Fisiologia Medikoa II (FMII) nahitaezko irakasgaia da eta Medikuntzako Graduaren bigarren kurtsoan emiten da. Irakasgai hau Giza Gorputzaren Morfologia, Egitura eta Funtzioa deituriko Modulu I-ean kokatzen da eta Fisiologia Medikoa I irakasgaiarekin osatzen da. Biak , Morfologia, Egitura eta Funtzioa II izeneko gairi dagozkio, Anatomia III, Anatomia IV eta Histologia Mediko Berezia irakasgaiak barneratzen dituela eta elkarrekin erlazionatzen direlarik.



FMII irakasgaiak Medikutzan Graduatuak gaitasun profesionalak garatzeko jakin behar dituen Giza Fisiologiari buruzko funtsezko eduki teoriko-praktikoak heltzen ditu.

Giza gorputzaren funtzionamendua nolakoa den irakasten duen gaia da. Fisiologian, “homeostasia” kontzeptua, gakoa da. Termino honek, gorputz-prozesuek era koordinatuan lan egiten dutela deskribatzen du, gorputzari funtzionamendu normal eta egonkorra emanez eta kanpoko aldaketei (ingurumenari) zein barnekoei (azaldatutako funtzioei) erantzunak egokituz.



Irakasgai honen helburu akademikoa da, aparatu eta sistemen funtzionamendua ulertzearen bidez, osasun-egoeran, giza organismoaren funtzionamendua ikasleari ezagutaraztea, modu aplikatuan, gaixotasunak sortzeko mekanismoekin erlazionatutako aldeak aurreikustarazten lagunduz. Era honetan fisiopatologia arloarekin ere lotzen da. Irakaskuntza praktikoaren bidez ikaslegoa prestatzen du ere bai problemak eta egoera zehatzen aurrean irtenbideak bilatzeko eta emateko, ikasitako kontzeptuak aplikatuz, etorkizun profesionaleko bidean aritzeko nahian.



Fisiologia arloa oso erlazionatuta dago Biokimika, Immunologia, Anatomia, Farmakologia, Histologia, Patologia Orokorra eta bestelako gaiekin, guztien artean praktika medikoaren oinarri zientifikoak emiten dituztelarik.

IE 1.- Osasun egoeran, giza gorputzaren organo, aparatu ,eta sistema desberdinen funtzionamenduari buruzko kontzeptuak, prozedurak, oinarriak eta teoriak azaldu.

IE 2.- Kanpoko (ingurumena) eta barneko (gaixotasunak) aldaketara egokitzeko, homeostasia lortzeko, giza gorputzaren ekintza fisiologikoetan, izaten diren aldaketak aurreikusi eta argudiatu. Homeostasia deritzon prozesu fisiologikoa, giza gorputzak funtzionamendu ohikoa eta egonkorra izateko egiten duen lan koordinatua da.

IE 3.- Organo, aparatu, eta sistema ezberdinen funtzionamendua baloratzeko beharrezkoak diren datu kualitatibo eta kuantitatibo nagusiak lortu, prozesatu, ebaluatu, eta ulertu, osasun egoeran zein gaixotasun egoeran bilakatzen diren eratan.

IE 4.- Medikuntzan erabiltzen diren oinarrizko proba funtzionalak landu eta ulertu, erabileraren prozedura eta interpretazioaren oinarrietan enfasi berezia jarriz.

IE 5.- Funtsezko egoera fisiopatologikoetan inplikatzen diren mekanismo fisiologikoak, era kritikoan, ulertzen eta baloratzen ikasi; kasu kliniko sinpleak aztertzearen bidez, asaldatuta dauden parametroak identifikatuz eta bestelako sistemetan egon daitezkeen ondorioak, konpentsatzeko mekanismoak, zuzentzeko eta prebenitzeko neurriak, eta abar, ezagutuz.

IE6: Gela praktikoetan zein mintegietan planteatzen diren ustezko egoerak bideratzeko, inplikatuta egon litezke mekanismo fisiologikoak era kritikoan aztertu eta interpretatu ondoren txosten bat ekoiztea.

