Rosa Garcia-Arrona. Irakasle And. Kimika Aplikatuko Saileko kidea, Kimika Analitikoko irakasle agregatua, 2º mailako Ikasgaien Koordinatzailea eta Graduko Komisioko partaidea baita.

Iñaki Berregi Abalde. Irakaslea. Kimika Aplikatuko Saileko kidea, Kimika Analitikoko irakasle agregatua. Euskera Batzordeko kidea.



Bulegoak: Bigarren solairuan. Kimika Analitikako pasilloan.



Posta elektronikoa: rosa.garcia@ehu.eus



Arlo honetako lehen irakasgaia denez, helburu orokorra prozesu analitikoa ikuspegi orokor batetik ikustea izango da, laginketaren diseinutik, analisia egitera arte. Bereziki azpimarratuko dira; laginketa eta laginaren aurre-tratamenduak, banaketaren metodo kimikoak (ez kromatografikoak) eta analisiaren metodo kimikoaren aplikazioak (bolumetriak eta grabimetriak). Irakasgaia lehen mailako Kimika orokorra II oinarritua dago.

Ikasgai honetan ere laborategiko praktikak barne daude: Beraz ondo etortzen dira teorian ikusten diren kontzeptu orokorrak hobeto ulertzeko. Horrez gain, analisiak egiten dituzten enpresetara bideratua daude eta oso baliagarriak izan daitezke.

Irakasgai honek 9 ECTS (6+3) ditu. 6 ECTS arlo teorikoari eta 3 ECTS praktikoei dagozkie. Beraz ikusten da praktika hauek garrantzia handia dutela irakasgaiaren %33a suposatzen baitute.

Parte hartuko duten irakasleak ikasgaia honetan. Zati teorikoa Rosa Garcia Arronak emango du eta zati praktikoa, Rosa Garcia Josean Carrero eta Iñaki Berregiren artean emango dira.

Gaitasunak / Azalpena / Helburuak



Ikasgai honetan ikasleak 1393/2007ko E.D.an definituta dauden Kimika arloko oinarrizko gaitasunak landuko dira,.

Oinarrizko Moduluari dagozkion gaitasun espezifikoak sakonduko dira, hain zuzen:



* M02CM03. Segurtasunez teknika egokiak erabiliz, konposatu kimikoen sintesi- eta ezaugarritze-prozesu arruntak planifikatzeko eta laborategian egiteko gaitasuna, baita kimikaren arloetan behaketa esperimentaletik eratorritako datak ebaluatzeko eta interpretatzeko gaitasuna ere.

* M02CM04. Prozesu analitikoa eta barau osatzen duten urratsak ezagutzea, eta kasu zehatz bakoitzean egokienak diren metodo analitikoak planifikatzeko, aplikatzeko eta kudeatzeko gai izatea.



Honekin batera zeharkako gaitasunak landuko dira:

* M02CM09. Ahoz eta idatziz, modu ulergarrian, kimikarekin eta antzeko gaiekin lotutako fenomenoak eta prozesuak aurkeztu ahal izatea tratatzen du

* M02CM10 Kimikaren arloan eta beste arlo zientifiko batzuetan informazioa bilatzeko eta hautatzeko gaitasuna, bibliografia eta informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiliz lantzea izango da.

1. Prozesu analitikoa, Analisi kimikoa eta prozesu analitikoaren oinarrizko operazioak. Erreaktibo motak. Identifikazioa eta determinazioa. Sentsibilitatea, Trazabilitatea.



2. Estatistikaren sarrera. Neurketa errepikatuen estatistika. Errore sistematikoak eta ausazkoak. Zifra esangarriak. Erroren hedapena. Esanguraren irizpideak eta emaitzen baztertze-irizpideak.



3. Lagin hartzea eta aurretratamendua. Laginketaren oinarrizko estatistika. Laginaren biltegiratze eta babes-prozedurak. Baldintza orokorrak eta betekizunak laginaren tratamenduan. Analitoaren berreskurapen prozesuak. Aurretratamendu fisikoak.



4. Banaketa metodo analitikok. Banaketa analitikoren Oinarriak. Interferitzaileen ezabatzea eta matrizearen sinplifikapena. aurre-kontzentrazioaren metodoak.



5. Likido-likido erauzketa. Disolbatzaile organikoak. banaketa oreka eta eraginkortasuna. konplexu metalikoen erauzketa.



6. Ioi trukaketa. Ioien trukatzaileak. Trukaketaren oreka: Aplikazio analitikoak.



7. Oreka ionikoaren aplikazioak disoluzioetan. Balorazioaren sarrera. Hauspeatzeak balorazioak, Azido-base balorazioak, Konplexu eraketaren balorazioak, Erredukzio-oxidazio (Erredox) balorazioak. eta Grabimetriak.



