Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Parmako kartusia, Stendhal / Jon Muñoz (Elkar/Alberdania, 2007
)
eu
Fabrice pulpituan agertu zen:
es
Fabricio apareci? en el p?lpito;
fr
Fabrice parut dans la chaire;
en
Fabrizio appeared in the pulpit;
eu
hain zegoen argal, hain zurbil, hain ahitua, non berehala bete baitziren Cleliaren begiak malkoz.
es
estaba tan escu?lido, tan p?lido, tan consumido, que los ojos de Clelia se llenaron s?bitamente de l?grimas.
fr
il ?tait si maigre, si p?le, tellement consum?, que les yeux de Cl?lia se remplirent de larmes ? l'instant.
en
he was so thin, so pale, so consumed, that Clelia's eyes immediately filled with tears.
eu
Hitz batzuk esan, eta isildu egin zen Fabrice, bat-batean ahotsik gabe geratu balitz bezala;
es
Fabricio dijo unas palabras, y luego se detuvo como si la voz le faltara de pronto;
fr
Fabrice dit quelques paroles, puis s'arr?ta, comme si la voix lui manquait tout ? coup;
en
Fabrizio uttered a few words, then stopped, as though his voice had suddenly failed;
eu
alferrik ahalegindu zen esaldi batzuk ebakitzen;
es
procur? en vano decir de nuevo algunas frases;
fr
il essaya vainement de commencer quelques phrases;
en
he tried in vain to begin various sentences;
eu
jiratu, eta paper idatzi bat hartu zuen.
es
volvi?se y tom? un papel escrito.
fr
il se retourna, et prit un papier ?crit.
en
he turned round and took up a sheet of paper:
eu
-Anaiok-esan zien-, arima dohakabe eta zuen errukiaren premian den batek eskatzen dizue, nire ahotsaren bitartez, bere oinazeen amaieraren alde otoitz egin dezazuen, nahiz ez diren oinazeok bere bizia amaitu arte bukatuko.
es
"Hermanos m?os-comenz?-, un alma desdichada y muy digna de toda vuestra piedad os invita, por mi voz, a rogar por el fin de sus tormentos, que s?lo con su vida cesar?n."
fr
-Mes fr?res, dit-il, une ?me malheureuse et bien digne de toute votre piti? vous engage, par ma voix, ? prier pour la fin de ses tourments, qui ne cesseront qu'avec sa vie.
en
"Brethren," he said, "an unhappy soul and one well worthy of all your pity requests you, through my lips, to pray for the ending of his torments, which will cease only with his life."
eu
Astiro-astiro irakurri zuen Fabricek paperean idatzitako gainerako guztia, baina halako zirrara zerion bere ahotsari, non, otoitz erdian, negarrez ari zen mundu guztia, baita Gonzo ere.
es
Fabricio ley? muy despacio la continuaci?n del papelito, mas era tal la expresi?n de su voz, que antes de finalizar la plegaria todo el mundo lloraba, incluso Gonzo.
fr
Fabrice lut la suite de son papier fort lentement; mais l'expression de sa voix ?tait telle, qu'avant le milieu de la pri?re tout le monde pleurait, m?me le Gonzo.
en
Fabrizio read the rest of his paper very slowly; but the expression of his voice was such that before he was halfway through the prayer, everyone was weeping, even Gonzo.
eu
"Inork ez dit, behinik behin, ezer sumatuko", zioen bere baitan markesa andreak, malkotan urtua.
es
"Al menos as? no llamar? la atenci?n", se dec?a la marquesa deshecha en llanto.
fr
"Au moins on ne me remarquera pas", se disait la marquise en fondant en larmes.
en
"At any rate, I shall not be noticed," thought the Marchesa, bursting into tears.
eu
Paper idatzia irakurtzen ari zela, eliztarrei gizon dohakabearen alde otoitzak eskatu ez ezik, bizpahiru ideia bururatu zitzaizkion Fabriceri beraren egoerari buruz.
es
Sin dejar de leer lo escrito, Fabricio improvis? dos o tres ideas sobre el estado del hombre desdichado para el cual solicitaba las oraciones de los fieles.
fr
Tout en lisant le papier ?crit, Fabrice trouva deux ou trois id?es sur l'?tat de l'homme malheureux pour lequel il venait solliciter les pri?res des fid?les.