GIZA ELIKADURAREN OINARRIAK

Gai multzo honetan giza elikaduraren oinarriak ikasten dira. Gaien artean hauek aztertzen dira: metabolismo energetikoa, dieta osasuntsuaren ezaugarriak eta gorputzaren berreskuratze eta funtzioen mantenimendu egokian nutrizioak daukan eragina, eta azkenik, elikadura asalduren oinarri fisiologikoak.

Saio praktikoetan, ikasleen ohiko dieta aztertuko da, inkesta dietetikoen bidez informazioa eskuratuz eta ondoren software zehatz batekin osaketa nutrizionala ezagutzeko da. Azkenik, dieta egokitzeko prozesua ere ikasiko dute. Halaber, digestio aparatuarekin lotutako kasu klinikoak aztertuko dira.



SISTEMA ENDOKRINOA

Gai hauetan jarraian aipatzen diren barne-jariatze guruinak eta hormonen sistemak ikasten dira, bakoitzaren hormonen zelula-jatorria, egitura kimikoa, sintesia, katabolismoa, odol-garraioa, ekintza fisiologikoak, ekintzabidea eta jariatze-erregulazioa eta ,amaieran, bakoitzari dagokion fisiopatologiaren laburpena aztertuz. Aztergaiak hurrengoak dira: hipotalamo-hipofisi sistema, adenohipofisia, neurohipofisia, tiroideko hormonak, paratiroidea, kaltzio eta fosfato-metabolismoaren hormona erregulatzaileak eta are endokrinoa.

Saio praktikoetan, sistema endokrinoa osatzen duten guruin desberdinen funtzioa eta asaldurak aztertuko dira kasu klinikoen ebazpenaren bitartez.





UGALTZE-SISTEMA ETA GONADETAKO HORMONAK

Gai hauetan gizonezko eta emakumezko ugaltze-aparatuen funtzioa, garapena, heltzea eta beste aspektu nabarmenak aztertzen dira. Halaber, gizonezko eta emakumezko gonaden hormonak ikertuko dira.

Saio praktikoetan, hileko zikloa eta obulazioaren adierazle fisiologikoen ezagutza eta bilakaera landuko dira.



NERBIO-SISTEMA

Gai hauetan, nerbio-sistemaren sentimen eta motor banantzetan inplikatuta dauden mekanismo funtzionalak ikasten dira, baita jarduera begetatiboaren eta goi-mailako garun-funtzioen kontrolean inplikatuta daudenak ere bai. Beraz, somatiko- eta sentimen-sistema, sentimen bereziak, sistema erretikularra eta talamo eta garun-azalaren arteko erlazioak aztertuko dira. EEG-aren jatorria. Lo/esna zikloak. Mugimenduen kontrolarekin erlazionatuta dauden nerbio-sistema zentraleko egiturak. Orno-muineko erreflexuak. Tronkoentzefaloko egiturak. Funtzio motorraren garun-azaleko kontrola. Oinarriko gongoilak. Zerebeloko funtzioak.

Saio praktikoetan, nerbio-sistema osatzen duten egitura desberdinen funtzioa eta asaldurak aztertuko dira kasu klinikoen ebazpenaren bitartez. Laborategian, sistema honen osagai desberdinen funtzioa aztertzeko erabiltzen diren ohiko teknikak egiten eta emaitzak interpretatzen ikasiko du ikasleak: sentikortasunaren miaketa, otoskopioa eta oftalmoskopioaren erabilera, eta abar.



GIZA-ORGANISMOAREN INTEGRAZIOA ETA EGOKITZAPENA INGURUNEAREKIKO

Gai hauetan, kanpoko eta barneko zenbait eragileen aldaketei, organismoaren erantzuna koordinatua izateko, elkarlanean aritzen diren aparatu eta sistema desberdinetan eragina duten alderdi Fisiologikoak aztertzen dira. Larruazaleko fisiologia, muskulu-ariketa eta zahartzeak daukan eragina sistema fisiologikoetan atalei dagozkiena honen barne dago.