2.2 Laborategiko Praktikak

Laborategia kimika analitikoari dagokion oinarrizko operazioak egingo dira. 2 atal izango ditu:

A atala. 1 lauhilekoan. 3 saio, 3 egunetan.

• Erauzketa likido-likidoren saioa. Hemen azido azetikoren banaketa konstantea kalkulatuko da pentanola disolbatzaile organikoa erabiltzen.

• Ioi trukatzaileko teknika erabiliko da. Hemen zutabe bat prestatu eta banadilo sulfatoaren analisia egingo da bere purutasun ehunekoa kalkulatuz.

• Determinazio grabimetrikoa. Hemen grabimetria egingo da, burdinaren determinazio burdinzko gatz batean (Mohr gatza), metodo klasiko bat kontsideratzen da.

B atala. 2. Lauhilekoan. 5 saio, 5 egunetan

• Analisi bolumetrikoak. Balorazio motak ezberdinak ikusiko dira eta lagin erreal ezberdinei aplikatuko zaie adibidez: serum fisiologikoa (hauspeaketa), ur minerala,(konplexuak), sagardoa (azido-base) eta laranja zukua (erredox).

• Azken egunean analisi bolumetrikoaren kasu praktiko bat jarriko da azkerketa gisa, ebaluatua izango dena. Elikagai, edo inguruneko enpresa batean aurki daitezkeen analisi orokorretan oinarritua.



Praktiketako egutegia Fakultateko Web orrian ikusgai dago.





Kurtsoko Irakasgai ordutegia eta praktiketako egutegia Fakultateko Web orrian ikusgai dago.

a) Magistralak eta Gelako Ariketak.(M eta GA)

Irakasgai honetan erabiltzen den metodologia tradizionala da. Irakasleak azaldu eta lantzen baititu teoriaren oinarriak eta gaia bakoitzari dagozkien ariketak.



1. lauhilekoan; Gai bakoitzaren bukaeran ikasleei eramangarriak bidaliko zaizkie, ariketa orri baten moduan, banaka edo taldeka egin ditzaten, ariketa orriak banatuko dira: estatistika, likido-likido eta trukaketa ionikoko ariketak hain zuzen. Honela atzeraelikadura saioak egongo dira ikasleekin eta irakasgaiaren ezagutzak ongi doakien kontrolatu ahalko da.

2. lauhilekoan. Ariketa-orriak gai bakoitza amaitzerakoan. Eman edo eglean izango dituzte. Bakoitzak ebaluatu dezan gai bakoitzaren ezaguera kontrolatzeko. Aukera ere dute tutoretza orduetara etortzea, dituzten zalantzak ariekta egiterakoan laguntzeko.



b) Mintegiak (S)

Bi lauhilekoan jarduerak desberdinak landuko dira.

1.lauhilekoan. Lau mintegi izango dira eta bertan ahozko aurkezpenak azalduko dira. Aurkezpenak binaka izango dira. Lehen mintegian, irakasleak gai zerrenda aurkeztuko du eta argibide batzuk ere bai nola egin eta egon beahr da aurkezpen batean. Talde bakoitzak zein gaia nahi duen aukeratuko du. Aurkezpenak egiteko S1 eta S2 mintegiak erabiliko dira.

Aurkeztuko diren gaiak laginketa eta laginaren aurretratamenduari buruzkoak izango dira. Gai eta aurkezpena dataren aukeraketa egelaren bidez egingo da eta gutxienez hilabete bat lehenago egingo da, denbora izan dezaten ongi lantzeko eta prestatzeko eta zalantzak edukiz gero tutoretzara etortzeko.

Azalpenak banaka edo binaka egingo dira, mintegia batean azalduko dituzte, aukeratutako artikulu zientifiko ezberdinak, laginketa jorratzen dituztenak auekratu behardo da. (gehienak ingelesez daude) Beraz, artikulua aukeratu, azalpena, eta txostena prestatu beharko da ebaluaketarako.

2. lauhileko. Ikasturte amaieran kokatuta daudenez, aurreko urteko azterketetan jarritako ariketak ere landuko dira.



c) Ordenagailuko Praktikak (GO)



Klase hauek Fakultateko ordenagailu gelan izango dira, sotoan dago kokaturik, hain zuzen.



Lauhileko bakoitzean egingo dena da:

1º. Lauhilekoa. Estatistika gaia jorratuko da. Honela daten tratamendua, ebaluaketa eta interpretaziorako gaitasuna lantzeko erabiliko da. Honetarako Excel kalkulu-orria erabiliko da. Talde bakoitzeko azken saioan proba bat egingo da ebaluatzeko. Probaren nota minimoa 4.5 izango da, bestela errepikatu egin beharko da gainditu arte.