en
While he was reading from the paper, Fabrizio found two or three ideas concerning the state of the unhappy man for whom he had come to beg the prayers of the faithful.
eu
Berehala, samaldan etorri zitzaizkion pentsamenduak.
es
En seguida, los pensamientos acudieron en tropel.
fr
Bient?t les pens?es lui arriv?rent en foule.
en
Presently thoughts came to him in abundance.
eu
Jendeari hitz egiten ziolakoan, markesa andreari baizik ez zitzaion mintzatzen Fabrice.
es
Con la apariencia de dirigirse al p?blico, se dirig?a ?nicamente a la marquesa.
fr
En ayant l'air de s'adresser au public, il ne parlait qu'? la marquise.
en
While he appeared to be addressing the public, he spoke only to the Marchesa.
eu
Ohi baino goizxeago bukatu zuen hitzaldia, zeren eta, ahaleginak ahalegin, hain ernegazio handiz ari zen negarrez, non ezin baitzuen modu ulergarrian ebaki hitzik.
es
Acab? su serm?n un poco antes que de costumbre, porque, por mucho que se esforzara en contenerlas, las l?grimas le dominaban hasta tal punto que no pod?a pronunciar de una manera inteligible.
fr
Il termina son discours un peu plus t?t que de coutume, parce que, quoi qu'il p?t faire, les larmes le gagnaient ? un tel point qu'il ne pouvait plus prononcer d'une mani?re intelligible.
en
He ended his discourse a little sooner than was usual, because, in spite of his efforts to control them, his tears got the better of him to such a point that he was no longer able to pronounce his words in an intelligible manner.
eu
Bitxia irudituagatik, sermoi hura argitasun betean eginiko harako sermoi ospetsu haren parekoa izan zen adituen ustez: hura bezain patetikoa, bai, behinik behin.
es
Los buenos jueces juzgaron singular aquel serm?n, pero igual al menos, por lo pat?tico, al famoso de las luces.
fr
Les bons juges trouv?rent ce sermon singulier, mais ?gal au moins, pour le path?tique, au fameux sermon pr?ch? aux lumi?res.
en
The good judges found this sermon strange but quite equal, in pathos at least, to the famous sermon preached with the lighted candles.
eu
Cleliari, aldiz, Fabricek irakurritako otoitzeko lehenengo hamar lerroak entzun, eta gaiztakeria ikaragarria iruditu zitzaion Fabrice ikusi gabe hamalau hilabete igaro izana.
es
En cuanto a Clelia, apenas oy? las diez primeras l?neas de la oraci?n le?da por Fabricio, consider? un crimen atroz haber podido pasar catorce meses sin verle.
fr
Quant ? Cl?lia, ? peine eut-elle entendu les dix premi?res lignes de la pri?re lue par Fabrice, qu'elle regarda comme un crime atroce d'avoir pu passer quatorze mois sans le voir.
en
As for Clelia, no sooner had she heard the first ten lines of the prayer read by Fabrizio than it seemed to her an atrocious crime to have been able to spend fourteen months without seeing him.
eu
Etxeratu zenean, berehala oheratu zen, Fabricerengan askatasun osoz pentsatu ahal izateko;
es
Al volver a su casa, se fue a la cama para poder pensar en Fabricio con toda libertad.
fr
En rentrant chez elle, elle se mit au lit pour pouvoir penser ? Fabrice en toute libert?;
en
On her return home she took to her bed, to be able to think of Fabrizio with perfect freedom;
eu
eta, biharamunean, aski goiz, Fabricek ohar bat jaso zuen, honela zioena:
es
Al d?a siguiente, bastante temprano, Fabricio recibi? una esquelita concebida en estos t?rminos:
fr
et le lendemain d'assez bonne heure, Fabrice re?ut un billet ainsi con?u:
en
and next morning, at an early hour, Fabrizio received a note couched in the following terms:
eu
Zure ohoreari erabat fidaturik;
es
Se cuenta con su honor;
fr
On compte sur votre honneur;
en
"We rely upon your honour;
eu
bila itzazu lau kementsu, beren diskrezioa ziurtatu ahal izateko modukoak, eta bihar, Steccatan gauerdia joko duen unean, egon zaitez 19. zenbakia duen atetxoaren ondoan, San Paulo kalean.
