Biokimikako urteko irakasgaia Kimikako Graduko bigarren mailan ematen da, eta Kimikako Oinarrizko Osagarrien Oinarrizko Moduluan kokatzen da, Materialen Zientzia eta Ingeniaritza Kimikoa bezalako irakasgaiekin batera.

Irakasgai honek lehen ikasturtean deskribatutako Biologiako oinarrizko kontzeptu batzuk zabaltzen ditu, ikasleei biokimikaren funtsezko alderdien ikuspegi orokorra emanez, hala nola bioenergetika, biokatalisia, metabolismoa eta informazio genetikoaren biltegiratzea eta adierazpena. Gainera, ingeniaritza genetikoko teknikekin eta industriako hainbat alorretan biokimikaren aplikazioarekin ere trebatu egingo dira. Azkenik, irakasgaiak atal esperimental bat ere badu, non ikasleak metodologia biokimikoaren oinarrizko teknika batzuk ezagutu eta garatuko dituen.

Oinarrizko irakasgai osagarria izanik, ez dago aldez aurreko baldintzarik hori gauzatzeko, baina gomendagarria da lehen mailako Biologia irakasgaiaren gaitasunak eskuratu izana.

Azkenik, irakasgai honetan garatutako ezagutzak eta gaitasunak beharrezkoak izango dira, hurrengo ikasturteetan ikasleek Biokimikaren eta Kimika modernoaren arteko lotura indartu ahal izateko, bai eta biokimikak osasunean, ingurumenean, elikagaien teknologian, bioteknologian eta biomaterialetan duen aplikazioa ere.

Hauek dira Biokimika irakasgaiko oinarrizko moduluaren gaitasunak (MXCMX) eta ikaskuntzaren emaitzak (IE):



ESPEZIFIKOAK

M02CM06 - Sistemen eta hainbat prozesu biokimikoen oinarrizko alderdiak ezagutzea.

IE1- Ikaslea bioenergetikaren oinarrizko kontzeptuak eta metabolismo zelularra deskribatzeko gai izango da.

IE2- Ikaslea erreakzio entzimatikoen oinarriak azaltzeko eta katalisia, zinetika eta inhibizio entzimatikoa kontzeptuak aplikatzeko gai izango da.

IE3- Ikaslea gene-transferentziaren eta -adierazpenaren oinarri molekularrak deskribatzeko gai izango da.

IE4- Ikaslea eskuratutako ezagutzak arazoen ebazpen kualitatiboan eta kuantitatiboan aplikatzeko gai izango da.



ZEHARKAKOAK:

M02CM09 - Kimikarekin eta antzeko gaiekin lotutako fenomenoak eta prozesuak ahoz eta idatziz, modu ulergarrian, aurkeztu ahal izatea.

IE5- Ikaslea Biokimikako esperimentu errazak egiteko eta emaitzak interpretatzeko gai izango da, esperimentazio txosten ezberdinak aurkeztuz.

M02CM10 - Informazioa bilatzeko eta hautatzeko trebetasuna Kimikaren eremuan eta beste eremu zientifiko batzuetan, bibliografia eta informazio- eta komunikazio-teknologiak erabiliz.

IE6- Ikaslea industriarekin eta osasunarekin lotutako prozesu biokimikoei buruzko informazioa bildu eta sintetizatzeko gai izango da.

M02CM11 - Kimika beste diziplina batzuekin erlazionatzeko gai izatea, bai eta egungo gizartean duen eragina eta sektore kimiko industrialaren garrantzia ulertzea ere.

IE7- Ikaslea Biokimikak osasunean eta industrian dituen aplikazioak azaldu eta aurkezteko gai izango da.

Biokimika irakasgaiak hainbat bloke teoriko ditu:



1. blokea: Biokatalisia. Entzimak: entzimen sailkapena, zinetika eta mekanismoak. Entzimen aktibitatea baldintzatzen duten faktoreak: kofaktoreak, koentzimak. Inhibizioa eta entzima-erregulazioa. Entzima-jardueraren kuantifikazioa.

2. blokea: Bioenergetika. Kontzeptu termodinamikoak. Energia handiko loturak. Gibbs-en energia askea. ATP eta akoplamendu energetikoa. Erredox erreakzioak. Mintzen bidezko garraioa.

3. blokea: Metabolismoa. Erreakzio akoplatuen sarrera, bidezidorretan antolatutako erreakzio metabolikoak. Glukolisiaren adibidea.

4. blokea: Bloke metabolikoak. Geneen egitura eta funtzioa (prokariotak eta eukariotoak). Erreplikazioa, transkripzioa eta itzulpena. Proteinenitzulpen ondoko aldaketak, kokapena eta garraioa. Ingeniaritza genetikoaren oinarrizko kontzeptuak.

5. blokea: Proteomika eta Metabolomika. Proteomikarako eta Metabolomikarako sarrera. Proteomaren kontzeptua. Proteomika eta aplikazioak aztertzeko metodoak. Metabolomaren kontzeptua. Aplikazioak.

