Kimikako Graduko lehen mailari dagokion irakasgaia da, titulazio honen Oinarrizko Moduluan eta Kimikari dagokion blokean aurkitzen dena.



Irakasgai honetan elementu eta konposatu kimikoen ezaugarri mikroskopiko eta makroskopikoak aztertzen dira. Era berean lotura eta erreaktibotasun ereduak sartzen dira eta aztertzen dira konposatu organikoen formulazio eta nomenklatura arauak.

Irakasgai honetan ikasleak ondoko konpetentziak garatu behar ditu: RD1393/2007-n definitutako oinarrizko konpetentziak eta Oinarrizko Moduluko M01CM01 eta M01CM02 konpetentzia espezifikoak (M01CM01 = hizkera kimikoa eta sustantzia kimikoak formulatzeko printzipioak ezagutu, ulertu eta erabili; M01CM02 = sustantzia-mota desberdinen erreakzio kimikoaren oinarrizko teoria eta printzipioak ulertu eta erabili).



Gainera irakasgai honetan Oinarrizko Moduluko M01CM10 eta M01CM11 zeharkako konpetentziak ere lantzen dira, kimikarekin erlazionatutako fenomeno eta prozesuak era ulergarrian deskribatzea (ahoz eta idatziz) eta zientzia esperimentaletan ohiko informazio eta dokumentazio-iturriak ezagutzea eta erabiltzea ahalbideratzen dutenak



Titulazioaren Koordinazio-Komisioak ziurtatuko du irakasgaiaren koordinazio horizontala eta bertikala Moduluan eta Graduan.

1.-Atomoaren elektroi egitura. Uhin-Mekanikaren Printzipioak. Hidrogeno atomoari dagokion uhin-ekuazioa. Funtzio erradiala eta angeluarra. Zenbaki kuantikoak. Orbital atomikoak.



2.-Espezie polielektronikoak. Konfigurazio elektronikoa. Elementuen sailkapen periodikoa. Zenbait propietate atomiko: erradio atomikoa, ionizazio-potentziala, afinitate elektronikoa.



3.-Lotura kimikoa. Lotura-motak eta sustantzien propietate erlazionatuak. Elektronegatibotasuna. Lotura ioniko, kobalente eta metalikoa.



4.-Lotura ionikoa. Lotura ionikoen eraketa: ioiarteko interakzioak. Lotura ionikoaren energia. Born-Haber zikloa. Eredu ionikoaren zuzenketa: polarizagarritasuna.



5.-Lotura kobalentearen ezaugarriak. Zenbait magnitude molekular: Lotura-luzera eta energia. Lewis-en hurbilketa. Molekulen geometria: BGEBA eredua



6.-Lotura kobalentearen ereduak. Balentzi Loturaren Metodoa. Hibridazioaren kontzeptua: molekula batzuen azterketa. Orbital Molekularraren Metodoa. Molekula diatomikoak. Lotura kobalentearen polartasuna.



7.-Molekularteko interakzioak. Hidrogeno lotura.



8.-Kate karbonodunen nomenklatura eta formulazioa. Erradikalak eta funtzio-taldeak. Alkano alizikliko aseak eta asegabeak. Hidrokarburo poliziklikoak.



9.-Konposatu aromatikoen nomenklatura eta formulazioa. Hidrokarburo aromatiko monoziklikoak. Hidrokarburo polizikliko aromatikoak. Hidrokarburo polizikliko kondentsatuak.



10.-Funtzio-taldeen nomenklatura eta formulazioa. Lehentasun-arauak. Nitrokonposatuak. Konposatu halogenodunak. Eterrak eta sulfuroak. Aminak. Alkoholak, tiolak, fenolak eta tiofenolak. Aldehidoak eta zetonak. Nitriloak. Azido karboxilikoak eta konposatu eratorriak.



11.-Isomeroen sailkapena. Isomeria konstituzionala. Tautomeria. Isomeria konformazionala sistema aziklikotan: etanoa eta butanoa. Isomeria konformazionala sistema ziklikotan: ziklohexanoa.



12.-Isomeria geometrikoa. Alkenoen cis-trans isomeria. Cahn-Ingold-Prelog arauak. E/Z isomeroak. Ziklo alifatikoen cis-trans isomeroak.



13.-Enantioisomeria eta Diastereoisomeria. Kiralitatea. Enantiomeria, nahaste errazemikoak, zentro estereogenikoa eta aktibitate optikoa. D/L eta R/S konfigurazioak. Estereozentro anitzeko molekulak. Diastereoisomeria. Meso formak.



14.-Eragin elektronikoak molekula organikotan. Lotura polarizatua eta elektronegatibotasuna. Eragin induktiboak. Lotura kobalente deslekutua eta polarizatua. Erresonantzia elektronikoa eta mesomeria. Aromatizitatea eta Hückel-en araua. Bentzenoa. Beste sistema aromatikoak. Erreakzio artekariak: karbokatioiak, karbanioiak eta erradikal libreak.



15.-Alkanoak, alkil halogenuroak: ordezkapen-erreakzioak. Alkil halogenuroen sintesia. Nukleozaleak eta elektrozaleak. SN1 eta SN2 erreakziobideak.



16.-Alkenoak: eliminazio- eta adizio erreakzioak. Alkeno eta alkinoen sintesia. E1 eta E2 erreakziobideak. Adizio elektrozalea. Polimerizazioa.



17.-Alkoholak eta konposatu karboxilikoak: oxidazio-erredukzio erreakzioak. Aldehido, zetona eta azido karboxilikoen sintesia. Oxidazio-erredukzio erreakzioak. Adizio nukleozaleak.