es
busque cuatro bravos de cuya discreci?n est? seguro, y ma?ana, al dar las doce de la noche en la Steccata, est? junto a una puertecita que lleva el n?mero 19 en la calle de San Pablo.
fr
cherchez quatre braves de la discr?tion desquels vous soyez s?r, et demain au moment o? minuit sonnera ? la Steccata, trouvez-vous pr?s d'une petite porte qui porte le num?ro 19, dans la rue Saint-Paul.
en
find four bravi, of whose discretion you can be sure, and tomorrow, when midnight sounds from the Steccata, be by a little door which bears the number 19, in the Strada San Paolo.
eu
Egizu kontu norbaitek eraso diezazukeela; ez etorri bakarrik.
es
 
fr
 
en
 
eu
Hizki zerutar haiek ezagutzean, belauniko erori, eta negarrez urtu zen Fabrice:
es
Piense que le pueden atacar:
fr
Songez que vous pouvez ?tre attaqu?, ne venez pas seul.
en
Remember that you may be attacked, do not come alone."
eu
-Azkenean! -bota zuen garrasia-, hamalau hilabete eta zortzi egunen ondoren!
es
 
fr
 
en
 
eu
Akabo sermoiak.
es
no vaya solo.
fr
En reconnaissant ces caract?res divins, Fabrice tomba ? genoux et fondit en larmes:
en
On recognising that heavenly script, Fabrizio fell on his knees and burst into tears.
eu
Luze joko liguke Fabriceren eta Cleliaren bihotzek egun hartan jasan behar izan zituzten erokeria mota guztiak deskribatzea.
es
Ser?a muy largo describir todas las fases de la locura de que aquel d?a fueron presa los corazones de Fabricio y de Clelia.
fr
Il serait bien long de d?crire tous les genres de folies auxquels furent en proie, ce jour-l?, les c?urs de Fabrice et de Cl?lia.
en
It would take too long to describe all the varieties of folly to which the hearts of Fabrizio and Clelia were a prey that day.
eu
Oharrean adierazitako atetxoa zein izango, eta Crescenzi jauregiko laranjondo-lorategikoa, eta, egunean zehar, hamar aldiz aurkitu zuen Fabricek atea ikusteko modua.
es
La puertecita indicada en la esquela no era otra que la del invernadero de naranjos del palacio Crescenzi, y Fabricio se las arregl? para verla diez veces aquel d?a.
fr
La petite porte indiqu?e dans le billet n'?tait autre que celle de l'orangerie du palais Crescenzi, et, dix fois dans la journ?e, Fabrice trouva le moyen de la voir.
en
The little door indicated in the note was none other than that of the orangery of the palazzo Crescenzi, and ten times in the day Fabrizio found an excuse to visit it.
eu
Armak hartuta, bakarrik abiatu zen Fabrice, gauerdia baino lehentxeago, eta pauso lasterrez atetxo horren ondotik igarotzen ari zenean, ahots ondo ezagun bat entzun zuen, doinu apal-apalez esaten ziola:
es
Se provey? de armas y, un poco antes de medianoche, pasaba solo y aprisa junto a aquella puerta, cuando, con inefable alegr?a, oy? una voz muy conocida que dec?a, en un tono muy quedo:
fr
Il prit des armes, et seul, un peu avant minuit, d'un pas rapide, il passait pr?s de cette porte, lorsque ? son inexprimable joie, il entendit une voix bien connue, dire d'un ton tr?s bas:
en
He armed himself, and alone, shortly before midnight, with a rapid step, was passing by the door when, to his inexpressible joy, he heard a well-known voice say in a very low Whisper:
eu
-Sar zaitez hemen, nire bihotzeko adiskide kuttuna.
es
-Entra, amigo de mi alma.
fr
-Entre ici, ami de mon c?ur.
en
"Come in here, friend of my heart."
eu
Fabrice kontu handiz sartu zen, eta laranjondo-lorategian aurkitu zen, bai, baina goitik behera burdin barrez hesitutako leiho baten aurrez aurre, zorutik hiruzpalau oinetara zegoena.
