Ikasgai honen bitartez, ikasleak, atomo, genetika, embriologia, zelulen metabolismoa, histologia eta nutrizioaren oinarrizko ezagutzak bereganatuko ditu. Guzti honek, oinarri geniko, metaboliko, histologiko edo nutrizionala duten gaixotasunak ulertzeko balioko dio.

Giza Gorputzaren Egitura eta Funtzio blokearen barnean aurkitzen da. Honek 3 ikasgai barnebiltzen ditu: I, II eta III. Ikasgai hau, Egitura eta Funtzio I ikasgaian bereganatutako ezagutza anatomikoen osagarri da, ikasgai horretan ikasitako ehun eta organo guztiei ikuspuntu mikroskopiko eta zelularra emanez. Honetaz gain, organismoaren funtzionamenduaren oinarri molekular eta zelularrak ezarriko ditu, lauhilabete honetan ematen den Egitura eta Funtzio II ikasgaiak erakusten dituen organismoen sistema fisiologikoak ulertu ahal izateko beharrezkoak izango direnak.

Beraz, ikasgai honen bitartez ezarritako ezagutza genetikoak, mutazioen ondorioz agertzen diren gaixotasun genetikoen ulermena erraztuko dute, baita belaunaldi desberdinen herentziaren analisia ere. Ezagutza enbrionarioek, ikasleari, bizitzaren jatorria ulertzen lagunduko dio, baita bidean zehar ematen diren prozesu zelularrak eta patologien oinarri diren konplikazioak ere. Honetaz gain, ikasgai honek ama zelula enbrionarioen garrantzia sustatuko du eremu sanitarioaren aurrerakuntza teknologikoetan. Ezagutza histologikoak, ehun konkretu baten konposizioan eragina duten patologia ezberdinen ulermenan lagunduko du. Ezagutza zelular eta metabolikoek, zelula mota bakoitzak beharrezko mantenugaietatik energia nola eta noiz lortzen duten ulertzen lagunduko digute, behin liseri hodian digerituak eta xurgatuak izan ondoren; honela, elikagai bat ahotik sartu eta zelulara heldu arte ematen den digestio prozesua azalduz. Bukatzeko, ezagutza nutrizionalak, ikasleari lagunduko dio patologia ezberdinak prebenitzeko osasun ohitura osasuntsu eta gomendagarrienak zeintzuk diren aukeratu ahal izateko.

Ikasgaiak, beraz, profil biosanitarioaren erizaintzaren arloan laguntzen du ezagutza zientifiko eta teknikoak emanez gaixotasunen oinarriaren eta bere zainketen ulermena erraztuz, eta honela ondorioetan jardun ahal izateko, orbain eta inflamazio prozesuetan adibidez. Gainera, biosanitarioek osasun ohitura nutrizional egokiak sustatu ahal izatea du helburu, populazioaren osasun sustapen eta gaixotasun prebentzioan laguntzeko.

Ikasgaia burutzeko aurre-baldintzak:

Ikasleak zelula eta bere konposaketari buruzko oinarrizko ezagutzak izan behar ditu, baita genetika mendeliarraren eta zelulen banaketa prozesuari buruzkoa (mitosia eta meiosia). Aurretik ikasita izan beharko du zelula eukariota baten metabolismo zelularra, baita oinarrizko elikadura batean agertzen diren mantenugaien egitura kimikoa ere: gluzido, lipido eta proteinak. Guzti hau beharrezkoa izango da kontzeptu guzti hauen elkarrekiko erlazioa klasean landu ahal izateko, zelulen metabolismoa eta giza gorputzean dituen prozesu fisiologikoan integrazioa ulertu ahal izateko.

Konpetentzia espezifikoak

1. Konposatu organiko printzipalen egitura atomiko eta molekularrak ezagutzea eta erradiazio ionizatzaileen efektuak giza gorputzean.

