Geomorfologia eta Edafologia irakasgaiak lurrazalaren bi alderdi xehetasunez aztertzen ditu, zenbait ikuspuntu ezberdin erabiliz. Lehenengo blokean, lurrazala osatzen duten erliebe-formak (geoformak), haien genesia eta dinamika ezagutuko ditugu. Bigarren blokean, berriz, lurrazala osatzen eta estaltzen duten profil edafikoak ezagutzea da, bai eta hura sortu eta garatzeko beharrezkoak diren prozesu fisiko, kimiko, biologiko eta antropikoak ere.

Titulazioaren gaitasun basiko eta orokorrak.

*CB1 - Ikasleek frogatzea bigarren hezkuntzako hezkuntza orokorraren oinarritik abiatzen den ikasketa-arlo bat garatzeko gai direla.

*CB5 - Ikaseleek modu autonomo batean ikasketak aurrera eramateko beharrezkoak diren trebetasunak garatzea.

*G001 - Zientziaren oinarrizko ezagutzak eskuratzea eta eskuratutako emaitzak erabiltzea, ingurumeneko arazoak identifikatzeko esparru sozial, ekonomiko, juridiko eta etikoarekin integratuz.



Titulazioaren zeharkako gaitasunak.

*G009 - Gai aplikatu bati buruzko iturri ezberdinetako informazioa erabiltzeko, behar bezala interpretatzeko, ondorio esanguratsuak ateratzeko eta publikoki aurkezteko gai izatea.



Titulariaren gaitasun espezifikoak.

*M01CM07 - Landa lanean eta mapa geologikoetan eskuratutako informazioa sintentizatzen eta interpretatzen jakitea.

*M02CM04 - Lurzorua, medio abiotiko, biotiko eta antropikoaren arteko subsistema elkargune bezala ulertzea. Honen genesi eta sailkapenerako hastapenak barneratzea.

*M02CM05 - Geomorfologia estruktural, dinamiko eta klimatikoaren hastapenak ezagutzea.



Ikasketa emaitzak.

1. Ingurune naturalaren oinarri zientifikoetan erabilitako hiztegi teknikoa modu egokian maneiatzea.

2. Informazio bibliografikoa eta elektronikoa modu kritikoan erabiltzea eta zuzen lantzea ikasgelan, landa lanean eta laborategian.

3. Informazio geografikoa eta kartografikoa eskuratzearekin, aztertzearekin, tratatzearekin eta irudikatzearekin lotutako teknikak ezagutzea eta erabiltzea.

4. Giza populazioaren eta ingurunearen arteko harreman konplexuak ulertzea.

5. Geoformen, materialen izaera eta lurraren gaineko antolaketaren arteko lotura ulertzea. Planetako eboluzio geologikoaren eta dinamika geomorfologikoaren ideia ordenatua izatea.

6. Geomorfologia eta edafologiako landa lanean ohikoak diren teknikak eta euskarri materialak ezagutzea eta maneiatzea.

7. Lurzoruaren garrantzia ingurune abiotiko, biotiko eta antropikoan.

1. atala. Geomorfologia

1. blokea. Geomorfologiaren Hastapenak

1. gaia. Geormofologiara sarrera. 1.1. Geomorfologia kontzeptua. 1.2. Geomorfologiaren

historia laburra. 1.3. Geomorfologiako metodo eta teknikak. 1.4. Geomorfologiaren banaketa:

Geomorfologia estrukturala, dinamikoa eta klimatikoa.

2. blokea. Geomorfologia Estrukturala

2. gaia. Erliebearen oinarri tektonikoak. 2.1. Erliebe aklinalak. 2.2. Erliebe monoklinalak.

2.3. Erliebe tolestuak. 2.4. Erliebe failatuak.

3. gaia. Litologiak kontrolatutako erliebeak. 3.1. Erliebe bolkanikoak. 3.2. Erliebe

karstikoak. 3.3. Erliebe granitikoak. 3.4. Badland-erliebeak.