es
Fabricio entr? con precauci?n y se encontr? en el patio de los naranjos, mas frente a una ventana fuertemente enrejada y a tres o cuatro pies del suelo.
fr
Fabrice entra avec pr?caution, et se trouva ? la v?rit? dans l'orangerie, mais vis-?-vis une fen?tre fortement grill?e et ?lev?e, au-dessus du sol, de trois ou quatre pieds.
en
Fabrizio entered cautiously and found himself actually in the orangery, but opposite a window heavily barred which stood three or four feet above the ground.
eu
Ilunpe sakonean zeuden; Fabricek zarataren bat entzun leiho horretan, eta burdin hesi hura eskuaz haztatzen ari zela, beste esku bat sentitu zuen, burdin barren artetik bereari heldu, hura ezpainetara eraman, eta muin ematen ziola.
es
La oscuridad era profunda. Fabricio hab?a o?do un leve ruido en aquella ventana y estaba reconociendo la reja con la mano cuando sinti? que otra se la estrechaba a trav?s de los barrotes y la acercaba a unos labios que la besaron.
fr
L'obscurit? ?tait profonde, Fabrice avait entendu quelque bruit dans cette fen?tre, et il en reconnaissait la grille avec la main, lorsqu'il sentit une main, pass?e ? travers les barreaux, prendre la sienne et la porter ? des l?vres qui lui donn?rent un baiser.
en
The darkness was intense. Fabrizio had heard a slight sound in this window, and was exploring the bars with his hand, when he felt another hand, slipped through the bars, take hold of his and carry it to a pah" of lips which gave it a kiss.
eu
-Ni naiz-esan zion ahots laztan batek-; maite zaitudala zuri esatera eta ea obeditu nahi didazun zuri galdetzera etorri nauzu hona.
es
-Soy yo-le dijo una voz adorada-, que he venido aqu? para decirte que te amo y para preguntarte si quieres obedecerme.
fr
-C'est moi, lui dit une voix ch?rie, qui suis venue ici pour te dire que je t'aime, et pour te demander si tu veux m'ob?ir.
en
"It is I," said a dear voice, "who have come here to tell you that I love you, and to ask you if you are willing to obey me."
eu
Egizue kontu zer-nolako erantzuna emango zion Fabricek, zer-nolako bozkarioz, zer-nolako harriduraz.
es
Imag?nese la respuesta, la alegr?a, el embeleso de Fabricio;
fr
On peut juger de la r?ponse, de la joie, de l'?tonnement de Fabrice;
en
One may imagine the answer, the joy, the astonishment of Fabrizio;
eu
Lehenengo gainezkaldien ondoren, honela esan zion Cleliak:
es
despu?s de las primeras efusiones, Clelia le dijo:
fr
apr?s les premiers transports, Cl?lia lui dit:
en
after the first transports, Clelia said to him:
eu
-Botoa egin diot Ama Birjinari, ondo dakizun bezala, zu sekula ez ikusteko;
es
-He hecho promesa a la Madona, como sabes, de no verte nunca;
fr
-J'ai fait v?u ? la Madone, comme tu sais, de ne jamais te voir;
en
"I have made a vow to the Madonna, as you know, never to see you;
eu
horregatik hartzen zaitut zu ilunpe sakon honetan.
es
por eso te recibo en esta oscuridad profunda.
fr
c'est pourquoi je te re?ois dans cette obscurit? profonde.
en
that is why I receive you in this profound darkness.
eu
Jakizu, hori baita nire nahia, egun argiz zuri begiratzera inoiz behartzen banauzu, hortxe egingo dituela gurekikoak.
es
Quiero que sepas que si alguna vez me obligaras a mirarte a plena luz, todo acabar?a entre nosotros.
fr
Je veux bien que tu saches que, si jamais tu me for?ais ? te regarder en plein jour, tout serait fini entre nous.
en
I wish you to understand clearly that, should you ever force me to look at you in the daylight, all would be over between us.
eu
Baina, hasteko, ez dut Anetta Mariniren aurrean sermoirik egin dezazun nahi, eta ez uste, gero, niri bururatu zitzaidanik Jainkoaren etxera besaulki bat eramanarazteko txepelkeria.
