Irakasgaiaren helburua graduko ikasleek biomolekulen kimika eta interakzioen inguruko ezagutza eta trebetasun minimoak lortzean datza. Horretaz gain, aztertuko diren beste alderdi batzuk dira biomolekulen funtzioak metabolismoan, zelularen egitura eta funtzioetan, izaki bizidunen oinarrizko prozesu biologikoetan (arreta berezia jarriz mikroorganismoei) eta prozesu horien harremana bioaniztazun eta eboluzioaren ikuspegitik. Beti ere, metodo zientifikoa erabiliz tresna nagusi bezala. Bioteknologiaren oinarrizko kontzeptuak ere landuko dira.

Biologiako irakasgaia Kimikako graduaren lehen kurtsoaren barruan kokatzen da. Hala izanda, Oinarrizko Moduloaren zeharkako gaitasunak bere egiten ditu, bereziki honakoak:

M01CM01: Hizkuntza kimiko eta konposatu kimikoen formulaziorako oinarrizko arauen ezagutza, ulermena eta erabilera: Biomolekulen natura, erreakzioak eta funtzioak ulertzeko ezinbestekoa da berauek osatzen dituzten talde funtzionalak deskribatu eta hauek eman ditzaketen erreakzioak ikastea. Gaitasun honen lanketa klaseen bigarren eta hirugarren ataletan egingo da (biomolekulen formulazioa, isomería, etabar) bereziki baina, baita ere biomolekula mota bakoitza ikasterakoan. Laborategiko praktiketan ikuspegi aplikatu batekin landuko da

M01CM02: Konposatuen erreakzio kimikoen oinarrizko teoría eta arauen ulermena eta erabilera. Ikus aurreko puntua.

M01CM07: Prozesu biologikoen oinarri kimikoaren ezagutza eta ulermena, eta beronen islada antolaketa zelularrean eta genetikan. Irakasgaiaren alderdi teoriko eta aplikatu guztiak honetara bideraturik daude. Biomolekuletatik hasita, euren egitura aztertuz, euren portaeraren zergatia azalduko da, honek antolaketa zelularraren zergatia ulertzeko oinarria ezarriko duelarik. Bai klase magistralek, gelako eta laborategiko praktikek eta baita banaka edo taldekako lanek, kontzeptu orokor honen alderdi desberdinak lantzeko balioko dute.

M01CM09: Zientzia Experimentalen erabilera gertaera kimikoak ulertzeko. Aurretik aipatutako gaitasunak kontrako norantzan ere uler daitezke. Alegia, aipatu konpetentziek aukera emango diete ikasleei talde funtzional desberdinen, molekulen egitura espaziala eta erreaktibitatearen nondik norakoen oinarriak ulertzeko.

M01CM11: Zientzia Experimentaletan erabiltzen diren informazio eta dokumentazio iturri nagusienen ezagutza eta erabilera. Banaka edo taldeka egin beharreko idazlanak eta aurkezpenak burutu ahal izateko dokumentazio eta informazio iturrietara sarrera txiki bat egingo da; bai zenbait izaki bizidunen datu baseen erabilera azalduz, bai aldizkari eta bestelako bibliografía zientifikoaren bilaketa eta erabilera azalduz.



Irakasgai honen koordinazioa Moduloaren gainontzekoekin Kimikako Graduaren Koordinazio Komisioari dagokio.

Hiru bloke nagusi izango ditu irakasgaiak:

1) IZAKI BIZIDUNEN ANTOLAKETA MAILAK (SARRERA).

2) BIOMOLEKULAK.

3) ZELULAREN ANTOLAKETA.



Hiru bloke kontzeptual hauek 9 gaitan zehar landuko dira:

1go gaia: Izaki bizidunen antolaketa mailak.

2. gaia: Bioelementuak eta Biomolekulak: Funtzio-taldeak eta molekulen arteko lotura kimikoak. Biomolekulen egitura 3D-a: Isomeria eta estereoespezifitatea. Konformazioa eta konfigurazioa.

3. gaia: Ura eta ur-disoluzioak: Ura disolbatzaile moduan. pHa eta indargetzaileak. Indargetzaile fisiologikoak.