2. Genetikari buruzko oinarrizko kontzeptuak azaltzea eta euren erlazioa giza ezaugarri morfofisiologikoen transmisioarekin.

3. Bide metaboliko zelular printzipalak azaltzea eta euren erregulazioa.

4. Gizakiaren egoera fisiologikoaren arabera nutrizio-beharrak identifikatzea, elikadura ohiturak interpretatuz.





Zeharkako konpetentzia: Pentsamendu kritikoa. Konpetentzia hau honako adierazleen bitartez aztertua izango da: iritzi propio zein gainontzekoen formulazio eta analizia, irizpideen eta informazio-iturrien erabilera eta inplikazio praktikoen kontzientzia hartzea.



Ikaskuntza-emaitzak



K1: Konposatu organiko printzipalen egitura atomiko eta molekularrak ezagutzea eta erradiazio ionizatzaileen efektuak giza gorputzean.



- Atomo, elementu, molekula eta konposatu terminoak desberdindu.

- Karbohidratu, lipido, proteina eta azido nukleikoen egitura eta funtzioak analizatu.

- Osasun arloan erradioaktibitatearen aplikazioak daukan garrantzia ulertu.

- Erradio-babeseko kolore eta piktogramak ezagutu eta ulertu.



K2: Giza gaixotasun hereditarioen patroia ulertu ahal izateko, mutazio genetiko desberdinen jatorria aztertzea.

.

- Mitosi eta meiosia desberdindu banaketa zelularraren garrantzia ulertzeko.

- Gaixotasun kronikoen jatorri genetiko eta epigenetikoa desberdindu.

- Ezagutzen diren maila geniko, kromosomiko eta genomiko ezberdinetako mutazioak izendatu.

- Gaixotasun konkretu baten giza herentzia patroi ezberdinak ezagutzea pedigree analisi baten behaketaren bitartez.



K3: Bide metaboliko zelular printzipalak erlazionatzen jakitea gizabanakoen egoera fisiologikoa interpretatu ahal izateko.



- Metabolismo mota ezberdinak eta bere azpi-faseak identifikatu eta ulertzea.

- Karbohidrato, lipido eta proteinen metabolismoaren kontrol mekanismo garrantzitsuenak desberdindu.

- Bide metabolikoak erregulatzen dituzten aktibazio edo inhibizio faktore printzipalak ezagutu.

- Egoera fisiologiko ezberdinetan ematen den akzio hormonalen efektu metabolikoak ulertu.



K4: Gizakiaren egoera fisiologikoaren arabera nutrizio-beharrak identifikatzea, elikadura ohiturak interpretatuz.



- Oinarrizko mantenugaiak dituzten elikagai taldeak identifikatu.

- Gizabanakoaren dietaren analisiaren bitartez populazioaren elikadura ohitura desegokiak antzeman.

- Populazioarentzako dieta orekatuaren kontzeptua azaldu.

- Populazio orokorrarentzako gomendio dietetikoak zeintzuk diren ezagutu.

- Gehigarrien erabilerak, etiketatu egokiak eta elikagaien higieneak osasunean duen eragina ikertu.

1. GAI-MULTZOA: OINARRIZKO BIOFISIKA ETA ERRADIOLOGIA.

1.1. Atomoak eta loturak.

1.2. Erradiazio ionizatzaileen eta materia biziaren arteko elkarrekintza.

1.3. Erradiobiologia eta erradio-babesa.



2. GAI-MULTZOA: GIZA GENETIKA.

2.1. Banaketa zelularra: mitosia eta meiosia.

2.2. Mutazioak.

2.3. Herentzia genetikoa.



3. GAI-MULTZOA: BIOKIMIKA ETA METABOLISMOA.

3.1. Biomolekulak (karbohidratoak, lipidoak, proteinak, azido nukelikoak) eta biokatalizatzaileak (entzimak).

3.2. Erreakzio metabolikoak: karbohidrato, lipido eta proteinen anabolismo eta katabolismoa.

3.3. Metabolismo zelularraren erregulazioa.

3.4. Karbohidrato, lipido eta proteinen metabolismoaren integrazioa.



4. GAI-MULTZOA: NUTRIZIOA

4.1. Elikagai taldeak.

4.2. Dieta orekatua eta gomendio dietetikoak.

4.3. Elikagaien higiene eta segurtasuna.

Klase magistralak: 50 ordu presentzial.