es
Mas, en primer lugar, no quiero que prediques delante de Anetta Marini, y no vayas a creer que he sido yo quien cometi? la estupidez de mandar llevar un sill?n a la casa de Dios.
fr
Mais d'abord, je ne veux pas que tu pr?ches devant Anetta Marini, et ne va pas croire que c'est moi qui ai eu la sottise de faire porter un fauteuil dans la maison de Dieu.
en
But first of all, I do not wish you to preach before Annetta Marini, and do not go and think that it was I who was so foolish as to have an armchair carried into the House of God."
eu
-Nire aingeru bihotzekoa, ez dut sekula gehiago nornahiren aurrean sermoirik egingo;
es
-?ngel de mi vida, ya no volver? a predicar delante de nadie;
fr
-Mon cher ange, je ne pr?cherai plus devant qui que ce soit;
en
"My dear angel, I shall never preach again before anyone;
eu
egunen batean zu ikusteko itxaropenean baizik ez dut nik predikatu.
es
s?lo lo hice con la esperanza de verte alg?n d?a.
fr
je n'ai pr?ch? que dans l'espoir qu'un jour je te verrais.
en
I have been preaching only in the hope that one day I might see you."
eu
-Ez hitz egin horrela; egizu kontu ez dudala nik zilegi zu ikustea.
es
-No hables as?; piensa que a m? no me es permitido verte.
fr
-Ne parle pas ainsi, songe qu'il ne m'est pas permis, ? moi, de te voir.
en
"Do not speak like that, remember that it is not permitted to me to see you."
eu
Hemen, baimena eskatzen dugu hiru urteko tartea hitzik esan gabe igarotzeko.
es
Aqu? pedimos licencia para saltar, sin decir una sola palabra, un espacio de tres a?os.
fr
Ici, nous demandons la permission de passer, sans en dire un seul mot, sur un espace de trois ann?es.
en
Here we shall ask leave to pass over, without saying a single word about them, an interval of three years.
eu
Gure kontakizunari berriz heltzen diogun garaian, Mosca kondea aspaldi itzulia zen Parmara lehen ministro gisa, inoiz baino boteretsuago.
es
En la ?poca en que contin?a nuestro relato, hac?a ya mucho tiempo que el conde Mosca estaba de retorno en Parma como primer ministro, m?s poderoso que nunca.
fr
A l'?poque o? reprend notre r?cit, il y avait d?j? longtemps que le comte Mosca ?tait de retour ? Parme, comme premier ministre, plus puissant que jamais.
en
At the time when our story is resumed, Conte Mosca had long since returned to Parma, as Prime Minister, and was more powerful than ever.
eu
Hiru urte ezin zoriontsuago haien ondoren, Fabriceri samurtasunezko gutizia bat sortu zitzaion gogoan, den-dena aldatu zuena.
es
Al cabo de tres a?os de una felicidad divina, se apoder? del alma de Fabricio un tierno capricho que vino a trastornarlo todo.
fr
Apr?s ces trois ann?es de bonheur divin, l'?me de Fabrice eut un caprice de tendresse qui vint tout changer.
en
After three years of divine happiness, Fabrizio's heart underwent a caprice of affection which led to a complete change in his circumstances.
eu
Markesa andreak bi urteko mutiko zoragarri bat zuen, Sandrino, eta umeak pozez zoratzen zeukan ama;
es
La marquesa ten?a un precioso ni?o de dos a?os, Sandrino, que era la alegr?a de su madre.
fr
La marquise avait un charmant petit gar?on de deux ans, Sandrino, qui faisait la joie de sa m?re;
en
The Marchesa had a charming little boy two years old, Sandrine, who was his mother's joy;
eu
beraren altzoan egoten zen beti, edo Crescenzi markes jaunaren belaunetan, bestela.
es
Estaba siempre con ella o sobre las rodillas del marqu?s Crescenzi.
fr
il ?tait toujours avec elle ou sur les genoux du marquis Crescenzi;
en
he was always with her or on the knees of the Marchese Crescenzi;
eu
Fabricek, aldiz, ez zuen mutikoa ia inoiz ikusten, eta ez zuen nahi izan umea beste aita bat maitatzen ohitu zedin.
