen eskaintzaren garaian, hura meza ematen ari zen artean.
es
Hab?a escrito estas palabras en un papel que su t?o C?sar le hab?a permitido quemar sobre el altar en el momento del ofertorio, mientras ?l dec?a misa.
fr
Elle les avait inscrits dans un petit papier que son oncle Cesare lui avait permis de br?ler sur l'autel au moment de l'offrande, tandis qu'il disait la messe.
en
She had written them on a little slip of paper which her uncle Don Cesare had allowed her to burn upon the altar at the moment of the oblation, while he was saying mass.
eu
Zinak zin, ordea, Fabrice Farnese dorrean egoteak lehengo ohitura beretan sartu zuen berriz Clelia.
es
Mas, a pesar de todos los juramentos, la presencia de Fabricio en la torre Farnesio hizo volver a Clelia a sus antiguas costumbres.
fr
Mais, malgr? tous les serments, la pr?sence de Fabrice dans la tour Farn?se avait rendu ? Cl?lia toutes ses anciennes fa?ons d'agir.
en
But, oaths or no oaths, Fabrizio's presence in the Torre Farnese had restored to Clelia all her old habits and activities.
eu
Gehienetan, bakarrik pasatzen zuen neskak gelan egun osoa.
es
Desde que ?l se fugara, casi siempre pasaba los d?as sola, en su cuarto.
fr
Elle passait ordinairement toutes ses journ?es seule, dans sa chambre.
en
Normally she passed all her days in solitude, in her room.
eu
Fabrice ikusteak sortua zion ustekabeko aztoramenetik bere onera etorri orduko, gazteluan barrena ibiltzeari ekin, eta ostera hasi zen Clelia harremanetan mirabe jendeen artean adiskide zituen guztiekin.
es
Ahora, apenas repuesta de la imprevista turbaci?n que le hab?a producido ver a Fabricio, se puso a recorrer el palacio y, por decirlo as?, a renovar el trato con todos sus amigos subalternos.
fr
A peine remise du trouble impr?vu o? l'avait jet?e la vue de Fabrice, elle se mit ? parcourir le palais, et pour ainsi dire ? renouveler connaissance avec tous ses amis subalternes.
en
No sooner had she recovered from the unforeseen disturbance in which the sight of Fabrizio had plunged her, than she began to wander through the palazzo, and, so to speak, to renew her acquaintance with all her humble friends.
eu
Sukaldean lan egiten zuen emakume zahar berritsu-berritsu bat honela mintzatu zitzaion, kutsu misteriotsuz:
es
Una vieja muy charlatana, empleada en la cocina, le dijo en tono misterioso:
fr
Une vieille femme tr?s bavarde employ?e ? la cuisine lui dit d'un air de myst?re:
en
A very loquacious old woman, employed in the kitchen, said to her with an air of mystery:
eu
"Oraingoan, Fabrice jauna ez da gotorlekutik irtengo".
es
-Esta vez el se?or don Fabricio no saldr? de la ciudadela.
fr
-Cette fois-ci, le seigneur Fabrice ne sortira pas de la citadelle.
en
"This time, Signor Fabrizio will not leave the citadel."
eu
-Ez du, murruen gainetik alde eginez, lehengo hutsegite bera egingo-erantzun Cleliak-; atetik irtengo da, ordea, askesten badute.
es
-No volver? a cometer la falta de pasar por encima de los muros de la ciudadela-repuso Clelia-, pero saldr? por la puerta si resulta absuelto.
fr
-Il ne commettra plus la faute de passer par-dessus les murs, dit Cl?lia; mais il sortira par la porte, s'il est acquitt?.
en
"He will not make the mistake of going over the walls again," said Clelia, "but he will leave by the door if he is acquitted."
eu
-Esan dezakedalako esaten diot andre txit goren horri hankaz aurrera baizik ez dela irtengo presoa gotorlekutik.
es
-Lo que yo digo y puedo decir a Vuestra Excelencia es que no saldr? de la ciudadela m?s que con los pies por delante.
fr
-Je dis et je puis dire ? Votre Excellence qu'il ne sortira que les pieds les premiers de la citadelle.
en
"I say, and I can assure Your Excellency that he will go out of the citadel feet first."
eu
Clelia izugarri zurbildu zen; horri erreparaturik, kolpetik isildu zuen emakume zaharrak bere hitz-etorria.
es
Clelia palideci? profundamente; la vieja lo not? y cort? en seco toda su elocuencia.
fr
Cl?lia p?lit extr?mement, ce qui fut remarqu? de la vieille femme, et arr?ta tout court son ?loquence.
