Ikerketa taldeak, Hizkuntzalaritza Diakronikoa, Euskararen Tipologia eta Historia izenpean, hizkuntzen alderdi diakronikoak eta denboran zeharreko egitura fonologiko eta gramatikalaren bilakaera aztertzen dituzten ikertzaileak biltzen ditu. Euskararen historiaren eta historiaurrearen azterketak leku garrantzitsua du ikerketa-esparru horretan. Taldea, beraz, egitura teoriko eta metodologiko komun baten inguruan osatzen da, hizkuntzalaritza historikoak eta hizkuntzen tipologiak ordezkatuta, azken hau batez ere alderdi diakronikoan aplikatuta. Ikuspegi partekatu hori hainbat aztergairen ikerketan agertzen da:

1) euskararen historia eta historiaurrea,
2) hizkuntza paleohispanikoak,
3) hainbat hizkuntzatako egitura morfologikoen eta sintaktikoen bilakaera, tipologiaren ikuspegitik.

1. Euskararen historiak eta historiaurreak kanpoko zein barruko alderdiak hartzen ditu, hurbilketa integral baten barruan. Hurbilketa horrek honako hauek hartzen ditu barne: protoeuskaldunaren berreraikuntza, euskalki literario modernoen agerpena eta euskara batua ezartzea, hizkuntzaren aldi desberdinetatik igaroz (baskoiera eta akitaniera, Erdi Aroko euskara, aro arkaikoa, klasikoa eta modernoa). Hizkuntzaren historia zorrotz bat historian zehar filologikoki sendoa den ezagutza batean finkatu behar da nahitaez. Horregatik, taldearen zeregin nagusietako bat euskararen testu arkaiko eta klasikoen edizio kritikoa ere bada (XIX. mendera arte), baita bigarren mailako material guztiena ere, bereziki kartulario latindar eta erromantzeen Erdi Aroko toponomastika aberatsa.

2. Euskara, Iberiar Penintsulako antzinako erromatarren aurreko hizkuntza-egoeratik hona bizirik iraun duen hizkuntza bakarra den aldetik, kontuan hartu izan da beti antzinako hispaniar hizkuntzen ikerketan. Bigarren azterketa-eremua hizkuntza eta epigrafia paleohispanikoek eratzen dute, jatorri eta egoera soziolinguistiko eta dokumental oso desberdinetako hizkuntzen multzoa. Haien testuak idazketa-sistema original batzuetan gordetzen dira, ez beti ondo deszifratuta; testigantza zatikatua da, eta, beraz, gramatikari buruz dugun ezagutza partziala da. Taldeak inskripzio horietako askoren edizio digitalean lan egiten du, bereziki Narbonense eta Levanteko iberikoetan, zeltiberikoetan, baita onomastika pertsonala eta teonimia aztertzen ere, penintsulako eremu zabaletan kontserbatutako material bakarra den aldetik. Datu-konbinazio horrek penintsulan hizkuntza-arlo bereiziak ezartzeko eta hizkuntza paleohispanikoen hizkuntza- eta euskalki-sailkapena egiteko balio du. Azken aldian, bere ikerketa-eremua Galien onomastikara zabaldu du.

3. Tipologia diakronikoaren azterketek egitura morfologiko eta sintaktiko jakin batzuen bilakaeraren ikerketa dute ardatz, hala nola i) animazitatearen adierazpenaren gramatikalizazioa, hizkuntzetan eragin oso desberdinak dituen kategoria semantikoarena hain zuzen; ii) estrategia edo teknika morfologikoaren aldaketak; iii) hizkuntza-ukipenaren eta gramatika-generoaren moduko sistemen bilakaeraren arteko erlazioa; iv) perpaus nagusien eta mendekoen arteko asimetria diakronikoak; v) menderakuntza-mekanismoen garapen-prozesuaren aldaketa morfosintaktikoa; eta vi) zeharkakotasun gramatikala, denbora, aspektua, modua, kasua edo pertsona bezalako ezaugarriak gauzatzearen aniztasunari dagokionez. Tipologian oinarrituriko azterketa diakronikoa funtsezko tresna da hizkuntza-aldaketaren jarraibideak ulertzeko, eta, beraz, bereziki baliagarria da hizkuntzen historiaurreari dagozkion egiaztapenik gabeko aldaketa-prozesuak berreraikitzeko; izan ere, horietan, euskararen kasuan bezala, ezinezkoa da beste teknika batzuk aplikatzea (metodo konparatiboa esaterako, euskalkietatik harago).