4. gaia: Karbohidratoak. Funtzioak eta sailkapena. Monosakarido sinpleak. Monosakaridoen eratorriak. Oligosakaridoak. Polisakaridoak.

5. gaia: Lipidoak. Funtzioak eta sailkapena. Lipido saponifikagarriak: gantz azidoak eta eratorriak, eikosanoideak, lipido neutroak eta lipido anfipatikoak. Lipido ez-saponifikagarriak: terpenoak, esteroideak eta lipido pirrolikoak.

6. gaia: Aminoazidoak eta Peptidoak. Aminoazidoak. Sailkapena. Ezaugarri kimikoak. Aminoazidoen funtzioal. Lotura peptidikoa. Peptidoak: Egitura eta propietateak. Interes biologikoa duten peptidoak.

7. gaia: Proteinak. Konposaketa. Egitura-mailak. Proteinen desnaturalizazioa. Proteinen propietateak. Proteinen funtzioak.

8. gaia: Azido nukleikoak. Kontzeptu eta garrantzi biologikoa. Base puriko eta pirimidinikoak: egitura eta propietateak. Nukleosido eta nukleotidoen egitura eta funtzioak. Polinukleotidoen lehen, bigarren eta hirugarren mailako egiturak. DNA. Konposaketa eta propietateak. Egitura mailak: A, B eta Z helizeak. DNA mezu genetikoaren gordailu bezala. Kromatinaren egitura. DNA-ren propietate optikoak. DNAren desnaturalizazioa eta birnaturalizazioa. DNAren hibridazioa. DNA-RNA hibridoak. Informazio genetikoaren transmisioa. RNA. Konposaketa eta egitura. Mota ezberdinak eta funtzioak. Ahalmen katalitikodun RNAk.

9. gaia: Sarrera. Teoria zelularra. Zelulen organizazio-ereduak: organismo unizelularrak, multizelularrak eta zenozitikoak. Zelulen egiturak: zelula prokariota eta eukariotak. Birusak. Zelula prokariota. Egitura. Pareta zelularra. Bakterioen konposaketa kimikoa eta egitura. Gaineztadura zelularrak. Zelula eukariota: Egitura eta antolaketa funtzionala. Mintz biologikoak. Zitoplasmaren konpartimentalizazioa: zitosola, erribosomak, erretikulu-endopasmatikoa, Golgiren aparatua, lisosomak, peroxisomak, glioxisomak, mitokondrioak eta kloroplastoak. Nukleoaren egoera interfasean eta zatiketa zelularrean. Kromosomak. Mitosia

1. Eduki teorikoen ulermena: Klasean aurkezten dira, modu dinamikoan, galdera ugari eginez eta parte hartzea bultzatuz. Kide guztien artean, irakaslea barne, kontzeptuak birgogoratzen dira etengabe eta azalpenak osatzen dira.

Tutoritza orduetan aukera dago irakaslearekin bilera bat hitzartu eta zalantzak argitzeko.

Eduki teorikoen ikasketa azterketa idatziaren (edo online galdetegi bidez irakaskuntza presentzialik burutzeko aukerarik ez badago) bidez kalifikatzen da. Kalifikazioa GAUR aplikazioaren bidez jasotzen da eta aukera dago ondo egindakoen, hobetu beharrekoen eta jasotako kalifikazioaren inguruko bilera bat irakaslearekin hitzartzeko.

Bukaerako kalifikazioaren %60 izango da atal hau.

2. Aurkezpenak, autonomía eta edukien lanketa: Ikasleek kurtso hasieran gai bat aukeratu edo proposatuko dute, taldea osatu eta elkarlanean lantzen dute. Ikasitakoa egituratzen dute aurkezpen moduan. Hobetzekoak eta gomendioak klasean aipatzen dira, ikasle guztiek irakaspenak lor ditzaten eta goian jasotako gaitasunen garapenerako baliagarriak diren hainbat aholku lortzeko.

Bukaerako kalifikazioaren %15 izango da atal hau.

3. GElako praktiketan bioinformatikaren oinarrizko kontzeptu eta operazioak lantzen dira, ADN, ARN eta proteinen arteko harremana modu praktiko batean landu dadin. Bukaeran egindako lanaren emaitzak txosten moduan helarazi beharko zaizkio irakasleari. Txosten hori bukaerako kalifikazioaren %15a izango da.