en
Clelia turned extremely pale, a change which was remarked by the old woman and stopped the flow of her eloquence.
eu
Arduragabekeria galanta egin zuela konturatu zen andrea, gobernadorearen alabaren aurrean horrela hitz eginez, beraren aitak esan beharko baitzion hain zuzen mundu guztiari gaixotasunez hil zela Fabrice.
es
Pens? que hab?a cometido una imprudencia hablando as? delante de la hija del gobernador, cuyo deber era decir a todo el mundo que Fabricio hab?a muerto de enfermedad.
fr
Elle se dit qu'elle avait commis une imprudence en parlant ainsi devant la fille du gouverneur, dont le devoir allait ?tre de dire ? tout le monde que Fabrice ?tait mort de maladie.
en
She said to herself that she had been guilty of an imprudence in speaking thus before the governor's daughter, whose duty it would be to tell everybody that Fabrizio had died a natural death.
eu
Beraren gelara igotzean, Cleliak espetxeko medikuarekin topo egin, eta Fabrice oso gaixorik zegoela esan zion, txunditua erabat, gizon prestu eta lotsati hark neskari.
es
Al subir a sus habitaciones, Clelia encontr? al m?dico de la prisi?n, un hombre bastante honrado y t?mido que le dijo muy asustado que Fabricio estaba muy enfermo.
fr
En remontant chez elle, Cl?lia rencontra le m?decin de la prison, sorte d'honn?te homme timide qui lui dit d'un air tout effar? que Fabrice ?tait bien malade.
en
As she went up to her room, Clelia met the prison doctor, an honest sort of man but timid, who told her with a terrified air that Fabrizio was seriously ill.
eu
Nekez egon zitekeen Clelia zutik; nonahi bilatu neskak osaba, eta, azkenean, kaperan aurkitu zuen, otoitz kartsuan; don Cesare apaiz zintzoak bestelakotua zuen aurpegia.
es
Clelia pod?a apenas sostenerse en pie. Busc? por todas partes a su t?o, el buen cura don C?sar, y por fin le encontr? en la capilla rezando con fervor mirando al techo.
fr
Cl?lia pouvait ? peine se soutenir, elle chercha partout son oncle, le bon abb? don Cesare, et enfin le trouva ? la chapelle, o? il priait avec ferveur; il avait la figure renvers?e.
en
Clelia could hardly keep on her feet; she sought everywhere for her uncle, the good Don Cesare, and at length found him in the chapel, where he was praying fervently:
eu
Afaltzera deitu zuten.
es
Son? la hora de comer.
fr
Le d?ner sonna.
en
The dinner bell rang.
eu
Mahaian, ez zioten txintik esan bi anaiek elkarri;
es
En la mesa, no se cruz? ni una palabra entre los dos hermanos;
fr
A table, il n'y eut pas une parole d'?chang?e entre les deux fr?res;
en
At table, not a word was exchanged between the brothers;
eu
otordua bukatzen ari zirela, hitz zeharo garratz batzuk bota zizkion jeneralak anaiari.
es
solamente al final de la comida, el general dirigi? unas palabras muy agrias a su hermano.
fr
seulement, vers la fin du repas, le g?n?ral adressa quelques mots fort aigres ? son fr?re.
en
only, towards the end of the meal, the General addressed a few very harsh words to his brother.
eu
Morroiei begiratu don Cesarek, eta haiek kanpora irten ziren.
es
?ste mir? a los criados, que se retiraron.
fr
Celui-ci regarda les domestiques, qui sortirent.
en
The latter looked at the servants, who left the room.
eu
-Jenerala-esan zion don Cesarek gobernadoreari-, ohore handiz gaztigatzen dizut gotorlekutik alde egitera noala:
es
-Mi general-dijo don C?sar al gobernador-, tengo el honor de advertirle que voy a dejar la ciudadela;
fr
-Mon g?n?ral, dit don Cesare au gouverneur, j'ai l'honneur de vous pr?venir que je vais quitter la citadelle:
en
"General," said Don Cesare to the governor, "I have the honour to inform you that I am leaving the citadel:
eu
dimisioa emango dut.
es
presento la dimisi?n.
fr
je donne ma d?mission.
en
I give you my resignation."
eu
-Ederki! Bejondeizula!
es
-?Bravo, brav?simo!;
fr
-Bravo! bravissimo!
en
"Bravo! Bravissimo!
eu
Susmo txarren pean ni uzteko...!
es
?para que sospechen de m?...!
fr
pour me rendre suspect!...
en
So that I shall be suspect!...