es
En cambio, Fabricio no le ve?a casi nunca;
fr
Fabrice au contraire, ne le voyait presque jamais;
en
Fabrizio, on the other hand, hardly ever saw him;
eu
Mutil txikia bahitzea bururatu zitzaion Fabriceri, beraren oroitzapenak argi eta garbi finka zitezen baino lehen.
es
no quiso que se acostumbrara a querer a otro padre, y concibi? el proyecto de raptar al ni?o antes de que sus recuerdos fuesen demasiado indelebles.
fr
il ne voulut pas qu'il s'accoutum?t ? ch?rir un autre p?re. Il con?ut le dessein d'enlever l'enfant avant que ses souvenirs fussent bien distincts.
en
he did not wish him to become accustomed to loving another father. He formed the plan of taking the child away before his memories should have grown distinct.
eu
Markesa andreak bere adiskidea ikusterik ez zeukan egun bakoitzeko ordu luzeetan, Sandrino han egoteak kontsolamendua ematen zion amari, zeren eta gauza bat aitortu behar baitugu, Alpeen iparraldean bitxia gertatuko dena:
es
En las largas horas del d?a, durante las cuales no pod?a la marquesa ver a su amigo, la consolaba la presencia de Sandrino; pues hemos de confesar una cosa que parecer? rara al norte de los Alpes:
fr
Dans les longues heures de chaque journ?e o? la marquise ne pouvait voir son ami, la pr?sence de Sandrino la consolait; car nous avons ? avouer une chose qui semblera bizarre au nord des Alpes:
en
In the long hours of each day when the Marchesa could not see her lover, Sandrino's company consoled her; for we have to confess a thing which will seem strange north of the Alps;
eu
hutsegiteak hutsegite, Cleliak leial iraun zion bere botoari;
es
a pesar de sus culpas, hab?a permanecido fiel a su voto;
fr
malgr? ses erreurs elle ?tait rest?e fid?le ? son v?u;
en
in spite of her errors she had remained true to her vow;
eu
hitz emana zion Ama Birjinari, irakurleak beharbada gogoratuko duenez, ez zuela Fabrice sekula ikusiko, hori zen hitzez hitz Cleliak esandakoa;
es
hab?a prometido a la Madona no ver nunca a Fabricio;
fr
elle avait promis ? la Madone, l'on se le rappelle peut-?tre, de ne jamais voir Fabrice;
en
she had promised the Madonna, as the reader may perhaps remember, never to see Fabrizio;
eu
beraz, gauez baizik ez zuen hartzen Cleliak Fabrice, eta sekula ez zegoen argirik beraren gelan. Gauero hartzen zuen, ordea, bere adiskideak Fabrice;
es
tales eran las palabras precisas de su voto, y, en consecuencia, s?lo le recib?a de noche, y siempre en una estancia oscura.
fr
telles avaient ?t? ses paroles pr?cises: en cons?quence elle ne le recevait que de nuit, et jamais il n'y avait de lumi?res dans l'appartement.
en
these had been her exact words; consequently she received him only at night, and there was never any light in the room.
eu
eta, jakin-mina eta asperra nagusituak ziren gorte hartan harritzeko kontua denez, hain arreta eta zuhurtzia handiz antolatuak zituen Fabricek bere urratsak, non inork ez baitzion inoiz amicizia hari susmorik hartu, hori baita Lonbardian maitalea izendatzeko hitza.
es
Pero todas las noches Fabricio era recibido por su amiga, y-cosa admirable en una corte devorada por la curiosidad y por el tedio-las precauciones de Fabricio hab?an sido tan h?bilmente calculadas, que jam?s fue ni siquiera sospechada aquella amicizia, como se dice en Lombard?a.
fr
Mais tous les soirs il ?tait re?u par son amie; et, ce qui est admirable, au milieu d'une cour d?vor?e par la curiosit? et par l'ennui, les pr?cautions de Fabrice avaient ?t? si habilement calcul?es, que jamais cette amicizia, comme on dit en Lombardie, ne fut m?me soup?onn?e.
en
But every evening he was received by his mistress; and, what is worthy of admiration, in the midst of a court devoured by curiosity and envy, Fabrizio's precautions had been so ably calculated that this amicizia, as it is called in Lombardy, had never even been suspected.