Oinarrizko kontzeptu eta proposatutako edukien garapena ikasgelan bertan aurkezten dira. Kontzeptu hauek banaka edo taldeka landuko dira irakaslearen laguntzarekin.



Helburua da materialaren edukiak transmititzea da ikasleei hausnarketetara bultzatuz, kontzeptu desberdin arteko erlazioak deskubritzea erraztuz eta pentsamendu kritikoagoa eratuz.



Mintegiak: 3 saioetan banatzen dira, bakoitza 2 ordukoa izanik.



Saio bakoitzean, lana, bakarka zein taldean, irakasgaiaren jakintza-esparru gaiak jorratzen dira.



Irakaskuntza-ikaskuntza prozesurako modalitatea da, irakasgaiarekin erlazionatutako gaia sakon jorratzen da eta ikerkuntza, eztabaida (DUG), elkartruke eta gogoeta-jarduerak badakartza.



Gela-Praktikak: 2 saio dira, 2 ordukoa bakoitza.



Ikasleek banaka edo binaka lan egindo dute.



Modalitate honek gai jakin bati buruz instrumental trebetasun espezifikoak aplikatzea eta barneratzea ditu helburu: bakoitzaren zein populazioaren egoera nutrizionalaren balorazioa eta dieta orekatuaren kontzeptua.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • ATAL TEORIKOA (70%) ETA ATAL PRAKTIKOA (30%): Bi atalak gainditzea derrigorrezkoa irakaskagia gainditzeko. (%): 100

Ebaluazio Jarraia eta/edo Ebaluazio Finala:



Ebaluazio Jarraia:



1. Atal Teorikoa: Irakasgai osoaren puntuazioa kontutan izanik, zati honen gehiengo nota 7 puntutakoa izango da. Alde hau, test motatako galderekin eta/edo galdera laburrekin eta/edo garatzeko galderekin eta/edo kasu klinikoekin eta/edo proba orala eta/edo entregatzeko jarduerekin ebaluatuko da. Entregatu beharreko jarduera guztiak derrigorrezkoak izango dira ebaluazio jarraia egin ahal izateko.



2. Atal Praktikoa eta Mintegiak: Irakasgai osoaren puntuazioa kontutan izanik, zati honen gehiengo nota 3 puntutakoa izango da. Alde hau, test motatako galderekin eta/edo galdera laburrekin eta/edo garatzeko galderekin eta/edo kasu klinikoekin eta/edo proba orala eta/edo entregatzeko jarduerekin ebaluatuko da.



Irakasgaia gainditzeko DERRIGORREZKOA izango da ZATI BAKOITZA GAINDITZEA: (1) Alde teorikoa eta (2) Alde Praktikoa eta Mintegiak.



Ikasleek deialdiari uko egiteko aukera izango dute eta ebaluazioa final sistema batekin ebaluatuak izan, ebaluazio jarraian parte hartu badute ere. Horretarako, eskaria, irakasgaiko irakasle arduradunari egin beharko diote idatzi bidez, lauhilabetea ofizialki hasi eta lehenengo 9 astetan zehar, zentruko egutegi ofiziala errespetatuz (8. art., BOE 2017 martxoaren 13).



Ebaluazio finala: Azken froga honetan, ikasleak, irakasgaian agertzen diren ezagutza eta konpetentzia guztiak barneratu dituela erakutsi beharko du.