Saio praktikoetan, giza gorputzaren aparatu eta sistema desberdinen funtzio bateratua ahalbideratzen duten mekanismo eta integrazio-erantzunak, egoera fisiologiko eta patologikoetan, aztertuko dira bereziki kasu klinikoen bitartez.

Irakasgai honetan irakaskuntza-ikaskuntzarako metodologia desberdinak erabiltzen dira.

Lezio magistraletan, batez ere irakasgaiaren kontzeptu teorikoak aurkezten dira, ikasle talde handian (60-80 ikasle). Ikasgaiaren ikuspegi orokorra eskaintzen zaie, aspektu konplexuetan bereziki erreparatuz eta bertan sortu daitezken zalantzak planteatzeko aukera eskainiz.



Mintegietan eta gela praktiketan, ikasle-talde txikian (30-40 ikasle) kontzeptu teorikoen aplikazio praktikoa burutzen da: Lortutako eduki teorikoetan sakontzea bermatzen dira; gaitzen sintomatologia eta laborategiko proba funtzionalen emaitzak aztertzen dira; eta egoera fisiopatologiko desberdinetan inplikatuta ohi diren mekanismo fisiologiko era kritikoan baloratzen erakusten zaie (azaldatutako parametro eta konpentsazio mekanismoen teoria desberdinak ezagutuz). Irakaskuntza aktiboa eta partehartzailea sustatzen da, kasu kliniko edota problemen ebazpenaren bidez. Indibidualki zein grupalki bideratuko dira, saioaren bukaeran lortutako emaitzak elkarrekin konpartituz eta hala badagokio irakasleari eginiko lanaren ebidentzia edo txostena entregatuz.



Laborategi praktiketan medikuntzan erabiltzen diren oinarrizko proba funtzionalak aztertzen dira eta ikasleek praktikan jartzen dute, azpitaldetan. Azpimarratuko da teknika, prozedura eta interpretazioaren oinarri fisiologikoa eta aplikazio klinikoa.



Ordenagailu praktiketan medikuntzan erabiltzen ohi diren software zehatzekin ariketa desberdinak egingo dituzte, ikasgaiekin zuzenki erlazionaturik.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 70
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 30

Irakasgai osoa gainditzen da proba teoriko-praktikoa zein prozedura-proba gainditzen direnean. Bat bakarrik aprobatuta izatekotan, GAUR-ren argitaratzen den kalifikazioa SUSPENTSOA da baina gainditutako proba gorde egiten da, ez ohiko azterketa egin arte

Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegiaren II Kapituluan, 8. artikuluan hitzez hitz esaten den bezala “Ikasleek eskubidea izango dute azken ebaluazio bidez ebaluatuak izateko, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu. Eskubide hori baliatzeko, ikasleak etengabeko ebaluazioari uko egiten diola jasotzen duen idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari eta, horretarako, 9 asteko epea izango du lauhilekoko irakasgaien kasuan edo 18 astekoa urteko irakasgaienean, ikastegiko eskola egutegian zehaztutakoarekin bat lauhilekoa edo ikasturtea hasten denetik kontatzen hasita”.





Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen Ebaluaziorako arautegiaren 12 artikuluaren arabera:

1.- Deialdiari uko egiten dioten ikasleek «aurkezteke» kalifikazioa jasoko dute.

2.- Etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren %40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa "aurkezteke" izan dadin. Aldiz, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazoaren % 40 edo hori baino txikiagoa, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek kasuan kasuko irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino, gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria. Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari, horretarako agiria aurkeztuz (eranskina). Uko ez egitekotan, probara ez aurkezteak «suspentso» kalifikazioa jasoko du.

3.- Azken ebaluazioaren kasuan, azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkezte hutsak ekarriko du automatikoki kasuan kasuko deialdiari uko egitea.