2º. Lauhilekoan. Excel kalkulu orriaren beste atalak garatuko dira, grafikoak egin, zenbait funtzio ikasi. Horretarako hauspeaketa eta azido base bolumetrietan oinarrituko gara. Era berean erauzketa likido likidoren gaiari dagozkien ariketak landuko dira, horrek suposatuko du beste grafiko motak ikastea erabiltzen, eta beste funtzio batzuek ere erabilpena ikastea.

Kalkulu-orri hauetan trebetasuna landu ahal izateko asistentzia eskatuko da, honen truke, ez da ebaluatzeko probarik egingo. Asistentziaren egiaztapena eramangarrien bidez egingo da, hau da, saio bakoitzean egin den irudi grafikoa posta elektronikoaz irakasleari bidaliko zaio.

Kalkulu-orri honen erabilera oso garrantzitsua eta beharrezkoa da gaia ondo ulertzeko eta, aurrera begira beste ikasgaietako ere beharrezkoa izango baita. Gaur egun kalkulu orri baten erabilera ezinbestekoa da, oso garrantzitsua bihurtzen ari baita datuen tratamendua, irudien garapena eta eta interpretazioa eta abar.

Ordutegia Fakultateko Web orrian ikusgai dago. Euskeraz hiru talde izaten ohi dira PO1, PO2 eta PO3 eta PO bat, gazteleraz.



d) Laborategiko Praktikak (GL)



Gradu esperimentala denez, asistentzia derrigorrezko izango da.



Laborategi analitikoaren oinarrizko operazioak egin eta azalduko dira. Metodologia berezia izango da flipped classroom edo alderantzizko gela. Hemen laborategira sartu aurretik prastatutako bideoak ikusi beharko dituzte, bertan egin behar dituzten saioak agertzen direlarik. Horretarako edpuzzle erabiliko da, bertan saioaren bideoak egongo dira eta honela errezago egingo da laborategi analitikako batean murgiltzea.

Ikasgaiak 3ECTS direnez, 30 ordu dira, hau da, 7 egun (14.30h-18.30h) eta azterketa eguneko 2 h. Azterketa banaka egiten da eta industriako laborategi batean aurki daitezkeen kasu praktiko bat izango da, non disoluzio edo/eta diluzioa egokia aukeratu beharko duten, emaitza on bat lortzeko.

Bi ataletan dago banatua. 3 egun edo saio (1. lauhileko) eta 4+1 egun edo saio.(2. lauhileko).



Praktiketako egutegia Fakultateko Web orrian ikusgai dago.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 60
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 20
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 10
  • ariketa orrien ebazpenak eta ordenagailuko azterketa eta ariketak (%): 10

a) Ohiko Deialdia: Orientazioak eta uko egitea



Ebaluatuko dena Ohiko deialdian %100 izango da eta honela banatua dago: Ikasgai honetako ebaluazioa HIRU ataletan banatua dago:

*Azterketa Teorikoa. % 60

*Laborategiko praktikak (txostenak, jarrera, azterketa) % 20

*Ekintza akademiko bideratuak edo bestelakoak.

* Banakako lanak, estatistikaren azterketa eta ordenagailutako asistentzia % 10

+Binakako taldean, aukeratutako lanen txosten idatzia eta bere ahozko aurkezpena % 10



Argibideak



Ikasgai honetako ebaluaketa lau ataletan banatua dago:



* Azterketa idatziak %60 balio du.

o Partzialak egingo direnez; hauek 2 partzialetan banatzen dira, beraz bakoitzak notaren %30a balioko du (urtarrila eta maiatza-ekaina).

o Suposatuz 1. partziala gainditzen dela, azken probaren egunean 2.partziala egin ahalko da soilik, besteak ordea azken proba egingo dute(maiatza -ekaina).

o Ezohiko deialdian (uztailan) 1.partziala gainditu duenak 2.partziala soilik aurkezteko aukera izango du, baina beste guztiak azken proba egin ahalko dute.

Idatzizko azterketa teorikoetan minimoa eskatuko da azken nota kalkulatzeko (10etik,4.5a)

Hemen gaitasun espezifikoak eta zeharkakoak landuko dira.



* Laborategiko praktikek (GL)%20. balio dute.



Laborategiko emaitzen txostenak, laborategiko jarduera eta bakarkako azterketa kontutan hartuko dira. Hemen gaitasun espezifikoak eta zeharkakoan landuko dira, hain zuzen, M02CM09 eta M02CM10



* Bestelakoak. Ekintza akademiko bideratuak %20a (%10+%10) izango da.