4. Edukien lanketa praktikoa. Klasean landutako edukiekin bat datozen biomolekulen detekziorako teknikak lantzen dira.

Bukaerako kalifikazioaren %10 izango da atal hau.

Formakuntza integrala eta irakasgaiarekin lotutako gaitasunen garapena ziurtatzeko, derrigorrezkoa da atal guztietan (3.a ezik) gutxienez kalifikazio maximoaren %40 lortzea. Aurrez-aurreko irakaskuntza burutzea ezinezkoa bada, Webex bezalako tresnak erabiliko dira ariketa hauek egiteko, bakoitzaren balioa aldatuko ez delarik.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 60
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 10
  • Banakako lanak (%): 15
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 15

-Azterketa idatzia (edo online galdetegia irakaskuntza presentzialik ezin bada burutu): Irakasgaian landutako kontzeptuen inguruko idatzizko proba. Bukaerako notaren %60.

-Laborategiko praktiken txostena (praktiken oinarriak, lana, emaitzak). Bukaerako notaren %10.

-Gelako praktiken inguruko txostena (landutako kontzeptuak). Bukaerako notaren %15.

-Klaseetan eta gelako praktiketan landutako kontzeptuen banakako edo taldekako lanketa eta aurkezpena seminarioetan. Bukaerako notaren %15.



-Bukaerako notaren kalkulua egiteko, alderdi bakoitzean 10etik 4,0-eko puntuaketa minimo bat exijituko da.



-Ebaluazio bakarra eskatzeko aukera irekita dago UPV/EHUko ikasle guztientzat baina, eskaera idatziz egin behar da iraskasgaia hasi eta gehienez 9 astetara. Azken proba idatzia (edo online galdetegia aurrez-aurreko irakaskuntza ezinezkoa bihurtzen bada) eskatzeko irizpideak UPV/EHUko ikasleen titulazioetan ikasleen ebaluazioa arautzen duen arautegiaren 2. atalaren 8 artikuluak zehazten ditu.



-Azken azterketa idatziaren balioa kalifikazioaren %60 denez (>%40), azterketara EZ AURKEZTEA NAHIKOA izango da azken kalifikazioan EZ AURKEZTUA bezala azaltzeko (UPV/EHUko ikasleen titulazioetan ikasleen ebaluazioa arautzen duen arautegia; 12.2 artikulua).

Ezohiko deialdia eskatzen duten ikasleek azterketa idatzi bat (edo online galdetegia egoerak horrela eskatzen badu) gainditu beharko dute, zeinetan klase magistraletan emandako edukiak ebaluatu eta kalifikatuko diren.

Kurtsoan zehar adieraziko zaie ikasleei.

Oinarrizko bibliografia

-Biochemistry (5th or 6th editions). Stryer, Berg & Tymoczko. Ed.; W.H. Freeman.

-Lehninger: Principles of Biochemistry (4th or 5th editions) Nelson & Cox. Ed. W.H. Freeman. UPV/EHUk euskaratua, 2008an.

-Molecular Biology of the Cell (5th edition) (2008) Alberts B, Bray, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K & Walter P. Ed. Garland Science. Taylor & Francis Group.

-Biomoléculas: Lecciones de Bioquímica Estructural. José M. Macarulla, Félix M. Goñi. Ed. Reverté.

Gehiago sakontzeko bibliografia

-Brock. Biology of Microorganisms (13th edition) (2012) Madigan M.T., Martinko J.M. Ed. Pearson.

Aldizkariak

http://www.sciencemag.org/
http://www.nature.com/
http://aldizkaria.elhuyar.org/

Web helbideak

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
http://www.aspgd.org/
http://www.yeastgenome.org/
http://www.broadinstitute.org/annotation/genome/aspergillus_group/MultiHome.html
http://www.scopus.com/search/form.url?zone=TopNavBar&origin=AuthorProfile
http://www.biorom.uma.es/indices/index.html
http://aldizkaria.elhuyar.org/
http://www.basqueresearch.com
http://www.expasy.org