6. blokea: Biokimika eta Industria. Biokimikaren eragina industrian ingurumenaren, osasunaren eta elikaduraren arloetan. Sistema biokimikoen erabilera hainbat industria-eremutan.



Irakasgaiaren eduki praktikoa gelako praktiketak eta laborategiko praktikak dira. Alde batetik, gelako praktiketan (GP), arazo teoriko eta numeriko batzuk ebatziz, bloke teoriko bakoitzean landutako eta eskuratutako ezagutzak mobilizatuko dira. Bestalde, laborategiko praktiketan (LP) hiru praktika esperimental egingo dira:

1. praktika: Beta-galaktosidasa entzimaren parametro zinetikoak zehaztea (1. bloke teorikoari dagokio).

2. praktika: Legamietako karbohidratoen metabolismoaren analisia (3. blokea).

3. praktika: Azido nukleikoen elektroforesia agarosa-geletan (4. blokea).

Irakaskuntza-metodologian eskola magistralak, gelako praktikak, mintegiak eta laborategiko praktikak sartzen dira:

- Eskola magistraletan, irakasleak azalpenak emango ditu irakasgaiaren edukiak azalduz, formatu digitaleko aurkezpen bat eta ikus-entzunezko edukietarako estekak erabiliz (Egelan eskuragarri daudenak). Halaber, ikasleak galderak egitera bultzatuko dira, eta irakasleak galderak egingo ditu, ikasleek hausnartu eta komunikatzeko. Horrela, irakasleak klase magistral bakoitzerako beharrezkoa den atzeraelikadura egin ahal izango du. Azkenik, eskola magistralei dagozkien orduetan, hainbat jarduera eta metodologia egingo dira, hala nola: (i) bloke teoriko bakoitzaren ostean ebaluazio hezigarriko galdetegiak egingo dira; eta, (ii) gela irauliaren metodologia erabili eta ikasketa kooperatiboa bultzatzen duen jarduera bat biokimikak industrian dituen aplikazioak aztertzeko.

- Gelako praktiketan, ikasleek programatutako arazoak eta galderak ebaztuko dituzte. Praktika horiek eskola magistral-teorikoen edo laborategiko praktiken material gehigarri gisa erabili ohi dira.

- Laborategiko praktikak laborategi batean lan egiteko metodologia eta trebetasun egokiak eskuratzeko modua dira. Hau da, ikasleek eskuzko trebetasuna, behatzeko eta lortutako emaitzak lortzeko, aztertzeko eta horiei buruz hausnarketa egiteko gaitasunak bereganatuko ditutzte eta praktika-txostenen bidezko komunikazioa egingo dute. Gainera, laborategiko praktikak estuki lotuta daude irakasgaiaren eduki teorikoarekin; beraz, ikasleek eskola magistraletan bereganatutako ezagutzak aplika ditzakete lan esperimentalaren egoera-arazo erreal batera.

- Mintegi-saioak praktiken txostena egiteko behar diren ezagutzak indartzeko erabiliko dira.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 25
  • Test motatako proba (%): 20
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 25
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 20
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 10

Irakasgaiaren ebaluazio jarraituaren hiru atal hauetan banatzen da:

A) Garatu beharreko beharreko proba idatzia (%25).

B) Test motatako proba (%20)

C) Praktikak egitea (ariketak, kasuak...) (%25)

D) Laborategiko praktiken (LP) ebaluaketa praktiken txostenen bidez (% 20).

C) Gelako praktiken (GP) ebaluaketa jardueren bidez (%10).





Aipatutako atalak ebaluatzeko irizpideak hauek izango dira: erantzunen egokitasuna, informazioaren integrazioa, arazo-ariketen garapena eta ebazpena, neurketa-unitateak zuzen erabiltzea, erabilitako hizkuntzaren argitasuna eta zehaztasuna, praktika-protokoloa behar bezala egitea, emaitzak aztertzea, interpretatzea eta aurkeztea.



Irakasgaiaren azken kalifikazioa ebaluatutako ataletako kalifikazio partzialen baturari dagokio. Irakasgaia gainditzeko, gutxienez %40ko nota behar da praktiken ebaluazioan, eta %50ekoa idatzizko azterketetan.



Ebaluazio jarraitua aukeratzen duten ikasleek idatzizko azken azterketari uko egiteko eskubidea dute, eta amaierako kalifikazioa ez aurkeztua izango da. Gainera, ikastaroa hasi eta 18 asteko epean uko egiteko eskubidea dute. Hortaz, hauen ebaluazioa azken ebaluazio izango da.



Azken ebaluazioak amaierako proba bakarra izango du irakasgaiari dagozkion gaitasunak egiaztatzeko, eta dagokion kalifikazioaren %100 bilduko du.



Edonola ere, laborategiko praktikak egitea nahitaezkoa da.