3. blokea. Geomorfologia Dinamikoa eta Klimatikoa

4. gaia. Higadura prozesuak eta meteorizazioa. 4.1. Meteorizazioa, higadura eta denudazioa.

4.2 Meteorizazioa kontrolatzen duten faktoreak. 4.3. Meteorizazio motak: fisikoa, kimikoa

eta biologikoa.

5. gaia. Prozesu grabitazionalak eta isurialde dinamika. 5.1. Isurialdearen kontzeptua eta

grabitatearen eragina. 5.2. Isurialde-dinamika kontrolatzen duten faktoreak.

6. gaia. Ibai morfodinamika eta prozesuak. 6.1. Ibai-sistema eta hidrosistemaren kontzeptua.

6.2. Arro hidrografikoa eta drainatze-sarea. 6.3. Ur-ibilguak. 6.4. Ibai-prozesu. 6.5. Ibai-

morfologiak. 6.6. Ibai-dinamikak.

7. gaia. Prozesu eta morfodinamika glaziarra eta periglaziarra. 7.1. Prozesu eta

morfodinamika glaziarra. 7.1.1. Glaziarrak eta glaziazioak. 7.1.2. Glaziarren sailkapena.

7.1.3. Glaziarren masa-balantzea. Altuerako orekalerroaren kontzeptua. 7.1.4. Prozesu

glaziarrak. 7.1.5. Morfologia glaziarrak. 7.2. Prozesu eta morfodinamika periglaziarra.

7.2.1. Eremu periglaziarraren distribuzioa. Permafrosta. 7.2.2. Izozte-urtze zikloak. 7.2.3.

Prozesu periglaziarrak. 7.2.4. Morfologia periglaziarrak.

8. gaia. Kostalde morfodinamika eta prozesuak. 8.1. Kostaldearen kontzeptua, egitura eta

banaketa. 8.2. Kostaldeko prozesuak. 8.3. Kostaldeko morfologiak.

9. gaia. Morfodinamika eolikoa. 9.1. Eremu idor eta erdi-idorrak. Ezaugarriak. 9.2. Prozesu

eolikoak. 9.3. Morfologia eolikoak.



2. atala. Edafologia

4. blokea. Edafologiaren Hastapenak

10. gaia. Edafologiara sarrera. 10.1. Lurzoruaren zientzia, Pedologia eta Edafologia. 10.2.

Lurzoruaren definizioa. 10.3. Lurzoruaren zientziaren historia laburra. 10.4. Lurzoruaren

zientziako metodoak eta teknikak.

5. blokea. Lurzoruaren prozesuak eta dinamikak.

11. gaia. Edafogenesia. 11.1. Kontzeptuaren definizioa eta eboluzioa. 11.2. Lurzoruaren

formakuntza kontrolatzen duten faktoreak.

12. gaia. Lurzoruen propietate fisiko-kimikoak. 12.1. Propietate fisikoak. 12.2 Propietate

kimikoak.

13. gaia. Lurzoruen prozesuak eta dinamikak. 13.1. Gehikuntzak. 13.2. Galerak. 13.3.

Transformazioak. 13.4. Translokazioak.

6. blokea. Lurzoruen sailkapena eta distribuzioa.

14. gaia. Profil edafikoa eta horizonte diagnostikoak. 14.1. Horizonteak eta lurzoruaren

profila. 14.2. Horizonte genetikoak. 14.3. Horizonte diagnostikoak.

15. gaia. Lurzoruen taxonomia, sailkapena eta distribuzioa. 15.1. Lurzoruak sailkatzeko

kriterioak. 15.2. Lurzoruen sailkapenak. 15.3. Lurzoruen banaketa espaziala.

Oinarri teorikoak azalduko diren eskola magistralak eskainiko dira.