18.-Azido karboxilikoak eta aminak: azido-base erreakzioak eta kondentsazioak. Brönsted-Lowry-ren eta Lewisen azido eta baseak. Azidotasuna/basetasuna eta eragin elektronikoak. Azido karboxilikoen kondentsazioa: esterrak, amidak eta nitriloak.

KLASE MAGISTRALAK: Eginkizun presentziala. Materia garatzeko oinarri gisa erabiltzen diren kontzeptuen azterketa, gomendatutako bibliografiaren laguntzarekin.



BURUKETA ETA GALDEREN EBAZPENA: Eginkizun erdipresentziala. Azaldutako kontzeptuak erabiliz proposatutako ariketak ebazten dira, beharrezko informazioa bilatuz. Proposatutako ariketak azaldu eta interpretatu, jarraitutako prozedurari buruzko eztabaidaketa sortuz. Lortutako emaitzaren azterketa.



MINTEGIAK: Eginkizun presentziala. Eztabaida moduan kontzeptuak argitu, sendotu, sakondu eta erlazionatzeko erabiliko da metodo hau.



IKASLEAREN LAN PERTSONALIZATUA. Eginkizun ezpresentziala. Klase magistraletan aztertutako kontzeptu eta ideiak bereganatu eta zabaldu. Horretarako erabiliko dira betiko iturri bibliografikoak (testu liburu erlazionatuak) eta ikaslea sartuko da informazio zientifikoa bilatzeko teknologia berrietan.



TUTORIAK: Zalantzak ebazteko metodoa, era indibidualean edo talde txikietan, aurreko guztiaren osagarria dena.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 65
  • Test motatako proba (%): 20
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 15

EBALUAZIO JARRAIA:



Ohiko deialdian kalifikazio finala ondoko saioen emaitza izango da, saio bakoitzean gutxieneko nota 5/10 delarik:



- Ariketa eta galderen ebazpena eta aurkezpena banaka edo taldeka: %15

Kalifikatua izateko jarritako epe barruan entregatuko dira. Kalifikazioan kontutan hartuko da gelako eginkizunetan partizipazioaren maila.



- Kontrolak: test-motako galderak, ariketak edo buruketa motzak: %20

Proba hauek egin arren ezinbestekoa da irakasgaiaren azterketa finala egitea. Salbuespena da Kimika Organikoaren Nomenklaturaren froga, kanporatzailea dena.



- Azken Azterketa: %65

Azterketa honetan zenbait galdera edo problema motz egongo dira, non erantzunen justikazioa eskatuko den, irakasgaian aztertutako oinarrizko printzipioetan oinarrituz





AZKEN EBALUAZIOA:



Azken Ebaluazioaren bidez ebaluatua izatateko erizpideak agertzen dira EHUko graduko titulazioetako ikaslegoaren ebaluaziorako arautegiaren 2. kapituluan, 8. artikuluan. Kasu honetan ebaluazioa egingo da azterketa bakar baten bidez, notaren %100ko balioa duena.



DEIALDIARI UKO EGITEA



Ebaluazio jarraian deialdiari uko egiteko erizpideak aipatzen dira EHUko graduko titulazioetako ikaslegoaren ebaluaziorako arautegiaren 2. kapituluan, 12. artikuluan. Kasu honetan kalifikazioa EZ AURKEZTUA izango da.

Ezohiko deialdian ebaluazioa egingo da irakasgaiaren materia osoari dagokion azterketa final baten bidez, nota finalaren %100ko balioa duena. Hala ere ohiko deialdian lortutako emaitz partzial positiboak gorde daitezke, inoiz ez emaitz negatiboak.



DEIALDIARI UKO EGITEA



Deialdiari uko egiteko erizpideak aipatzen dira EHUko graduko titulazioetako ikaslegoaren ebaluaziorako arautegiaren 2. kapituluan, 12. artikuluan. Kasu honetan kalifikazioa EZ AURKEZTUA izango da.

Irakaskuntza-gidan adieraziko da.

Oinarrizko bibliografia

-Química. R. Chang. McGraw-Hill

-ACS. Química un proyecto de la ACS. Reverté, 2005

Principios de química. Los caminos del descubrimiento. P. Atkins, L. Jones. Panamericana, 2006

-Química, La Ciencia Central (7 argitalpena). T.L. Brown; H.E. Lemay; B.E. Bursten. Prentice Hall Hispanoamericana, 2006

-Fundamentos de Enlace y Estructura de la Materia. E. Colacio. Anaya, 2004

-Kimika Organikoa, Egitura eta Funtzioa K.P.C. Vollhardt; N. E. Schore EHUko Argitalpen Zerbitzua, 2008.

-Química Orgánica: conceptos básicos. Vol 1. J. L. Soto. Editorial Síntesis, 1999

-Química General (8. argitalpena). R. H. Petrucci, W. S. Harwood, F. G. Herring. Prentice Hall Hispanoamericana, 2003.

-Kimika Orokorra. UEUko Kimika Saila. Udako Euskal Unibertsitatea, 1996.

-Balentzia eta Egitura Molekularra. E. Cartmell; G.W.A. Fowles. Euskal Herriko Unibertsitatearen Argitalpen Zerbitzua. 1998.

-Formulazioa eta nomenklatura kimikan. IUPAC Arauak. F. Andrés, A. Arrizabalaga. Euskal Herriko Unibertsitatearen Argitalpen Zerbitzua. 1994

Gehiago sakontzeko bibliografia

-Egitura Atomikoa eta Lotura Kimikoa. J. Casabo. Euskal Herriko Unibertsitatearen Argitalpen Zerbitzua. 2009.

Aldizkariak

Journal of Chemical Education

Web helbideak

www.whfreeman.com/acsgenchem/; www.whfreeman.com/chemicalprinciples3e/