Graduko Titulazio Ofizialetako Ikasleen Ebaluaziorako Arautegiaren 9.artikuluaren arabera (https://www.ehu.eus/eu/web/estudiosdegrado-gradukoikasketak/ebaluaziorako-arautegia):

1.- Irakasgaia ohiko deialdian gainditzen ez duten ikasleek, hautatutako ebaluazio sistema gorabehera, eskubidea izango dute ezohiko deialdiko azken ebaluazioko proba osatzen duten azterketa eta jardueretara aurkezteko.

2.- Ezohiko deialdietan irakasgaiak ebaluatzeko sistema bakarra azken ebaluazioa izango da.

3.- Ezohiko deialdiko azken ebaluazioko probak definituta dauden ikaskuntzaren emaitzak ebaluatzeko eta neurtzeko behar beste azterketa eta ebaluazio jarduera izango ditu, emaitzok ohiko deialdiaren pareko baldintzetan ebaluatu ahal izateko. Ikasleek ikasturtean zehar eskuratutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira. Aldiz, ikasturtean zehar egindako etengabeko ebaluazioaren emaitzak negatiboak badira, emaitzok ezin izango dira ezohiko deialdirako mantendu eta deialdi horretan ikasleek kalifikazioaren %100 eskuratu ahal izango dute.



Nahikoa izango da ikaslea idatzizko probara ez aurkeztea azken kalifikazioa "aurkezteke" izan dadin.

Ikasleek ikasgela birtualean edo ikasgelan landuko den material didaktikoa eGela-n eskura izango dute: eskola magistraletako irakaslearen aurkezpenak, artikuluak, lan-fitxak, etab.
Era berean, ezinbestekoa izango da ikasleak jarduera/praktika bakoitzari dagozkion material didaktiko eta baliabideekin joatea: protokoloak, artikuluak, testuak, laborategiko amantala…

Oinarrizko bibliografia

- Bioquímica: conceptos esenciales (2021). Elena Feduchi Canosa. 3ª ed. Editorial Médica Panamericana.

- Lehninger. Principles of Biochemistry (2021). D.L. Nelson, M. M. Cox. , A.A Hoskins. 8th Ed., New York: Macmillan Learning.

- Bioquímica (2013) Stryer, Berg & Tymoczko. 7ª Ed., Editorial Reverte, Barcelona.

- Bioquímica curso básico (2014) John L. Tymoczko, Jeremy M. Berg, Lubert Stryer. Editorial Reverte, Barcelona.

- Principios de bioquímica médica (2018). AutoresGerhard Meisenberg, G. & Simmons, WH,Gerhard Meisenberg. 4th Ed.

- BIOQUÍMICA Las bases moleculares de la vida (2009) T. McKee & J.R. McKee. 4 Ed., McGraw Hill Interamericana Editores, México.

- Molecular biology techniques: a classroom laboratory manual. Carson, S (2019), Miller, H.B., Srougi M. Witherow, S. Libro electrónico, Elsevier 4rd edition.

- Molecular biotechnology: principles and applications of recombinant DNA. (2017). Bernard, R. Glick, Cheryl L. Patten ASM Press, 5th ed.

Gehiago sakontzeko bibliografia

- Netter bioquímica esencial (2020). Peter Ronner, Frank H Netter, Frank H Netter(Il.) Barcelona. Elsevier,
- Life sciences industry: from laboratories to commercialization of research. (2021). Kumara, B, Prasad, R, Behera, S. Springer,
- Principios de bioquímica médica (2018). AutoresGerhard Meisenberg, G. & Simmons, WH,Gerhard Meisenberg. 4th Ed.
- Introduction to biologic and biosimilar product development and analysis (2018). Karen Nagel, K, Springer.
- Bioquímica. Mathews, CK & van Holde, KE (2002) 3ª edición McGraw Hill Interamericana, Madrid.
- Molecular Biology of the Cell (5th ed) (2008) Alberts A, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K & Walter P. Garland Science
- Fundamentals of Biochemistry (2006) 2nd ed. Voet D, Voet, JG & Pratt CW. John Wiley & Sons, New York.
- Bioquímica Cuantitativa, Vol II (1996) Macarulla JM, Marino A. & Macarulla A. Reverté, Barcelona.

Aldizkariak

- https://www.elhuyar.eus/es
- http://www.ehu.eus/ojs/index.php/ekaia
- https://zientzia.info/
- http://www.investigacionyciencia.es

Web helbideak

- Voet and Voet: http://www.wiley.com/college/fob/quiz/index.html
- http://www.zientzia.net
- http://www.ehu.es/biomoleculas
- http://www1.euskadi.net/euskalterm/indice
- https://www.nature.com/scitable/topicpage/recombinant-dna-technology-and-transgenic-animals-34513/
- https://es.khanacademy.org/search?referer=%2F&page_search_query=bioqu%C3%ADmica
- https://www.nature.com/scitable/topicpage/genetically-modified-organisms-gmos-transgenic-crops-nbsp-732/