Laborategiko praktikak (2) landa laneko irteerekin (2) tartekatuko dira. Derrigorrezkoa izango da praktiketara aurkeztea.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 60
  • Banakako lanak (%): 20
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 20

Ebaluazio Jarraia hautatzen duten ikasleak hurrengo moduan izango dira kalifikatuak: nota finalaren %40a lanen bidez (hala nola, laborategiko eta landa laneko praktiken memoria) ebaluatuko da eta gainontzeko %60a bi azterketa partzialen bitartez: bata Geomorfologiakoa, lauhilabetearen erdialdean, eta bestea, Edafologiakoa, ohiko azterketa egunean. Bi partzialak gainditu behar dira.



Irakasgaia gainditutzat emateko, azterketa zein atal praktikoa gainditu beharra egongo da. Halere, ikasleek eskubidea izango dute Ebaluazio Finalaren bidez ebaluatuak izateko. Kasu honetan azterketa Ebaluazio Jarraian egindakoaren desberdina izango da, praktiken eta lanen bidez lortutako gaitasunak neurtuko direlarik ere. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak Ebaluazio Jarraiari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, bederatzi asteko epea izango du lauhilekoaren hasieratik (Graduko Titulazio Ofizialetako Ikasleen Ebaluaziorako Arautegia, 8. artikulua). Deialdiari uko egiten dioten edota azterketara aurkezten ez diren ikasleek Ez aurkeztua kalifikazioa eskuratuko dute.



Ebaluazioa modu presentzialean egiteko aukerarik ez balego, eGelak eskaintzen dituen tresnen bitartez burutuko litzateke.

Ezohiko Deialdian ikasgaia gainditzeko eskatzen diren frogak, Ohiko Deialdian egindakoaren parekoak dira. Ohiko Deialdian ikasgaiaren atal bakarra gaindituta izanez gero (azterketak edo praktikak), atal horren nota Ezohiko Deialdirako gordeko da. Kasu honetan, gainditzeke dagoen partea (azterketa ala praktikak) burutu/aurkeztu beharko du ikasleak. Ohiko deialdian gainditutako atalaren nota gordeko zaio ikasleari Ezohiko Deialdirako.



Dena den, Ohiko Deialdian ikasgaia ez gainditutako ikasleak lan praktikoetan edo azterketan lortutako emaitzak gorde nahi ez balituzke, Ezohiko Deialdiaren azterketa data baino 7 egun lehenago jakinarazi beharko dio irakasleari idatzi baten bitartez, Ebaluaketa Jarraituan lortutako kalifikazioei uko egiten diola eta irakasgaiari dagokion notaren %100 balioko duen azken proba bat egin nahi duela ongi adieraziz. Honenbestez, ikasleak 10 punturen gaineko azterketa egiteko eskubidea izango du, baina kasu honetan azterketa Ebaluazio Jarraian egindakoaren desberdina izango da, praktiken eta lanen bidez lortutako gaitasunak neurtzeko asmoz. Ikaslea ez bada azterketara aurkezten deialdiari uko egin diola ulertuko da eta Ez aurkeztua bezala izango da kalifikatua.



Ebaluazioa modu presentzialean egiteko aukerarik ez balego, eGelak eskaintzen dituen tresnen bitartez burutuko litzateke.

Kartografia geologikoa
Kartografia geomorfologikoa
Landaretzaren kartografia
Munsell taula
Paper milimetratua
Errotulagailu eta guraizeak
Erregelak
Kalkulagailua
Alkohol falmazeutikoa, azido kloridrikoa
laborategiko pHmetroa
Bahetzaile zutabea
Atxurra
Laborategiko bata

Oinarrizko bibliografia

Duchaufour, Ph., 1984. Edafología. Edafogénesis y clasificación. Masson, Barcelona, 493 pp.

Ferreras, C., Fidalgo, C., 1991. Biogeografía y Edafogeografía. Síntesis, Madrid, 264 pp.