Graduko Titulazio Ofizialetako ikasleen ebaluaziorako arautegiaren II Kapituluan, 9. artikuluan hitzez hitz esaten den bezala

1.- Irakasgaia ohiko deialdian gainditzen ez duten ikasleek, hautatutako ebaluazio sistema gorabehera, eskubidea izango dute ezohiko deialdiko azken ebaluazioko proba osatzen duten azterketa eta jardueretara aurkezteko.

2.- Ezohiko deialdietan irakasgaiak ebaluatzeko sistema bakarra azken ebaluazioa izango da.

3.- Ezohiko deialdiko azken ebaluazioko probak definituta dauden ikaskuntzaren emaitzak ebaluatzeko eta neurtzeko behar beste azterketa eta ebaluazio jarduera izango ditu, emaitzok ohiko deialdiaren pareko baldintzetan ebaluatu ahal izateko. Ikasleek ikasturtean zehar eskuratutako emaitza positiboak gorde ahal izango dira. Aldiz, ikasturtean zehar egindako etengabeko ebaluazioaren emaitzak negatiboak badira, emaitzok ezin izango dira ezohiko deialdirako mantendu eta deialdi horretan ikasleek kalifikazioaren %100 eskuratu ahal izango dute.

Ikasleek gela birtualean (eGelan) klasean aurkeztutako ikasmateriala eskura izango dituzte: klaseko aurkezpenak, artikuluak, lan-fitxak eta abar.
Derrigorrezkoa izango da laborategi praktiketara berezko batarekin joatea. Eta ezinbestekoa izango da ere bai, edozein praktiketara, beharrezko ikasmateriala eskuratzeko eta lantzeko dagozkien baliabideak eramatea: liburuak, testuak, apunteak, kopiak, tableta, ordenagailua eta abar).

Oinarrizko bibliografia

Costanzo, Linda S. “Fisiología”, 5ª ed. Elsevier-Saunders. 2014

Fox, Stuart I. “Fisiología Humana”, 12º ed. McGraw-Hill. 2014

Ganong, William F “Fisiología Médica”24ª ed. McGraw –Hill. 2013.

Hall, John E. “Guyton y Hall. Tratado de Fisiología Médica”, 13ª ed. Elsevier. 2016

Silverthorn, Dee U. “Fisiología Humana. Un enfoque integrado” , 6ª ed. Panamericana. 2014.

Tresguerres, Jesús A.F. "Fisiología Humana", 4ª ed. McGraw-Hill Interamericana. 2010.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Berne, Robert M. & Levy, Mathew N. “Case studies in Physiology”, 3ª ed. Editorial Mosby-Year Book. 1994
Bickley, Lynn S. “Bates. Guía de Exploración Física e Historia Clínica”, 11ª ed. Lippincolt Williams & Wilkins 2013
Costanzo, Linda S. “Physiology. Cases and Problems”, 4ª ed. Lippincott Williams & Wilkins. 2012.
Eaton, Douglas C. "Fisiología renal de Vander", 6ª ed. McGraw-Hill Interamericana. 2006.
Hall, John E. “Guyton y Hall. Repaso de Fisiología”, 3ª ed. Elsevier. 2016
West, John B. “Fisiología Respiratoria”, 8ª ed. Lippincolt Williams & Wilkins. 2009

Aldizkariak

Se publicarán a lo largo del curso a través de la plataforma eGela.

Web helbideak

Annual Review of Physiology: http://www.annualreviews.org/loi/physiol
Estructura funcional de aparatos y sistemas: http://www.visiblebody.com/.
MedlinePlus: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/spanish/
PubMed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez/
Revista científica de La Fundación Elhuyar: http://zientzia.net/
Advances in Physiology Education: http://advan.physiology.org/
Nobel Prize: Educational Medicine Production:
http://www.nobelprize.org/educational/medicine/
The American Journal of Physiology-Endocrinology and Metabolism:
http://physiologyonline.physiology.org/
Nutrizioari buruzko helbideak
http://www.nutrition.org/
http://dietamediterranea.com/
http://www.seh-lelha.org/calena.aspx
Nerbio sistema:
Oinarrizko explorazio neurologikoa (atención primaria)