- Ahozko aurkezpena. ikerketa-artikulu baten aurkezpena egingo da. (%10eko balio izango du)

- Ariketen ebazpenak, estatistikaren azterketa (Nota minimoa 4.0 izango da)eta ordenagailutako asistentzia kontuan hartuko dira. Portzentajea lauhilabetetan bananduko da, %5 partzial bakoitzean, nota minimoa bakoitzean 4.0 izango da.

Hemen gaitasun espezifikoak eta zeharkakoak landuko dira, hain zuzen, M02CM09 eta M02CM10.





OHARRAK:

* Irakasgaia ez bada gainditzen, laborategiko praktikak eta bestelakoak, urte akademiko batez gorde izango dira.





Irakasgai honen deialdiari UKO EGITEA.



* Deialdiari uko egiten dioten ikasleek «aurkezteke» kalifikazioa jasoko dute.

* Baina 12.2 artikuluak jartzen duen bezala etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren % 40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa "aurkezteke" izan dadin. Aldiz, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren %40a edo hori baino txikiagoa,, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek kasuan kasuko irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria, Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari.



AZKEN EBALUAZIO SISTEMA.

*Ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazio bidez ebaluatuak izateko, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari

eta, horretarako, bederatzi asteko epea izango du lauhilekoko irakasgaien kasuan edo 18 astekoa urteko irakasgaienean, ikastegiko eskola egutegian zehaztutakoarekin bat lauhilekoa edo ikasturtea hasten denetik kontatzen hasita.

Azken ebaluaketak hurrego atalak ditu.

1.- Idatzizko Proba, ariketa teriko-praktikoak edukiko ditu.(%60eko balioa du).

2.- Laborategiko Proba esperimentala. Laborategiko praktikak egin edo dagokion azterketa egin beharko du (%20eko balioa du).

3.- Ordenagailuko Praktikak. Estatistika, bolumetriak eta erauzketa likido likido dagozkien ariketak izango ditu(%10eko balioa du)

4.- Ahozko aurkezpena, ikerketa artikulu baten aurkezpena (%10eko balioa du)

2, 3. eta 4. proben orduak, ikaslearekin hitzartuko da, baina 1. froga egin zenetik aste batera gehienez.

Irakasgaia ohiko deialdian gainditzen ez duten ikasleek, hautatutako ebaluazio sistema gorabehera, eskubidea izango dute ezohiko deialdiko azken ebaluazioko proba osatzen duten azterketa eta jardueretara aurkezteko.

Ezohiko deialdietan irakasgaiak ebaluatzeko sistema bakarra azken ebaluazioa izango da.

Ikasleek ikasturtean zehar eskuratutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira, (azken sistemaren 2,3 eta 4 atalak). Aldiz, ikasturtean zehar egindako etengabeko ebaluazioaren emaitzak negatiboak badira, emaitzok ezin izango dira ezohiko deialdirako mantendu eta deialdi horretan ikasleek kalifikazioaren % 100 eskuratu ahal izango dute.

Aurreko atalean idatzita dagoen bezela 4 atal ditu azken abaluaketak.

Laborategirako ekarri beharrak: mantala, segurtasun betaurrekoak, espatula, pH-papera, kalkulagailua eta lan-kuadernoa.

Oinarrizko bibliografia

D.C. Harris, Análisis Química Cuantitativo 3ª ed. (6ª ed. Original). Editorial Reverté (Barcelona, 2007).



D.A. Skoog, D.M. West, F.J. Holler, S.R. Crouch, Fundamentos de Química Analítica, 8ª ed. Thomson (2004).



M. Silva, J. Barbosa, Equilibrios iónicos y sus aplicaciones analíticas. Editorial Síntesis (Madrid, 2004).

Gehiago sakontzeko bibliografia

J.N. Miller, J.C. Miller, Estadística y Quimiometría para Química Analítica 4º ed.. Ed. Pearson Education (Madrid, 2002).

S. R. Crouch, F.J. Holler, Applications of Microsoft Excel in Analytical Chemistry. (Thomson, 2004).
D. Cooper, C. Doran, Classical Methods-Volume 1. Analytical Chemistry by open learning. John Wiley & Sons (1987).

J. Mendham, D. Dodd, D. Cooper, Classical Methods-Volume 2. Analytical Chemistry by open learning. John Wiley & Sons (1987).

Aldizkariak

Journal of Chemical Education. Ed. American Chemical Society, Washington. http://jchemed.chem.wisc.edu/

Web helbideak

http://www.asdlib.org