García Fernández, J., 2006. Geomorfología Estructural. Ariel Geografía Barcelona. 644 pp.

Gerrard, J., 2000. Fundamentals of Soils. Routledge, 264 pp.

Gutiérrez Elorza, M., 2001. Geomorfología Climática. Ed. Omega, Barcelona, 642 pp.

Gutiérrez Elorza, M., 2008. Geomorfología. Ed. Pearson, Madrid, 920 pp.

Hugget, R.J., 2003. Fundamentals of Geomorphology. Routledge, 386 pp.

Pedraza, J., 1996. Geomorfología. Principios, Métodos y Aplicaciones. Ed. Rueda, Madrid, 414 pp.

Peña-Monné, J.L., 1997. Cartografía geomorfológica básica y aplicada. Geoforma Ediciones, Logroño, 227 pp.

Tarbuck, E.J., Lutgens, F.K., 2000. Ciencias de la Tierra. Una introducción a la Geología Física. Prentice Hall, Madrid, 561

pp.

Strahler, A.N., Strahler, A.H., 1989. Geografía Física. Omega. Barcelona. 550 pp.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Duchaufour, Ph., 1977. Atlas ecológico de los suelos del mundo. Masson. S.A. Barcelona, 192 pp.
Benn, D.B., Evans, D.J., 2010. Glaciers and glaciation. London, Hodder Education, 802 pp.
Bird, E., 2008. Coastal Geomorphology. An Introduction. Chichester: John Wiley & Sons. 411 pp.
Charlton, R., 2008. Fundamentals of Fluvial Geomorphology. Routledge, London, 280 pp.
Cobertera, E., 1993. Edafología aplicada. Ediciones Cátedra SA, Madrid. 328 pp.
Leopold, L.B., Wolman, M.G., Miller, J.P., 1995. Fluvial processes in geomorphology. Courier Corporation. 544 pp.
Livingstone, I., Warren, A., 2019. Aeolian Geomorphology: A New Introduction. John Wiley & Sons. 336 pp.
Masselink, G., Hughes, M., Knight, J., 2014. Introduction to coastal processes and geomorphology. Routledge. 368 pp.
Parsons, A.J., Abrahams, A.D., 1994. Geomorphology of desert environments. Springer, Dordrecht. 688 pp.

Aldizkariak

Catena. https://www.journals.elsevier.com/catena
Cuaternario y Geomorfología. http://tierra.rediris.es/CuaternarioyGeomorfologia/
Earth Surface Processes and Landforms. https://onlinelibrary.wiley.com/journal/10969837
Geoderma. https://www.journals.elsevier.com/geoderma
Geomorphology. https://www.journals.elsevier.com/geomorphology
Journal of Quaternary Science. https://onlinelibrary.wiley.com/journal/10991417
Journal of Soils and Sediments. https://www.springer.com/journal/11368
Progress in Physical Geography. https://journals.sagepub.com/home/ppg
Quaternary International. https://www.journals.elsevier.com/quaternary-international
Quaternary Research. https://www.cambridge.org/core/journals/quaternary-research
Quaternary Science Reviews. https://www.journals.elsevier.com/quaternary-science-reviews
Zeitschrift für Geomorphologie. https://www.schweizerbart.de/journals/zfg

Web helbideak

AEQUA - Asociación Española para el Estudio del Cuaternario. http://tierra.rediris.es/aequa/
EVE - Ente Vasco de Energía. https://www.eve.eus/?lang=es-ES
FAO - Organización de las Naciones Unidas para la Alimentación y la Agricultura. http://www.fao.org/about/es/
IAG - International Association of Geomorphologists. http://www.geomorph.org/
IGME - Instituto Geológico y Minero de España. http://www.igme.es/
INQUA - International Union for Quaternary Research. https://www.inqua.org/
SECS - Sociedad Española de Ciencias del Suelo. https://www.secs.com.es/
SEG - Sociedad Española de Geomorfología. https://geomorfologia.es/