Azken froga honek atal idatzia eta/edo ahozko atal bat izango ditu. Idatzizko atala, test motatako galderekin eta/edo galdera laburrekin eta/edo garatzeko galderekin eta/edo kasu klinikoekin ebaluatuko da. Ahozko atalaean, ikasleak, irakasgaiaren eduki teoriko eta praktikoak barneratu dituela egiaztatu beharko du.



Irakasgaia gainditzeko, ebaluazio finalean ebaluatutako atal guztiak gaindituak izan beharko dira.

1.– Irakasgaia ohiko deialdian gainditzen ez duten ikasleek (edozein ebaluazio sistema erabilita ere), ezohizko deialdiko azken ebaluazioko froga osatzen duten azterketa eta ebaluazio jardueretara aurkezteko eskubidea izango dute.



2.– Ezohizko deialdiko azken ebaluazio frogak, ezarritako ikasketa emaitzak neurtu eta ebaluatu ahal izateko beharrezkoak diren azterketa eta ebaluazio jarduerak izango ditu, ohiko deialdian ebaluatuak izan diren modu berdintsu batean.

Guía Práctica para evaluar nuestra alimentación: Herramientas, cálculos y recomendaciones. Gravina, Fernández, Caballero. (2022). Ed. UPV/EHU.

Oinarrizko bibliografia

DEVLIN, TM.:Bioqímica con correlaciones clínicas, 2. argit., Reverte, 1988.

HERRERA, E.: Elementos de Bioquímica, Interamericana, 1993.LANGMAN, S.: Embriología médica, ED. Panamericana, Madril, 2007.LEHNINGER, A.L.; eta beste batzuk: Bioquímica. Las bases moleculares de la estructura y función celular, Omega, Bartzelona, 1993.

MARTIN SALINAS, C.; eta beste batzuk: Nutrición y Dietética, Colección Enfermería S21, Difusión Avances de Enfermería, Madril, 2000.PANIAGUA,R.: Biología celular, Ed. Interamericana,. Madril, 2007.STEVENS, A.: Histología humana, Ed. Elsevier, Madril, 2008.

ROSS, M.H.; eta beste batzuk: Histología. Texto y atlas color con biología celular y molecular, 4. argit., Panamericana, 2005.







LANGMAN, S.: Embriología médica ED. Panamericana. Madrid 2007. PANIAGUA,R.: Biología celular. Ed. Interamericana. Madrid 2007. STEVENS, A.: Histología humana. Ed. Elsevier. Madrid 2008. DEVLIN, TM.: Bioqímica con correlaciones clínicas (2ªed) Reverte, 1988. HERRERA E.: Elementos de Bioquímica Interamericana 1993. LEHNINGER A.L.:et al Bioquímica. Las bases moleculares de la estrcutura y función celular. Omega, 1993

Gehiago sakontzeko bibliografia

ALEMANY, M.: Obesidad y Nutrición, Alianza Editorial, 1992.FARRAN, A.; ZAMORA, R.; CERVERA, P. (CESNID): Tablas de composición de alimentos del CESNID, McGraw-Hill Interamericana, Bartzelona, 2004.LOZANO, JA; eta beste batzuk: Bioquímica para Ciencias de la Salud, Interamericana, 1995.WAEDLAW, G.M.; HAMPL, J.S.: Perspectives in nutrition, 7. argit., McGraw-Hill, Boston, 2006.MEZQUITA, C.; eta beste batzuk: Fisiología médica: del razonamiento fisiológico al razonamiento clínico, Panamericana, 2011.
LOZANO JA et al.: Bioquímica para Ciencias de la Salud. Interamericana, 1995. ALEMANY MARIA.: Obesidad y Nutrición.Alianza Editorial, 1992. ASTIASARAN I, et al.: Alimentos, composición y propiedades. MCGraw-Hill Interamericana 1999. ASTIASARAN et al.: Alimentación y salud públicam McGraw-Hill Interamericana, 2001

Aldizkariak

Se aportarán en la presentación de la asignatura

Web helbideak

Se aportarán en la presentación de la asignatura